W apenstilstandsdag mm I i De Japanners vallen Nantau opnieuw aan De staatsgreep in Brazilië is kalm verloopen Het nieuws van heden Prins Bernhard L/\ DE BAROMETER VEREENIGDE katholieke pers Sluit Roosevelt vrede *uet de zakenlieden? Chineesche weerstand gaat instorten Overstroomingen in Sjantoeng Leger en vloot achter het nieuwe kabinet De nieuwe grondwet afgekondigd Het Weer iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^ Wie wordt formateur in België? Zwaar bombardement van Saragossa Spoorwegongeluk te Londen BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13*66 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling)voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f 3.25. Bij onze Agenten 27H cf. per week, per kwartaal f3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM DONDERDAG 11 NOVEMBER 1937 - AVONDBLAD DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20863 °rgenthau bepleit bezuiniging in het komende jaar Een aantal Britsche journalisten werd door Japansche kogels getroffen; één van hen werd gedood Britsch journalist gedood De bestuursvorm voor Noord-China „Te weinig samenwerking" Politieke agitatie maakte ingrijpen noodzakelijk, verklaart pre sident Vargas Radiorede van Vargas De indruk in Rome en Berlijn Wat beteekent de staatsgreep? DIT NUMMER BESTAAT UIT TIEN BLADZIJDEN Hij wordt koninklijk commissaris bij de „Ned. Padvinders" Jaspar en Tschoften worden genoemd als opvolger van Spaak Kardinaal Tappouni, patriarch van Antlochië, is te Lyon aangekomen. De Syri- sche prelaat werd met militaire eerbewijzen door de Garde Révublicrtm Qj}tvangen. Twee dagen duurden de ontplof fingen voort Vijf personen gewond, van wie twee ernstig NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. De eerste dagen van November 1918. De Amerikanen rukken Sédan binnen, de En- gelschen trekken de Schelde over, de Franschen oefenen een onweerstaanbaren druk uit op het centrum der Duitsche le germacht, die steeds verder terugtrekt, in Kiel muiten de matrozen, in Berjijn breekt een revolutie uit en wordt een voorloopig socialistisch bewind ingesteld, de Duitsche keizer, de verafgode, de held, die jaren lang met zijn onbekookte redevoeringen d^ Mogendheden tartte, vlucht naar het vei lige, neutrale Nederland. 11 November 1918: De .Duitsche gevol machtigden onderteekenen in het bosch van Compiègne de verpletterende voor- Waarden voor een wapenstilstand, die maarschalk Foch gesteld had. Een zucht Van verlichting ging door de wereld; de moegestreden volken legden de wapens heer; meer dan twintig millioen men- schenlevens had deze slachting gekost. Een ontzettende verwoesting was aange richt en verbijsterd stond men bij de puin hopen, verbijsterd, omdat men nu eerst zag, in welk een chaos de wereld was her- schapen. En bezield met de beste voor- hemens nam men zich voor een nieuwe Wereld op te bouwen. Negentien jaren zijn sindsdien verloo- fcen, negentien jaren die ons in steeds toe- hemende mate de gevolgen van dien we reldoorlog hebben doen voelen. Het neer geslagen Duitschland is langzaam opge daan, heeft zich de laatste tien jaar her steld en steekt nu zijn wrekende hand uit. Verscheurd is reeds lang het Verdrag van Versailles, dat Duitschland klein zou hou den. Duitschland en de staten, die in Ver sailles niet bevredigd werden, hebben zich Aaneengesloten en staan dreigend tegen- °ver de overwinnaars, die destijds met den grootsten buit gingen sleepen. Geen ge- Weid van wapenen meer, zoo besloot men m 1919 en men stichtte den Volkenbond en huwde het Vredespaleis. Beminnelijke il lusie! Nog geen twintig jaar laterBe kijk de droeve balans: Japan veroverde kfandsj oekwo; om den Gran Chaco werd tusschen Bolivia en Paraguay een verbit terde strijd gevoerd; Italië voegde na een korten, feilen oorlog, waarin van de mo dernste en daarom afschuwelijkste strijd middelen gebruik werd gemaakt, Abessinië bij zijn gebied; in Spanje is een burger oorlog ontbrand, zoo wreed als met geen Pen te beschrijven is en Japan is een nieu we moordpartij in China begonnen, naar ket beweert om het communisme uit te roeien, maar in werkelijkheid om het zWakke China zooveel mogelijk gebied te ontrukken. In de Middellandsche Zee pa- t''ouilieeren tientallen oorlogsschepen om ■m De herdenking van den wapenstïlstandsdagEen overzicht van de indrukwekkende plechtigheid, welke telken jare hij de Cenotaaf in Whitehall te Londen plaats vindt koopvaardijschepen tegen aanvallen van pffe onbekenden te beschermen en in de landen rondom deze zee gist het onder de hheemsche bevolking als nooit te voren. Zoo is de toestand in slechts enkele kor- e trekken geschetst na 19 jaar wapenstil- stand. En vandaag voelt men de ironie van it mooie woord: Wapenstilstand! In het ^erre Oosten donderen de kanonnen en in PAnje laten de vliegtuigen bommen rege- en, vaak op een weerlooze bevolking. De ereld wapent zich momenteel, zooals in Jredestijd nog nooit is voorgekomen. Dui- elingwekkende bedragen worden uitgege- eh om klaar te zijn als een nieuwe we- ^doorlog uitbreekt. Dat is de wapenstil- ahd in November 1937. k"1 alle landen, die aan den wereldoorlog ebben deelgenomen, herdenkt men van- aag de millioenen mannen, die hun bloed °°r hun vaderland hebben gegeven. In e hoofdsteden leggen de autoriteiten °emen en kransen op het graf van den a nbekenden Soldaat. De ouders denken ah hun kinderen, de vrouwen aan hun ^f-htgenooten, die gesneuveld zijn. Zij Achten, dat de zware offers niet vergeefs Eebracht waren. ll November 1937. Op de graven strooit eh bloemen en in de wapenfabrieken, Waar Men Puut m razend tempo gewerkt wordt, zal nauwelijks tijd hebben om één mi- de dooden te herdenken. Washington, ll November (Reuter). en verwacht, dat. Roosevelt in zijn rede t het Congres, die hij op 15 November houden, het Amerikaansche zakenleven en olijftak zal voorhouden. l'eSeerir.gsprogram zou niets bevatten.dat er _2akenleven behoeft te verontrusten. Het zal Cü P aandringen, dat de regeering en de in- ö0 lle hun gemeenschappelijke pogingen om Werkgelegenheid en de koopkracht te ver- Wh, zullen aanzetten, beeft minister van Financiën, Morgenthau, be'öi feen m evenwicht brengen der begrooting te hei' door in het volgende jaar de uitgaven lijk e,?noeien met 659 millioen dollar, hoofdzake- l°o door middel van bezuinigingen op den werk- hsteun, de wegen, de openbare werken en veh landbouw. die deze opvattingen naar vo- hiio fc hi een redevoering voor de Acade mic t°°r P°btieke wetenschappen, heeft tege- Vatlerthd een pleidooi uitgesproken ten gunste belast/11 uitbreiding der heffing van inkomsten- SJANGHAI, 11 Nov. (Reuter). Nadat in den loop van den nacht met tusschenpoozen mitrailleurvuur was uitgewisseld, hebben de Japanners bij het aanbreken van den dag het bombardement, te land en uit de lucht, van Nantau hervat. 18.000 man Japansche troepen, waarbij zich ook cavalerie bevindt, zijn uit Tsjapei opgerukt om Nantau aan te vallen. Japansche marinetroepen zijn te Poetoeng aan land gezet en treffen voorbereidingen voor de zuivering van het gebied van nog achterge bleven gewapende Chineezen. Japansche ambtenaren hebben de Engelschen en Amerikanen, wier verdedigingssectoren door sneden worden door de Soetsjau-kreek, er van in kennis gesteld, dat zij voornemens zijn van de kreek gebruik te maken, om ravitailleeringen verder het land in te vervoeren. Ondanks het vreeselijke bombardement van Nantau blijft het grootste deel der Chineesche verdedigingstroepen weerstand bieden. Volgens de laatste berichten echter begint de Chineesche weerstand in te stor ten. Een afdeeling van ongeveer 300 man, die te recht was gekomen in Japansch spervuur, en die bovendien uit de lucht bestookt werd, heeft de wapenen neergelegd en is naar de Fransche concessie uitgeweken. De mannen waren uitge put door gebrek aan slaap. De Japanners hebben Poetoeng bezet. Het persbureau der Chineesche delegatie ter negen-mogendheden-conferentie publiceert een verklaring van generaal Tsjang Kai Sjek, welke telegrafisch uit Nanking is ontvangen. De ge neraal verklaart, dat de terugtrekking der Chi neesche troepen uit de omgeving der concessies van Sjanghai wordt gemotiveerd door tactische redenen, en door den wensch den tegenstand op den langen duur te kunnen voortzetten. De regeering en de geheele natie zijn vastbesloten tot het einde tegenstand te bieden. „Zoolang onze souvereiniteit bedreigd zal zijn, zullen wij geen vrede onder oogen zien, daar wij ons erfdom niet voor een ketel soep willen verkoopen." De correspondent van de „Daily Tele graph", Pembroke Stevens, is vanmorgen gedood door een aantal mitrailleurkogels, terwijl hfj de krijgsverrichtingen in Nantau stond waar te nemen op een punt in de Fransche concessie. Behalve Pembroke Stevens zijn nog twee journalisten, die de krijgsverrichtingen in Nan tau waarnamen, getroffen. Zij zijn echter niet doodelijk gewond. Toen Pembroke Stevens doodelijk gewond werd, stond hij met een Franschen dokter en nog zes personen op een plat op het dak van den watertoren aan de Sikawei-kreek. Een Ja pansch machinegeweer had het vuur op hen geopend. Allen wierpen zich plat op den grond, maar desondanks werd Stevens getroffen door twee kogels, terwijl nog twee andere journalis ten eveneens gewond werden. Norisoegi, de directeur van het buitenland- sche handelsbureau in het Japansche ministerie van Handel en Industrie, is uit Tokio naar Tientsin vertrokken om de handelsmogelijkhe den te HoMerzoeken en -Tientsin een. agent schap voor den buitenlandschen handel op te richten. Volgens den correspondent van de Hotsji-Sjimboen zal de nieuwe bestuursvorm voor Noord-China op de volgende grondslagen georganiseerd worden: 1. Noord-China zal volledig van Nanking worden afgezonderd. 2. Het communisme zal onderdrukt worden. 3. Er Zal economische samenwerking tot stand komen tusschen Noord-China, Mandsjoe- kwo en Japan. 4. Er zal een gemeenschappelijke verdedi ging ontstaan tusschen Noord-China en Mand sjoekwo. De correspondent meldt voorts, dat het lei dende beginsel van het nieuwe bewind zal zijn „Noord-China voor de Noord-Chineezèn." De economische ontwikkeling zal worden bevorderd door buitenlandsch kapitaal aan te trekken voor de oprichting van een groote semi-offi cieele holding-maatschappij. Tevens wordt ge meld, dat in Peiping een beweging gaande is aldaar een universiteit te vestigen, ter bevorde ring der samensmelting van de Chineesche en Japansche beschaving. Ongeveer een vijfde gedeelte van de provincie Sjantoeng is verwoest door overstroomingen, die volgens Williamson, den medewerker van de organisatie tot hulpverleening aan slachtoffers van den hongersnood, haar ontstaan vinden in het doorsteken van de dijken der gele rivier. Ruim 1000 personen zijn dakloos en worden door den hongersdood bedreigd. Generaal Matsoei, de hoofdcommandant van de Japansche strijdkrachten in Sjanghai, heeft aan journalisten verklaard, dat hij zich bij zijn vertrek uit Tokio, twee-en-een-halve maand geleden, de samenwerking met de vertegen woordigers der andere mogendheden beter had voorgesteld. In het bijzonder bedoelt hij hier mede de autoriteiten der internationale con cessies. „In deze concessies, aldus de generaal, zijn kuiperijen merkbaar van communisten en van Chineesche soldaten in burgerkleeding." Hij zeide, de strikte neutraliteit in de in ternationale concessies, zooals Japan die verstaat, te betwijfelen. Hij wil geen een zijdig gebruik van den tegenwoordigen toe stand maken, maar de Japanners zullen niet aarzelen, de noodige maatregelen hiertegen te nemen, om verstoringen in de Japansche militaire zaken te voorkomen. Overigens, aldus Matsoei, is de Chineesche tegenstand in Nantau volkomen doelloos. Over twee dagen zal elke weerstand gebroken zijn. Het zal echter nog een maand duren, alvorens de toestand rond Sjanghai volkomen rustig is geworden. RIO DE JANEIRO, 11 Nov. (Havas) De verandering van het Rraziliaansche re- geeringsstelsel is kalm verloopen. Des morgens sloot de regeering Kamer en Senaat; des avonds reeds kondigde zij de nieuwe grondwet af. In de preambule dezer nieuwe grondwet wordt verklaard: „Beantwoordende aan den wcnsch van het Braziliaansche volk den poli- tieken en socialen vrede te zien heerschen wfclke ernstig in verwarring was gebracht doo; factoren van wanorde gezien de crisis, die ontstaan is door de communistische binnensij- peling heeft de President der Republiek be sloten een nieuwe grondwet in te voeren, die terstond van kracht wordt. De voornaamste bepalingen van de nieuwe grondwet zijn de volgende: 1. Handhaving der federale organisatie met de tegenwoordige politieke en territoriale in deeling. 2. De regeeringsvorm zal republikeinsch, presidentieel en representatief zijn. 3. De wetgevende macht zal bestaan uit twee Kamers: een Kamer van Afgevaardigden die door indirect kiesrecht gekozen worden, en een Federalen raad, die zal bestaan uit verte, genwoordigers, gekozen door de Kamers der Braziliaansche staten, terwijl tien leden be noemd zullen worden door den President der Republiek. 4. Er wordt een nationale economische raad in het leven geroepen. 5. De ambtsduur van het presidentschap bedraagt zes jaar. 6. Over de nieuwe grondwet zal een volks stemming wtorden gehouden. Het mandaat van President Vargas wordt •verlengd tot deze volksstemming zal zijn ge houden. De President der Republiek zal worden gekozen door een kiescollege. In zjjn hedennacht uitgesproken radiorede voering heeft president Vargas uiteengezet, dat de toestand in Brazilië aan den vooravond van de presidentsverkiezingen en tengevolge van de politieke agitatie, tot een chaos was gewor den. Kamer en Senaat zijn nutteloos, zoo zei- de hij, „niet in staat de hangende ontwerpen tot economische hervorming aan te nemen". Voortgaande zeide de president, dat de bui- tenlandsche schuld van Brazilië slechts kan worden afgelost door een surplus van den han delsbalans. „De huidige toestand maakt een opschor ting van de betalingen van interest en amortisaties noodzakelijk, tótdat het moge lijk is het economische systeem te reorgani- seeren. Wij kunnen niet langer voortgaan oude schulden af te lossen door ruïneuze middelen, noch door nieuwe schulden aan te gaan, want wïj zouden weldra verplicht zijn onze toevlucht te nemen tot een ra dicalere oplossing." Spr. verklaarde verder, dat het land deze oplossing met vreugde begroet. Het leger en de marine hebben haar geëischt als'een impera tieven eisch van nationale veiligheid. De gebeurtenissen in Brazilië en het bericht omtrent de afkondiging van een nieuwe grond wet op corporatieve grondslagen, zijn met le vendige voldoening te Rome begroet. Men ziet er hier een „uitstraling van de fascistische ge dachte" in. President Vargas Politieke kringen te Berlijn zijn voorzichtig in het leveren van commentaar op den staatsgreep in Brazilië. Terwijl zij den wensch naar voren brengen zich niet te mengen in de binnenland- sche zaken van Brazilië, verhelen de Duitsche kringen niet, dat zij een zekere sympathie ge voelen voor de beweging der „integralisten", die van Brazilië een nationalen, sterken en auto- ritairen staat willen maken. In Brazilië was in den laatsten tijd een be- weging ontstaan, die den naam kreeg van „In- tegralismo". Een priester-missionaris uit Bra zilië gaf ons in Augustus 1.1. over deze beweging de volgende inlichtingen; „Het integralismo is de fascistische beweging in Brazilië, die in ka rakter en opzet het meest overeenstemt met de beweging van wijlen Bondskanselier dr. Dollfuss in Oostenrijk en met die van president Salazar in Portugal. De leider van het integralismo in Brazilië is Plinio Salgado, oud-afgevaardigde en journalist. Zjjn doctrine is geïnspireerd door de fascistische leer van Mussolini, maar lijkt, wat den eorporatieven opzet aangaat veel meer op het ideaal van Dollfuss. Het in tegralismo verschilt wezenlijk van het Duitsche nationaal socialisme door den geest, die het bezielt. Plinio Salgado is voorstander van een concordaat en wil een nauwe samenwerking tusschen Kerk en Staat tot stand brengen. Hit is fel-anti-communistisch en tegenstander van de vrijmetselarij en de liberaal-economische theorieën. Hij is ook, zooals gezegd, tegenstan der van Hitier, wijl hij van meening is, dat deze het werk van Mussolini heeft opgeofferd aan een verkapt materialisme en het natio- naal-socialisme heeft gemaakt tot een mede dinger van het communisme. Plinio Calgado meent, dat zijn beweging binnenkort grooteu invloed zal gaan uitoefenen op het magonnieke Amerika. Het heeft er allen schijn van, dat de Braziliaansche leider hierin juist ziet, omdat een overwinning van het integralismo binnen afzienbaren tijd Is te verwachten. Bij een proefplebisciet, uitsluitend onder integralisten gehouden," stemden 600.000 voor het president schap van Plinio Salgado". Tot zoover de in lichtingen van den missionaris. Het is nu de vraag, of de beweging van Plinio Salgado in verband staat met den staatsgreep van Vargas. Het zal goed zijn, voorzichtige afwachting t? betrachten. Het ts namelijk bekend, dat Italië en Duitschland in den laatsten tijd zeer vasten voet hebben gekregen op economisch en poli tiek terrein in Brazilië en op president Vargas grooten invloed hebben uitgeoefend ter voor bereiding van een staatsgreep. Plinio Salgado had legaal aan de macht willen komen in Ja nuari as. bij de reeds vastgestelde presidents verkiezingen. Vargas schijnt hem nu voor te zijn geweest. De beweging der „groen-hemden" (integralisten) is waarschijnlijk in een ander politiek vaarwater geraakt dan Plinio Salgado bedoelde. Toen Mussolini deze week toetrad tot het anti-komintern-pact, werd o.a. de wensch uitgesproken, dat ook staten van La- tijnsch Amerika zouden toetreden. Ieder inzich- tige wist, dat deze wenk op de eerste plaats voor Brazilië bestemd was. Na den staatsgreep is het dan ook te verwachten, dat Brazilië dit doen zal. De driehoek Italië, Duitschland, Ja pan wordt dan door toetreding van Brazilië een vierhoek. Weer een stap verder van de „as" naar de begeerde wereld-hegemonie. Men be grijpt, dat vooral de Vereenigde Staten zich zeer ongerust toonen. Er is reden voor. Verwachting: Zwakke tot matigen, Noord- H H Oostelijke tot Noordwestelijken wind, ge- deeltelijk bewolkt, aanvankelijk weinig of geen regen, iets kouder des nachts, over- dag weinig verandering in temperatuur. Hoogste barometerstand: 771.5 Blacksod. Laagste barometerstand: 748.1 Genua. Zon op 7.13 - onder 16.15 - Licht op 16.45 Maan op 12.58 onder 23.38 E.K. 9.53 Men vermoedt, dat koning Leopold een buiten parlementaire persoonlijkheid, Jaspar of Tschof- fen, als kabinetsformateur zal aanwijzen. Roosevelt zou in zijn a.s. redevoering voor het Congres vrede sluiten met de zakenlieden. De staatsgreep in Brazilië is kalm verloopen. De nieuwe grondwet is reeds afgekondigd. De Chineesche weerstand in Nankau stort in onder het geweld van den Japanschen aanval. De rechtbank te Berlijn zou een inwoner van Venlo wegens hoogverraad ter dood hebben veroordeeld. Benoemingen bij de Paters Dominicanen. Prins Bernhard wordt koninklijk commissaris bij de „Ned. Padvinders"; Staatsraad Rambon- net treedt af als hoofdverkenner. ORDE en TUCHT zijn noodzakelijke vereisten voor dege lijke opvoeding en goed onderwijs. De abnormaal grote klassen werken beide ernstig tegen. VERBETERING DER LEER- LINGENSCHAAL is dringend nodig. Kath. Onderw. Veibond. Z. K. H. Prins Bernhard heeft zich bereid verklaard, met ingang van 22 November 1937 op te treden als koninklijk commissaris bij de „Nederlandsche Padvinders", terwijl met ingang van dien datum Staatsraad J. J. Rambonnet aftreedt als hoofdverken ner, welke laatste functie voorloopig onver vuld blijft. BRUSSEL, 11 Nov. (Havas). Nu Spaak er niet in geslaagd is een nieuwe Belgische re geering samen te stellen, is men algemeen van opvatting, dat de Koning vandaag een beroep zal doen op een persoonlijkheid buiten het par lement. Men noemt in dit verband den oud premier Henri .Jaspar, en den oud-minister van Koloniën, Tschoffen. BARCELONA, 11 Nov. (Havas). Een soldaat die uit het rechtsche kamp ontvlucht was, heeft verklaard, dat tijdens het bombardement van Saragossa door regeeringsvliegtuigen het kruitdepót, dat in de nabijheid van de gevan genis is gelegen, totaal vernield is. Gedurende twee achtereenvolgende dagen duurden de ont ploffingen voor. Tevens hebben de neergewor pen bommen de kazerne vernield, waar troe pen gelegerd waren. Er vielen talrijke gewon den. Het officieele communiqué van het minis terie van Landsverdediging meldt; aan het Oostelijk front hebben de regeeringstroepen heuvel 925, ten z.o. van Santa Cruz gelegen, welke zij met heuvel 973 ten Westen van de ri vier Gallego hadden moeten prijsgeven, her overd. De p#rsafdeeling van het bureau van den mi nister-president der Spaansche republiek spreekt het bericht tegen, dat in Engelsche dagbladen was verschenen, volgens hetwelk de regeering in contact zou zijn getreden met de buitenlandsche kanselarijen, ter verkrijging van een wapenstilstand. In het Britsche Lagerhuis hebben verschil lende afgevaardigden vragen gesteld ten aan zien van de schadeloosstelling voor de Britsche schepen, welke door de aanhangers van Franco werden aangevallen. Lord Cranborne heeft geantwoord, dat na elk incident is geprotesteerd, en dat gewezen is op het recht van schadeloosstelling. Hij voegde hieraan toe, dat deze zaken eerst geregeld wor den wanneer het conflict is geëindigd. LONDEN, 11 Nov. (Havas) Op het Euston- stationstation te Londen heeft zich in den af- geloopen nacht, even voor 12 uur, een onge luk voorgedaan, tengevolge waarvan vijf perso nen werden gewond. Twee hunner hebben ern stige verwondingen bekomen. Stand op Donderdag 1 uur n.m.: 760.7 yorige stand; 755

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1937 | | pagina 1