dit
Kerstboek
bestellen!
voor slechts 75 cent
Eerst
Om behoud van het Vechtgemaal
Felle brand in de
Vijzelstraat
KATH. ILLUSTRATIE HAARLEM
f 1.90
BELANGHEBBENDEN BIJ
EEN TE NIEUWERSLUIS
„Eerst het Kerstboek van de Kath. Illustratie bestellen!"
MAANDAG 13 DECEMBER 1937
STOMEN
'v-
UIT DE HOOFDSTAD
Comestibleswinkel en onbewoonde
bovenverdiepingen geheel
uitgebrand
Petroleum-vergasser
omgevallen
ƒ15.75 PHILIPS WISSELSTROOM RADIOTOESTEL ƒ15.75
Voor gasgevaorlijke ruimten de
ontploffingsvaste hoog- en laag-
spanningsmotoren E. M. F. DORDT,
ZEVENTIG JAAR ORGANIST
De heer de Bruijn te Rijsenburg
HET DOESBURGSCHE
GASTHUIS
Bestaat 12 December 600 jaar
Sterke drang om de kosten
gezamenlijk te dragen
Een commissie benoemd
■tte-
De Kerstdagen naderen. Bij dit feest in den huiselijken kring behoort het KERST
BOEK 1937 van de Katholieke Illustratie. Elk jaar weer is onze prachtige Kerst
uitgave na half Dec. uitverkocht. Daarom raden wij onzen abonné's aan:
Het Kerstboek 1937 is een boek in den waren zin van het woord. Het bevat
64 pagina's in een fraaien omslag. Vele pagina's in meerkleurendruk verluchten
in hooge mate het geheel, dat is uitgevoerd op extra-zwaar luxe-papier.
BIJGEVOEGD IS EEN KALENDER VOOR 1938
Boeiende Kerstverhalen en een schat van prachtige illustraties.
Het Kerstboek 1937 kan worden besteld in den boekhandel en bij de bezorgers
van de K. 1; - DE PRI3S BEDRAAGT SLECHTS 75 CENT.
Toezending franco per post alleen na ontvangst van 85 CENT in postzegels,
per postwissel of na overschrijving op girorekening 5970 van de
Het Kerstboek van de Kath. III. verhoogt de feestvreugde!
Spoedig bestellen voorkomt teleurstelling
zoals o.m. in gebruik bij het be
drijf der „Koninklijke/Shell" op
Curacao.
HEREN-
C0STUUMS
Zoo ooit, dan moge hier de wensch worden
uitgesproken: geve God Zijn trouwen en toege-
wijden dienaar nog jaren van wel verdiende
rust.
G.
Een felle brand is in den afgeloo-
pen nacht door het omvallen van een
vergasser, uitgebroken in het perceel
Vijzelstraat 135, waar gevestigd is
de comestibles- en fruitzaak van den
heer Lacroix, die na sluitingstijd
automaten met etenswaren exploi
teert. De brandweer rukte op het
alarm „groote brand" met talrijk
materieel uit en wist uitbreiding te
voorkomen. Het pand zelf, dat op de
drie bovenverdiepingen onbewoond
was, is echter van den winkel tot het
dak volkomen uitgebrand. Alleen
de croquetjes in de automaten over
leefden de catastrophe.
In verband met de exploitatie der automaten
wordt ook des avonds laat in het vertrek achter
den winkel gewerkt. De 18-jarige bediende
Andriessen was hier bezig en gebruikte een pe
troleum-vergasser, terwijl hij eenige pannen
met warme olie in zijn nabijheid had staan.
Waarschijnlijk door een onhandigheid stootte
hij tegen de bank, waarop de vergasser stond.
Het toestel viel op den grond en de brandende
petroleum verspreidde zich over den vloer. De
jongen trachtte nog met een emmer zeepsop,
waarmee hij den grond kort tevoren had ge
schrobd, het vuur te stuiten, doch hij slaagde
hierin niet. Integendeel bereikten- de vlammen
de pannen met heete olie en hevig ontdaan
vluchtte de bediende uit de laaiende vuurzee,
waarin het vertrek in een ommezien herschapen
was.
De vlammen sloegen naar voren en naar
boven, naar de drie, gelukkig onbewoonde ver
diepingen. Toen de brandweer ter plaatse kwam,
sloeg het vuur aan den voorkant door de ramen
van alle verdiepingen naar buiten en weldra
drongen rook en gloed ook door het dak.
Het vrij diepe oude huis grenst aan het
hoekhuis van de Prinsengracht, waarin een
bakkerij is gevestigd. Ook de daarnaast ge
legen huizen aan de Prinsengracht liggen
zeer dicht bij den achterkant van het bran
dende perceel, en de brandweer achtte het
dan ook geraden het alarm „groote brand"
uit te geven. Van een viertal kazernes rukte
materieel uit en weldra waren verscheidene
motorspuiten, twee ladderwagens en per-
soneelswagens ter plaatse. Ook de stafwagen
en eenige materieelwagens rukten uit en
onder leiding van den commandant, den
heer Gordijn, werd het vuur met acht stra
len aangetast, waarvan drie gevoed werden
uit het open water van de Prinsengracht.
De drijvende stoomspuit' „Jan van der
Heyden", die van haar ligplaats aan de
Nieuwe Achtergracht eveneens was uitge
rukt, behoefde echter geen hulp te verlee-
nen en kon weldra weer vertrekken.
Inmiddels had men de buren van de belen
dende perceelen voorzichtigheidshalve geadvi
seerd om, voorzoover zij dat niet reeds uit eigen
beweging hadden gedaan, hun woningen te ver
laten. In nachtgewaad gekleed, een overjas of
mantel snel omgeworpen, jle kleine kinderen in
dekens gepakt, vonden zij een toevlucht bij
verderop wonende buren. Van de acht stralen
werden drie door een der huizen aan de Prin
sengracht geleid, terwijl aan de voorzijde en
van de uitgeschoven ladder af het vuur door
de ramen der bovenverdiepingen werd bestreden.
Hoewel het aan den achterkant der huizen
van de Prinsengracht eenigen tijd spande,
slaagde de brandweer er in, te voorkomen
dat het vuur zich naar een der belendende
perceelen uitbreidde en tegen half twee was
men den brand meester. Alle verdiepingen
en de kap van het huis waren toen uitge
brand, en gezien de felheid van het vuur
en de wijze, waarop in dezen hoek de huizen
op elkaar staan, mag het een kranige pres
tatie heeten, dat de brandweer wist te
voorkomen, dat de belendende perceelen
ook maar eenige schade opliepen. Opgelucht
konden de bewoners dan ook tegen twee
uur in hun woningen terugkeeren.
De bediende Andriessen bleek zoodanig van
streek, dat de Geneeskundige Dienst, die zooals
bij eiken grooten brand, met een ambulance
wagen aanwezig was. zich over hem moest ont
fermen. Tijdens het blusschingswerk verschenen
nog in de Vijzelstraat de hoofdcommissaris van
politie de heer H. J. Versteeg en de waarne
mende commissaris in deze sectie, de heer E.
C. J. Staal, commissaris van het bureau Lin-
naeusstraat.
Ondanks het late uur sloeg een groote me
nigte, door de politie op voldoenden afstand
gehouden, den brand gade.
at beteekent het lijden fn den tijd,
I vergeleken bij een eeuwigheid ven
gelukzaligheid?
(overjarige toestellen). Waarom in de schuld of elke week 50 ct. voor
Uw radio Centrale? Wij leveren een prima toestel - kom het hooren -
voor 15.75. Ze spelen geweldig; geen vier maar 20 stations en zoo
aansluitend op het lichtnet. Alléén Zijlstr. 96a, Haarlem, Telefoon 16362,
3e huis naast het Stadhuis.
Van de verschillende burgemeesters, die aan
wezig waren (wij zagen o. a. burgemeester
Schiethart van Vreeland, burgemeester G. Graaf
Schimmelpenninck van Nederhorst den Berg,
burgemeester W. L Doude van Troostwijk van
Loenen, burgemeester O. Norbruis van Zuilen),
voerde de laatstgenoemde het woord, om te
wijzen op het gevaar, dat Gedeputeerden, die
immers het Vechtgemaal niet meer noodig oor-
deelen, niet zouden goedkeuren, dat verschil
lende gemeenten gelden op de begrooting zou
den brengen, om dat overbodige gemaal te on
derhouden (instemming in de vergadering).
Spr. meende hier een groote inconsequentie te
kunnen constateeren.
Dr. Kappeyne merkte op, dat het Provinciaal
Bestuur van Noord-Holland acht jaren geleden
het gemaal ook niet noodig had geacht en toch
had goedgekeurd, dat Noord-Hollandsche ge
meenten aan het gemaal bijdroegen.
Burgemeester Norbruis wees er op, dat deze
vergelijking niet geheel opging en dat het nu
gaat om een speciaal financieel belang voor de
provincie.
De voorzitter kon zich niet voorstellen, dat
de provincie zich verzetten zou tegen de bijdrage
van de gemeente, nadat zij eerst schriftelijk had
uiteengezet, op welke voorwaarden het Vecht
gemaal behouden kon blijven.
De heer J. Molenkamp, secretaris van het
hoofdbestuur, gaf verschillende staaltjes om aan
te toonen, dat de Vechtstreek altijd stiefmoeder
lijk door de provincie Utrecht was behandeld.
Toen in 1928 de ernstige watersnood heerschte,
hadden de bewoners langs de Vecht den hoofd
ingenieur van den Utrechtschen Waterstaat
opgebeld, toenmaals ir. Mussert, die geantwoord
had: ,,'t Is jullie eigen schuld, dan had je daar
maar niet moeten bouwen." (Vroolijkheid en
ontstemming.) Spr. wees er met nadruk op, dat
het Vechtgemaal te Muiden moest blijven be
staan.
Op verzoek van burgemeester G. Graaf Schim
melpenninck deelt de voorzitter nu mede, welke
gemeenten, waterschappen en particulieren tot
mu toe vóór het Vecntgfemaal contribueerden,
wqaronder ook de gemeente Amsterdam voor
komt, in verband met de waterwinning uit de
Loenderveensche plassen.
Desgevraagd geeft nu ir. W. L. Boerendans van
de Amsterdamsche Waterleiding een uiteenzet
ting, waarin hij er op wijst, dat Amsterdam de
belangen wel eenigszins anders ziet dan acht
jaren geleden. Wel is het van groot belang, dat
het Vechtwater niet in dé prise d'eau van Am
sterdam terecht komt. Ook heeft Amsterdam
de verplichting om te zorgen, dat het polder
water in twee polders op peil blijft. Echter
meent spr. dat men de belangen voor Amster
dam in dit geval niet als primair moet aan
nemen.
Nu vraagt de voorzitter allen aanwezigen per
soonlijk, of zij bereid zijn de tot nu toe gestorte
bijdragen te blijven betalen, voor zoover
dat dan noodig zal zijn (waarschijnlijk
een vierde gedeelte). Het blijkt dat men
unaniem van oordeel Is, dat het voor-
loopig noodzakelijk is, dat het Vechtgemaal te
Muiden blijft bestaan, doch de meeste afgevaar
digden van gemeenten en polders hebben geen
machtiging om ter vergadering een definitieve
toezegging te doen.
De burgemeesters van Loenen, Vreeland en
Nederhorst den Berg kunnen meedeelen, dat
hun gemeenten bereid zijn weer bij te dragen
Ook verschillende polderbestuurders kunnen een
dergelijke toezegging doen.
Burgemeester G. Graaf Schimmelpenninck
dringt er op aan, dat een commissie zal confe-
reeren met Gedeputeerden, om te verkrijgen,
dat de bepaling inzake vergoeding voor aflossing
en rente van een bedrag van ƒ30.000 geschrapt
zal worden.
De voorzitter deelt mede, dat in elk geval de
te contribueeren bedragen voorloopig van jaar
tot jaar behoeven te worden toegezegd en niet
voor een bepaald aantal jaren.
l
Met het a.s. Kerstfeest zal het den heer P. A.
J. de Bruijn te Rijsenburg gegeven zijn, 70 jaar
organist te zijn in de parochiekerk van de H.
Petrus Banden aldaar.
Zeventig jaren is een voorrecht voor ieder
mensch om dezen leeftijd te mogen bereiken.
Doch zeventig jaren in dienst van de kerkelijke
liturgie en gewijde muziek, is zeker vrijwel eenig
in den lande. En hoe hij zijn taak tot den dag
van heden vervulde, is boven allen lof verheven.
Nimmer heeft de heer de Bruijn verzuimd;
slechts eenmaal, zoo vernemen we uit het ver
slag van de grootsche hulde, hem gebracht bij
zijn diamanten jubileum, is het hem overkomen,
in de mobilisatiejaren, toen er in de parochie
kerk iederen avond een lof werd gecelebreerd,
dat hij voor zaken afwezig was en door de stag
natie en drukte in het treinverkeer niet op tijd
aanwezig kon zijn om 't orgel te bespelen. Ove
rigens was de nestor der R. K. Organisten altijd
present en deed zijn werk met een liefde en toe
wijding zonder wederga en niet alleen in de pa
rochie, doch ook de eerw. Zusters in het St.
Jozefgesticht konden bij alle plechtigheden op
hem rekenen. Als kind van elf jaar in den dienst
der God gewijde muziek begonnen, staat deze
krasse tachtig-jarige voor ons als een beeld van
wat liefde en plichtsgevoel vermogen. Liefde,
vooral liefde voor den dienst in Gods Huis en de
zoo wonderschoone liturgie zijn het richtsnoer
geweest van zijn vrijwel belangelooze toewijding.
Met zijn 60-jarig jubileum mocht de jubilaris
van Z. H. den Paus het Eerekruis „Pro Ecclesia
et Pontifice" ontvangen. De eerbiedwaardige ju
bilaris hoopt len Kerstdag in de Hoogmis het
koor voor het laatst te begeleiden, evenals hij
het voor 70 jaar in de Hoogmis op dezen feest
dag voor de eerste maal heeft gedaan, om daar
na rust te nemen.
Nauwelijks zijn de Doesburgers bekomen van
de plechtige herdenking van het 700-jarig be
staan van Doesburg als stad, of er is wederom
een nieuw eeuwen-jubileum. Zondag 12 Dec.
was het 600 jaar geleden, dat het Gasthuis, eer
tijds genaamd het Hospitaal, tot stand kwam,
want 12 December 1337 werd aan de Schepenen
van Doesburg een jaarlijksche rente van twee
pond gelds toegestaan voor een binnen Does
burg te stichten „Hospitaal", onder bepaling dat
wanneer dit hospitaal niet tot stand mocht ko
men, deze rente moest worden aangewend ten
behoeve van thuis zittende armen. Dit feit,
mocht men natuurlijk niet ongemerkt voorbij
gaan, want met groote voldoening en dankbaar
heid mag worden herdacht het zegenrijke werk,
dat deze instelling eeuwenlang voor de behoef-
tigen heeft verricht. De doelstelling van het
Gasthuis is thans tweeledig. Ie. Het instand
houden van een Proveniershuis; ten tweede het
'verstrekken van geldelijke tegemoetkoming aan
behoeftigen in de gemeente. De proveniers wor
den benoemd door de gecommitteerden en moe
ten aan de volgende vereischten voldoen: le
leeftijd boven 60 jaar; 2e vierjarige inwoner van
Doesburg voor hen, die in Doesburg geboren
zijn en 10-jarige inwoner voor hen, die buiten
deze gemeente zijn geboren; 3e goed, zedelijk
gedrag; 4e in het bezit van een bed met toe-
behooren, met verdere verschooning, de noodige
kleeding en meubilair; 5e betaling van eeri
entreegeld groot 1000 en voor echtelieden te
zamen 1800. In bijzondere gevallen kan hier
van worden afgeweken terwijl voor de drie in
1910 nieuwgebouwde provenierswoningen, aan
de Gasthuisstraat gelegen, de betaling van een
entree van 1200 en voor echtelieden 2100 is
vereischt. De proveniers, thans 21, zijn aan de
goede zorgen van den gasthuisvader, den heer
Bosman en echtgenoote toevertrouwd. Het
Gasthuis behoort, evenals „Het Weduwenhuis",
Het Weeshuis „De Valeweerd" en de „Broek-
huizerfundatie" tot de Gestichten van Wel
dadigheid, welke worden bestuurd door heeren
gecommitteerden tot de administratie der Ge
stichten van Weldadigheid en is als volgt sa
mengesteld: Voorzitter J. H. van Aalderen;
leden: C. Teutner, W. J. Stein, J. Blauw en F.
J. B. Albrink; secretaris J. Gooijer; rentmeester
Gasthuis mr. J. W. Koelman; opzichter over de
boerderijen en landerijen M. Remmelink. In
den loop der eeuwen zijn de bezittingen aan
merkelijk uitgebreid, deels door doelmatig be
heer, deels door schenkingen. Uit het oude
archief vermelden wij nog eenige vermeldens
waardige bijzonderheden. Zoo is er een perka
menten brief gedateerd uit 1354, waarbij Sche
penen van Doesburg getuigen, dat Wessel
Schaap c.s. verkocht heeft de Gruitmale- ten
behoeve van het hospitaal aldaar. Op 20 De
cember 1368 dat Schepenen van Doesburg oor
konden, dat Margaretha de Baken, wijf van
Keken, opgedragen heeft ten behoeve van het
hospitaal een hofstede, naast dat hospitaal ge
legen, zulks voor de zaligheid van de ziel haars
eersten mans Johan Lerink. In het oude archief
vindt men nog talrijke bescheiden.
Dat het beheer thans nog in zeer goede han
den is, bleek dezer dagen weer duidelijk. Door
den lagen rentestandaard konden zij 'n belang
rijk bedrag aan inschrijvingen op de Grootboe
ken Nat. Schuld tegen een hoogeren koers ver-
koopen, waarvoor vaste goederen teruggekocht
worden.
Nadat door gecommitteerden in het versierde
hoofdgebouw van het Gasthuis van 34 uur
een receptie was gehouden, waarvan een enorm
groot gebruik was gemaakt, terwijl om 7
uur in de eetzaal van genoemd huis voor den
Gasthuisvader, en moeder, en de Proveniers een
herdenkingsavond was gehouden, had in
den in een bloementuin herschapen raad
zaal 's avonds onder leiding van den
burgemeester jhr. mr. G. A. A. Nahuijs een
hedenkingsplechtigheid plaats. Nadat allen
hadden plaats genomen, nam de voorzitter van
het college van gecommitteerden het woord,
heette allen van harte welkom en memoreerde
dat Armgart Werenboldtsdochter volgens de
stichtingsakte den grondslag heeft gelegd voor
het vermogen van het Gasthuis. Op het oogen-
blik, aldus spreker, bezit het Gasthuis het hoofd
gebouw met de 14 provenierswoningen, de Gast-
huiskerk, vijf panden gelegen in Doesburg, di
verse effecten en ruim 300 H.A. grond, waar
onder 5 boerderijen, alsmede den inventarie, roe
rend en onroerend, van een steenfabriek, en
bracht dank aan B. en W. en gemeenteraad
voor de medewerking, die zij steeds hebben
ondervonden. Hierna nam de burgemeester het
woord en wenschte namens den gemeenteraad
de stichting geluk met dit 'feest, en las daarna
een brief voor, waarin het H. M. de Koningin
heeft behaagd, den heer J. H. van Aalderen te
benoemen tot ridder in de Orde van Oranje-
Nassau.
Na'dat door verschillende sprekers nog het
woord was gevoerd, bleef men nog eenigen tijd
gezellig bijeen.
De voltooiing van een katholieke Uni
versiteit zal al uw Inspanning
eischen, maar het is Mijn vurige
en Innige wensch, dat gij dit groote werk,
van zooh verstrekkend belang voor uw
land en uw geloof, tot een goed einde zult
brengen.
Paus Plus XI op de audiëntie bij de
heiligverklaring van Petrus Canisius,
20 Mei 1925.
Op uitnoodiging van het hoofdbestuur
Van de Vereeniging tot behoud van natuur
schoon aan de Vecht en tot bevordering
Van het vreemdelingenverkeer (V.V.V. „De
Vechtstreek"), kwamen Zaterdagmiddag in
hotel „De Kampioen" te Nieuwersluis tal
Van belanghebbenden bij de Vechtbemaling
in vergadering bijeen, om te overleggen, op
Welke wijze het Vechtgemaal te Muiden be
houden kon blijven.
De voorzitter van het hoofdbestuur, de heer
D. Bastert, wees er in zijn inleidend woord
a. op, dat door dit bestuur ook acht jaren
beleden het initiatief was genomen, om tot
Richting van het gemaal te geraken en voorts
®selde hij mede, dat uit de boeken van het
•echtgemaal gebleken was, dat zoowel in 1936
a's in 1937 nog gemalen had moeten worden,
daaruit dus bleek, dat de afsluitdijk in het
Wisselmeer allerminst voldoende waarborgen
k°od voor een niet te hoog Vechtpeil. Spr.
"°opte ook, dat dezen middag voldoende toe
zeggingen gedaan zouden worden om ook zon-
finaneieele hulp van de provincie Utrecht
"®t Vechtgemaal te behouden.
Dr. N. J. C. Kappeyne van de Coppello, vice-
°orzitter van het hoofdbestuur, zette in een
[Uitvoerige rede uiteen, hoe de becijfering van
het Provinciaal Bestuur van Utrecht inzake de
exPloitatie van het Vechtgemaal was. In de af-
Seloopen acht jaren moest er 46000 per jaar
«oor de verschillende contribueerende gemeen-
langs de Vecht en waterschappen, alsmede
hsrticulieren, worden opgebracht, omdat ook
«e oprichtingskosten van het gemaal moesten
j orden afgelost. Het opmerkelijke was nu ech-
dat in de overeenkomst destijds bepaald
/['as. dat, wanneer het gemaal zou worden stop
zet, de machinerieën en het gebouwtje zouden
*°rden verkocht en de opbrengst van een en
[[Oder ten goede zou komen aan de provinciale
K&s.
fraar spr. verder mededeelde, hadden Gede
puteerden van Utrecht, bij hun berekening van
.^Ploitatiekosten van het gemaal, van 1938 af,
.«k aflossing en rente berekend van het bedrag
hl) 30.000, dat de provincie, bij een eventueel
oortbestaan van het gemaal, ontgaan zou.
Deze mededeeling wekte in de vergadering
«r°ote verbazing.)
Tot nu toe werd door de provincie 15000
"gedragen en door de overige belanghebbenden
'31000. Thans zou jaarlijks 7500 benoodigd
hb. waarin begrepen was een bedrag van ruim
'2200 voor de vorenbedoelde rente en aflossing.
^°ewel spr. erkende, dat de noodzakelijkheid
,ah het gemaal niet zóó dringend is als acht
«ren geleden, had de ervaring toch geleerd,
Fat het nog niet gemist kon worden. Daarbij
y^'am nog, dat men op het oogenblik feitelijk
«ofiteert van het lage IJsselmeerpeil, dat be
reidend lager is dan indertijd bij Kon. Besluit
®efd vastgesteld. Zoodra het IJ-meer tot stand
,ai zijn gekomen, wanneer n.l. de dijk van Mar-
retl tot bij Muiden zal zijn gelegd, zal voor te
b°oge waterstanden aan de Vecht de kans zoo
proot niet meer zijn, maar voor het oogenblik
?ag men het Vechtgemaal nog niet loslaten.
Pr. verklaarde namens het Waterschap Loe-
?erveen, en tevens namens zichzelf dat men
ereid was weer te contribueeren.
van
Profiteert spoedig van
deze speciale maand-
reclame, welke slechts
geldig is tot het eind
dezer maand.
Filiaal: Ged. Oude Gracht 11
t/o. Postkantoor Tel. 15900
Haarlem
