Chineezen geven verdediging
van Nantau op
De jongste ongeregeldheden in
Fransch Marokko
De nieuwe grond
wet in Brazilië
INCIDENT BIJ LONDENS
CENOTAAPH
Het uitstel in de
kabinetscrisis
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
De erkenning van
Franco
Zij vluchten de Fransche
concessie binnen
Japansch vliegtuig
neergeschoten
Wapenstilstandsdag in
Parijs
De Nobelprijs voor
Natuur- en Scheikunde
Overeenkomst met de
onlusten in Palestina
Afrika ontwaakt
De invloed op den
handel
Het Weer
minimin
Nobelprijs voor
letterkunde
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13«66
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27lA ct. per week,
per kwartaal f3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VRIJDAG 12 NOVEMBER 1937 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20864
Stilte door luid geschreeuw
verbroken
Spoedig verwacht van de zijde
van Japan en Portugal
Britsche handelsagent
bij Franco
eSeering-Van Zeeland belast met
handeling van de loopende
zaken
Brandende jonken op de Wangpoe
bedreigden een Nederlandsch
vrachtschip
Een keizerlijk hoofdkwartier
Hij was aanleiding voor enkele
vechtpartijen
De autoriteiten zouden er van over
tuigd zijn, dat hier sprake is
van buitenlandsche
agitatie
Een Afrika-conferentie
voorgesteld
i
Volgens verklaring van Minister
Campos heerscht in het ge-
heele land de grootste rust
ORDE VAN DEN KOUSEBAND
V aria
Toegekend aan den Franschen
schrijver R. M. du Gard
BOM IN DUBLIN ONTPLOFT
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
LONDEN, 11 Nov. (Reuter) Vergezeld van
de hertogen van Gloucester en Kent heeft
de koning, voor de eerste maal tijdens zijn
regeering, hulde gebracht aan de oorlogs-
dooden bij de plechtigheid bij dén ceno-
taaph in Whitehall. De koning legde een
krans bij het monument, waarna de gebrui
kelijke twee minuten stilte in acht werden
genomen.
Plotseling echter werd de stilte verbroken door
man, die luidkeels schreeuwde: „Dat is al-
'emaal huichelarij". De man werd onmiddellijk
door agenten van politie omringd. Toch hoorde
"•«n hem nog schreeuwen: „Jelui bereiden je
Welbewust voor op den oorlog."
Op dat oogenblik sprongen de agenten op hem
aB hielden hem de hand voor den mond en
dwongen hem te zwijgen. De man stond nog
geen twintig meter van den koning af. Uit zijn
optreden kon men zien, dat hij het voornemen
had naar den koning toe te loopen.
Nadat de voorgeschreven twee minuten stilte
Verstreken waren, werd de man weggevoerd. De
Menigte joelde en de politie moest handelend
optreden om de menschen in bedwang te hou
den.
De man, die het incident in Whitehall
heeft veroorzaakt, blijkt Stanley Storey te hee-
ten. Hij was in Februari jj. opgenomen in een
tehuis voor zwakzinnigen, waaruit hij in Sep
tember wist te ontsnappen.
Tevens wordt nog gemeld, dat een individu,
dat men niet heeft kunnen opsporen, voor de
®t. Paul's Cathedral tijdens de twee minuten
stilte is begonnen te fluiten.
!n het Lagerhuis heeft minister Hoare mede
gedeeld, dat de man, die het incident bij den
oonotaaph heeft veroorzaakt, niet het plan had,
een aanslag te plegen op den koning of iemand
dbders. Er werden op hem geen wapens ge
vonden;
LONDEN, ll Nov. (Reuter). De diplo
matieke correspondent van Reuter ver-
heemt, dat de regeering van Franco bin-
henkort de diplomatieke erkenning zal ver-
Werven van de Japansche en Portugeesche
togeeringen. Op het oogenblik zijn nog
geen nadere bijzonderheden bekend omtrent
hen juisten stand der onderhandelingen,
maar wel is bekend, dat Franco verwacht,
hat de erkenning vrij spoedig een feit zal
Worden.
Naar te Londen vernomen wordt, hebben de
®htoriteiten te Salamanca vijf Britsche sche-
^h, die in de haven van La Coruna werden
astgehouden, vrijgelaten.
Vandaag neemt voor het eerst Italië deel aan
e controle ter zee op grond van het accoord
an Nyon. Van Italiaansche zijde wordt de
°htröie door ongeveer 40 oorlogsschepen uit
boetend.
ln een officieele mededeeling van het minis-
van Buitenlandsche Zaken te Londen
V°rht gezegd, dat, met het oog op de wen
selijkheid van een meer bevredigend contact
hsschen de Britsche regeering en de autoritei-
tfih van het door Franco beheerschte gebied,
v°0r de bescherming van de onderdanen en de
V'ederzijdsche handelsbelangen overeengekomen
1S' hat een agent der Britsche regeering zal
V'firhen aangewezen, die zich te Salamanca of
1 hers zal vestigen, en dat anderzijds de Brit
se regeering een agent van Franco te Lon-
eh zal ontvangen.
Bovendien zullen onder-agenten worden aan-
J®wezen voor een beperkt aantal andere plaat-
4 j1' ten aanzien waarvan beide partijen nader
t overeenstemming moeten komen.
tgT.e ontvangst van een agent te Londen be-
ekent geenszins erkenning door de Britsche
jëeering van de autoriteiten in het door
Janco beheerschte gebied. Geen der partijen
toe ,een hiplomatieken status voor de agenten
staan of verwachten.
JU
bRTJSSEL, 11 NOV. (Belga). Emile Janson
heeft nog verklaard, dat de openbare mee-
hhig weten moet, dat de reis van den
°ning niet kan worden uitgesteld in ver-
atld met den internationalen toestand en
^er belangrijke besprekingen die Z. M.
Bonden zal voeren.
filister Spaak zal den Koning op zijn reis
Bonden, 16 November a.s„ begeleiden.
Koning heeft de Regeering-Van Zeeland
Zaw? met de behandeling van de loopende
leR h, met inbegrip van de begrootingsaange-
Zaï .hen, zoolang nog geen nieuwe regeering
syn gevormd.
Koning heeft Van Zeeland ontvangen en
besluit medegedeeld,
Japansche soldaten slaan de uitwerking gade van 't bombardement der Chineesche
stellingen
SJANGHAI, 11 Nov. (Havas). De burge
meester van Sjanghai heeft een bezoek ge
bracht aan den Franschen ambassadeur en
hem medegedeeld, dat Tsjang Kai Sjek
order heeft gegeven te Nantau niet langer
weerstand te bieden. De burgemeester riep
de medewerking der Fransche autoriteiten in
voor de ontwapening der troepen, die Nantau
ontruimen.
Evenals in Poetoeng woeden thans ook in
Nansiang en Nantau geweldige branden. Bp
Poetoeng zijn de Japansche troepen, naar van
Chineesche zijde wordt gemeld, reeds twee kilo
meter voorbij de scheepsversperring doorgedron
gen. Een aantal Japansche motorbooten is er in
geslaagd de versperring te doorbreken.
Vanmiddag reeds zijn' de Japansche troepen
van het Westen uit Nantau binnengedrongen.
De Chineezen boden steeds minder tegenstand.
Tweeduizend Chineesche soldaten zijn naar de
Fransche nederzetting gevlucht, waar zij wer
den ontwapend.
Generaal Thang, de commandant van het
garnizoen te Nantau, en de chef van zijn staf
zouden zich van het leven beroofd hebben. De
Japansche troepen dringen langs de kaden snel
in de stad door. Zij trokken in den avond twee
kilometer ten Zuiden van de Fransche concessie
voorbij.
In de Fransche concessie is een granaat in de
Admiraal Bayle straat tot ontploffing gekomen.
Er zijn verscheidene slachtoffers gevallen.
Voorts zijn een aantal Japansche granaten
neergekomen in de zone van Nantau, die voor
vluchtelingen gereserveerd is.
Om 12 uur hedenmiddag werden de vrijwilli
gers van de Fransche concessie gemobiliseerd.
Het feit, dat rondom de concessie gestreden
wordt, maakt de ravitailleering zeer moeilijk. De
prijzen stijgen snel.
De Fransche ambassadeur Naggiar heeft
hedenmorgen om 11 uur in de St. Josephkerk
een H. Mis bijgewoond, die opgedragen werd ter
gelegenheid van den wapenstilstandsdag.
Ten Westen van Tsjapoe zijn nieuwe Japan
sche troepen aan land gezet.
De woordvoerder van het Chineesche hoofd
kwartier heeft medegedeeld, dat in de streek
van Woesoeng door zeventig tot tachtig
transportschepen Japansche troepen aan wal
worden gezet.
De Chineesche onderneming, die de scheep
vaartverbinding met Nantau onderhield, heeft
vanaf 11 uur vanmorgen haar diensten gestaakt.
Zij voorzag de Fransche katholieke missie van
Zikawei en het observatorium van levensmid
delen.
Een Japansch transport, dat de Wangpee
opvoer, is ontvangen door 'n hevig Chineesch
mitrailleurvuur voor Nantau. Een groot
aantal sampans en jonken staat in branden
vormt een ononderbroken strook vuur na
bij den Italiaanschen kruiser Monte Cuc-
coli. Het brandt rondom Shanghai en de
buitenwijken in het Zuiden en Westen
worden zwaar bestookt door de Japansche
luchtstrijdkrachten.
Twee der brandende jonken op de Wangpoe,
die stroomafwaarts werden gedreven, hebben
een oogenblik eenige ontsteltenis gewekt aan
boord van de op de rivier voor anker liggende
oorlogs- en koopvaardijschepen. Een der bran
dende vaartuigen dreef op een Neder
landsch vrachtschip aan, doch met brand-
pompen wist men bet vuur te blüsschen.
Ook aan boord van den Italiaanschen krui
ser Monte Cuccoli en een Britsch vrachtschip,
die door de brandende jonken een oogenblik
werden bedreigd, wist men het gevaar af te
wenden.
Tijdens den luchtaanval op Nanking,
waaraan vijftien Japansche toestellen deel
namen, is een Japansche bommenwerper
brandend neergestort. Vier of vijf inzitten
den kwamen om het leven. De val van het
vliegtuig wekte onder de bevolking uitbun
dige vreugde.
In de provincie Sjansi hebben de Japanners
Tsjihsien en Pingjau, ten Z. W. van Taijoean
bezet.
De Japansche regeeringsautoriteiten zijn tot
volledige overeenstemming gekomen inzake het
instellen van een keizerlijk hoofdkwartier in
oorlogstijd. Dit hoofdkwartier zal binnenkort
worden ingesteld, ten einde de operaties in Chi
na te leiden. Het is een zuiver militaire maat
regel en heeft niets te maken met een hervor
ming van het kabinet.
Het instellen van het hoofdkwartier heeft
eenigen tijd moeilijkheden opgeleverd, aange
zien verschil van meening bestond ten aanzien
van een gelijktijdig hervormen van het kabinet.
PARIJS, 11 Nov. (Havas) De negentiende
herdenking van den elfden November is
hier gevierd met een grooten optocht langs
den Are de Triomphe in aanwezigheid van
president Lebrun en tal van regeeringsper-
sonen en autoriteiten.
Tijdens het voorbijtrekken der troepen op de
Champs Elyseés riepen vanmorgen eenige per
sonen: „Weg met de twee jaar". Hun geroep
werd evenwel spoedig overstemd door den krees
„Leve het leger". Wat later kwam het tot
vechtpartijen tusschen leden van de Fransche
Sociale Partij en van de Action Francaise. Er
werden eenige arrestaties verricht, die echter
niet gehandhaafd bleven.
STOCKHOLM, 11 Nov. (Havas). De Nobel
prijs voor Natuurkunde zal verdeeld worden
tusschen Davidson uit New-York en Thomson
uit Londen.
De Nobelprijs voor Scheikunde is toegekend
aan Karrer uit Zürich en Haworth uit Birming
ham.
In Syrië woedde onlangs een orkaan,
welke aan vele menschen het leven
kostte
RABAT, 11 Nov. (Reuter). De onlusten,
die den Franschen autoriteiten in Noord-
Afrika den laatsten tijd zooveel hoofd
brekens hebben bezorgd, vertoonen veel ge
lijkenis met de agitatie, waarvoor de Brit
sche regeering zich in Palestina geplaatst
ziet, en in vele kringen alhier gelooft men,
dat de oorsprong der ongeregeldheden in
beide gevallen dezelfde is.
Fransch Marokko is onder normale omstan
digheden een vreedzaam en ordelijk land en de
wanordelijkheden van den laatsten tijd hebben
dan ook ernstige bezorgdheid g^vekt. In weer
wil van de ongewoon strenge maatregelen om
ze tegen te gaan, hebben zich met korte tus-
schenpoozen relletjes voorgedaan te Rabat,
Casablanca, Fez, Oujda, Marrakesj, Port Lyau-
tey en Khemisset, waarbij zoowel aan de zijde
der agitatoren als aan die der overheid talrijke
slachtoffers zijn gevallen.
Veelal wordt de meening verkondigd, dat de
oorzaak van deze onlusten voor een deel gelegen
is in de grieven van de inheemsche bevolking,
die gebukt gaat onder de gevolgen van droogte
en slechte oogsten, waarbij nog komen de hooge
belastingen op tal van dagelijksche levensbe
hoeften.
De autoriteiten zouden er echter van over
tuigd zijn, op grond van documenten, die
bü de arrestatie van sommige agitatoren in
beslag werden genomen, dat bepaalde bui
tenlandsche politieke invloeden, welke be
lang hebben bij het verspreiden van onrust
in Fransch Noord-Afrika, Egypte, Syrië,
Palestina en andere Mohammedaansche lan
den, de onlusten hebben aangewakkerd en
gesteund.
De Marokkaansche nationalisten zijn begon
nen met de oprichting van een „Liga voor actie
in Marokko", aangesloten bij de Pan-Arabische
wereldbeweging, doch deze is ontbonden. Zij
sloten zich daarop onder een anderen naam
bijeen, doch de nieuwe groep werd eveneens ont
bonden en de leiders werden verbannen. Men
hoopt thans, dat zich geen nieuwe uitbarstin
gen zullen voordoen.
Ofschoon zij als goede mohammedanen om
godsdienstige redenen onsympathiek tegenover
de Franschen staan, keuren de meeste voor
aanstaande Marokkanen de door de nationa
listen gevolgde methoden af. Zij zouden liever
geregeerd worden door een rijk en verlicht
Frankrijk, dan door zoogenaamde „beschermers
van den Islam" en „vrienden van de Islamie-
tische naties".
Zij achten het echter in hooge mate ge-
wenscht, dat de Fransche regeering spoed be
tracht met de afkondiging van bepaalde wet
ten, welke reeds voor eenigen tijd in het voor
uitzicht zijn gesteld en die de maatschappelijke
en economische verbetering der bevolking be
oogen.
Sir Robert Hamilton, de vroegere president
van het gerechtshof in Britsch Oost-Afrika,
heeft in een rede bij Memorial Hall voorge
steld, een conferentie te beleggen van landen,
welke gebied in Afrika bezitten. Alle Europee-
sche landen met gebied in Afrika, zoo zeide
hij, hebben gemeenschappelijke vraagstukken.
Er is thans een groeiend gevoel van Pan-Afri-
kanisme onder de inlanders en het is van vitaal
belang, dat dit niet aan Europa vijandig wordt.
Vijftig jaar gelegen is in Berlijn een congres
gehouden van landen, welke belang hebben bij
Afrika en een der doeleinden was het mate-
rieele en moreele welzijn der inlandsche bevol
king te onderzoeken. Ik vraag mij af, of de tijd
voor een nieuw congres niet gekomen is, waar
alle Europeesche landen rond de tafel komen
te zitten, en die tafel dient in Londen te staan.
Ter scholing der piloten gebruikt men tegenwoordig bovenstaand vliegtuig, dat
zaal is opgesteld en waarmee men alle oefeningen kan maken
m een
RIO DE JANEIRO, II Nov. (D.N.B.) In
de nieuwe grondwet wordt, naar verluidt,
de doodstraf weer ingevoerd voor landver
raad, revoiutionnaire actie en moord onder
verzwarende omstandigheden. Verder zullen,
aldus verklaart men, banken en verzeke
ringsmaatschappijen genationaliseerd wor
den.
In Bahia en Pernambuco, waar de gouver
neurs zich niet solidair met den president ver
klaard hebben, zijn gevolmachtigden der regee-
ring benoemd, evenals in Rio de Janeiro. Het
is overal rustig. In het kader van den strjjci
tegen het communisme zijn 870 menschen in
hechtenis genomen.
Naar verluidt hebben de ministers den presi
dent hun collectief ontslag aangeboden om zijn
taak te vergemakkelijken. De president heeft nog
geen beslissing genomen.
De minister van Justitie, Campos, heeft te
genover een vertegenwoordiger van Havas ver
klaard, dat in het geheele land de grootste rust
heerscht. Het land heeft den nieuwen stand van
zaken met voldoening en vertrouwen aanvaard.
De nieuwe grondwet beantwoordt inderdaad aan
de economische en sociale behoeften van Brazi
lië. Zij biedt de ruimste mogelijkheden voor
economischen en socialen vooruitgang. Het cor
poratieve stelsel in den geest der nieuwe grond
wet komt slechts tot uiting in een uitnoodiging
tot alle klassen der bevolking zich te organisee-
ren in overeenstemming met de corporatieve
S Verwachting: Zwakke, later toenemende
wind, aanvankelijk uit uiteenloopende
richtingen, later meest Noord-West, zwaar
bewolkt tot betrokken, aanvankelijk nog
weinig of geen regen, later toenemende
kans op regen, weinig verandering in
temperatuur.
H Verdere vooruitzichten: Waarschijnlijk
weer buiig weer.
beginselen, zonder overhaasting, maar met
kracht.
Naar aanleiding van de gebeurtenissen in
Brazilië, heeft de hoofddirectie van de Hol-
landsche Bank Unie heden getelefoneerd
met de directie harer bijkantoren in Brazilië.
Het A.N.P. verneemt dienaangaande, dat
bevestigd wordt, dat een nieuwe grondwet in
voorbereiding is, die onderworpen zal worden
aan een volksstemming en dat de dienst der
buitenlandsche leeningen wordt stopgezet.
De toestand is volkomen rustig.
Voor den handel op Brazilië is vooral van be
lang, dat volgens de door de Hollandsche Bank
Unie verkregen inlichtingen de Braziliaansche
exporteurs thans niet meer 35 pet. van de door
hen ontvangen deviezen aan de Banco de Brasii
behoeven af te leveren, tegen den voor hen on-
voordeeligen officieelen koers, zoodat door dezen
maatregel de exportmogelijkheden voor Brazilië
worden verruimd.
Het lijkt vglgens de Hollandsche Bank Unie
niet onwaarschijnlijk, dat door het stopzetten
van den dienst op de buitenlandsche leeninger.
de deviezenpositie van Brazilië gunstiger wordt,
zoodat de milreisvaluta in het vrije verkeer
wellicht gemakkelijker verhandelbaar wordt.
De Britsche koning heeft den hertog van
Portland benoemd tot kanselier van de Orde
van den Kouseband, in opvolging van dr. Strong,
den vroegeren bisschop van Oxford.
De Chineezen geven de verdediging van Nantau
op.
In geheel Brazilië is het rustig na den staats
greep.
De jongste ongeregeldheden in Fransch-Marokko
zouden 'n gevolg zijn van buitenlandsche agitatie.
Binnenkort wordt de erkenning van Franco ver
wacht door Japan en Portugal.
Incident bij den cenotaaph te Londen.
Mr. Teulings besprak bij het Kamerdebat over
de begrooting het financieel beleid.
Minister Seldte naar Duitschland teruggekeerd.
De Nobelprijs voor Letterkunde toegekend aan
den Franschen schrijver Robert Martin du Gard.
Rapport der commissie inzake technische oplei
ding van werklooze onderwijzers.
Twee nieuwe wegen in Oostelijk Zeeuwsch-
Vlaanderen officieel geopend.
Commissie van onderzoek ingesteld inzake huis
houdelijke vakken op de lagere school.
Windhoos richtte groote verwoesting aan op
tabaksonderneming in Zuid-Djocja.
Een der beide daders van den overval te Mook
in hooger beroep een zwaardere straf opgelegd.
Medeplichtigen aan den gelddiefstal bij de
R.T.M. te Rotterdam voor het gerecht.
De afdeeling „varia" is geen onbe
langrijke in het menschelijk leven.
Afwisseling bewaart voor eentonigheid
en we moeten zorgendat er de op
gewektheid in blijft. Elke stijl is goed
genoemd behalve de vervelende. Ook
in onzen levensstijl dienen we 't ver
velende te bannen. Er dient voor
variatie gezorgd te worden. Maar juist
in die varia kenschetst zich ieders be
staan. We dienen daarom op onze
diverse ontspanningen ernstig te let
ten. De levensafdeeling „varia" mag
nooit ontaarden in een ongesorteerd
mengelmoes van alles en nog wat. Er
moet groote kieskeurigheid uit spre
ken. Nooit mag als een aanvaardbare
bijkomstigheid het kwade binnen ge
smokkeld worden. Ook in de onder
werpen van ons vermaak, ook in de
opwekkingen van onzen lach moet
zuiverheid van geest leidraad zijn.
We moeten daarom in ons leven de
rubriek varia wel deugdelijk verzor
gen.
STOCKHOLM, 11 Nov. (Havas) De Nobel
prijs voor Letterkunde voor 1937 is door de
Zweedsche Academie toegekend aan den
Franschen letterkundige Roger Martin du
Gard.
Roger Martin du Gard is in 1881 te Neuilly-
sur-Seine geboren.
Nadat eenige oudheidkundige studies van zijn
hand het licht hadden gezien, publiceerde hij in
1913 een roman, „Jean Barois". Qp dezen roman
volgde een serie boeken, getiteld „Les Thibault",
een studie over de sociale en psychologische evo
lutie van Frankrijk, geweven 'door de geschie
denis van een Fransche familie. Dit is zijn
hoofdwerk, dat nog niet voltooid is, en waaraan
hij nog steeds werkt. Van de werken van Mar
tin du Gard moeten voorts nog genoemd wor
den „Farces Paysannes", „Le Testament du Père
Leleu" en „Le Gonfle".
Nog kort geleden is Martin du Gard de door
de stad 'Parijs beschikbaar gestelde litteratuur-
prijs, ten bedrage van 25.000 francs, die dit jaar
voor het e^rst werd uitgereikt, verleend.
LONDEN, 11 Nov. (Havas). Vanmorgen
is aan de poort van het kasteel te Dublin een
bom ontploft. De winkelruiten in de omgeving
versplinterden, terwijl de nabijliggende kanto
ren groote schade opliepen. In het kasteel zijn
de regeeringsdepartementen en het hoofdbureau
van politie ondergebracht.
iv l wkwwwwwwwwi m jj r/i
^^\\\WWllllll/ll(f/W///A^
Stand op Vrijdag 1 uur v.m. 761.2
Vorige stand 760.7
