Nachtelijke vuurzee te
Winter s wij k
Wrijving in internationale
concessie te Sjanghai
Prins heeft goed
geslapen
Het nieuws van heden
BONTWEVERIJ DOOR
BRAND VERWOEST
Een Fransch-Japansch
incident
Negrin ontvangt
Attlee
DE BAROMETER
„MIJNHARDTJES'
¥EREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13866
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per weekper kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H cf. per week,
per kwartaal f3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
ZATERDAG 4 DECEMBER 1937 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 20902
Ongeveer 350 arbeiders van „De
Batavier" zijn werkloos
geworden
Een kwart millioen
schade
Ernstig gevaar voor omgeving
LAWINE OVERVALT
16 PERSONEN
Matsoei doet den Britschen politie
commissaris van de intern,
concessie een memorandum
met de Japansche eischen
overhandigen
Steeds driester optreden
van Japan
De Britsche pers over
de parade
De „Piet Hein" in wintercostuum! In een groote hoes gehuld, ligt de „Piet Hein" in
de Sixhaven te Amsterdam
Italië en Japan
Franco bombardeert dorpen ten
Zuid-Oosten van Madrid
Twee vliegtuigen neer
gestort
Bij de manoeuvres der Ameri
kaansche luchtmacht
Canada in den wereld
oorlog
Waarom verscheen er nog steeds
geen „officieele geschiedenis"
De hoofdpijn verschijnt met
tusschenpoozen
Gunstige ontvangst van
Delbos
Hij stelt Beek op de hoogte van de
Londensche besprekingen
Na negentien jaar
achterhaald
Groepscommandant staat voor
diefstal terecht
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
KROON-BEHANGSELS
Het Weeriiiiiiiii|iiiiiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiihiiiihiiiih^
Een bril van KEIP
houden Uw oogen op peiL
Het treinincident aan
de Poolsche grens
Russische lezing volgens Polen
onjuist
Geen vrede in de vak
organisaties
De onderhandelingen tusschen
Lewis en Green mislukt
Tijgers op Tasmanië
van allerlei aard
NIEUWE HAARLEIHSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
In de machinistenschool te Rotterdam is Vrijdag de tentoonstelling Ontdek
uw stad" officieel geopend door den minister van Socialg Zaken, prof. mr.
C. P. M. Romme. De minister bezichtigt de maquette van het nieuwe gebouw
voor de volksgezondheid. Rechts de heer H. van Dijk, leider der expositie
In den afgeloopen nacht heeft te Win
terswijk een groote fabrieksbrand gewoed.
Hoewel het vuur de fabriek, waarin de
brand is uitgebroken, totaal heeft ver
woest, mag geconstateerd worden, dat de
brandweer erin geslaagd is, een ramp,
welke op zeker oogenblik dreigde, te voor
komen. Zij is erin geslaagd den hevigen
vuurgloed, die dreigde over te slaan naar
een aantal aan. de overzijde van de straat
gelegen gebouwen, waar eenige perceelen
reeds vlam hadden gevat, tijdig te stuiten.
Het was omstreeks half twee vannacht, toen
eenige commiezen, die op nachtpatrouille wa
ren, in het achtergebouw van de bontweverij
„de Batavier" voorheen firma J- Willink en
Paschen een hevigen vuurgloed ontdekten. Ook
eenige bewoners uit de omgeving, die wat laat
naar bed gingen, bemerkten ongeveer gelijktij
dig, dat er brand in de fabriek was uitgebro
ken.
Onmiddellijk werden de brandweer en de
plaatselijke autoriteiten gewaarschuwd, terwijl
ook de in de nabijheid wonende machinist werd
geroepen. Hij was een der eersten, die met
eenige personen, die het vuur ontdekt hadden,
ter plaatse kwamen. Deze laatsten gingen de
fabriekspoort binnen en begaven zich naar de
achter het voorgebouw gelegen binnenplaats.
Hier sloegen de loeiende en brullende vlam
men, die gretig voedsel vonden in het laag op
getrokken oude deel van de fabriek, hun tege
moet.
Daar Winterswijk over slechts een motor-
Bpuit naast de handspuiten, welke op de wa
terleiding werken beschikt, achtte de bur
gemeester, de heer J. A. R. Bosma, die spoedig
na het ontdekken van den brand ter plaatse
Verscheen, het wenschelijk de hulp in te roepen
van de motorspuiten van Aalten, Groenlo en
Lichtenvoorde. Van deze heeft echter alleen de
motorspuit uit Aalten medewerking behoeven
te verleenen, daar, toen de andere motorspui
ten op de plaats van den brand kwamen, men
het vuur zoover meester was, dat voor verdere
Uitbreiding niet behoefde te worden gevreesd.
De brand is ontstaan in de eigenlijke
bontweverij. Door den feilen wind sloeg het
vuur over naar de spoelerjj, de pretteerderjj
en de ververij, welke afdeelingen in het drie
verdiepingen hooge voorgebouw waren ge
legen. Als een brandende fakkel, die tot ver
in den mtrek zichtbaar was, stond de fa
briek in den donkeren winternacht, de
directe omgeving hel verlichtend.
Op zeker oogenblik sloeg het vuur over
naar de gebouwen w«lke aan de andere zijde
van de Willinkstraat zijn gelegen en vat
ten de gereformeerde kerk, de sociëteit
»De Eendracht" en een zestal particuliere
woningen vlam.
Het was toen dat vaststond, dat er van
de fabriek zelf niets meer te redden viel
en dat de brandweer, werkende met zes
tien stralen, zich er in hoofdzaak toe be
perkte, de reeds aangetaste gebouwen te
behouden en verdere uitbreiding te voor
komen.
Daarin is de brandweer zooals gezegd, ge
slaagd. Wel hebben al deze gebouwen aan de
buitenzijde brandschade gekregen en enkele
particuliere huizen zooveel waterschade opge-
loopen dat zij op het oogenblik onbewoonbaar
zijn, doch het vuur is gestuit.
Pel woedde het vuur den geheelen nacht
in de fabriek. Nu en dan stortte een ge
deelte van de gebouwen in of vielen machi
nes van de hoogste verdieping door de ver
nielde vloeren naar beneden daarbij steeds
het vuur opnieuw doen oplaaiend.
Met man en macht werd gewerkt om het
vuur te stuiten aan den eenen kant, om te
redden wat er te redden viel aan den anderen
kant.
Uit het directiekantoor dat door een brand
muur van de eigenlijke fabriek is gescheiden,
werden de boeken en belangrijke bescheiden
gehaald en voorloopig ondergebracht in de in de
nabijheid gelegen rijks hoogere burgerschool. Ook
uit de gebouwen aan de overzijde van de straatj
welke door de bewoners moesten worden ont
ruimd werd zooveel mogelijk gered.
Hedenmorgen tegen zes uur stond wel vast,
dat verdere uitbreiding van den brand niet te
vreezen is. Van toen af kon aan de nablussching,
welke met acht stralen hedenmorgen om negen
uur nog voortduurde, worden begonnen.
Van de fabriek is niet veel meer over dan
eenige stukken muur. Het gedeelte van cte
Wilinkstraat nabij de fabriek toont een beeld,
als na een bombardement. Het geheel is een
groote ruïne en het verkeer door de straat is
omnogelijk geworden. Dit moest worden om
gelegd.
Tengevolge van dezen brand kan ook de
tweede fabriek „De Pol" van dezelfde on
derneming niet werken, daar de transfor
mator-inrichting in de afgebrande fabriek
was gevestigd en de tweede fabriek derhalve
nu zonder stroom zit. In totaal zijn daar
door voorloopig ongeveer driehonderd vijftig
arbeiders werkloos.
Bovendien zullen de weverijen van Pop
pers en de stoomweverij van Meyer ink van
daag moeten stilstaan, daar het provinciaal
electriciteitsbedrijf in verband met mogelijk
groot gevaar ook den stroom naar deze
fabrieken heeft afgesneden.
Hoe groot de schade zal zijn, kon hedennacht
nog niet worden vastgesteld. Deze zal zeker
ongeveer een kwart millioen gulden bedragen.
De oorzaak van den brand kon nog niet wor
den vastgesteld. Er is Vrijdag op de gewone
wijze in de fabriek gewerkt en toen 't personeel
de fabriekslokalen verliet, was er niets bijzon
ders aan de hand. Voor zoover bekend, zijn de
gewone controlemaatregelen genomen.
Behalve de burgemeester waren nog verschei
dene andere plaatselijke autoriteiten op het
terrein van den brand aanwezig. Ook de drie
directeuren der onderneming, de heeren J. Wil
link, A. J. Willink en J. G. Korteling, versche
nen spoedig na het uitbreken van den brand
ter plaatse.
Gedurende den nacht was er niet veel publiek
op de been, doch in den loop van den ochtend
had de politie druk werk met het afzetten van
de omgeving van de fabriek.
ATHENE, 4 Dec. (Havas). In het dorp Ka-
kotruha in Thessalië zijn zestien personen on
der een lawine bedolven. Er is hulp onderweg.
SJANGHAI, 4 Dec. (Havas.) Omstreeks
tien uur in den ochtend kwamen vijf Ja
pansche legerauto's aan de grens van de
Pransche nederzetting te Sjanghai om door
deze naar Nantau te gaan.
Gedurende twee dagen staan de Pransche
autoriteiten toe, dat de Japansche vrachtauto's
door de nederzetting rijden om Nantau te voor
zien van levensmiddelen e. d., doch dan -moet
de bewapening van deze auto's tot het uiterste
beperkt zijn en moeten zij vergezeld worden
door de politie van de nederzetting. De vijf wa
gens nu, welke vanochtend door de nederzetting
wilden rijden, voldeden niet aan deze voor
waarden en werden derhalve tegengehouden.
Na een uiteenzetting van de Japansche con
sulaire autoriteiten, welke naar de plaats van
het incident waren geroepen, heeft de Japan
sche officier, die het uit vijf vrachtauto's be
staande convooi commandeerde, een toestem
ming van h^t Pransche consulaat voorgelegd
aan den commandant van de Pransche politie.
Hierna namen Fransche politiemannen plaats
op de auto's, waarna deze door de nederzetting
mochten rijden.
De vertegenwoordiger van den Japan-
schen opperbevelhebber Matsoei heeft giste
ren den Britschen commissaris van politie
van de internationale nederzetting een me
morandum overhandigd, waarin wordt ver
langd
1. De Japansche troepen hebben het recht op
ieder punt de internationale nederzetting te
betreden.
2. De politie van de nederzetting zal maat
regelen nemen om herhaling van dé incidenten
van gisteren te voorkomen.
3. Indien deze stappen niet voldoende zijn,
dan heeft het Japansche leger het recht alle
noodzakelijke maatregelen te nemen tot het
handhaven van de rust in de nederzetting.
4. Indien het Japansche leger van meening
is, dat de politie van de nederzetting niet bij
machte is dë anti-Japansche gevoelens vol
doende te onderdrukken, dan behoudt het Ja
pansche leger zich het recht voor alle nood
zakelijke maatregelen te nemen met inbegrip
van het verhooren van personen en het doen
van huiszoekingen.
Dit memorandum zal vanmiddag in den ge
meenteraad worden behandeld.
Hoewel het werpen .van een handgranaat naai
de paradeerende Japansche troepen te Sjanghai
in Japan opzien heeft gebaard, wordt in de bla
den geen commentaar hierop geleverd. De pers
beperkt zich tot het publiceeren van een com
muniqué van het Japansche militaire hoofd
kwartier te Sjanghai, waarin wordt medege
deeld, dat het incident is geregeld, doordat de
gemeentelijke autoriteiten van Sjanghai de Ja
pansche eischen hebben aanvaard.
Minister Huil heeft medegedeeld, dat de Aroe-
rikaansche consulaire en diplomatieke vertegen
woordigers te Sjanghai en Tokio getracht heb
ben de Japansche regeering van een parade in
de internationale nederzetting te doeh afzien.
Met een merkbare opluchting maakt de Brit
sche pers melding van de betrekkelijk weinig
ernstige incidenten, welke zich gisteren voor
deden bij de parade van het Japansche leger in
Sjanghai. Alle bladen zijn van oordeel, dat deze
parade zeer geschikt was om de spanning nog
te vergrooten.
De Times formuleert in een hoofdartikel de
Japansche houding aldus: ,,Een ergerlijk besluit
om de superioriteit van Japan te bevestigen."
Het blad wijst er verder op, dat de openbare
meening in Japan den Europeeschen grooten
mogendheden niet gunstig gezind is, in het bij
zonder Engeland niet. Het.is dus niet te ver
wonderen, wanneer deze parade door de Japan
sche openbare meening zou worden toegejuicht.
De Daily Telegraph herinnert eraan, dat de
b&rekkingen tusschen beschaafde staten zoo
wel van hoffelijkheid als van de oprechtheid der
bedoelingen afhangen. Zelfs de beste vrienden
van Japan in het Verre Oosten zullen moeten
erkennen, dat de parade van gisteren bewijst,
dat Japan deze essentieele deugden niet bezit.
Het geluk, alsmede de gereserveerde houding
van de bewoners van de concessie hebben doen
voorkomen, dat de incidenten uitliepen op een
massaslachting.
Het blad vraagt zich intusschen af, of
het niet de bedoeling van de Japansche
autoriteiten is geweest, incidenten uit te
lokken, toen zij tegen alle protesten in toch
hun wil doorzetten en de parade hielden,
welke door niets werd gerechtvaardigd.
De Daily Herald wijst op den ernstigen toe
stand te Sjanghai en Hongkong en op het ge
vaar, dat de Britsche belangen loopen. De vei
ligheid en de handelsbelangen, zoowel als de
vrede, hangen af van het handhaven van de
internationale wetten en orde.
De Daily Express vraagt zich af, in verband
met het incident aan de grens van de Pransche
nederzetting hedenochtend, met welk recht Ja
pan zich veroorlooft, bevelen te geven aan de
vreemdelingen in China.
De Italiaansche ambassadeur te Tokio, Auriti,
heeft vanochtend een onderhoud gehad met den
Japanschen vice-minister van Buitenlandsche
Zaken, Horinoetsji. Omtrent het onderhoud is
verder niets medegedeeld.
Vele Australiërs, Duitschers en Amerikanen
strijden voor China, aldus heeft een zakenman
te Sjanghai verklaard in een onderhoud met
een journalist, toen hij te Sydney arriveerde.
Een enkele Amerikaansche vlieger heeft de Ja
pansche troepen bij Sjanghai nacht aan nacht
bestookt gedurende vele weken, voordat de Chi-
neezen terugtrokken. Hij ontkwam na den Ja
panschen linies aanzienlijke schade te hebben
toegebracht.
BARCELONA, 4 Dec. (Havas) Attlee is
Vrijdagmiddag in gezelschap van mrs. Wil
kinson en Philip Noel Baker te Barcelona
aangekomen. Gedurende hun verblijf in
Spanje zullen zij eeregasten van Negrin zijn.
Attlee heeft reeds een bezoek gebracht aan
Negrin.
Generaal Miaja heeft medegedeeld, dat vlieg
tuigen van Franco de dorpen Tarancon, aan den
weg naar Valencia, en Fuentiduena de Tajo, ten
Zuid-Oosten van de hoofdstad gebombardeerd
hebben. Het aantal slachtoffers was nog niet
bekend.
MIAMI (Florida), 4 Dec. (D. N. B.) Bij het
begin van de manoeuvres van de Amerikaan
sche luchtmacht op het vliegveld van Miami,
waaraan meer dan vijfhonderd toestellen deel
nemen, zijn gisteren twee toestellen orhlaag
gestort. De beide piloten zijn om het leven ge
komen.
Aan den ingang tot de parlementsgebouwen
in het Senaatsgebouw te Ottawa is een bord
gehangen met de volgende mededeeling:
„Een belooning van honderd roebel in tsaris
tisch bankpapier zal direct worden uitbetaald
aan diegenen, die een redelijken uitleg zal kun
nen geven van wat gebeurd is met de „officieele
geschiedenis van Canada in den wereldoorlog".
Tevens wordt er op het bord de aandacht op
gevestigd, dat negentien jaar na het beëindigen
der vijandelijkheden en zestien jaar nadat het
plan was opgeva,t om deze geschiedenis op te
stellen en uit te geven, geen enkel geschrift
te dien aanzien is verschenen.
Vermoedelijk zullen bij de opening van de
zitting in Januari e.k. leden van het Parlement,
die in den wereldoorlog hebben meegevochten,
scherpe critiek oefenen op alle regeeringen
vanaf 1921 in verbind met het niet-verschijnen
van het geschiedschrift. Tusschen de jaren 1918
en 1921 is een groot aantal verslagen van ba
taljons en legercorpsen opgezameld en in 1921
werd een commissie ingesteld om het verza
melen van geschriften te voltooien en de uit
gifte van „De officieele geschiedenis van Cana
da in den wereldoorlog" in acht boekdeelen
voor te bereiden.
Men wijst er op, dat het elfde boekdeel van
de officieele oorlogsgeschiedens van Australië
negen jaar geleden verscheen en dat de ge
schiedenis van Engeland en van de Vereenigde
Staten reeds jaren uit is.
De Duitsche Staatssecretaris dr. Meiszner
is tot minister van Staat benoemd
De particuliere secretaris van Z. K. H. Prins
Bernhard, jhr. mr. C. Dedel, verstrekte ons
hedenochtend te 10.15 uur het volgende com
muniqué:
De algemeene toestand blijft goed.
Prins Bernhard heeft in den afge-
loop^i nacht goed geslapen. De
hoofdpijn verschijnt met tusschen
poozen.
WARSCHAU, 4 Dec. (Pat.) De Pransche
minister van Buitenlandsche Zaken, Delbos,
heeft een bezoek gebracht aan zijn Poolschen
collega, Beek, en anderhalf uur met hem
gesproken.
Het eerste onderhoud tusschen Beck en Del*
bos heeft den gunstigen indruk bevestigd, die
door de hartelijke ontvangst te Warschau ge
wekt was. Dit eerste onderhoud was gewijd aan
een algemeene gedachtenwisseling. Morgenmid
dag zal met de eigenlijke politieke besprekingen
een begin gemaakt worden. Delbos heeft Beek
in kennis gesteld van de resultaten der bespre
kingen te Londen.
WEENEN, 4 Dec. (A.N.P.). Kort geleden
heeft voor het gerecht te Weenen een man te
recht gestaan voor een diefstal ten nadeele van
het rijk, dien hij19 jaar geleden gepleegd
heeft. Toen in November 1918 de strijd aan het
front van Tyrol verloren was, ontbond een ka
pitein te Innichen, aan de tegenwoordige grens
van Italië, zijn troepen en stond den man
schappen toe wat zij ook wilden uit het leger-
depot en het kleedingmagazijn mede te nemen,
„Jullie kunnen het nog beter mee nemen, dan
het in handen te laten vallen van de Italia
nen", voegde hij er aan toe.
De soldaten voldeden gaarne aan dit bevel,
en zoo zond o.a. een groepscommandant een
kist naar zijn vrouw. De overheid kwam deze
overtreding op het spoor en wenschte iemand
voor deze onregelmatigheid, die door het ge
rechtshof als diefstal beschouwd werd, aan
sprakelijk te stellen. Op goed geluk werd de
naam van den groepscommandant uit een lijst
gekozen en een bevel tot aanhouding van den
beklaagde uitgevaardigd.
Na den oorlog was hij naar Weenen terugge
keerd, waar hij echter niet te vinden was, zoo
dat het bevel tot inhechtenisneming doorge
geven werd naar alle politieposten in Tyrol. In
den afgeloopen zojner ging de „schuldige", eens
groepscommandant, nu een eerzaam winkelier,
met vacantie naar Tyrol, vergezeld van zijn ge
zin. Een dag nadat hij zijn naam had inge
schreven in het gastenboek van het hotel, ver
scheen een inspecteur van politie en arresteerde
hem.
De wetgevende macht, die zoo een goed ge
heugen bleek te hebben, heeft intusschen be
sloten ditmaal lankmoedig te zijn en heeft den
man vrijgesproken.
Delbos stolt minister Beck 09 de hoogte van d*
te Londen gevoerde besprekingen.
Wrijving tusschen buitenlanders en Japanners in
de internationale nederzetting te Sjanghai
De leider van de Labourfractie in het Lagerhuis,
Attlee, op bezoek bij Negrin.
De algemeene toestand van Prins Bernhard blijft
goed.
Groote fabrieksbrand te Winterswijk.
MODERNE DESSINS?
GROOTE HOUTSTRAAT 179 b/d Houtbrug.
Hoogste barometerstand: 768.9 te Abisko.
Laagste barometerstand:
744.8 te Reykjavik en Vestmanoer.
1 VERWACHTING: Zwakke tot matigen E
Noord-Oostelijken tot Noord-Westelijken Ei
of Westelijken wind. aanvankelijk tijde-
lijk opklarend, later weer toenemende be-
wolking met kans op regen, temperatuur
om het vriespunt des nachts, overdag iets
zachter.
Él Stormwaarschuwingsdienst: Geseind 4
December te 9.05 uur aan de posten van
Delfzijl tot Hoek van Holland: „Attentie-
EI sein neer."
Ei Zon op van. 7.50 onder n.m. 3.50. Licht
EE op n.m. 4.20. Maan op v.m. 9.onder
5.09. Eerste kwartier 11 December.
Gi. HoulsHaal naast Luxot
WARSCHAU, 4 Dec. (A.N.P.). Het Pool
sche Telegraafagentschap deelt mede, dat de
Russische berichten over een incident met een
Russischen trein aan de grens onjuist zijn.
Volgens de Poolsche lezing is in een personen
wagen van dezen trein brand uitgebroken.
Manschappen van de Poolsche grenswacht en
wegwerkers snelden toe om het vuur te blus-
schen. Volgens ooggetuigen zou de brand het
gevolg geweest zijn van de gebrekkige verwar
ming in den wagen.
WASHINGTON, 4 Dec. (Reuter) De vredes
onderhandelingen tusschen den leider van de
'Commissie voor industrieele organisatie", John
Lewis, en den leider van het Amerikaansch Vak
verbond, Green, zijn gisteravond geëindigd. Er is
geen overeenstemming bereikt en er werd geen
aanbeveling tot het vormen van een gemeen
schappelijk arbeidsfront gedaan.
In het met oerwoud begroeide, onbewoonbare
gebied aan de Westkust van Tasmanië heeft
men sporen ontdekt van Tasmaansche tijgers,
die men, daar zij sinds jaren niet meer gezien
waren, als uitgestorven beschouwde.
Na de ontdekking van deze sporen van elf
tijgers, zijn onmiddellijk maatregelen getroffen
om te voorkomen, dat de weinige nog levende
dieren uitgeroeid zullen worden.
De Tasmaansche tijger is ongeveer van ge-,
lijke afmetingen als een wolf, heeft een gladde
•huid, terwijl breede zwarte strepen over zijn
rug loopen. In vröeger dagen, in den tijd van
de kolonisatie van Tasmonië, doodden deze
tijgers veel vee en maakte men veel jacht op
hen.
MU.JrlA.TD
verdrijft U snel en zeker met
Koker 12 stuks 5 Oct. Proef doosje 2 stuks 10ct.
Stand op Zaterdag 1 uur nan.: 753.6
Vorige stand: 753.2
