Del Vayo doet een aanval op
de non-interventie
T
De aardbeving op
Java
Scherpe rede van den
Spaanschen minister
LINKSCHE TERUGTOCHT
BIJ TOLEDO
11
m
ZUIDZEE-CONFERENTIE
OVERWOGEN
Het Weer
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
ABONNEMENTEN:
voor Haarlem en Agentschappen per
week 25 centper kwartaal f 3.25per
post, per kwartaal f3.58 bij vooruitbetaling
DAGBLAD UITGEGEVEN DOOR DE N.V, DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM TELEFOON 13866
DINSDAG 28 SEPTEMBER 1937 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANC No. 20789
Oorlogs-chantage bedreigt de
democratieën en den Vol
kenbond, zegt hij
Van Lanschot bepleit
vrijen handel
Spaansch schip naar Napels bege
leid, waar zijn lading is gelost
Troncoso's afzetting
bevestigd
Een gevaarlijk ambt
Derde vice-volkscommissaris voor
de bewapeningsindustrie
benoemd
Weer een bom ontdekt
Bijtijds onschadelijk gemaakt
Vereenigde Staten zouden bereid
zijn er aan deel te nemen
Dertig slachtoffers bij
een bioscoopbrand
Mussolini en Hitier te
Berlijn
Alle berichten over hun bespre
kingen worden fantasie
genoemd
Gespannen toestand te
Nazareth
Reeds 108 Arabieren gearresteerd
in verband met den aanslag
De verdwijning van
De Miller
Russische emigranten noemen
bolsjewisten de daders
JAPAN EN POLEN
Finsch protest tegen
grensschending
Sovjet-vliegers kwamen op zes
plaatsen over de grens
Russisch-Japansche
oneenigheid
Japansche ondernemingen op
Noord-Sachalin worden
tegengewerkt
Twee dooden en drie gewonden
bij het instorten van huizen
Seismografen ontzet
De positie van de
.Endeavour"
Britsch tankschip heeft het
zeilschip aangetroffen
Jongeren
Koning Leopold's be
zoek aan Londen
Programma der feestelijkheden
vastgesteld,
De Kleine Entente en
Hongarije
Besprekingen worden in gunstigen
zin voortgezet
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 6S cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
GENèVE, 27 Sept. (Havas) In de politieke
commissie der Assemblée van den Volken
bond zijn vanmorgen, in tegenwoordigheid
van de meeste leiders der delegaties, de
aangekondigde debatten over Spanje begon
nen-
De Spaansche minister van Buitenland-
sche Zaken, Alvarez del Vayo, opende het
debat en wijdde het grootste deel van zijn
betoog aan de aanwijzing van den aanvaller.
Hij herinnerde er aan, dat de Spaansche re
geering herhaaldelijk de daden van agressie van
Duitschland en Italië heeft bekend gemaakt, en
vroeg om de toepassing van het Volkenbonds
pact.
Wal zal de Volkenbondsraad doen? Zal hij
zich vergenoegen met de feiten te betreuren en
aan de niet-inmengingscommissie te Londen
voor te leggen? De resolutie van den raad voor
terugtrekking der buitenlandsche strijders is
uitstekend, maar stuit op de trage werkwijze der
betrokken landen. Vervolgens verweet Alvarez
de Londensche commissie haar langzame werk
wijze. Hij zeide, dat er in Spanje geen dSidere
regeering bestaat dan die hij vertegenwoordigt.
Men zou elkaar beter begrijpen, als men niet
meer sprak van Valencia en Salamanca, maar
van Spanje, Italië en Duitschland. De vrije vol
keren, aldus Del Vayo, wachten met ongeduld
op het tijdstip, dat de terreur der dictaturen,
veroorzaakt door de zwakheid van de democra
tische landen, zal ophouden. Indien men de
dingen hun loop laat gaan, zal de meening der
democratieën zich keeren tegen hen, die heb
ben toegegeven aan de chantage der dreiging
van een algemeenen oorlog. Vandaag is Spanje
het slachtoffer, morgen zal het een andere
staat zijn, die lijdt onder een oorlogs-chantage
en is overgeleverd aan agressies van bepaalde
staten. Een politiek van berusting leidt tot on
macht en verlies voor den Volkenbond. De As
semblée dient een eind te maken aan de open
lijke agressies. Men mag Spanje niet de mid
delen tot zelfverdediging onthouden: dat zou
gelijk staan met een premie op de agressie.
1 Vervolgens richtte Del Vayo zich tegen de po
litiek der niet-inmenging. Hij ontkende, dat het
niet-inmengingsaccoord den vrede had gered.
De politiek der niet-inmenging heeft Spanje
veel bloed gekost. Met het pact voor oogen, is
geen neutraliteit mogelijk. Het verbod aan
Spanje om zich vrij van voorraden te voorzien
is in tegenspraak met art. 10. Gezien de voort
durende schending van de niet-inmengingsover-
eenkomst, en gezien dat deze overeenkomst de
invasie van vreemde troepen in Spanje niet kon
verhinderen, meenen Frankrijk en Engeland dan
nog, dat dit accoord de voor Spanje van toepas
sing zijnde internationale wet moet blijven?
De Spaansche regeering vraagt, dat men
terugkeert tot de internationale wet. De As
semblée moet zich öf wel vereenzelvigen met
de aanvallers, öf erkennen, dat het ac
coord der niet-inmenging een fictie is en
zich voor herstel van de internationale wet
ten gunste van Spanje uitspreken.
De Spaansche regeering wacht met vertrou
wen op het besluit van de Assemblée. Dit be
sluit zal van groot belang kunnen zijn voor de
positie en het bestaan van den Volkenbond en
van den vrede in de toekomst.
Noch Duitschland, noch Italië, zoo zeide
Del Vayo, zal het vandaag wagen een
Europeeschcn oorlog uit te lokken, indien de
democratische landen tijdig hun wil te ken
nen geven den vrede'te handhaven. Over een
of twee jaar zal het te laat zijn. Zij, die dit
het beste weten, zijn de veroorzakers van de
troebelen zelf.
Na de rede van Alvarez del Vayo is de ver
dere behandeling van de Spaansche kwestie tot
morgen uitgesteld.
Vanmorgen is in de tweede Volkenbondscom
missie het debat over de economische en finan-
cieele vraagstukken voortgezet. Meer in hét bij
zonder werd het vraagstuk der grondstoffen be
sproken.
De Nederlandsche gedelegeerde, van
Lanschot, wees op het belang voor Neder
land van vrijen toegang tot de grondstoffen.
Hij pleitte voor geleidelijke opheffing van
controle op de wisselkoersen, en voor het uit
den weg ruimen van beletselen voor den
internationalen handel door uitbreiding der
liberale handelsverdragen.
Rose (Polen) was van oordeel, dat terugkeer
tot het internationale vrije verkeer uitsluitend
op handelsgebied practisch slechts voordeel zou
opleveren voor landen, die een hoogen graad
van economische ontwikkeling hebben bereikt.
Hij wenschte derhalve een uitgebreidere inter
nationale samenwerking, die zich tot elk gebied
uitstrekt.
De zitting werd vervolgens opgeheven.
MADRID, 27 Sept. (Havas). Tijdens den
aanval, dien de rechtsche troepen Zondag op
de stellingen der regeeringstroepen voor
Toledo hebben ondernomen, zijn zij er in
geslaagd, zich van het op ongeveer vier
kilometer ten Zuiden der stad gelegen Casa
de la Legua meester te maken.
De hevigheid en het verrassende karakter
van den aanval der troepen van Franco nood
zaakten de regeeringstroepen, hun linies in dezen
sector eenigszins te rectificeeren.
Het offensief der regeeringstroepen in Aragon
is Zondag met een aanzienlijke troepenmacht
op de linies tusschen Jaca en Teruel ingezet.
Het is de bedoeling, dat de troepen in drie
richtingen oprukken: naar de rivier de Gal
lego tusschen de dorpen Seneque en Orna, in
de richting van Saragossa langs den oever van
de Ebro tusschen de dorpen Fuentes Ebre in
Osera, en in de richting van Teruel.
De druk der rechtsche troepen in de Ooste
lijke sectoren bij Santander is gisteren toege
nomen. De afdeelingen, die langs de kust op
trekken, hebben Belmonte bezet. De in het
Zuiden van den sector Riano oprukkende troe
pen zijn ongeveer acht kilometer gevorderd.
Het Spaansche schip „Gabosacratis", dat
van een Russische haven kwam, is van
morgen naar Napels gebracht, waar de voor
Barcelona bestemde lading graan gelost werd.
Hoewel het moeilijk is, nadere bijzonder
heden te weten te komen, schijnt het, dat
het schip tot Napels begeleid is. Men weet
niet, welk lot de bemanning wacht; het is
ook niet bekend, of zij in de verandering
van koers heeft toegestemd.
HENDAYE, 27 Sept. (Havas). Men bevestigt,
dat Troncoso uit al zijn functies is ontslagen.
Hij zal waarschijnlijk vervangen worden door
een generaal, aangezien de rechtsche autoritei
ten het grenscommando beschouwen als een
post van het grootste belang.
Een diplomaat van de regeering van Burgos,
San Graniz, heeft belangrijke besprekingen ge
voerd met de ambassadeurs van Frankrijk en
Engeland en hun officieus verklaard, dat gene
raal Franco het betreurde, dat Troncoso onder
omstandigheden wordt vastgehouden, welke den
autoriteiten van Salamanca verhinderen hun
Volledige verontschuldigingen aan te bieden
aan de Fransche regeering, zooals zij zouden
Wenschen te doen.
Voorts sprak San Graniz zijn afkeuring uit
over het gebeurde met de duikboot te Brest,
hoewel hij zeide het uit overwegingen van
vaderlandsliefde te kunnen verklaren.
Jeugdige belangstelling voor de moderne
■pantserwagens
MOSKOU, 27 Sept. (D.N.B.). De Russische
bladen melden de benoeming van Bondarja tot
plaatsvervangend volkscommissaris voor de be
wapeningsindustrie. Daar tot dusver na elkaar
reeds drie plaatsvervangende volkscommissaris
sen benoemd zijn, kan aangenomen worden, dat
aan deze nieuwe benoeming telkens afzettingen
voorafgegaan zijn.
De „Toerkmenskaia Iskra" meldt, dat het
Hoog Gerechtshof van Turkmenistan zes tech
nici wegens „sabotage bij den bouw van een
groep chemische fabrieken" tot den dood door
den kogel veroordeeld heeft. Vier personen zijn
tot tien jaar gevangenisstraf veroordeeld.
PARIJS, 27 Sept. (Havas). Een bom die
was neergelegd in de woning van Generaal Pre-
telat, lid van den Hoogen Oorlogsraad, is bij
tijds ontdekt. De politie liet de bom verwijde
ren. Deze is niet ontploft en wordt door den
Werktuigkundigen Dienst onderzocht.
In Yokosoeka brachten Japansche soldaten urnen mede, waarin zich de asch
bevindt van bij Sjanghai gesneuvelde matrozen. De nabestaanden kwamen hun
overledenen eeren
GENèVE, 27 Sept. (Reuter). Naar men
meent te weten, zullen de Vereenigde Staten
bereid gevonden worden, deel te nemen aan
een conferentie der mogendheden, die de
grootste belangen in de Stille Zuidzee heb
ben. Men oppert het denkbeeld, zulk een
conferentie in October te Londen te houden.
BEZIERS, 26 Sept. (Havas) Vanmiddag
is brand uitgebroken tijdens een bioscoopvoor
stelling in het plaatsje Cabian. Dertig slacht
offers zijn naar het ziekenhuis van Beziers
overgebracht.
ESSEN, 27 Sept. (D.N.B.) Hitler en Musso
lini werden bij hun bezoek aan de Kruppfabrie-
ken verwelkomd door dr. Krupp von Bohlen und
Halbach, die het een en ander over de organi
satie van het concern vertelde. Achtereenvol
gens werden daarop verschillende afdeelingen
bezichtigd, waar het werk gewoon doorging. De
Duce trad meermalen in den kring der arbei
ders. Bij het verlaten der fabriek werden de
gasten luide toegejuicht.
Om half twaalf heeft Mussolini Essen per
specialen trein verlaten op weg naar Berlijn.
Kort daarna aanvaardde ook Hitier de reis
naar de hoofdstad.
Vanavond te 17.39 uur reden de beide spe
ciale treinen, waarmede de Duce en de
Fuehrer met hun gevolg reisden, het station
Heerstrasse te Berlijn binnen.
Op het perron werden de beide staatslieden
ontvangen door generaal Goering en andere
Duitsche staatslieden, alsmede de leden van de
Italiaansche legatie te Berlijn, de Italiaansche
consuls uit geheel Duitschland en leden van der.
fascio en vertegenwoordigers van de Italiaan
sche kolonies.
De eerewacht voor het station was betrokken
door een compagnie van de SS-lijfwacht van
Hitier, twee compagnieën van het leger, een
compagnie van de Luchtmacht en een com
pagnie van de Marine. Terwijl de muziek de
volksliederen van Duitschland en Italië speelde,
inspecteerden de beide staatslieden de eere
wacht. Vervolgens reden beiden per auto naar
het paleis van den Rijkspresident. Langs den
geheelen weg werden de staatshoofden toege
juicht.
Volgens het D.N.B. zijn alle berichten in
de buitenlandsche pers met nadere bijzon
derheden over den inhoud van de bespre
kingen tusschen Mussolini en Hitier, als
mede over een uitnoodiging van Mussolini
aan Hitier om een bezoek te brengen aan
Italië of over een aanstaand beroep van bei
de staatslieden op de Westelijke mogend
heden voortijdige voorspellingen, welke op
zuivere fantasie berusten.
De besprekingen tusschen den Fuehrer en zijn
gast worden streng geheim gehouden. Ook staat
nog niet vast, of na afloop van het bezoek van
den Duce een officieel communiqué over den
inhoud van de besprekingen zal worden gepu
bliceerd.
JERUZALEM, 27 Sept. (Reuter). Onder de
Arabieren te Nazareth heerscht gróote bezorgd
heid over de maatregelen, die de regeering zou
kunnen nemen in verband met den Zondag ge-
pleegden moord op twee Britten. Reeds zijn 108
personen gearresteerd, waaronder talrijke Ara
bische notabelen. De meeste winkels te Naza
reth zijn in verband met den gespannen toe
stand gesloten en in de stad is een afdeeling
Britsche troepen aangekomen.
PARIJS, 27 Sept. (Havas). Vice-admiraal Ke-
droff, de ondervoorzitter van den bond van Rus
sische oud-strijders heeft tegenover een corres
pondent van Havas verklaard, dat de bond er
van overtuigd is, dat generaal De Miller „het
slachtoffer der bolsjewisten is geworden, even
als generaal Koetjepof zeven jaar geleden."
Officieel wordt, medegedeeld, dat het Japan
sche gezantschap te Warschau en het Pool-
sche gezantschap te Tokio met ingang van 1
October tot ambassades worden verheven,
Ook in Polen zijn onder leiding van maarschalk Rydz-Smigly groote manoeuvres
gehouden. Buitenlandsche militaire attaché's op 'n oorlogsschip in de haven van
Gdingen
Verwachting: Meest zwakke Zuid-
H Oostelijke tot Zuidelijken Wind, gedeelte-
lijk bewolkt, weinig of geen regen, iets
warmer.
Verdere vooruitzichten: Waarschijnlijk
droog en vrij zacht.
iïfllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllli
HELSINGFORS, 27 Sept. (Reuter). De Fin-
sche regeering heeft haar gezantschap te Mos
kou opgedragen krachtig te protesteeren tegen
het vliegen van Sovjet-vliegtuigen over de Fin-
sche grens.
Dinsdag j.l. zijn namelijk op zes verschil
lende plaatsen Sovjet-Russische militaire
vliegtuigen over de Finsche grens gevlogen.
Op enkele plaatsen hebben de grenswachten
daarop het vuur geopend.
Een der vliegtuigen had een noodlanding op
Finsch grondgebied gemaakt, waarop de inzit
tenden gearresteerd waren. Dezen zijn intus-
schen weder op vrije voeten gesteld.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat de
Karelische grensbevolking Zondag te Terijoki
een massabetooging heeft gehouden om tegen
de toenemende Sovjet-Russische grensschendin-
gen te protesteeren.
In een telegram aan den staatspresident heb-
den de betoogers uiting gegeven aan hun be
zorgdheid en aangedrongen op versterking van
de grensbewakingstroepen om verdere stelsel
matige grensschendingen door de Sovjets te
voorkomen.
TOKIO, 27 Sept. (Domei). Van Japansche
zijde wordt gewezen of^de houding van de Sov
jet-Russische autoriteiten in Noord-Sachalin,
waar de Japansche ondernemingen worden te
gengewerkt. Een woordvoerder van het Japan
sche ministerie van buitenlandsche Zaken
heeft medegedeeld, dat de Noord-Karfoeto Pe-
troleummij. en de Noord-Karfoeto Mijn-
Mij. ernstig worden benadeeld. De Russische
autoriteiten weigerden 747 Japansche arbeiders
toe te laten en dwongen de.-Noord-Karfoeto Pe-
troleummij. tweeduizend Russen in dienst te
nemen, terwijl Japansche schepen de havens
niet mochten aandoen om de petroleum te la
den. Verder zijn verscheidene Japansche em-
ployé's gearresteerd. Ook de mijnmaatschap-
pij wordt ernstig in haar arbeid gehinderd.
De Japansche ambassadeur te Moskou heeft
reeds eenige malen geprotesteerd, doch tot nu
toe is nog geen verbetering in den toestand, ge
komen.
BATAVIA, 27 Sept. (Aneta)
Omtrent de hevige aardbeving op
Java wordt nog gemeld, dat te
Klaten twee personen werden ge
dood, één zwaar gewond en twee
licht gewond, door het instorten van
huizen. Van de suikerfabriek Beran
is een deel van den voorgevel inge
stort.
Te Demakidjoe is een schoorsteen
omgevallen.
De aardbevingen werden gevoeld in Solo,
Djocja Randja-Ekok, Magelang, Kediri, Tjilat-
jap, Wonosobo, Madioen en Cheribon. De seis
mograaf van Babadan is volkomen ontzet.
In Magelang is een huis ingestort. In Djocja
zijn bijna alle huizen gescheurd, terwijl het
stationsgebouw aldaar onbeteekenende scheurtjes
vertoont. In Tjilatjap zijn vele muren van kan
toren en woonhuizen gescheurd, terwiji daken
verschoven zijn.
In Kediri vluchtten de menschen de straat
op.
Ook in Madioen, Batavia en Bandoeng zijn
de schokken waargenomen.
Ook de seismograaf van de Papandajan is
ontzet.
In Pekalongan is de schoorsteen van de sui
kerfabriek Medarie zwaar gescheurd. De fa.
briek zelf is echter intact. De treinenloop on
dervond door de aardschokken geen hinder. Alle
berichten dragen een voorloopig karakter.
99'
LONDEN, 27 Sept. (Reuter). Reuter heeft
van het Britsche tankschip „Chetenne" het vol
gende telegram ontvangen:
,;wij zagen zeilen van de „Endeavour I" op
ongeveer 10 mijl afstand. Wij herkenden de tui
gage en naderden het schip. Nadat wij seinden,
dat er ongerustheid bestond in verband met
het uitblijven van berichten, verzocht het schip
ons bekend te maken, dat wij het gezien had
den. Wij zagen het zeilschip in vrijwel Zuid-
Oostelijke richting varen, op 49 graden NB. en
15 graden 20 minuten W.L."
Te Genève deed Alvarez del Vayo een scherpen
aanval op de politiek van non-interventie. Van
Lanschot pleitte voor een vrijen handeL
Mussolini en Hitier zijn te Berlijn aangekomen.
De besprekingen der technische commissie over
het vraagstuk der zee-controle zijn aangevangen.
Kanton en Nanking werden opnieuw door
luchtaanvallen geteisterd. Engeland protesteerde
te Tokio.
In October e.k. zou te Londen een Stille Zuid-
zee-conferentie gehouden worden, waaraan ook
de V. S. zouden deelnemen.
Bij Toledo moesten de regeeringstroepen terug
trekken.
Finland protesteerde te Moskou tegen grens
schending door Russische militaire vliegers.
Bijtijds kon men te Parijs een nieuwen bom
aanslag voorkomen.
Jaarvergadering van de Apologetische Vereeni-
ging „Petrus Canisius".
Nadere bijzonderheden over de aardbeving op
Java; twee dooden en drie gewonden.
Winterdienstregeling der Spoorwegen.
Nieuwe toezegging van de mijndirecties.
De gemeentebegrooting van Rotterdam
een tekort aan van f 1.4 millioen.
Beurs van New Vork:
beter; later gedrukt.
wijst
Stemming bij opening
Jongeren hebben een zware verant
woordelijkheid te dragen. Want zij
staan aan het begin van den dag en
hebben den arbeid aan te vatten die
hun is opgelegd. Zoo ontzettend veel
hangt van het begin af. Goed begon
nen half gewonnen, vermaande reeds
de oude spreuk. De jongeren van he
den zijn de leiders van morgen. Een
goed begin is het halve werk. De jon
geren moeten daarom gestaald wor
den voor hun verantwoordelijken ar
beid. Ze moeten niet buiten het werk
gehouden worden, maar in het werk
betrokken om tijdig de taak der
ouderen over te kunnen nemen en
verjonging te brengen in onze samen
leving, in onze maatschappij. De
jongeren hebben een zware verant
woordelijkheid, die door de ouderen
beseft en begrepen moet worden. De
jeugd dient gereed te zijn voor het
geen van haar wordt verwacht en ge-
eischt!
LONDEN, 27 Sept. (Havas) Naar wordt mede
gedeeld, heeft koning George het programma
goedgekeurd, dat is vastgesteld voor het bezoek
van den koning der Belgen aan Londen in de
maand November.
Koning Leopold zal van 16 tot 19 November in
de Britsche hoofdstad vertoeven. Te zijner eere
zullen o.a. in het Buckingham Palace een feest
maaltijd en een bal gegeven worden.
GENèVE, 27 Sept. (D.NB.). De vertegenwoor
digers der Kleine Entente hebben vandaag een
conferentie gehouden, waarin behalve de Vol
kenbondsvraagstukken ook de jongste onderhan
delingen met Hongarije besproken zijn. In een
verklaring voor de pers wordt gezegd, dat de
vertegenwoordigers der drie staten voornemens
zijn, de besprekingen met Hongarije „in gun
stigen zin voort te zetten".
Stand op Dinsdag 1 uur van. 761.1
Vorige stand 762.8
