De voorvallen te Heede
Schriftkundige komt op zijn
verklaring terug
V ondelcongres
Als koningen
spreken
PU ROL
MIVA krachtig
MISSIE machtig
KINDEREN ZOUDEN DE
MADONNA ZIEN
CHEMICUS DUS TOCH
SCHULDIG?
VRIJDAG 19 NOVEMBER 1937
Ofschoon de mededeelingen tref'
fend eensluidend zijn, is voor
alsnog de grootste
reserve geboden
Relaas van ooggetuige
De vlootvernieuwing bij
de „Zeeland"
Welke financieele regeling
getroffen zal worden
R. K. UNIVERSITEIT
Eén lepel I
M i I fi o en én
Levertra a n
Meestal worden de redevoeringen
van staatshoofden, die elkaar
bezoeken, zorgvuldig
voorbereid
Wat Edward VII eens
overkwam
(Ingezonden Mededeelingi
KON HAAR BEEN
NAUWELIJKS GEBRUIKEN
Door rheumatische pijn in de
knie
Ruwe huid
Ruwe handen
verzacht en geneest
VOORKOMING BLOEM-
BOLLENZIEKTEN
Het kostenverhaal op niet-
aan gesloten telers
SCHIP OMHOOG GEVAREN
Tengevolge van den mist
Vervaardigde Zwitser de valsche
postwissels of was „Lamme
Consul" er debet aan?
Procureur eischt hand
having vonnis
De vraag, die aan het Hof werd
voorgelegd was, of de Zwitsersche
scheikundige G. L. H., die twee jaar
geleden door de rechtbank te Den
Haag tot vijf jaar gevangenisstraf is
veroordeeld wegens vervaardigen
van valsche postwissels, onschuldig
in de gevangenis zit.
Vondel als dramadichter en het
classicisme van den kunstenaar
De dramaturg
Het „verhaal" bij Vondel
Dr. C. R. de Klerk
Sluiting
UNIE DER INTERNATIONALE
KATHOLIEKE PERS
Studiedagen op 17 en 18 December
in Breda
WELVAART IN ATJEH
Omtrent de voorvallen te Heede, die in
de omgeving van het kleine West-Duitsche
dorp een groote sensatie teweeggebracht
hebben, vernamen wij van een ooggetuige,
aan wiens persoonlijke goede trouw wij
niet twijfelen, eenige nadere bijzonderhe
den.
Het behoeft geen betoog, dat het zooveel
mogelijk objectieve verhaal van dezen getuige
nochtans geen bewijskracht heeft voor de echt
heid en het bovennatuurlijke karakter van deze
„verschijningen". Daaromtrent dient het oor
deel der kerkelijke overheid te worden afge
wacht, die steeds met de uiterste voorzichtig
heid te werk gaat, om met te zeggen met een
wijselijk wantrouwen, dat zijn grond heeft in
de, ook recente ervaringen, dat vele van der
gelijke gebeurtenissen den toets van een kri
tisch onderzoek niet doorstaan en dat de ge
wekte sensatie dan eerder tot ergernis dan tot
stichting strekt.
Wij geven dit relaas dan ook niet om aan een
onbezonnen nieuwsgierigheid voedsel te geven,
doch slechts ter informatie over de feiten, welker
waarde en beteekenis wij op zijn minst in het
midden laten.
Allerheiligenavond, zoo verhaalt onze zegs
man, tusschen 6 en 7 uur ging een meisje te
Heede, zooals d,at daar gebruikelijk is, bidden
op het graf van een harer familieleden en er
bloemen neerleggen. Toen zij haar gebed be
ëindigd en de bloemen nog eens beter gerang
schikt had, stond zij op van het graf. Op dat
oogenblik meende ze schuin voor zich uit. tus
schen twee levensboomen, een soort cypressen,
een verschijning te zien. Ontsteld knielde ze
en begon opnieuw te bidden, en bevreesd ge
worden verliet zij het kerkhof.
Nabij het Kriegerdenkmal kwam het kind
eenige andere kinderen tegen en vertelde hun
haar wedervaren. De andere kinderen zeiden
eerst, dat zij loog, waarop de kleine, vergezeld
van de andere kinderen, weer naar het Fried-
hof toog om de plaats aan te wijzen waar de
verschijning zou hebben plaats gehad. Toen zij
daar waren aangekomen, zou zich de verschij
ning opnieuw en wel aan alle drie kinderen
hebben vertoond. De kleinen hebben daarop een
kwartier lang gezamenlijk gebeden, waarop 't
De kinderen begaven zich daarop naar huis
en vertelden hun wedervaren aan hun ouders.
Dezen hechtten aan de verklaringen der kin
deren geen geloof, maar achtten het raad
zaam toch den pastoor van het dorp met het
geval in kennis te stellen. Door dezen werden
de kinderen elk afzonderlijk ondervraagd wat
ze gezien hadden: de verklaringen van elk der
kinderen waren eensluidend. De H. Maagd was
hun verschenen in zwevende houding, ongeveer
1 Meter van den grond, in wit gewaad en met
een witten sluier en om het middel een gordel.
De moeder Gods was gekroond met een gou
den kroon en droeg op den linkerarm het Kind
Jezus. Het Jezuskind droeg- in de eene hand
een gouden aardbol, waar bovenop een gouden
kruis was bevestigd. Daarop rustte de rech
terhand der H. Maagd. Toen de verschijning
zich voordeed, zouden de kinderen vanuit den
hemel eerst een gouden straal hebben gezien,
Waarna de omgeving hel verlicht werd. In het
midden van dit licht was een ovaal blauw
Waas en daarvoor vertoonde zich dan de H.
Maagd. Donderdags is de pastoor het eerst
met de kinderen naar het kerkhof gegaan om
zich van den toestand en van hetgeen ging ge
beuren te overtuigen. Den dag daarop, toen de
mare van het bijzondere gebeuren in de na
bije omgeving was doorgedrongen, waren er
reeds een 1000-tal toeschouwers, die getuigen
Waren van de extase, waarin zich de kinde
ren op het oogenblik der verschijning be
vonden. Toen de verschijning zich aan de
kleinen vertoonde, vielen ze allen tegelijk op
de knieën en begonnen te bidden. Zij vroegen
dan aan de verschijning wat zij wenschte. Deze
antwoordde daar niet op, maar lachte vriende
lijk. De kinderen vroegen dan de verschijning:
..Bid voor ons, bid voor onze parochie, bid voor
ons allen en allen, die hier op 't kerkhof zijn en
bid voor ons Vaderland". Onderwijl zongen de
aanwezigen Maria-liederen. Maandagavond
Was de ontroering der duizenden op het kerk
hof zoo groot, dat men na het zingen van het
eerste couplet van een der Maria-liederen
door de ontstane emotie niet meer kon door
gaan. Dien avond was onze zegsman van het
Voorgevallene getuige. Hij stond ongeveer 6 a 7
meter van de kinderen verwijderd. Duidelijk
Zag hij, naar hij ons mededeelde, dat zich nabij
de kinderen een verschijning voordeed in een
blauw ovaalvormig waas naar alle kanten in
lichtend wit overloopend. Hij zeide daarvan
echter niets aan de mede-aanwezigen, maar
hoorde op hetzelfde oogenblik, waarop hij dit
..visioen" waarnam, roepen: „Ziet dan toch,
ziet déé,r, ziet ge daar dan niets?" In het mid
den van het blauwe waas vertoonde zich een
figuur. Ook anderen dan de kinderen laten zich
In dien zin over wat zij meenen gezien te heb
ben uit.
Woensdags zijn de kinderen opnieuw ver
hoord o.a. door een hooggeplaatst geestelijke
Uit Aschendorf, dat in de buurt van Heede ge
legen is. Weer vertelden de kinderen ieder af
zonderlijk hetzelfde over wat hun is wederva
ren. Toen men den kinderen vroeg naar de
kleur der oogen der verschijning antwoordden
zij als uit één mond „blauw". Als de verschlj-
hing verdween, liet zij de hand van den gou
den bal los en zou de H. Maagd de kinderen
gezegend hebben. Zaterdagavond, toen bij de
gebeurtenissen op het Friedhof duizenden aan
wezig waren, zou naar de kinderen verklaar
den. de H. Maagd er zeer bedroefd hebben uit
gezien.
Als 't volk aan 't bidden is houdt ze haar blik,
haar de kinderen verklaren, op de kinderen ge-
ficht, maar wanneer gezamenlijk Marialiederen
Worden gezongen, blikt zij glimlachend over de
hienigte. Zaterdagavond was het verkeer naar 't
dorpje weer vrijgegeven en dien dag is 't Fried
hof door minstens 15000 menschen bezocht. Het
ander zoo kleine dorp leek wel een groot-
Steedsch autopark. Met alle mogelijke vervoer
middelen stroomden de belangstellenden naar
het tot voor enkele dagen nog onbekende Heede.
Zaterdagnacht is er echter een Ueberfall-com-
hiando uit Osnabriick gekomen en zijn de we-
Ben, die naar het dorp leiden, afgezet. Zondag
morgen zijn de kinderen naar Osnabriick ver
voerd en vandaar naar de Universiteitskliniek
in Göttingen. Zondagavond heeft de politie het
kerkhof ontruimd en daarbij moeten rake klap
pen zijn gevallen.
De bevolking is over het optreden der autori
teiten zeer verstoord. De kinderen zijn uit de
familie Ganzefort, Heinze, en Scholten.
Bij het vervoeren der kinderen van Ganze
fort ging de moeder mee, van Heinze de moe
der en van Scholten de vader. De moeders zijn
in Göttingen bij de kinderen gebleven. Toen de
vader van de familie Scholten terugkeerde en
aan zijn vrouw mededeelde dat de kinderen moes
ten achterblijven, bleek dit nagenoeg geen indruk
op haar te maken. Zü verklaarde onder de be
scherming der H. Maagd hebben we niets te
vreezen. Wat er van zij, sinds Allerheiligen heb
ben zich tot Zaterdagavond, op het Friedhof te
Heede, deze tafereelen afgespeeld. We vermelden
hier slechts de feiten zooals ze ons zijn verhaald
door den mond van iemand, die zelf bij een
dezer verschijningen is tegenwoordig geweest,
en voor wiens betrouwbaarheid we kunnen in
staan.
Het volgende is ontleend aan de Memorie van
Antwoord op het Voorloopig Verslag over het
wetsontwerp tot wijziging en verhooging van
de begrooting van uitgaven van het Verkeers-
fonds voor het dienstjaar 1937 (deelneming in
preferent kapitaal der N.V. Stoomvaartmaat
schappij „Zeeland")
Het ligt in de bedoeling, dat de nieuwe
schepen in Nederland zullen worden gebouwd.
Dat het onjuist zou zijn, den steun aan de
„Zeeland" ten laste van het Verkeersfonds te
brengen, kan de Regeering niet toegeven.
Hoewel, naar het den Minister voorkomt, de
opmerking van sommige leden, dat de Regee
ring in de jaren van groote inzinking in de
zeescheepvaart niet in voldoende mate den
bouw van nieuwe schepen heeft bevorderd,
eenigszins buiten het wetsontwerp gaat, wordt
ter voldoening aan het daartoe geuite verlangen
als bijlage aan de Memorie toegevoegd een na
overleg met den minister van Economische Za
ken opgesteld overzicht van hetgeen ter zake
van nieuwen aanbouw en vlootverbetering met
steun van overheidswege werd bewerkstelligd.
Het ligt in de bedoeling van de „Zeeland", na
aanneming van de wetsontwerpen, in samenwer
king met een bankiersgroep, een geldleenlng,
groot 2 millioen, op de open markt te brengen.
Deze leening, met een rentevoet van 4 pCt., ai-
losbaar in 20 jaren op annuïteitsbasis, wordt ge
dekt door een verband op de nieuw te bouwen
schepen. Overwogen wordt om den ouden aan
deelhouders der maatschappij een voorkeurs
recht bij de inschrijving op deze hypothecaire
geldleening toe te kennen.
Mede wordt overwogen om de oude aandeel
houders in de gelegenheid te stellen in een be
paalde verhouding tot hun aandeelenbezlt pre
ferente aandeelen te nemen.
Voor zoover hiervan gebruik zal worden ge
maakt, komt het door oude aandeelhouders ge
nomen bedrag aan preferente aandeelen in min
dering van de bij het wetsontwerp gevraagde
1,5 millioen door den Staat te nemen prefe
rente aandeelen.
Ten einde de financiering van de vlootver
nieuwing mogelijk te maken, heeft de firma W.
H. Muller Co. N.V. zich bereid verklaard het
resteerend benoodigd bedrag van 500.000
te verstrekken tegen uitreiking aan haar van
inkomstenobligaties. De op deze obligaties be
dongen niet cumulatieve rente ad 4 pCt. zal
echter door de maatschappij slechts behoeven te
worden betaald, indien en voor zoover zij een
bedrag van bruto 325.000 heeft verdiend.
Deze inkomstenobligaties zijn niet jaarlijks af
losbaar, doch eerst In haar geheel na 20 jaar
Gedurende dezen tijd heeft W. H. Müller Co
het récht deze inkomstenobligaties om te zetten
in preferente aandeelen.
De steun van het Rijk is gedacht in den vorm
van deelneming in nieuw te vormen preferent
kapitaal en niet in het nemen van inkomsten
obligaties, ten einde de vaste lasten, welke voor
de „Zeeland" door de vlootvernieuwing zullen
ontstaan, zoo laag mogelijk te houden.
NIJMEGEN. Geslaagd voor 't candidaats-
examen klassieke taal en letteren de Weleerw.
pater J. C. M. Fruytier S.J. te Nijmegen.
bevat evenveel vitaminen als 3 lepels gewone
levertraan. Millioenen Levertraan is geijkt op
1.200.000 Internationale eenheden vitamine A, de
groeibevorderende en ziektewerende vitamine.
100.000 Intern, eenh. vitamine D, voor de vorming
van krachtige beenderen en tegen Engelsche ziekte.
Groote Flesch 60 ct. Dubbele Flesch 90 cf.
fVan onzen Londensc'nen correspondent)
Koning Leopold sprak Dinsdag aan het
galabanket in Buckingham Palace in het En-
gelsch een taal, die hij volkomen beheerscht.
daar hij gedurende de vier oorlogsjaren de
„public school" van Eton bezocht heeft.
Hij was zeer welsprekend, en in dit geval
diende de welsprekendheid niet als een vergoe
ding voor gebrek aan inhoud.
De rede van Koning George was zorgvuldig
voorbereid. Dergelijke toespraken trekken, zelfs
wanneer zij op zichzelf niet belangrijk zijn,
over heel de wereld zoozeer de aandacht, dat
het gewaagd zou zijn ze voor de vuist uit te
spreken.
De koning kan een bezoekend staatshoofd
toespreken, zonder den tekst van zijn rede eerst
aan den Eersten Minister voorgelegd te heb
ben. Het is een der zeer weinige gevallen, waar
in hij zonder voorkennis van de Regeering ver
klaringen kan afleggen. Toch is deze constitu
tioneel verantwoordelijk voor wat de koning
ook bij zulk een gelegenheid zegt, en doorgaans
pleegt de Souverein dan ook van te voren over
leg met den Eersten Minister.
Het is de gewoonte dat de bezoekende Sou
verein in kennis gesteM wordt van wat zijn
gastheer zeggen zal, ofpat ook hij zijn ant
woord voorbereiden en, zoo noodig, aan zijn
verantwoordelijken minister onderwerpen kan.
Dit is des te noodzakelijker wanneer de beide
koningen of staatshoofden eikaars talen niet
behoorlijk in hun macht hebben.
Dat de koning van Engeland vreemde staats
hoofden begroeten kan met redevoeringen, die
niet de voorafgaande goedkeuring zijner minis
ters behoeven, schijnt zijn oorsprong te vinden
in een incident dat zich voordeed onder de re
geering van Edward VII, den grootvader van
den tegenwoordigen souverein.
In Juli 1903 bracht 'Emile Loubet, de president
van Frankrijk, een officieel bezoek aan Londen.
Het had veel grooter beteekenis dan men toen
zelfs vermoedde, want na jaren van vijand
schap werden de grondslagen gelegd van de
„Ik heb altijd erg veel last gehad van rheu
matische pijnen. Eén knie was zóó pijnlijk, dat
ik mijn been nauwelijks gebruiken kon. Op
aanraden van een vriendin probeerde ik de
kleine dagelljksche dosis Kruschen Salts en
vond hierbij beslist baat. Ik voelde mij over
het geheel veel beter en heb nooit meer een
aanval van rheumatische pijn gehad."
Mevr. A. G. te L.
Rheumatische pijnen worden meestal ver
oorzaakt door een overmaat van urinezuur in
het organisme. De zes zouten in Kruschen Salts
zorgen er voor, dat dit gevaarlijke urinezuur,
alsmede alle andere schadelijke afvalstoffen
langs natuurlijken weg zacht en volkomen wor
den verwijderd, zoodat de oorzaak van Uw
pijnen wordt weggenomen. Kruschen Salts is
verkrijgbaar bij alle apothekers en erkende
drogisten a 0.40, 0.75 en 1.60 per flacon.
Let op, dat op het etiket op de flesch, zoowel
als op de buitenverpakking de naam Rowntree
Handels Mij., Amsterdam, voorkomt.
„Entente Cordiale". De koning hield een tafel
rede, waarin hij de (toen nog zeer versche)
vriendschap van het Engelsche volk voor Frank
rijk verheerlijkte in zoodanige bewoordingen,
dat zij groote politieke sensatie verwekten in
heel Europa.
Die rede evenwel had nog een „geheime ge
schiedenis". De koning had haar zorgvuldig
opgesteld en punt voor punt met zijn ministers
besproken; vervolgens had hij haar uit het
hoofd geleerd, terwijl hij op-en-neer wandelde
in den tuin van Buckingham palace.
Vele menschen leeren iets gemakkelijker uit
het hoofd, wanneer zij ook lichamelijk in bewe
ging zijn, dan wanneer zij zich in- rust bevinden.
Maar meestal worden dan ook de zinnen min
der diep in het brein geprent. Toen koning
Edward zich van zijn zetel verhief om president
Loubet toe te spreken, bemerkte hij tot zijn
schrik, dat de tekst van zijn rede hem ont
schoten was. Hij kon bezwaarlijk langs den
tafel gaan heen-en-weer loopen, in de hoop dat
de woorden hem dan weder zouden invallen.
Hij zag zich dus gedwongen voor de vuist weg
te spreken, en ofschoon zijn ministers even
schrokken en dachten dat hun souverein re-
belsch geworden was, hield deze zich voortref
felijk aan den „geest" van de zorgvuldig opge
stelde rede.
Sinds deze ervaring heeft Edward VII steeds
geweigerd zulke redevoeringen op te schrijven
en uit het hoofd te leeren. Hij sprak voor de
vuist weg, maar pleegde overleg met zijn minis
ters omtrent hetgeen hij zeggen zou.
Men kwam dit te weten in 1908, toen Edward
een bezoek bracht aan den Tsaar. Er heerschte
ook toen groote internationale spanning, en
men zag met eenige zenuwachtigheid de toe
spraken der beide monarchen tegemoet. De
pers had van te voren een afschrift ontvangen
van de rede van den Tsaar, maar toen zij ook
om die van den koning vroeg, liet deze mede-
deelen, dat hij haar niet op schrift gezet had.
Aan admiraal Lord Fisher, die hierover zijn
verbazing te kennen gaf, vertrouwde de koning
toe, wat hem vijf jaren daarvoor overkomen
was.
Doos 30-60 ct. Bij Apoth. en Drogisten
BOHHHBHHBH MIJNHARDT
De minister van Economische Zaken zegt in
een nota naar aanleiding van het verslag over
het wetsontwerp, houdende bepalingen ter
voorkoming en bestrijding van ziekten van
bloembolgewassen en bloembollen het volgende
over de grondgedachte van de in artikel 12
vervatte heffingsregeling:
De instellingen heffen van de leden naar haar
eigen inzicht met inachtneming van het daar
toe in haar statuten bepaalde. De minister heft
van degenen, die niet bij een instelling zijn
aangesloten. Voor deze laatste heffing geeft dit
artikel voorschriften. Hij zal nooit minder hef
fen dan de betreffende teler zou moeten beta
len, indien hij w*el bij een instelling ware aan
gesloten. Is dit het hem voorgeschreven mini
mum, anderzijds mag hij met zijn heffing niet
het tweevoud overschrijden van wat een instel
ling voor het overeenkomstige doel heft. Wordt
door deze hem gegeven begrenzing-naar-twee-
kanten voorkomen, dat het niet bij een instel
ling aangesloten zijn een financieel voordeel
zou zijn, tevens wordt verhoed, dat op de be
langhebbenden een al te sterke druk tot aan
sluiting zou worden uitgeoefend. Bovendien is
er nog een andere marge, waardoor te zware
belasting der belanghebbenden wordt tegenge
gaan. Het is den minister namelijk niet toege
staan, in totaal meer te heffen dan ter dekking
van de werkelijk gemaakte onkosten noodza
kelijk is. Met deze voorschriften meent de mi
nister voldoende waarborgen te hebben vastge
legd voor een zoo billijk mogelijk verloop van
het kostenverhaal op de niet bij een instelling
aangesltoen telers.
Tengevolge van den mist is een tot nog toe
onbekend stoomschip naby Bath omhoog ge
varen.
Naar wij nader vernemen, is het nabij Bath
omhoog gevaren schip het Russische stoom
schip „Sukhona". Sleepbooten uit Antwerpen
zijn in de nabijheid. Verwacht wordt dat de
„Sukhona", welke aan den zgn. steilen kant
zit, vanmiddag bü hoog water vlot zal komen.
Geruimen tijd geleden maakte het
Gerechtshof in de hoofdstad, gepre
sideerd door mr. Joh. M. Jolles, een
aanvang met de behandeling van een
geruchtmakende revisiezaak.
Was het verdachte H. die de val
sche stukken vervaardigde om daar
mede den staat voor duizenden te
benadeelen, of was het de
bende van den „Lamme Consul", die
verleden jaar is gearresteerd en die
geruimen tijd de postkantoren onvei
lig maakte met zijn. uitstekend nage
maakte postwissels en die zijn „Cen
trale ter vervaardiging van falsifi-
caten" te Parijs had gevestigd.
Rechtbank in de Residentie stijf en strak voi
gehouden, dat hij aan de vervalsching onschul-
De Zwitsersche scheikundige had voor de
dig was. Het bewijs was voor een belangrijk deel
gebaseerd op het rapport van een schriftkun
dige-politieman, dat voor den Zwitser vernie
tigend was. Hij en niemand anders aldus het
rapport had de postwissels vervaardigd.
Het- vreemde in deze zaak is, dat de verdach
te, die tot de zeer zware straf van 5 jaar werd
veroordeeld, niet in hooger beroep ging. Twee
jaar had hij reeds in de gevangenis doorge
bracht, toen er een wending in de zaak kwam.
De Asmterdamsche politie sloeg een goeden
slag. Zij arresteerde te Parijs den beruchten
vervalscher A. de V., ook zijn medeplichtigen
werden ingerekend. De Amsterdamsche Recht
bank veroordeelde den hoofddader bij verstek
tot vijf jaar en de mededaders resp. tot twee
en een half en drie jaar gevangenisstraf.
De „Lamme Consul" was niet verschenen,
„verlamd" lag hij in een ziekenhuis. Hij wist
daar echter te ontsnappen, vluchtte naar
Brussel, werd weer door de Amsterdamsche
politie ontdekt en gearresteerd en na al deze
avonturen kon hij worden uitgeleverd, zoodat
hij nu in de ziekenzaal van het Huis van Be
waring vertoeft, waar hij extra wordt bewaakt.
Intusschen hadden de schrift-deskuridigen
dr. C. J. van Ledden Hulsebosch en B. W.
Viëtor de werkwijze van den Lammen
Consul nauwkeurig bestudeerd en zij kwa
men tot de conclusie, dat de valsche post
wissels, die indertijd voor den Zwitser nood
lottig waren geworden, ook afkomstig wa
ren van de Parijsche „Centrale", waarvan
de Lamme Consul de leider was geweest.
De deskundigen stelden een rapport op,
waarna de procureiv-generaal bij den
Hoogen Raad aanleiding vond te verzoeken
een nieuwe behandeling van de zaak tegen
den .scheikundige te gelasten. De Hooge
Raad besliste conform dit verzoek, schorste
de tenuitvoerlegging van het vonnis en ver
wees de zaak naar het Hof in de hoofdstad.
Ter zitting van het Hof van 24 Juni sprak de
President er zijn bevreemding over uit, dat H.
niet in hooger beroep was gegaan.
Hedenmorgen is het congres in de aula der
Amsterdamsche Universiteit voortgezet allereerst
met een inleiding van den directeur der Too-
neelschool, den heer Balthazar Verhagen, over
„Vondel als dramatisch dichter".
Het proces in den dramaturg is de conceptie
van nvenschelijke wezens, die zich voedend aan
de levenskrachten in zijn diepste ziel zich ont
wikkelen en uitgroeien tot hij hen uitdraagt als
complete individuen
Wie zoo werkt, is geen objectief verteller van
het leven, geen geschiedschrijver, geen epi-
cus, maar een zeer direct uitbeelder, een too-
neelschrjjver, die het episch element gebruikt
als grondstof, waaruit hij den mensch boet
seert, wien hij zijn eigen levensadem inblaast.
Dit is de karakteristiek der waarlijk groote
dramaturgen, en Vondel heeft zijn plaats in
hun rang ingenomen.
Voor zijn groote visie op het leven en zijn
machtige concepties van psychische reacties op
zware ondervindingen koos Vondel zich een
adaequaten vorm, naar het voorbeeld van de
klassieken.
Spr. gaf vervolgens een overzicht van het
ontstaan van Vondels dramatische oeuvre en
wees op het verschijnsel dat vooral in de eer
ste helft van Vondels leven zijn drama's vaak
met tusschenruimten van vele jaren zijn ont
staan. Na aanvankelijk door Seneca te zijn ge
ïnspireerd, heeft vooral Sophokles' „Elektra",
dat hij vertaalde, hem op het spoor gebracht
Van de principes der klassieke tragedie.
Daarna volgen de treurspelen elkander in een
steeds sneller tempo op.
Uitvoerig stond spr. stil bij den „Lucifer",
waarin Vondel een tooneel-figuur heeft ge
schapen die behoort tot de allergrootste pro
tagonisten uit de dramatische wereldliteratuur.
In het tweede deel zijner rede ging spr. de
kenmerkende dramatische eigenschappen van
Vondels treurspelen na. Zijn onfeilbaar drama
tisch instinct blijkt uit zijn keuze van mo
menten, die bij uitstek de groote crisis in het
leven zijner figuren belichten. Vondel bezat de
gave een voortreffelijken dialoog te schrijven,
die na de veelal zoo gevreesde „lange clausen"
(waaronder echter de gepassionneerdheid van 't
oogenblik gloeit) losbarst in een vonken schie
tend dispuut, van gedachte op gedachte, op
welling op opwelling.
In zijn conflicten bewaart Vondel als groot
dramaturg steeds een stricte onzijdigheid te
genover zijn personages Alles is in een rijk
geschakeerden natuurlijken spreektoon. En dit
wonder heeft Vondel bereikt, door als vorm
voor zijn teksten nooit anders te gebruiken,
dan den alexandrijn.
Na de structuur van Vondels dramatisch vers
te hebben besproken, vestigde spr. de aandacht
op Vondels tragische ironieën, als machtig dra
matisch middel. Ook de katharsis geeft aan
Vondels treurspelen de wijding, waardoor de
worsteling der hartstochten en de aangrijpende
ondergangen hun verzoenende beteekenis er
langen.
Het was zeker met uit slaafsche onderwor
penheid aan de wet der vermijding van de
„horreur tragique" en nog minder uit drama
tisch onvermogen, dat hij den vorm der bode
verhalen koos om katastrophale gebeurtenis
sen aan zijn publiek te suggereeren. Met alle
groote dramaturgen heeft Vondel ingezien, dat
het geëmotionneerde verhaal een veel sterker
indruk maakt op de verbeelding van den toe
schouwer, dan welke theatertruc ook. In zulke
verhalen is de epiek verheven tot een dra
matiek van hoog gehalte, doordat zij gedrenkt
zijn in de geëmotionneerdheid der zoo nauw bij
de ramp betrekken verhalers. Indien alle
daarin neergelegde schakeeringen van stem
ming en gevoelsexpressie, beeldingskracht,
rhythmische bewogenheid en tempo als waar
achtige spreektaal van denkende en gevoelen
de menschen tot uitdrukking worden gebracht,
zullen die bodeverhalen Vondels treurspelen
zeker niet onspeelbaar maken.
Spr. hoopte, dat deze prachtige kunst,
na den kortstondigen gelegenheidsijver van
nu, niet weder onverschillig ter zijde ge
schoven zal worden.
Indien wij ons dan, bezield van geen an
deren geest dan van den meesber-zelf, op
nieuw aan de „practische" studie van Von
dels dramatiek zouden zetten, dan zou het
misschien mogelijk zijn, dat uit de huidige
Vondelherdenking een levende, waardevolle
Vondelcultuur zou ontstaan, tot verrijking
van het kunstbesef bij het Nederlandsche
volk en tot heil van het Nederlandsche too
neel.
Tweede spreker van den morgen was dr. C.
R. de Klerk over „het classicisme en Vondel".
Het Erasmiaansche classicisme van de Euro-
peesch georiënteerde 17de-eeuwsche geleerden,
die Vondel vereerden als zijn leermeester in
de letterkundige theorie (Heinsius, Grotius, Vos-
sius en Junius), is in de 18e eeuw gevolgd door
het classicisme van de verlichting en heeft
misschien tegenwoordig nog een crypto-classi-
cistischen nabloeier in het humanisme van de
„Kulturkritik".
In het algemeen kan men echter taal- en
geschiedkundig gesproken, met moderne klas
sieke geleerden als Bolkestein en Sizoo het
classicisme voorbij noemen, zij het dan dat
nieuwe classicismes, waarbij de beoefening der
oude literatuur en geschiedenis in dienst wordt
gesteld van nieuwe ideologieën en tendenzen al
tijd mogelijk blijven.
Een voorbeeld van een nieuwe classionistische
suggestie en wel met eigenaardig Erasmiaan
sche strekking heeft Julien Benda geleverd
in zijn geestige „discours a la Nation Euro-
péenne".
De humanist Vondel zou pleizier hebben ge
had in de fantazie van dezen Franschman en
met vermaak de litteraire schermutseling heb
ben gevolgd tusschen de beide Européens Ben-
da en Huizinga.
Na de fraaie slotcoupletten van Vondels Eras
mus gedachtenis te hebben voorgelezen, tee-
kfende dr. De Klerk het ook* %i haar eenzij
digheid ontzaglijke van Erasmus' Latijnsche we
reldbeschouwing.
Daartegenover overwinnen de Nederlandsche
taalkunstenaars de Erasmiaansche theorie in de
practljk van hun kunst.
Junius met zijn boek de Pictura Veterum
(over de schilderkunst der ouden) wordt uit
voerig behandeld. We zien hem Vondels leven
begeleiden tot het jaar 1671, dan zendt de 84-
jarige dichter hem in Engeland een present
exemplaar van zijn herschepping met een La
tijnsche opdracht. Maar reeds tien jaren vroe
ger schrijft Vondel in een gedicht op de mar
meren Pallas van Quellinius verzen, die een
kunst- en een cultuurbegrip toonen als nooit
was opgekomen in een Erasmiaansch brein.
In de middagvergadering hield dr. W. A. P.
Smit het slotreferaat, dat tot titel droeg: „de
waardeering van Vondel".
Tot dien tijd der romantiek bleef de belang
stelling voornamelijk gericht op Vondels
„vorm", daarna sedert 1830 weer op den per
soon. Wanneer men de Vondel-critici der 18e
eeuw neemt zooals ze waren, dan moet men er
kennen, dat zij voor Vondel baanbrekend werk
hebben gedaan door te dwingen tot studie en
bezinning. Na 1830 óók strijd: ditmaal was zijn
geloof de inzet: „De ziel van zijn werk was
zijn vroomheid", zei Verwey.
De tegenstelling protestant-katholiek
bleek echter voor de Vondelstudie op den
duur eer een winst dan verlies, omdat zij
tot meer studie prikkelde. De Vondelstudie
der 20e eeuw kenmerkte zich door een uit
gesproken hegemonie der katholieken. Ook
nu nog wordt van onroomsche zijde vaak
een eenzijdigheid gevoeld in de katholieke
Vondelstudie.
Dit is echter niet zoozeer te wijten aan de
Roomsche activiteit als wel aan het ontbreken
van voldoende tegenwicht.
Als Vondel eens werkelijk zal leven in het
hart der Nederlandsche natie, zal waar blijken
dat „de rechtvaardige leeft uit het geloof",
„Justus fide vivit"
„Ik dacht zei verd. toen dat de waar
heid wel aan het licht zou komen.
Bij het verhoor waren de deskundigen het
niet eens. Volgens inspecteur Waltman te Den
Haag was de Zwitser wel degelijk schuldig, hij
handhaafde zijn rapport waarop verd. indertijd
tot vijf jaar werd veroordeeld. Dr. van Ledden
Hulsebosch daarentegen is er zeker van, dat
verd. onschuldig is. Deze meening deelen de
rechercheurs de Boer en van Dijk, die de post
wisselzaak van den Lammen Consul hebben ge
liquideerd.
De president concludeerde: ,,'t Is Den Haag
contra Amsterdam" en nadat het uitvoerige
getuigenverhoor ten einde was, was het Hof
van meening, dat het onderzoek niet volledig
was gêweest, zoodat de zaak naar de instructie
werd teruggestuurd voor een nader onderzoek
op vier punten.
De resultaten van dit onderzoek zijn thans
het onderwerp van bespreking voor het Hof.
Verdachte wordt verdedigd door mr. H. G.
Stibbe.
Als eerste getuige-deskundige hoorde het Hof
den heer dr. Van Ledden Hulsebosch. Deskun
dige heeft nog enkele schrifturen onderzocht.
Er is aldus zeide deskundige reden op
mijn vorige conclusie terug te komen. Verd. H.,
die thans terecht staat, is een buitengewoon
imitator, hij zou dus ook in staat zijn geweest
deze postwissels na te maken in het schrift
van de V. Het meest waarschijnlijke blijft ech
ter, dat de Lamme Consul de vervalschingen
heeft gepleegd, ofschoon dat niet meer zoo per
tinent kan worden gezegd, als ik dat vroeger
deed. Het is immers mogelijk, dat verd. het
schrift van den Lammen Consul heeft nage
maakt in de twee brieven, die hij in het Huis
van Bewaring maakte na bestudeering van het
dossier.
Verdediger mr. Stibbe: Eenig contact tus
schen verd. H. en den Lammen Consul de V. is
nergens gebleken; is het dan waarschijnlijk dat
de eerste 't schrift van den tweede nabootste?
Erg waarschijnlijk acht desk. dit niet, maar de
mogelijkheid bestaat omdat hij het schrift van
de V. herhaaldelijk zag in het Hvis van Be
waring.
Het blijkt, dat verd. het dossier ter be
schikking had gekregen toen hij in het Huis
van Bewaring te Den Haag vertoefde. Hij
had zoo zeide verd. afdrukken ge
maakt door middel van overdrukpapier om
zelf een studie van het schrift te maken
en eventueel te bewijzen, dat hij de post
wissels in het dossier niet vervalscht had.
Pres.: We zullen eens onderzoeken, hoe het
mogelijk is, dat u afdrukken kon maken. Het
is een wonder, dat U geen foto's maakte. Des
kundige Waltman, inspecteur van politie te Den
Haag, handhaaft de conclusie, in zijn oorspron
kelijk rapport. Volgens hem zijn de postwisels,
indertijd tegen den Zwitser in het geding ge
bracht, door dezen vervalscht. Volgens hem
was verd. dus terecht veroordeeld.
De procureur-generaal, mr. J. Versteeg, zei
de in zijn requisitoir dat de Hooge Raad revi
sie had bevolen op grond van de rapporten van
dr. van Ledden Hulsebosch en den heer Viëtor.
Deze Zwitsersche chemicus is echter een bui
tengewoon goed namaker van schrift en hier
mede rekening houdende is dr. Van Ledden
Hulsebosch na een nader onderzoek op zijn
oorspronkelijk rapport teruggekomen. De basis
voor de revisie is hiermede weggevallen.
Deze verd. heeft in de gevangenis geca
moufleerde brieven vervaardigd, die z.g.n.
door iemand buiten de gevangenis zouden
zijn geschreven en waarin de werkelijke
dader zich aanmeldt. In dien brief heeft
verd. zijn handschrift zoo verdraaid en
veranderd, dat zelfs schriftdeskundigen 't
niet herkenden. In dien brief geeft verd.
precies aan, welke valsche postwissels door
den „eigenlijken dader" zijn verzonden. De
adressen kon hij onmogelijk uit het dossier,
waaruit hij geen aanteekeningen mocht ma
ken, hebben onthouden. Hij wist ze omdat
hij inderdaad zelf de val
sche postwissels had gemaakt. Deze
verdachte, zoo zeide spr., is indertijd t e-
recht veroordeeld. Hij is zelfs niet
in hooger beroep gegaan, omdat hij wist,
dat hij schuldig was en weinig kans had
op minder straf.
Hjj heeft, na een paar jaar in de gevange
nis te hebben doorgebracht, zijn imitatietalent
toegepast, om op een waarlijk geniale methode
te probeeren zijn vrijheid terug te krijgen.
Spr. requireerde tenslotte handhaving van 't
vonnis van de Rechtbank met aftrek van het
voorarrest, ondergaan na het arrest van den
Hoogen Raad.
De verdediger, mr. H. G. Stibbe, vroeg zich
af, welk materiaal wel bijeen moet worden
gebracht om revisie te verkrijgen en een vonnis
vernietigd te krijgen, wanneer het hier niet ge
lukt. Er is in dit geval zooveel twijfel gere
zen, dat pleiter vol vertrouwen het arrest tege
moet ziet, waarin het veroordeelend vonnis der
rechtbank zal worden vernietigd.
Het Hof zal 2 December arrest wijzen.
Naar wij vernemen zal de eerstvolgende bij
eenkomst van de Union Internationale de la
Presse Catholique gehouden worden te Breda,
n.a.v. het tienjarig bestaan van de K. W. P.
De vergaderingen staan onder leiding van
Graaf dalla Torre, hoofdredacteur van de „Os-
servatore Romano". Behandeld zullen worden
het program van het Derde Wereldcongres der
R. K. Pers, hetwelk van 2124 Mei 1938 zal ge
houden worden te Weenen, alsmede ingekomen
voorstellen tot verderen uitbouw van de inter-
nationale samenwerking op R. K. Persgebied,
waarvan het secretariaat sinds October 1936 te
Breda gevestigd is.
BATAVIA, 19 November. (Aneta). Met het
m.s. „Sibajak" keerde de onderdirecteur van het
departement van Economische Zaken, de heer
F. H. W. Middelaer, terug van een dienstreis
op Noorcl-Sumatra.
Inzake de rijstsituatie in Atjeh verklaarde de
heer Middelaer, dat momenteel er geen, uitvoer
van rijst meer plaats vindt naar het Zuiden
in verband met de toenemende welvaart van de
bevolking van Atjeh, waardcor de rjjstvoeding
dermate is toegenomen, dat voor export niets
meer overblijft.
