Een economische blokkade zou
Japan tot rede brengen
KERKOsm.1!
Het drama te Zeist
EEN ERNSTIG WOORD
mm-
DONDERDAG 30 SEPTEMBER 19sj
Washington voelt er
weinig voor
V.S. hebben groote belangen in
Japan; Engeland daaren
tegen in China
Verder dan protesten
wil men niet gaan
Vreemde voorvallen op
een Britsch schip
In de Oostzee sloeg de bemanning
aan het muiten
Nieuwe Lord Mayor
Kerko, het overhemd met de 7 extra-voordeelen.
Hier is voordeel No. 2.
De dader hedenmorgen in een
schuur gearresteerd
Mond- en klauwzeer
neemt toe
In drie gemeenten stijging van
38 tot 94 gevallen
1 1
4
n
„lp
LOONSVERHOOGING
GEVRAAGD
In de cacao-, chocolade- en
suikerbewerkingsbedrijven
Horecaf vergadert
Bondsvoorzitter constateert een
begin van opleving
Internationale inbreker
in arrest
Goede vangst der politie
te Maastricht
PROEFVLUCHTEN MET
NIEUW VERKEERSVLIEGTUIG
F: W. 200 „Condor" kan 345 K.M.
snelheid halen
OUDE MAN OVERREDEN EN
GEDOOD
Kerkelijk leven
EEN 600 JAAR OUDE
PAROCHIE
Feest in het Friesche dorp
Woudsend
H.H. WIJDINGEN
In het bisdom Roermond
(Van een bij zonderen correspondent)
Ongetwijfeld is de verontwaar
diging over de luchtraids der
Japanners, die ontelbare vol
komen onschuldige slachtoffers ma
ken, in de geheele wereld groot en
oprecht, maar zóó aanzienlijke eco
nomische belangen staan op het spel,
dat de regeeringen aarzelen het ééni-
ge middel toe te passen, dat de Ja
panners tot rede zou kunnen bren
gen: de afkondiging van een econo
mische blokkade. Sentiment en poli
tiek hebben vaak maar al te weinig
met elkaar uit te staan.
Van alle zijden is er reeds de nadruk op
gelegd, dat de Europeesche mogendheden en
de Vereenigde Staten gevaar loopen op den
duur de geheele Chineesche markt voor hun
export gesloten te vinden, omdat Japan, als
het in zijn opzet slaagt, de Chineezen er toe
zal kunnen dwingen de zeer vele artikelen, die
de bevolking van het eilandenrijk tegenwoor
dig fabriceert, bij voorkeur van het „broeder
volk" te betrekken.
Het is evenwei van belang óók niet uit het
oog te verliezen, dat de Westersche mogendhe
den en vooral de Vereenigde Staten niet alleen
enorme economische belangen in China heb
ben, maar ook in Japan. De belangen van de
Vereenigde Staten in Japan wegen zelfs, voor
het oogenblik, véél zwaarder dan die van de
groote republiek in China, en het is niet on.
mogelijk, dat deze overweging een groote rol
speelt in Washingtons aarzelende politiek. De
Vereenigde Staten nemen als afnemers van en
als leveranciers aan Japan de eerste plaats in.
7.ij verkoopen aan Japan thans voor een waar
de van meer dan zes milliard Fransche francs
per jaar, terwijl hun leveranties aan China nau
welijks anderhalf milliard bedragen.
De belangen der groote export-mogendheden
in China hebben zoowel een commercieel als
een financieel aspect. Beteekent dat laatste voor
de Vereenigde Staten al niet veel, voor Enge
land is het van het allergrootste gewicht. Laat
men de Chineesche staatsleeningen en die der
Chineesche spoorwegen even buiten beschou
wing, dan kan men het bedrag, dat buitenland-
sche ondernemingen in China vastgelegd heb
ben, op ongeveer 4.3 milliard gulden schatten.
46 procent van dit enorme bedrag komt op re
kening van 'Engeland, 33 procent is Japansch
geld, 7 proc. is dooi de Vereenigde Staten ge
fourneerd, 4y, proc. door Frankrijk, 3y proc
door Duitschland en de rest door verschillen
de kleinere mogendheden.
Daarbij is China een land van bijna onbe
grensde mogelijkheden. Dit reusachtige rijk, dat
een bevolking van 400 millioen zielen heeft, be.
zit nog niet meer dan 11.000 K.M. spoorwegen,
dat wil zeggen een spoorwegnet dat in geen en
kel opzicht aan de zich snel ontwikkelende be
hoeften van een vijfde deel van de geheele be
volking van den aardbol voldoen kan. Het is
gemakkelijk te begrijpen, dat de groote Euro
peesche firma's, die zich met den aanleg van
wegen en spoorwegen, den bouw van bruggen
en viaducten en de levering van materialen van
iederen aard bezig houden, in China het land
van de toekomst gezien hebben en zich in de
laatste jaren van reconstructie beijverd hebben
met Tsjang Kai Sjek's regeering contracten
af te sluiten, waarvan de ten uitvoer legging
thans volkomen onzeker geworden is.
China neemt steeds grootere hoeveelhe
den buitenlandsche producten af. Eenige
jaren geleden waren Japan, de Vereenigde
Staten en Engeland China's voornaamste
leveranciers. Duitschland, Frankrijk en
Rusland kwamen ver achteraan. In 1936
evenwel waren de posities der groote mo
gendheden in dat opzicht niet meer de.
zelfde: de Vereenigde Staten namen nu de
eerste plaats in, daarna eerst kwam Japan,
Duitschland bezette de derde plaats, En
geland de vierde.
Welke mogelijkheden biedt nu Japan? In
1936 bedroegen de Japansche inkoopen in de
Vereenigde Staten 30 procent van den gehee-
len Japanschen import en niet minder dan 22
procent van den Japanschen export vond zijn
weg naar de groote republiek van Oom Sam.
Tot 1922 verkocht Japan veel meer aan de
Vereenigde Staten dan het er kocht, maar lang
zamerhand zijn de bordjes verhangen. Wat En
geland betreft dient er tusschen het moeder
land en sommige Dominions een belangrijk on
derscheid gemaakt te woiéien. De belangen van
het eigenlijke Engeland het rijk in Europa
zijn in China grooter dan in Japan, maar
voor Engelsch Indië en Australië staat de zaak
anders. De groote kolonie en het Australische
Dominion hebben beide ten aanzien van Japan
een gunstige handelsbalans.
Wie dit alles in aanmerking neemt, ziet
duidelijk waar de schoen wringt. De fi-
nancieele, commercieele en economische be
langen der groote export-mogendheden zijn
in het Verre Oosten niet dezelfde. De Ver
eenigde Staten hebben voornamelijk belang
bij Japan en willen dit land als afnemer
niet verliezen. Engeland daarentegen is voor
al bij China geïnteresseerd, waar het een
positie van de grootste waarde te verdedi
gen heeft.
De Vereenigde Staten hebben er wel in toe
gestemd zich in de commissie van 23 te doen
vertegenwoordigen, maar zullen het zeker niet
tot maatregelen willen laten komen, die ernstig
ingrijpen in het Chineesch-Japansche wespen
nest noodzakelijk zullen maken. Engeland en
andere mogendheden, wier belangen vooral op
het vasteland van Azië liggen, zullen voor het
nemen van dergelijke maatregelen eerder te
Vinden zijn.
Het is waarschijnlijk, dat de Europeesche,
mogendheden onder den druk hunner publieke
opinies iets zullen willen doen. Dat „iets" zal
in de eerste plaats den vorm van een collec
tief protest kunnen aannemen. Maar de waar
de van protesten is tegenwoordig niet groot.
Een protest heeft dan alleen beteekenis als de
protesteerenden bereid zijn op woorden daden
te laten volgen. Blijven die daden achterwege
dan zijn de landen, die Japan van de grond
stoffen voorzien, die de luchtraids mogelijk ma
ken, minstens zoo schuldig als de Japanners
zelf. Schuldiger zelfs, want Japan verdedigt in
zekeren zin zijn toekomst, maar de leveranciers
van Japan zijn uitsluitend op hun voordeel uit
en vragen er niet naar met hoeveel menschen-
levens hun winst is betaald.
WARSCHAU, 30 Sept. (PAT). Volgens be
richten in de Poolsche pers is muiterij uitge
broken aan boord van het schip „Jaron", dat
onder Engelsche vlag vaart. Vier matrozen, die
de muiterij leidden, zijn, nadat de opstand was
onderdrukt, aan land gezet. Naar verluidt be
staat de lading van het schip uit oorlogsmate
riaal, dat in een Oostzeehaven is ingeladen.
Nadat de muiterij onderdrukt was, is de eer
ste officier met den cargadoor aan land ge
gaan om de reeders in kennis te stellen met
de incidenten. Het schip was bevracht door een
Fransche maatschappij. Tijdens dit verblijf aan
land is de eerste officier gevlucht en heeft het
schip het ruime sop gekozen.
Naar verder wordt vernomen heeft de „Ja
ron" reeds eenige malen van naam gewisseld
en het schip komt niet voor in het scheepsre
gister als varende onder Britsche vlag.
LONDEN, 29 Sept. (Havas). Sir Harry Augus
tus Twyford is vandaag tot Lord Mayor van
Londen gekozen als opvolger van Sir George
Broadbridge.
moeten,-en vooral bij geringe
lichaamsbeweging tijdens het
werk - voor regelmatige
'darmfunctie zorgen door
Verpakkingen 10 tabletten fl.
buisjes 30 tabletten fl» 1.20»
Alléén KERKO kan U KERKO-Tricoline-shirts leveren.
Omdat het garen en daarna de stof nog eens gemerceri-
seerd wordt, blijft de fraaie Tricoline-glans altoos behouden.
Koopt Uw KERKO-T ricoline-shirt met lossen of vasten boord,
of met „Trubenijs"-boord, die nooit mag worden gesteven.
in Tricoline en alle andere kwaliteiten en prijzen.
De 26-jarige Gl., die zooals reeds gemeld
WoerRdagmlddag zijn vader met een jachtge
weer heeft doodgeschoten, nadat een twist tus
schen vader en zoon was ontstaan, is vanmor
gen door de politie van Zeist in een schuur in
de omgeving van het huis zijner ouders aange
houden. Hij had zich aldaar onder het hooi
verstopt. Hij zal ter beschikking van de Justitie
in Utrecht worden gesteld.
In de omgeving van Lunteren begint het
mond- en klauwzeer thans een ernstigen om
vang aan te nemen. Niet alleen is het aantal
gevallen schrikbarend gestegen, maar ook zijn
reeds 3 dieren aan de gevreesde ziekte gestor
ven.
In de gemeente Ede zijn thans niet minder
dan 62 veestapels aangetast, welk aantal vorige
week nog slechts 30 bedroeg.
In zeven dagen dus een verdubbeling, terwijl
bovendien drie dieren aan het mond- en klauw
zeer zijn gestorven.
Telde de gemeente Renswoude een week ge
leden nog maar twee gevallen, vandaag be
droeg dit aantal reeds zes. In de gemeente
Barneveld is de toename in dezelfde periode
nog grooter. Daar werden in de afgeloopen 7
dagen 20 nieuwe gevallen aangegeven, waar
mede het aantal besmette veestapels is geste
gen tot 26.
De drie gemeenten vertoonen in één week
dus een stijging van 38 tot 94.
«jaagt—
v,
W nuWljp "M '"J.
Het verbond van oud-strijders en legionnairs in de Ver. Staten hield te New York
een gedenkmarsch, waarbij de formatie dezelfde was als bij het vertrek van de
strijdkrachten naar Europa in 1917
Te Amsterdam is gearriveerd prof. dr.
Heinrich Apell, leider van het Duitsche
behangselpapiermuseum te Kassei, al
waar hij een behangselpapiertentoon
stelling in de Rath Doodeheefver-
toonzalen zal organiseeren. Bij aan
komst aan het Centraalstation werd
prof. Apell begroet door den heer F. C.
Doodeheefver
De hoofdbesturen van de Algemeene,
Roomsch-Katholieke en Christelijke bondei:
van arbeiders in de cacao-, chocolade- en sui
kerbewerkingsbedrijven hebben zich per circu
laire tot alle cacao-, chocolade- en suikerwerk
fabrikanten gewend, waarin zij het verzoek
doen, alle bestaande loonen met tien procent
te verhoogen.
Behoudens enkele uitzonderingen, .waarbij
eenig herstel plaats vond, hebben volgens
de meening van de hoofdbesturen de loonen
van de arbeiders in de cacao-, chocolade- en
suikerbewerkingsbedrijven sedert 1922 de eene
verlaging na de andere ondergaan, zoo zelfs, dat
hun loonen thans bij vele andere groepen van
arbeiders ten achter staan.
Als argument wordt voorts aangevoerd, dat
de kostep van het levensonderhoud sedert Sep
tember 1936 niet onbelangrijk gestegen zijn.
De hoofdbesturen wijzen er ten slotte op, dat
de arbeiders tijdens de crisis gelaten berust
hebben in de veel te lage loonen, dat het hun
echter niet ontgaan is, dat 1936 uit een oog
punt van productie een recordjaar kan genoemd
worden, dat de productie van het tot dusver
verstreken jaar bij die van 1936 niet ten achter
staat en dat de daling van de cacaoprijzen ook
een beter perspectief geeft.
Verzocht wordt derhalve, de loonsverhooging
op Maandag 18 October te laten ingaan en in
elk geval voor 15 October a.s. antwoord te zen
den, t.w. aan het adres van de samenwerkende
bonden, Herman Heijermansweg 20 te Amster
dam.
Tegelijk met het verzenden dezer circulaire
hebben de hoofdbesturen een bespreking aan
gevraagd met de organisaties van de cacao-
chocolade- en suikerwerkfabrikanten over de
wenschelijkheid om, door middel van een col
lectief contract, ordening te verkrijgen in de
uiteenloopende toestanden op het gebied der
arbeidsvoorwaarden.
De Nederlandsche Bond van werkgevers in
hotel-, restaurant-, café- en aanverwante be
drijven „Horecaf" heeft Woensdag te Nijmegen
zijn elfden bondsdag gehouden.
De voorzitter, de heer Th. N. van Stigt uit
Utrecht, gelooft ditmaal voor het eerst sedert
tal van jaren de gebruikelijke openingsrede met
een meer opgewekten toon te mogen uitspreken.
Nu het zomerseizoen weer achter den rug is
en een voorloopige balans kan worden opge
maakt, kan hij met voldoening constateeren,
dat de tot heden in dit jaar bereikte resultaten
in het overgroote deel der bedrijven zeer gun
stig afsteken bij die van de laatste jaren.
Er valt sedert het najaar van 1936 een
belangrijke kentering waar te nemen en ge
constateerd mag worden, dat de neergaande
lijn, welke einde 1936 reeds in een horizon
tale overging, thans vrijwel over de geheele
linie in een opgaande lijn is omgebogen.
Toch meent spr. thans voorzichtiger te
moeten zijn dan ooit met het doen van
voorspellingen en verwachtingen, omdat nu
eenmaal de' factoren, waarop het betoog
zou moeten zijn gebaseerd, volkomen on
berekenbaar zijn.
Er blijven nog steeds groote moeilijkheden te
overwinnen zegt spr. en daarbij komt dat
ce inkoopsprijzen vrijwel over de geheele linie
stijgende zijn en de drukkende overheidslasten
nog op geen merkbare wijze verminderen.
Feit is, dat het vreemdelingenverkeer naar
Nederland dit jaar belangrijk is toegenomen.
Vooral het contingent Engelschen en Amerika
nen is aanzienlijk gestegen, waarvan echter
hoofdzakelijk de groote steden en de badplaat
sen profijt hebben getrokken.
Finale afschaffing van de alles remmende
personeele belastingen dient krachtig te wor
den gepropageerd, in het belang van de geheele
volkswelvaart en tot bloei van het bedrijfsleven.
De instelling van wettelijk vastgestelde eischen
en normen om zich als hotelbedrijfsleider, pen
sionhouder of logementhouder te kunnen ves
tigen, is zeer wenschelijk en voor de op goede
leest geschoeide bedrijven en inrichtingen van
groot belang.
Aangezien overleg van het Horecafbestuur
met vertegenwoordigers van grootwinkelbedrijven
over de exploitatie van restaurants in waren
huizen niet tot eenig resultaat heeft geleid, zal
het hoofdbestuur zich genoodzaakt zien de over
heid te verzoeken ook in deze regelend op te
treden.
Sprekende over eventueele accijnsverlaging,
zegt spr., dat in een t e kleine verlaging het
gevaar schuilt, dat het gevolg noodzakelijke
prijsverlaging der detailprijzen erger zal zijn
dan de kwaal.
In algemeene trekken staat het hoofdbestuur
van Horecaf zeker niet afwijzend tegenover
een wettelijke regeling der arbeidstijden, behou
dens de meermalen naar voren gebrachte moei
lijkheden, die het type en karakter van het be
drijf nu eenmaal met zich brengen, als werk
zaamheden b.v. die evenzeer op Zon- en feest
dagen als op werkdagen moeten geschieden.
Diverse ter sprake gebrachte onderwerpen zou
men kunnen groepeeren in het woord „orde
ning". Horecaf is thans op den goeden weg,
sinds het ordeningsbesluit van internen aard,
dat in de vergadering te 's-Hertogenbosch werd
genomen.
Zoolang echter niet iederen werkgever de
verplichting wordt opgelegd, zich bij een ge
organiseerd verbond van gelijksoortige bedrij
ven aan te sluiten, blijft er een groot hiaat in
dezen ten deele geordenden toestand. Ook zonder
wettelijke verplichtingen dient evenwel iedere
werkgever in zijn eigen belang te begrijpen, dat
samenwerking noodig is bü allerlei bedrijfs-
vraagstukken.
O.a. noemde spr. ge goede samenwerking met
den A.N.W.B. Toeristenbond voor Nederland
welke dit jaar meer speciaal culmineerde in
de totstandkoming van het A.N.W.B.Horecaf-
hotel-couponsysteem-
Spr. eindigde met het uitspreken van het
vertrouwen, dat de volgende bondsdag in het
teeken eener nog verder doorzetting van de
aangevangen opleving mag worden gehouden en
in de komende jaren van een waren bloei der
bedrijven mag worden gesproken.
Vervolgens behandelde jhr. W. Boreel, voor
zitter van de Vereeniging van Nederlandsche
reisbureaux, het onderwerp: „De gemeenschap
pelijke belangen van hotelwezen en reisbureaux
bij het vreemdelingenverkeer".
De heer W. Arriens, adjunct-secretaris van
't informatiebureau voor Nederland en Neder-
landsch-Indië te Londen, hield hierna een cau
serie over de verkeerspropaganda van dit bu
reau, dat 2y2 jaar geleden onder auspiciën van
het departement van Economische Zaken werd
opgericht.
Spr. geeft den hotelhouders in overweging,
vooral in voor- en najaar, als de hotels toch
niet vol zijn, den Engelschman een reductie te
geven op den logiesprijs bij verblijf van een
minimum aantal dagen.
Een handicap voor het Nederlandsche toeris
tenverkeer is het te groote aantal verbodsbepa
lingen en 't gebrek aan soepelheid in ons land.
Ten slotte klaagt spr. nog over een teveel aan
controle en te weinig soepelheid bij de spoor
wegen in Nederland.
Met de leuze „Breng uw vacantie door in
eigen land" is spr. het niet geheel eens. Het is
belangrijker den vreemdeling hier te brengen,
dan den landgenoot hier te houden.
Aan het slot der vergadering deelde de voor
zitter mede, dat de volgende bondsdag van
Horecaf te Haarlem zal worden gehouden.
Te half zes werden de deelnemers aan den
bondsdag ten stadhuize door den burgemeester
van Nijmegen, den heer J. A. H. Steinweg, of
ficieel ontvangen.
's Avonds hebben de deelnemers aan den
bondsdag zich vereenigd aan een diner, waar
aan de commissaris der Koningin in Gelder
land, mr. S. baron van Heemstra en burgemees
ter Steinweg aanzaten.
Toen Woensdagmiddag de agent Boos ten zich
per rijwiel in de Hoogstraat te Maastricht be
vond, werd zijn aandacht getrokken door een
hem naderenden wielrijder, die meer dan gewone
aandacht wijdde aan de daar liggende huizen.
Naderbij gekomen, meende de agent in dien
man iemand te herkennen, die zich te Maastricht
had schuldig gemaakt aan verscheidene diefstal
len met braak. De man werd staande gehouden
en bleek inderdaad te zijn zekere Sch., van
Luxemburgsche nationaliteit, die reeds ongeveer
13 jaar in diverse gevangenissen heeft doorge
bracht en dan ook kan beschouwd worden als
een internationale inbreker.
Zoo pleegde hij eenige jaren geleden te
Maastricht eenige diefstallen met braak in de
pastorie aan de Pastoor Habetstraat, den winkel
van Albert Heyn en eenige woningen aan het
Koningsplein te Maastricht. Eenige uren na
zijn aanhouding werd ten politiebureele bekend,
dat in den nacht van Dinsdag op Woensdag dief
stal met braak was gepleegd in de pastorie te
Oud-Valkenburg. S. werd in verband hiermede
aan den tand gevoeld en bekende deze inbraak
te hebben gepleegd. Uit de op S. gevonden voor
werpen bleek hij in Limburg zich aan nog meer
diefstallen te hebben schuldig gemaakt. Op hem
werden o.m. bevonden 'n amict en eenige andere
goederen, die uit een pastorie afkomstig zijn en
niet te Oud-Valkenburg zijn ontvreemd.
Binnenkort zullen de FockerWulf vlieg
tuigfabrieken te Bremen beginnen met proef
vluchten met een nieuw groot verkeersvlieg
tuig, de F. W. 200 „Condor". Dit is een vier
motorige geheel metalen laagdekker. Het toe
stel moet een gemiddelde snelheid van 345
kilometer per uur kunnen bereiken; in de bei
de cabines kunnen 26 passagiers een plaats
vinden. De bemanning bestaat uit twee piloten,
een radio-telegrafist en een steward.
Woensdagavond omstreeks tien uur is de 76-
jarige P. Groen, wonende te Harderwijk, die
aldaar uit een zijweg kwamen den rijksweg
AmersfoortZwolle, een voorrangsweg, opging
onder een truck met trailer geraakt. Met ern
stige verwondingen werd de ongelukkige naar
het ziekenhuis te Ermelo overgebracht waar hij,
kort na aankomst, overleed.
Zeshonderd jaar geleden stichtten de Carme-
lieten aan den rand van de Zeven Wouden van
Friesland in het kleine Woudsend een klooster,
om van daaruit de kerstening van Friesland
voort te zetten.
Ondanks Hervorming en vervolging heeft
Woudsend in den loop der tijden toch zijn kerk
en zielzorg behouden. Na de Carmelieten heb
ben de Jezuïeten deze parochie beheerd om
haar daarna in handen te geven van wereld-
heeren die haar reeds meer dan 250 jaar be
sturen.
Bij gelegenheid van dit jubileum is een goed
uitgevoerd, met foto's verlucht gedenkboek ver
schenen, dat vele interessante bijzonderheden
vermeldt over de geschiedenis dezer parochie.
Het boek opent met een artikel van prof. dr.
T. Brandsma, O. Carm.
Z. H. Exc. Mgr. Dr. G. Lemmens, bisschop
van Roermond, heeft in het Groot Seminarie
te Roermond behalve de reeds genoemde wij
dingen nog 't Diaconaat toegediend aan de Eerw.
Fraters Franciscanen: Paduinus Kerkhof.
Anastasius Appelboom; Alexius Bors; Ulfried
Hendriks, Rochus Beving, Leonoras Schoorl.
Eucherius Banier, Rufus Meijer, Anno Galama,
Teventianus Seesink, Florentius Spruit, Quiril-
lus Smeele, Gebhard Voorvelt, Abel Duindam,
Bernardinus Maarschalkerweerd, Anatolius Ha
genaars, Romanus Sutorius, Richardus Reynen,
Bertulf v. Leeuwen, Abundantius Ysselmuiden.
Cassius de Ruyter.
Aan de Priesters van het H. Sacrament: Wil
helmus Claassen, Borromeus Op 't Veld, Acasius
Govaert.
Aan de Cisterciensers: Ignatius Geraedts
van Tegelen, Guerricus Vissers, Adolphus Dijk-
hoff van LilboschEcht.
Aan de PassionistenFr. Benedictus a St.
Paulo a Cruce, Fr. Georgius ab. Immac. Con-
ceptione, Fr. Gregorius a St. Sacramento, Fr.
Rudolphus ab. Immac. Conceptione, Fr. Adria-
nus a Virgine Perdolente.
Aan de Lazaristen: Cornelius Beekmans, Joh.
van Gooi, Ant. Graafmans, Gerardus Jacobs,
Jacobus Poe Is, Gerardus Smets.
Men behoeft het met de becijferingen
van de Millioenennota nog niet eens
te zijn, om toch volmondig te erken
nen, dat onze weermacht zoo spoedig moge
lijk gebracht dient te worden op een peil,
eenigszins evenredig aan de internationale
omstandigheden en de positie van ons rijk
in de wereld. De vraag of de noodzakelijke of
fers voor de versterking onzer weermacht
zoo berekend moeten worden, dat er voor
de nijpende sociale nooden van ons volk zoo
goed als geen cent, laat staan een kwartje,
op overschiet, doet niets af van het feit,
dat het een onafwijsbare plicht voor de re
geering is, onze nationale weerbaarheid aan
te passen aan onze nationale en internatio
nale belangen en verantwoordelijkheden. Het
ontwerp voor een nieuwe dienstplichtwet,
waarbij de loting en broederdienst ter ver
hooging van het jaarlijksch contingent zul
len worden afgeschaft en de diensttijd van
5% op 11 maanden zal worden gebracht, is
ongetwijfeld als zulk een „aanpassingsmaat
regel" bedoeld en verantwoord. Enkele hoo-
ge gepensionneerde militairen, al of niet
deskundig, mogen misschien van meening
zijn, dat dergelijke maatregelen ten deele
of geheel overbodig moeten worden geacht,
wij van onzen kant hebben te vaak gepen-
sionneerden zonder verantwoordelijkheid
zien critiseeren, wat zij, toen zij wel ver
antwoordelijkheid droegen, onderschreven of
althans schenen te onderschrijven dan dat
wij aan hun oordeel in dezen al te veel ge
wicht zouden willen hechten.
De nieuwe dienstplichtwet beoogt onze
weermacht zoowel quantitatief als qualita-
tief te versterken en dat is ontegenzeglijk
noodig. Er zitten aan dit wetsontwerp ech
ter ook enkele andere dan zuiver militaire
kanten en daarop wenschen wij hier even
het licht te laten vallen.
Het bezwaar, dat door verlenging van
den diensttijd sommige jonge man
nen hun burgerlijke betrekking zul
len verliezen of in hun burgerlijke carrière
nog meer zullen worden gehandicapt, weegt
o.i. niet op tegen het groote voordeel, dat
een groot aantal werkloozen zullen worden
onttrokken aan den demoraliseerenden in
vloed van gedwongen lediggang en aan het
fnuikende gevoel van overbodig en tot niets
nut te zijn, dat zoo gemakkelijk juist in de
jonge jaren tot ongeneeslijke verbittering,
gevaarlijke opstandigheid of futlooze wan
hopigheid kan overslaan. Bovendien Kan t
bezwaar tot een minimum worden geredu
ceerd, indien de werkgevers er allen zonder
onderscheid van doordrongen worden, dat
niet alleen de dienstplichtigen zelf, maar
ook zij zelve zich offers hebben te getroosten
voor het nationale belang van 's lands weer
baarheid.
Het voordeel van een tot 11 maanden ver
lengden diensttijd zal echter alleen dan vol
komen tot zijn recht kunnen komen, wan
neer die diensttijd niet alleen voor de mili
taire, maar ook voor de geestelijke en in
nerlijke vorming van de dienstplichtigen
zegenrijk wordt. Het is helaas, maar al te
zeer waar, dat voor menigen jongen man
de militaire diensttijd zooveel geestelijk
nadeel heeft opgeleverd, dat hij zgn. we
reldwijs, maar in werkelijkheid bedorven in
de burgermaatschappij is teruggekeerd. Da
onafhankelijkheid der minderjarigen buiten
den diensttijd in een garnizoensplaats, voor
al tijdens de avonduren, slechte vrienden in
den dienst en weinig hun menschelijke ver
antwoordelijkheid beseffende meerderen
kunnen onherstelbare schade aanrichten in
de ziel der dienstplichtigen. De R.K. mili-
tairenvereenigingen, de aalmoezeniers en
R.K. tehuizen trachten met voorbeeldigen
ijver en toewijding deze zeer groote gevaren
tot een minimum te reduceeren of te voor
komen, maar hun werk zal alleen dan vol
ledig de gewenschte vruchten kunnen af
werpen, wanneer zoowel de militaire autori
teiten als de ouders en voogden der dienst
plichtigen alle mogelijke medewerking ver-
leenen om deze speciale zielzorg te doen
slagen. Gold dit reeds voor een diensttijd
van 5V4 maand, in nog veel sterkere mate
geldt dit, wanneer de militaire diensttijd op
11 maanden zal worden gebracht. In verband
hiermede verwijzen wij nog eens nadrukkelijk
naar den dezer dagen in onze bladen geplaat
sten priesterlijken oproep aan de ouders van
onze dienstplichtigen om vooral met het
oog op de bewegingsvrijheid der recruten op
Zon- en Feestdagen en op de avondpermissie
zich in verbinding te stellen met de direc
teuren der R.K. militairenvereenigingen in
de verschillende gamizoens- en opleidings
plaatsen. Niet alleen voor den krijgsdienst,
maar ook en vooral voor den strijd des le
vens moeten de dienstplichtteen worden ge
oefend pri gevormd.
De dienstplichtwet, zooals die thans is
ontworpen en voorgesteld, legt een bij
zonder zwaren last op groote gezin
nen, zoowel op die, waarin vele zonen de
gezinsverdiensten helpen verhoogen of me
dewerken in het bedrijf van den vader, als op
die, waarin de dienstplichtige kostwinner is.
Kwam vroeger de broederdienstregeling
eenigermate aan dit zeer ernstige sociale be
zwaar tegemoet, de afschaffing van den broe
derdienst vergroot dit bezwaar in aanzien
lijke mate. De mogelijkheid, dat gezinnen,
welke reeds twee of drie leden aan den mi
litairen dienst hebben afgestaan, verder van
militaire verplichtingen verschoond zullen
blijven, lijkt ons niet voldoende aan dit be
zwaar tegemoet te komen.
Straks, wanneer het nieuwe wetsontwerp
in de Kamers behandeld zal worden, moge de
aandacht van de afgevaardigden erop ge
richt zijn de bezwaren van dit wetsontwerp
zooveel mogelijk te ondervangen en de voor-
deelen ervan zoo volledig mogelijk tot haar
recht te laten komen, opdat niet alleen het
militaire nationale, maar ook het sociale
nationale belang zoo goed mogelijk gediend
worde, al zal het wel niet mogelijk blijken
alle wenschen te verwezenlijken.
