mk
Als de Herfst nadert
Uitgang
van den Herfst
Petrie Co.
ANTIEKE en
ERIESCHE
KLOKKEN
REPARATIE
U vergt 's winters
meer van Uw oogen
ADR. KAT
0.e ïojmüK Cs vaoA&y.
FRANKEN bakt weer
SPECULAAS
FRANKEN'S
BROODFABRIEKEN
I
èinnie. Wigsnau
ONTKONING
VAN BEAUMONT'S
WONINGINRICHTING
STOOKT MIJN PRIMA
HOLL. ANTHRACIET
G. VAN DEN HAAK Jr
W. ALPHENAAR
RUBBERLAARZEN
Jac.v.d.Noord
Spaarne 60
HAARLEMS MATRASSENHUIS
ONTMANTELS
ONTKRAGEN
ONTVELLEN
ONTPELERINES
JANSWEG 50 - TELEF. 13651 - HAARLEM
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT - WOENSDAG 22 SEPTEMBER
®jj
OUDE HUIZEN...
KLEINE HOUTSTRAAT 105
TELEFOON 15677
Boter-Speculaas36 ct. p. h pond
Amandel-Speculaas 26 ct. p. j* pond
BLOEMENMAGAZIJN
De weide tooit zich met
een nieuw kleed
De merkwaardige
„Herfsttij loos
P
Afscheid van den zomer
K
Plant en dier gaan in
een langen slaap
TELEFOON 13870 (2 LIJNEN) - POSTGIRO 41460
BANKIERS HAARLEM
TELEFOON 14448 HAARLEM
SPECIALE
INRICHTING
WIJ HEBBEN PRIMA REFERENTIES
Gen. Cron jéstraat 63
„DE OPTICIEN VAN HAARLEM-NOORD"
KWALITEIT ALS VAN OUDS ONVERBETERLIJK
DF BEZORGER LEVERT HET U
HAARLEM
HEEMSTEDE
BLOEMENDAAL
Groote Houtstraat 103 - Gen. Cron jéstraat 68
Rijksstraatweg 91 - Telef. nos. 11485 en 12382
DE SPECIALE BEDDENZAAK
GROOTE HOUTSTRAAT 185 - TELEF. 11290
IJ DE
Gr. Houtstr. 134 - Tel. 17730 - Filiaal A'dam, Kalverstr. 38
NOG HEDEN ZOMERPRIJZEN
m*
mmer
Voor velen is de naderende herfst
de groote tegenstelling met den
zomer en zijn komst wordt met
gemengde gevoelens tegemoet ge
zien. Maar voor wie den herfst kent
zooals hij zich hutten in het land
schap tooit, kan dit jaargetijde
een ongekende bekoring hebben.
Het is met een tikje weemoed, dat wij
het in deze dagen onomstootelijk
vaststellen: de zomer is voorbij.
Wanneer de eerste kil-grauwe regen
dag zich heeft aangemeld wanneer wij
plotseling bemerken, dat onze zomerkleeren
geen voldoende beschutting meer geven, dan
kijken wij elkaar eens veelbeteekenend aan en
zeggen: ,,'t Is afgeloopen!" En dan flitsen als
in een bonte revue de beelden en geneugten
van den afscheidnemenden zomertijd voorbij.
Het „dolce far niente'" der vacanties en de
dagen besteed aan zee- en zonnebaden liggen
achter ons; de tochten in eigen land en die
over de grens zijn alweer herinnering geworden
en heel het zomerblijspel met al zijn bekorin
gen van luchtigheid, vrijheid en frischheid,
levensblijheid en vacantie-vreugde behoort weer
tot het verleden.
Dit alles moge ietwat somber klinken, temeer
omdat de gedachte aan de zomerperiode nu
eenmaal altijd iets zonnigs heeft, daar staat
direct tegenover dat
wy den herfst, die op
21 September zijn of-
ficieele entree maakt,
nu niet direct als een
jaargetyde van regen
en windvlagen moeten
kenmerken, maar ook
wel degelijk kunnen
zien als een deel van
het jaar, waarin vele
streken zich op zijn
mooist tooien en waar
in een wandeling door
bosch of hei een wer-
keiyk bijzondere beko
ring biedt.
En wie het buiten
leven van nabü kent
én niet gedoemd is zyn
dagen te slyten in de
„steenen stad", die er
kent grif, dat de herfst
op de velden heel mooi
kan zyn....
Achter den molen
slingert zich het beek
je in het lage, vochtige
weidelandschap. De
melkachtige damp
heeft plaats moeten
maken voor de nog
warme zonnestralen
van dezen herfstdag,
die de aarde zegevie
rend bestralen. En nu
ligt daar de weide en
zy tooit zich als begaafd met duizenden teer-
violette leliebloesems, die door den eersten fris-
schen herfstwind beroerd worden. Het lieflijke
wonder der geelgestipte crocusweiden schijnt
een stil feest te vieren. Niet helkleurig en ze
gevierend als weieens, maar zacht getint en
ietwat moede, zooals dat past by het schei
dende jaar.
De zoo nauw aan de natuur verwante geest
der landelyke bevolking heeft een open oog voor
de groote gelijkheid van de bleeke herfstbloemen
en de vroolijke kleurige crocus-soorten.
„Wilde Saffraan" of „Herfstsaffraan" wordt
zy nog op vele plaatsen door den volksmond
genoemd. En dan worden wy er aan herinnerd,
dat de op het veld bloeiende crocus een sedert
eeuwen gewaardeerde specery voor het bakken
levert, de saffraan. Saffraan maakt den koek
geel, heet het by de kinderen.
Reeds in de oudste perioden van onze taal
heet het bleeke bloemenkind van de herfst-
Weide: „Herfsttyloos" en het is alsof een
stuk volks-filosophie uit dien naam opklinkt.
De „herfsttijloos" vormt hierin de groote tegen
stelling tot de andere bloemen, dat zy begint,
Wanneer voor andere het einde al gekomen is.
Losgelaten van den tyd en den loop van het
jaar opent zy haar bloemkelk eerst op een
oogenblik, dat de natuur zich al langzamer
hand voorbereidt op haar winterrust.
Zonder beschuttende bladeren staat zy daar
in den killen herfststorm en typeerend is in
dit verband de volksuitdrukking, de „naakte
jonkvrouw". Eerst wanneer, in de nieuwe lente
het kiemen, botten en bloeien tot nieuw leven
ontwaakt, dan komt ook zij weer boven om
tusschen haar lange zwaardvormige bladeren
de diep in de winteraarde gevormde vrucht te
doen rypen. En de wonderlijke vormen der drie
hoekige zaaddoosjes hebben deze plant al heel
Wat merkwaardige bynamen gegeven....
Waar de bleeke bloem zich op de herfst-
Weide vertoont, daar bloeide met haar de le
gende op. Naar een eeuwenoud volksgeloof moet
de „herfsttyloos" als geheimzinnige spinster de
schitterende draden spinnen, die op zonnige
herfstdagen het voorhoofd van den argeloozen
Wandelaar beroeren. En in Thüringen b.v. wre
ken vroeger de meisjes en jonge vrouwen de
Eerste herfsttijloozen, die zij vonden tusschen
hun handen, stuk, opdat hun vingers gevrij
waard zuden blyven van spinnen en wonden.
De eerbiedige schuwheid der menschen voor
deze merkwaardige plant berust niet slechts
°P haar eigenaardig levensrhythme, maar niet
blinder op de wetenschap van haar gif-gehalte,
dat in de zaden en bollen bijzonder hoog moet
zyn. Dit gif (Colchicin) is al te dikwyls de
bloemen liefhebbende kinderwereld noodlottig
geworden en beteekent ook voor de jonge, on
ervaren weidedieren een voortdurend gevaar.
In de wetenschappelyke medische wereld
heeft het als geneesmiddel tegen jicht en wa
terzucht langen tijd een belangrijke rol ge
speeld. De „herfsttyloos" met haar vele varië
teiten en prachtige witte, roodachtige en blauwe
bloesems heeft ons de ongekunsteldheid van
deze eenvoudige herfstbloem al lang doen ver
geten door haar pracht, die in het late jaar
getijde zoo dankbaar aanvaard wordt.
De bekoringen van de natuur, mits wij er
slechts oog voor hebben, zyn vele en zy laten
zich zeker niet binden door jaargetijden. Zoo
bezien kan de herfst verrukkelyk zijn....
BH
2*
In een spleet, onder de steenen trap van
myn huis, wist ik heel den zomer de
schuilplaats van een pad, vertelt Jan
Vriends in „De Zwerver in Gods vrije natuur."
En hy vervolgt:
Bah? O, nee, een pad is niet vies, zeker niet
giftig, zooals haar vaak ten onrechte wordt
toegedicht, 't Beest is dood onschuldig en zeer
nuttig, omdat het zooveel maanden lang de
slakken verdelgde in uw tuin en vliegen en
muggen ving by duizenden. Loom en dik zag
ik ze thuiskomen van haar avonduitstapje; de
lange uren van den dag verdroomde ze, ineen
gedoken in haar donkere hol. Zoodra de sche
mering viel, werd ze bedryvig en in 't schyn-
sel van de lamp zagen we ze zig-zag op en
neer schieten. Ze springt niet als een kik-
vorsch, maar rent met groote passen achter
nachtinsecten. Het slymige tonglapje kon je
zien uitslaan met een nydigen ruk. Eéns heb
ik gewacht, tot ze weer slapen ging. Toen
kwam ze thuis, met een buik, zóó onfatsoen-
lyk dik, dat ze eerst na vier, vyf vergeefsche
pogingen zich tegen de onderste tree opwerkte.
Toen de najaarskou doorzette, werd ze on
rustig als het niet te vreemd klonk voor
zoo'n kalme pad, zou ik bijna zeggen geagi
teerd, ondanks haar welgedaanheid, die dui-
delyk het bestaansrecht demonstreerde van
de spreekwyze: „zoo vet als een pad." Maar ik
ben mijn trouwe gezel nu kwijt, ik heb haar
winterslaapplaats niet gevonden.
Ik mis zoovele van m'n trouwe zomersche
vrienden, 't Grootste deel onzer broedvogels
heeft ons verlaten. Al wat van insecten leeft
is naar Zuidelijker landen. Meezen en goud
haantjes maken nog hun dagelijksche route
door het bosch, vreemde zwervers, als koper
wieken, kramsvogels en kruisbekken zien we
by vlagen, de sonore roep der hooge ganzen
klinkt door de avondlucht, maar 't eigen, ver
trouwde volkje mis ik.
Op myn tocht door weiden en akkers hooi
ik niet den parelenden regenenden zang van
den leeuwerik; als er kieviten zyn, houden ze
in breed front hun paradeoefeningen, maar
geen spoor van hun uitgelaten spel in de weide.
Kaal en koud staan de ontbladerde boomen
langs de beek en nu ze niet meer ruischen hangt
er een vreemde stilte, die 't kabbelend water
niet verstoren kan. Fitis, paapje en tapuit
hebben alle leven meegenomen uit de ruige
oevers. De eik, die in 't voorjaar zoo laat zyn
blaren kreeg, heeft nu de aardigheid ze 't
langst vast te houden. Milde gastheer
van duizend wezentjes, die van den over
vloed van z'n levenssap profiteeren, gaf
hy ook voedsel en schuilplaats aan de
kleine galwespen. By honderden kunt ge
de vreemde gezwellen vinden. In den bly-
den tyd der zonnige zomerdagen danste
de korte dikke wesp heelemaal niet de
gebruikelyke taille van de familie over
de bladeren en voerde haar legboor, scherp
en naaldfijn, door de opperhuid van 't
eikeblad en deponeerde daar 't eitje,
't Blad reageert op 't afgescheiden vocht
en er ontstaat een woekergroei, sponzig
en bolrond, voedsel voor de kleine larve
en veilige, sterke bescherming, waar geen
roover haar deren zal. Ook de sterke vorst doet
ze geen kwaad. In 't hartje van de „gal" blyft
een klein rond kamertje, juist groot genoeg voor
de larve, die daar haar metamorfose door
maakt en straks een gangetje knaagt om zelf
de deur van haar cel te openen.
De harde knikkers, die een zuiver rond gaatje
hebben, verraden zelf, dat de gast vertrokken
is, om opnieuw eeuwige kringloop aller din
gen haar eitje te leggen onder de opperhuid
der eikelblaren zooals haar moeder deed.
De buiige wind der kille, natte herfstdagen
heeft ook de vleermuizen verjaagd. Een maand
geleden lokten we ze bij koppels voor ons lichte
raam. Als we het gordyn openlieten, kwamen
de motten en kevers op 't licht af en daarop
weer de vleermuizen, die vlak voor onzen neus
het malsche hapje wegkaapten.
Dik en vet hangen ze nu op stille donkere
plaatsen, aan de zolderbalken, in de holte der
muren en in Limburg vooral in de mergel
grotten, waar de tem
peratuur niet zoo
schrikbarend daalt.
Aan de klauwtjes
der aohterpooten, de
vlieghuil als een man
tel omgeslagen, han
gen ze daar roerloos
en wachten „onbewust"
de zachte lentedagen.
Ik zeg onbewust, en
dat is letteriyk be
doeld, want de werking
der hersenen schynt
wel volkomen uitge
schakeld en men ver
onderstelt, dat alleen
het ruggemerg nog in
functie is.
Uit het boek van
pater E. J. Hoogeveen
Leerboek van mensch
en dierkunde) mag ik
wel het lijstje der ty
pische verscijnselen
aanhalen, die we by
winterslapende vleer
muizen constateeren:
a. Sterke daling der
lichaamswarmte, die
gaan kan tot 8° zelfs
tot 1°.
b. Verminderde hart-
werking, zoodat het
aantal polsslagen nog
slechts 10—8 per mi
nuut bedraagt.
o. Geringe zuurstof
opname en koolzuur
gas-af gif te door de
longen, by sommige
dieren 100 maal min
der dan in normalen
toestand.
(By marmotten bevonden zich in den win
terslaap slechts 2 mill, roode bloedlichaampjes,
inplaats van 7 millioen in wakenden toestand).
d. Ophouden van voedselopname en spierbe
weging. Zy teren op hun reserve-voedsel, voor-
namelyk vet.
e. De oorzaak ligt waarschynlyk in de schild
klier, die van haar kant den invloed onder
gaat van de sterke vetafzetting by rykelyke
voeding.
Schildklieraftreksels, bij winterslapers inge
spoten, maakt hen onmiddellijk wakker onder
snelle sty ging der lichaamswarmte.
We zien, dat er nog al eenige veranderingen
optreden en dat zoo'n winterslaap nog zoo'n
kleinigheid niet is.
Uit uw bespiegelingen kunt ge opschrikken
door 't ratelend geklepper van een vluchten
den vogel, die vlak by uw voeten opstuift.
Neergedrukt tusschen de dorre blaren, die
vlekken als zyn verenkleed, zocht hy bescher
ming tegen gevaar. De vogel deelt het droeve
lot van eenden, ganzen, fazanten en patryzen,
en onder de viervoeters, van hazen en kony-
nen n.l. 'n begeerd wildbraad te zijn. En hout
en watersnip gelden voor een delicatesse, zeer
tot hun verderf!
En elk jaar keert de gevaarlyke tyd van
knallende geweren en snuffelende honden te
rug en dat heeft in hun instinct vastgegrift:
„hoedt u voor den mensch." Daarom dat ang
stige, groot-open oog, waarin de vrees beeft
voor de ontdekking, 't Duurde te lang dat we
zoo dichtbij bleven staan, hy was zijn zenu
wen niet meer meester en rende er in een
dwaze vlucht vandoor. Dwaas ja, want de
jager had een pracht van een kans; de doo-
dende korrels zouden van achter onder zyn
veren gekropen zijn, en aan zyn zorgvolle le
ventje was al een eind geweest.
Ziet ge den typischen hoogen stand van het
oog? Dat is in verband met de levenswyze. De
lange snavel wordt loodrecht in den drassigen
grond geboord, op zoek naar wormen en insec
ten, en nu kan de vogel by deze bezigheid toch
den omtrek blijven overzien.
De avond valt vroeg. We stappen naar huis
over de eenzaam-stille velden, langs donkere
boschranden, langs het stille water met het
zwygende riet en de donkere dreiging der
zware wolken. Daar komen we nog een herder
tegen mei zyn trouwen hond en z'n goede, stille
schapen. Ze neuzen naar de laatste sprietjes
gras, die reeds hun beste malschheid verloren,
maar schapen zijn gauw tevreden De zon ligt
laag en veegt over de ruggen der schapen heen
en zet de randen in een fynen gloed.
De schapen gaan stil naar huis, naar hun
warmen stal, wy gaan naar de warme kachel.
zijn dikwyls wel voorbeel
den van soliditeit, doch
het interieur heeft over
het algemeen voor moderne
mensen weinig aantrekke
lijks. Toch kan hieraan
worden tegemoet gekomen.
Met toewijding, goede
smaak, vakkennis en goed
gereedschap bereikt men
veel. Dit alles stellen wij
in Uw dienst. Het wegwer
ken van 'n overdadige of
ouderw. versiering; 't ver
anderen van 'n meubel; 't
aanbrengen van 'n betim
mering. het is ons vol
komen toevertrouwd en de
kosten vallen mee. Wat
kunnen wij voor U doen.
Wij zijn tot Uw dienst.
MEUBELMAKER'J'STOf lEEP.DEfv'J- RERMt'INR
SCHOUTENSTEEG i BiKTEOOMSnUEi I65M HAARLEM
JAGT
Zorgt bijtijds voor een GOEDEN BRIL
Onze collectie is met de nieuwste
modellen uitgebreid - Matige prijzen
(voorheen Comelissteeg 4)
biedt aan 3-deelige bedstellen, gevuld met de superieur prima
Java-kapok f 25.Zeer moderne slaapkamers met noten afge
zet f 59.50; Stroomlijn fauteuil-stellen, prima moquette f 35.
Eiken Dressoirs, zeer mooi f 15.50;- Schuiftafels f 8.50; Eiken Sa
lontafels f 3.95f 4.95; stroomlijn crapaudstellen f 62.50.
ONZE VOORDEELENU Geen bewaarloon. Eigen fabrikaat. Herstel
len van matrassen, crapauds, stoelen, meubelen, enz., goedkoop
en goed. Jongelui die zich bij ons installeeren, GRATIS DEKENS,
THEEMEUBEL of anderszins naar verkiezing.
ETALEERT HEDEN:
SCHITTERENDE MODERNE SLAAPKAMER, eiken met noten, geheel
compleet met 3-deurs kast (hang en leg), ronde hoeken, spiegel, van
binnen keurig afgewerkt f 92.50
STROOMLIJN FAUTEUILSTELLEN, eiken, losse veerende
zittingen, zeer zware uitvoering 38.—
STROOMLIJN CRAPAUDSTELLEN, zeldzaam mooi 68.—
MAGNIFIEKE ENGELSCHE EETKAMER, buitengewoon fraai
model, bekleed met het allerbeste velours of moquette naar
keuze; in pryzen van ƒ98.ƒ109.155.
DITO ENGELSCHE SLAAPKAMERS, Old Finish, van binnen
mahonie gespoten, een ryke kamer, voor slechts 13?.—
DRESSOIRS, keurig en toch goedkoop l?-75
SCHUIFTAFELS, 7 diverse soorten, vanaf f 8-50
BEDSTELLEN, 2-pers., compleet vanaf 16.—
Al onze meubelen zijn ZEER ZWAAR, OERDEGELIJK, grootendeels
zeif gemaakt en volkomen gegarandeerd. Echte VAN BEAUMONT'S
KWALITEIT. Reeds 30 jaar bekend. Franco bezorging per eigen auto.
Gekochte goederen worden zoo noodig gratis bewaard.
Jongelui, die gaan trouwen en zich bij ons installeeren,
genieten nog 5 KORTING EXTRA
De kwaliteit is schitterend, de klanten zeggen het.
BESTELT NOG DEZE MAAND
HOLL. ANTHRACIET 30/50 f 1.95
HOLL. ANTHRACIET 20/30 2.15
HOLL. ANTHRACIET 15/22 1.90
Alles per H.L. franco bergplaats
TELEFOON 10770 BURGWAL 9
IAN0S
Wanneer ALPHENAAR een gebruikte plano aflevert,
die in zijn werkplaats van binnen en van buiten is
nagezien en vernieuwd, waarvan elk onderdeeltje
door bekwame handen is gegaan, dan geeft hij op
zulk een uitstekende piano graag de meest volledige
garantie voor toon en soliditeit. ALPHENAAR be
rekent voor deze uitstekende vernieuwde piano's
zeer billijke prijzen en levert ze a contant of op
conveijieerende voorwaarden.
Voor NIEUWE en GEBRUIKTE piano's
KRUISWEG 49
HAARLEM
TELEF, 11532
-L
