O. E.SCHMID
In Noord Sjansi wordt hevig
gevochten
Journalisten stellen Hitier vragen
China doet beroep
op Genève
De bomaanslagen
te Parijs
Het nieuws van heden
MASARYK STERVENDE
„De koloniale kwestie zal
worden opgelost
Japansche oorlogsschepen
bij Sjanghai getroffen
Cholera-epidemie
te Sjanghai
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
MAANDAG 13 SEPTEMBER 1S37 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
jrbbr Haarlem en Agentschappen per
week 25 cent; per kwartaal f3.25; per
post, per kwartaal f 3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM - TELEFOON 13866
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20763
RADIO-DISTRIBUTIE - HAARLEM
Maatregelen van den
Volkenbond geëischt
De uitwerking van den
taifoen
Chautemps zal alles doen om de
daders in handen te krijgen
De twee gewonde
agenten overleden
LEERT CORRECT EN IN STIJL DANSEN
OP ONZE
LESSEN VOOR KATHOLIEKEN
DANSACADEMIE
NIEUWE GRACHT 76 TELEFOON 14904
INSCHRIJVING DAGELIJKS 2-6 en 7-10 UUR
Het Weer,|,|,l|i|,|||,|||||||||||i||||,|1,,i,|,||,|||||,|||i
Zij beteekent niet alleen een
commercieele aangelegen
heid, maar is ook een
eerezaak
Geen imperialistische
bedoelingen
Nanking-regeering zou een com
munistisch generaal tot bevel
hebber van het achtste
veldleger hebben
benoemd
Kalgan door de Chineezen
genomen?
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Radio-rede van me
vrouw Tsjang Kai Sjek
Stellingen bij Sjanghai
ongewijzigd
Chineesche soldaten worden
geprezen
Tatoeng door de Japanners
veroverd
Vreeselijk auto-ongeluk
in Litauen
Vier dooden, zeventig gewonden
NIEUWE HAABLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
In Frankrijk worden in Normandië groote manoeuvres gehouden. Anti-tank-
geschut in stelling
ravitailleeringsmogelijkheden. Trouwens, dit
probleem zal slechts bevredigend kunnen
worden opgelost, wanneer wij koloniën zul
len hebben. De koloniale kwestie zal worden
opgelost, zooals de andere kwesties en zoo
lang zij dat niet zal zijn, is er geen werke
lijke kalmeering in Europa. Het is geen
zaak van oorlog of vrede, maar van rede
lijkheid en ik ben overtuigd, dat de rede het
zal winnen."
Een Engelsch journalist vroeg Hitier daarop:
„Zult gij u dan van uw koloniën bedienen om
steunpunten te vestigen voor uw vloot?"
Hitier glimlachte en antwoordde: „Om dat te
doen zouden wij eerst een vloot moeten hebben.
Vóór den oorlog exploiteerde Duitschland zijn
koloniën commercieel, zonder strategisch belang.
Een leger, dat onderhouden zou moeten wor
den voor de verdediging van verafgelegen ko
loniën zou ruïneus zijn. Alle koloniale mogend
heden moeten samenwerken."
Op de tegenwerping, dat Duitschland een
oplossing zou kunnen vinden in den ruilhan
del, antwoordde Hitier, dat de koloniale kwestie
voor Duitschland niet alleen een commercieele
aangelegenheid, maar ook een eerezaak is: „Wij
vragen onze vroegere koloniën en geen andere."
Toen daarop iemand uit het gezelschap het
woord „minderheid" liet vallen, ontkende Hit
ier imperialistische bedoelingen te hebben en
zeide te hopen, dat men tot een billijke behan
deling der minderheden zal komen.
Er bevinden zich in Joego-Slavië zeven tot
achthonderdduizend Duitschers, die zich geluk -
dig prijzen om het regime, dat jegens hen wordt
toegepast; al deze kwesties zullen worden op
gelost, aldus Hitier, maar laat men ons geen
onwaarschijnlijke en gevaarlijke bedoelingen
toeschrijven.
Wij hebben te veel te doen in ons eigen land:
de tentoonstelling te Muenchen in 1945, te
Berlijn in 1950, de geweldige werken te Neuren
berg etc. Wanneer alle landen, evenals wij
werk zouden hebben voor tien of twintig jaar,
zou de wereld rustiger zijn.
Bij zijn vertrek verklaarde Hitier nog, dat hij
ongedwongen met de journalisten had willen
spreken en hij verzocht hun aan dit gesprek
niet de waarde te willen toekennen van met
strenge nauwkeurigheid geformuleerde politieke
verklaringen.
Neem vandaag nog Distributie,
Wacht daar toch niet langer mee,
1-0-0-1-0 opbellen
En U bent zóó abonné.
NIEUWE GRACHT 5 - TELEF. 10010
GENèVE, 12 Sept. (Havas). De
Chineesche regeering heeft heden een
beroep op den Volkenbond gedaan,
gegrond op artikel 17 van het Vol
kenbondshandvest, dat betrekking
heeft op conflicten tusschen een lid
en een niet- lid van den Bond.
De Chineesche delegatie heeft een verklaring
uitgegeven, waarin gewezen wordt op den ernst
van den toestand in het Verre Oosten, waar
Japan het bestaan van China als onafhanke-
lijken staat bedreigt en de veiligheid van de Chi
neesche territoriale bezittingen, de uit de ver
dragen voortvloeiende rechten en de belangen
der buitenlandsche mogendheden in gevaar
brengt.
De Chineesche delegatie stelt daarbij in het
licht, dat de veroveringspolitiek van Japan in
China aan den dag is getreden door onophou
delijke provocaties en invallen in China door
de gewapende strijdkrachten van Japan sedert
1931. Zij uit haar verontwaardiging over de Ja-
pansche troepenzendingen, zoowel in Noord-
China als in Sjanghai, de luchtbombardemen
ten van open steden, met volstrekte misken
ning van het internationale recht, de concen
tratie van oorlogsschepen, de blokkade der Chi
neesche kusten en besluit: „de crisis in het
Verre Oosten is thans definitief veranderd in 'n
wereldcrisis. De Japansche agressie bedreigt
niet alleen de onafhankelijkheid en territoriale
onaantastbaarheid van China, maar bedreigt
tevens den algemeenen wereldvrede. Daarom
gelooven de Chineesche regeering en het Chi
neesche volk, dat de Volkenbond, die een groo
te instelling is, welke vreedzame staten groe
peert, onmiddellijke, doeltreffende maatregelen
zou moeten overwegen en zou moeten nemen
om een einde te maken aan de onduldbare
voortzetting van het agressieve optreden en de
wreedheden van Japan in China en om de
heiligheid der internationale verdragen te be
veiligen."
De delegatie hoopt voorts, dat de Vereenigde
Staten en de andere landen, die geen lid zijn
van den Volkenbond en die belangen hebben
in het Verre Oosten, zullen deelnemen aan een
algemeen streven tot het herstel van den vre
de in het Verre Oosten.
TOKIO, 12 Sept. (Havas). Volgens hier
ontvangen berichten zijn tengevolge van den
taifoen, die de Zuid-Westelijke prefecturen van
Japan heeft geteisterd, 24 menschen om het le
ven gekomen en 98 gewond Drieduizend huizen
zijn geheel en 24.000 gedeeltelijk vernield. Hon-,
derden visschersbooten zijn op drift geraakt,
PARIJS, 12 Sept. (Havas). De twee
agenten, die bij de ontploffing in het ge
bouw van het Fransche verbond van werk
gevers bedolven werden, zijn aan hun ver
wondingen bezweken.
De Parijsche ochtendbladen geven eenstem
mig uiting aan hun verontwaardiging over den
aanslag. Terwijl de bladen van rechtsch van ter
rorisme spreken, zijn de linksche kranten van
meening, dat hier fascistische provocatie in het
spel is. Chautemps heeft verklaard, dat hij al
les zal doen om de daders in handen te krij
gen en te straffen. Men kan op een krachtige
houding der regeering rekenen, aldus de minis
ter-president.
Tegen half twaalf vanmorgen had men de
puinhoopen in de Rue Presbourg opgeruimd.
Voor de verdere opruimingswerkzaamheden
moet men wachten totdat de brokstukken, die
nog naar beneden dreigen te storten, verwijderd
zijn.
Minister Bonnet heeft te Quinsae heden een
redevoering uitgesproken, waarin hij er op
wees, dat herstel slechts mogelijk is in orde
en legaliteit. De aanslagen, die gisteren te Pa
rijs gepleegd zijn, zoo zeide de minister, en die
onschuldigen slachtoffers het leven hebben ge
kost, toonen de noodzakelijkheid aan voor alle
Franschen zich aaneen te sluiten tegen de wan
orde, wanneer zij de weldaden van den vrede
en hun democratische vrijheden willen behou
den. Onder dergelijke omstandigheden moet
ieder meer dan ooit zijn kalmte en koelbloedig
heid bewaren.
Den geheelen middag hebben tallooze wan
delaars zich naar de buurt van de Rue Pres
bourg begeven, doch de straten zijn afgezet.
Het publiek keurt in het algemeen het optre
den der daders af.
's Avonds was veel politie op de been, o.m. bij
de Etoile en op de voornaamste punten der
Champs Elysées, doch zij behoefde niet op te
treden.
Paris Soir verneemt, dat in bepaalde buiten
landsche kringen te Parijs sedert eenige maan
den het gerucht liep, dat er een groote slag
zou worden geslagen. Of hiermede op de jong
ste aanslagen werd gedoeld weet men niet.
De stations en wegen aan de grens wor
den streng bewaakt, doch men veronderstelt
dat de daders en hun medeplichtigen reeds
het buitenland hebben kunnen bereiken of
een veilige wijkplaats hebben kunnen vin
den.
Het onderzoek heeft reeds geleid tot het vast
stellen van een vrij nauwkeurig signalement der
daders.
Volgens de recherche houdt de bomaanslag
mogelijk verband met een ontdekking in Mei
jJ., toen de politie in de woning van een bui
tenlander een aantal bommen vond. Men heelt
toen een Oestasjl, die zich te Parijs schuil hield,
gearresteerd.
PRAAG, 12 September. In de ziekte
van Masaryk, den „president-bevrijder" van
Tsjecho-Slowakije, is een hoogst ernstige
wending gekomen.
Drie professoren hebben den toestand van den
hoogbejaarden lijder, die verpleegd wordt op
het kasteel „Lana", onderzocht. Na afloop ver
klaarden zij, dat Masaryk het einde nabij is.
De werking van het hart is zeer zwak en het
bewustzijn is weg.
De familie van den oud-president, alsmede
president Benesj en premier Hodza, vertoeven
in de nabijheid van den zieke.
Zondagavond laat werd gemeld, dat Tsjecho-
Slowakije's „grand old man" stervende is.
Heden, Maandagmorgen tegen zes uur is te
Lany het volgende bulletin uitgegeven: in de
ziekte van president Masaryk is vannacht geen
verergering ingetreden. De hartslag was iets
ruimer. De bewusteloosheid duurt voort. De
temperatuur loopt weer op.
Oud-President Masaryk stervende.
Hitier verleent een interview aan eenige buiten
landsche journalisten; de koloniale kwestie be
sproken.
In Noord-Sjansi wordt thans hevig gevochten.
De bomaanslagen te Parijs; Chautemps zal alles
doen om de daders in handen te krijgen.
Cholera-epidemie te Sjanghai.
China doet een beroep op den Volkenbond.
H. M. de Koningin heeft met de Piet Hein een
tochtje gemaakt op het IJselmeer.
Manifestatie van eerherstel door Katholiek Den
Haag.
Kans op opheffing van de korting der Indische
pensioenen?
O
1 VERWACHTING: Zwakke tot matigen 1
Zuid-Westelijke tot Noord-Westelijken
S wind, zwaar bewolkt tot betrokken met
waarschijnlijk regen, weinig verandering
EE in temperatuur.
Hoogste barometerstand: 765.8 Haparanda.
Laagste barometerstand: 745.7 Dantzig.
Zon op 6.30 - onder 19.22 - Lirht op 19.52 EE
Maan op 15.32 onder 23.34
EE 20 September V. M. EE
Domei meldt echter uit Kalgan, dat de Ja
pansche troepen in samenwerking met de
luchtmacht een algemeen offensief hebben in
gezet tegen de Chineesche concentraties bij Ta-
toeng.
In een voor Amerika bestemde radiotoe
spraak heeft mevr. Tsjang Kai Sjek ver
klaard, dat China, hoewel het slecht voor
bereid is, vastbesloten is de Japanners tot
den dood te bestrijden. Japan heeft vol
gens haar China aangevallen om te voor
komen, dat de stelselmatige hervorming van
het land, die zooveel succes beloofde, vol
tooid werd.
De optocht duurde vier en een half uur.
Hitier stond al dien tijd in zijn auto en bracht
den voorbijtrekkenden den groet. Naast hem
stond de stafchef der S. A., Lutze. Aan het
hoofd van de „Wachstandarte Feldherrnhalle"
marcheerde Goering, die de leider van deze
„Standarte" is.
Een aantal journalisten heeft een gedeel
te van den morgen in gezelschap van Hitier
doorgebracht en heeft daarbij de gelegen
heid gehad hem eenige vragen te stellen.
Op een vraag betreffende de beteekenis van
het bezoek van Mussolini antwoordde Hitier:
„Men schrijft ons allerlei bedoelingen toe. Wij
willen niemand iets ontnemen. Zonder twijfel,
Duitschland is niet meer een leege ruimte in
het midden van Europa, zooals veertien jaar
lang. Door volledig de rechtsgelijkheid te ver
wezenlijken hebben wij deze leegte gevuld en
daarmede een element van onveiligheid in
Europa doen verdwijnen.
Wij kunnen ons nu wijden aan de taken,
die voor ons staan, o. m. voorzien in de
De Japansche woordvoerder heeft gezegd, dat
Chineesche strijdkrachten te Sjanghai thans
dertig divisies sterk zijn, terwijl de Japansche
troepenconcentratie nog niet geëindigd is.
Verscheidene groote Chineesche bladen raden
óe regeering aan Japan formeel den oorlog te
Verklaren. Een oorlogsverklaring, aldus deze
bladen, zou de verbeurdverklaring van Japan-
^he goederen mogelijk maken.
Japansche militaire deskundigen zijn van
hieening, dat de Chineezen sedert het begin
ber vijandelijkheden te Sjanghai 30.000 man
Jan dooden en 20.000 man aan gewonden heb
ben verloren. De „Nitsji-Nitsji" meldt, dat gis
teren drie Japansche eenheden zijn ontscheept
bi een niet genoemde Chineesche kustplaats.
Pe terugtocht van het Chineesche 29ste leger
ts tot een debacle gewordenhet grootste deel
aer wapens ging verloren.
Volgens berichten uit Chineesche bron zou
den de Chineezen Kalgan hebben genomen.
Het Chineesche vliegveld hij Sjanghai is door de Japanners meermalen gebom
bardeerd en beschoten. Een kijkje in een der loodsen
Enorm is de verwoestingwelke te Pa
rijs door den bomaanslag op het ge
bouw van den Patroonsbond uit de
metaalbedrijven is aangericht
Te Nyon kwamen de Mogendheden bijeen om maatregelen te beramen tegen de
duikbootaanvallen in de Middellandsche Zee. Minister Delbos tijdens zijn rede
NEURENBERG, 12 Sept. (Havas.) Van
morgen hebben 100.000 leden van S. A., S. S.,
van de gemotoriseerde corpsen en van het
vliegercorps der partij gedefileerd voor Hit-
Ier, die vergezeld was van Blomberg, Ru-
dolf Hess en den chef der militie.
SJANGHAI, 12 Sept. (Havas). Het Chi
neesche nieuws-agentschap Central News
verneemt uit Tai Xoean, -dat bij Xatoeng
(Noord-Sjansi) een hevig gevecht wordt ge
leverd.
Een bataljon Chineesche troepen werd
vernietigd, doch intusschen aangekomen
Chineesche versterkingen houden stand.
Met het oog op den Japanschen inval in
Sjansi hebben de buitenlandsche missiona
rissen en zendelingen den raad gekregen
zich naar Hankau te begeven.
De Japansche effectieven in Noord-China
borden thans op 200.000 man geschat, waarbij
dan niet het Kwantoeng-leger wordt gerekend
De Chineesche effectieven zouden, met inbe
grip van de jongste toevoeging der 100.000 com
munisten, bijna 500.000 man sterk zijn.
De communistische troepen concentreeren
Zich in Noord-Sjensi en Soei Yoean.
Chineesche piloten, die hedenavond een
raid ondernomen hadden boven de bij
Sjanghai liggende Japansche oorlogssche
pen, hebben gemeld, dat minstens vijf dezer
oorlogsschepen, onder welke twee kruisers,
door hun bommen getroffen zijn.
Door een bombardement uit Japansche vlieg-
;uigen is brand ontstaan in het Noorderstation
te Sjapei en aan den linkeroever van de Soets-
jaukreek bij de internationale concessie.
Volgens hedenmorgen door het Japansche de
partement van oorlog ontvangen berichten
heeft de Nankingregeering Zaterdag de benoe
ming bekend gemaakt van den communisti-
sehen generaal Tsjoe Teh als bevelhebber van
het achtste veldleger en van Peng Tsoei als on
derbevelhebber van dit corps. Beiden hebben
hun functie aanvaard.
Uit Sjanghai wordt nader aan het Japansche
telegraaf agentschap Domei gemeld,' dat het le
ger, waarover Tsjoe Teh tot bevelhebber is be-
hoemd, het vroegere communistische leger is.
De vijandelijkheden in de buurt van
Sjanghai duren reeds een maand. De Ja
panners probeeren een bres te slaan in de
Chineesche linies bij Yanglong.
De stellingen in de sectoren bij Sjanghai
zijn vrijwel ongewijzigd. De Japanners heb
ben nog geen verbinding kunnen tot stand
brengen tusschen Woesoeng en Yangtse
Foe. Zij zijn er evenmin in geslaagd ergens
verder dan vijf mijl van de kust door te
dringen.
Het Japansche blad „Sjoegai" schrijft, dat
de Chineesche soldaten van thans niet te ver
gelijken zijn met die van 1932. Zij zijn thans
niet minder moedig dan de Japanners. Te
Sjanghai toonen zy zich zeer vasthoudend.
Wanneer zij verslagen worden, komen zij voor
een tegenaanval terug. Terwijl zij den naam
hadden des nachts niet te vechten, onderschei
den zij zich nu door nachtelijke aanvallen. De
jonge Chineezen zijn soms kordater dan de Ja
panners.
De Japansche troepen hebben Maandag
morgen Tatoeng in het Noorden van Sjansi
ingenomen. In militaire kringen wordt deze
verovering van groot belang geacht, omdat
Tatoeng de operatiebasis van het Chinee
sche leger in Sjansi is geweest.
De „Nit *i-Nitsji" meldt, dat de Japansche
vlootautoriteiten te Sjanghai haar onderzoek
naar het incident, waarbij de Britsche ambas
sadeur Knatchbull Hugessen gewond werd, heb
ben voltooid. Het verslag der autoriteiten wordt
thans bestudeerd door de ministeries van Ma
rine en Buitenlandsche Zaken, die een gemeen
schappelijke vergadering hebben gehouden ter
voorbereiding van het antwoord aan Engeland.
Het resultaat dezer conferentie, die drie uur
duurde, is niet bekend geworden. De „Nitsji-
Nitsji" verneemt echter, dat het onderzoek te
Sjanghai geen verantwoordelijkheid der Japan
sche vliegers aan het licht heeft gebracht. Het
blad verwacht dus, dat aan de aanbieding van
het Japansche antwoord diplomatieke en poli
tieke besprekingen zullen voorafgaan, omdat Ja
pan het incident zeker vriendschappelijk
wenscht te regelen.
KAUNAS (Litauen), 12 Sept. (D. N. B.)
Bij Vilkija, (op 30 K.M. van Kaunas) zijn
vandaag bij een ongeluk met een vracht
auto vier personen om het leven gekomen,
dertig personen werden ernstig, veertig lich
ter gewond.
De gemeenteraad va/h Venetië heeft
besloten het geboortehuis van den
dichter Carlo Goldoni te restauree-
ren. Een kijkje op het huis
SJANGHAI, 12 Sept. (Havas). De
cholera, die sinds eenige weken hier
heerscht, heeft thans den omvang van een
epidemie aangenomen. Reeds zijn 500 ge
vallen in de internationale nederzetting en
300 in de Fransche nederzetting voorgeko
men. Onder de aangetasten bevonden zich
vijf Europeanen, van wie vier zijn overle
den. Alle maatregelen ter bestrijding zijn
genomen; speciale ziekenhuizen zijn ge
opend. Bewoners van besmette huizen zijn
kosteloos gevaccineerd. De slechte sanitaire
toestanden zijn veroorzaakt door den toe
vloed van vluchtelingen uit de Chineesche
wijken.