NIEUWJAARSWENSCHEN VOOR DE «MAAS».
Programma voor Zondag
Tanger en Spaansch Marokko
Zoekt gij betrouwbaar fQJQ RFPORTAGE Plaats dan een „Omroeper" j
Personeel
voor 80.000 gezinnen
K.N.
Neutraliteit der stad vaak
moeilijk te handhaven
aiuniiiiiinHiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiHitiiiiiiiitiiiiiiMiHiinrtitiiiiiifiinntiiiiiiiiiiiinniiniiiiiifniutiiiiiiiiHifm WOENSDAG 29 DECEMBER 1937 iitnniiinniiiiiitiimiimmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiniiiimimiiiniiiiiniiinmiiiiuiiiuiiiiiiH
Vroeger vochten de Mooren tegen
-#
de „Christenhonden"thans
laat men hen tegen de
rooden vechten
Mooren Hebben andere
idealen dan Franco
De «Funi», de nieuwste baan, om sleden bergopwaarts
te trekken, is te Wildhaus in Zwitserland geopend
- 'a
-■
>lRiJAi.TAQ
sj*ijof»n
ajiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiinfiniiniiiiiiiiiiuiiniiiitiiiiiiiiitniiiiiiiiiiitiiiiniiiiiiiiiii^
Jeugdige schakers in actie tijdens de schoolschaakwedstrijden, welke
deze week te Bussum georganiseerd worden door de provinciale
afdeeling Utrecht der «Vereeniging voor Schoolschaken in Nederland»
Terwijl in Spanje zelf tienduizenden Mooren
tegen 4 pesetas 60 ct.) per dag als vrijwil
ligers in de eerste linie staan, merkt men tot
nu toe in Marokko weinig van den strijd.
Zelfs werd de Spaansche zone door den Kha-
lif van Tetoean met Oostersche beleefdheid de
gelukkige zone genoemd. Hadden kort na het
uitbreken van den oorlog de kustplaatsen Ceuta
en Melilla nog al wat van de projectielen der
roode oorlogsschepen te lijden, spoedig bleven
de aanvallen der tegenpartij hier tot verdwaal
de pogingen van in Almeria opgestegen Valen-
cia-vliegers beperkt, die probeerden deze twee
havenplaatsen, waarvan vooral Melilla belang
rijk is vanwege den nabijgelegen ertsberg, die
15.000 ton erts per zes uur aflevert, te ver
nielen. Door de vooral in Melilla goed afge
richte luchtafweer is zulk een (poging nooit ge
lukt, al is men er dan ook niet heelemaal bui
ten angst voor gievaar, hetgeen blijkt uit de
kruiselings met papieren strooken beplakte ra
men en het strenge bevel van den burgemees
ter na elf uur 's avonds geen van buiten af
zichtbaar licht meer te branden. Het is merk
waardig, dat de hoofdplaats van Spaansch-
Marokko, Tetoean, die van de kust uit voor
oorlogsschepen zoo gemakkelijk onder vuur te
nemen is, nog nooit een projectiel heeft gezien.
Op het groote plein van de stad, waarop het
paleis van den Khalif en het commissariaat
gebouw van den Spaanschen gouverneur Beig
Beder uitkomen, monden ook de hoofdstraten
uit van de Arabische en van de Joodsche wijk,
die streng van elkaar gescheiden zijn en waar
van de inwoners elkaar over en weer verachten.
Midden op dit plein, dat rijk met Moorsche
tegels en palmen versierd is en door Arabische
en Européesche café's omringd, klinkt bijna
het geheele jaar door uit een luidspreker An-
dalusische en Arabische muziek. Verschillende
gewonden brengen in de café's hun vacantie
door, voordat ze geheel hersteld terug-
keeren naar het front. Spreekt men met deze
menschen, dan blijkt dat de haat tegen het
communisme by hen nog veel dieper zit
dan bij de Spanjaarden, die zich achter
Franco schaarden. Met trots vertellen ze, dat
ze voor de moeilijkste offensieven gebruikt
worden en een zeer groot uithoudingsvermogen
hebben. De meesten sparen van de vier pesetas
Afdeeling I
le klasse
RFC—DWS
VSV—DFC
ADOSparta
KFCExcelsior
2e klasse A
ZW—WFC
De Kennemers
OSV
West-Frisia
Alcm. Vlctrix
HRC—ZFC
De Spartaan
DWV
2e klasse B
HFCRCH
VeloxHilver
sum
HVC—DOS
BFCZeeburgia
3e klasse A
Purmersteljn
Zaandijk
Alkm. Boys—
Hollandla
Assendelft
Texel
APGS—Helder
3e klasse B
De Zeemeeuwen
Beverwijk
DEOBloe—
mendaal
Ahrends
Schoten
SDZZandvoort
3e klasse C
DJKJan Han-
zenkwartier
RapiditasO VVO
TIW—Water
graafsmeer
TOGSchin
kelhaken
De Germaan
WA
3e klasse D
ZeistAller.
Weerbaar
BVCBaarn
Elinckwijk
Donar
Holland—ZNC
Laren
Amersf. Boys
4e klasse A
BKC—MFC
Alkmaar
Strandvogels
AndijkSchagcn
Nieuwe-Niedorp
Wieringerw.
DTSWater
vogels
4e klasse B
Zaanlandia—Zil
vermeeuwen
Westzaan
Meervogels
Monnikendam
Verkade
KWBergen
QSCUitgeest
4e klasse C
Swift Avanti
ODE—EVC
IW—AVOG
Fred. Hendrik
SCA
SDWSDS
4e klasse D
THBHalfweg
Ripperda
Spaarnevogels
DIO—WB
AED—EHS
Sloterdijk
Gold Star
4e klasse E
Neerlandia
Heemskerck
AalsmeerLOC
ZRCOranje-
Zwart
ADW—Wilh.
Vooruit
ZSGOOntwaakt
4e klasse F
SNARivalen
RODITDO
AmstelSLTO
OosterpJOS
4e klasse G
Amsvorde—
HEIDW
BPCVictoria
FokkeSopla
4e klasse H
JSVSoest
EAC—Trlcht
Brederodes
Woerden
Utrecht-
Voorwaarts
Reserve le klasse
ZFC 2—
Haarlem 2
Stormvogels 2
AJax 2
RCH 2—
Blauw-Wit 2
Hilversum 2—
EDO 2
AFC 2—De
Spartaan 2
Afdeeling II
le klasse
HBSDHC
't Gooi
Feijenoord
CW—Storm
vogels
XerxesBlauw
Wit
Haarlem
Hermes-DVS
2e klasse A
EmmaHoek
van Holland
HW-DCL
De Hollandiaan
Neptunus
UVS—Quick
BEC—VDL
2e klasse B
HerculesGouda
Unitas—UW
Overmaas
Vriendensch.
SVVODS
Sliedrecht
Alphen
3e klasse A
Scheveningen
BMT
Lugdunum
RVC
ONA—ASC
TONEGIDO—
Celeritas
3e klasse B
VIOSTerlaak
DDC—Coal
RDMOVV
SVC—Het
Noorden
DelftFortuna
3e klasse C
Steeds Hooger
VOC
Martinit
Bodegraven
De Musschen
Olympla
DHS—VFC
Steeds Volhar
denLaakkw.
3e klasse D
DCVLeerdam
Papendrecht
EDS
Fluks—SVW
DHZThe Rising
Hope
LSVIFC
Afdeeling III
le klasse
NECHeracles
ZACHengelo
2e klasse A
Ensch. Boys
Sallandia
Rigtersbleek
Borne
2e klasse B
AZC—Quick
SCHRh eden
per dag, die ze verdienen, de helft over en
sturen dat geld aan hun familie. Zoo hoorden
we in het kleine Kaapsche stadje Alcazarquivir,
dat het postkantoor dageiyks tusschen twee en
drieduizend pesetas aan Arabische families uit
keert.
Wel eischt de Arabische soldaat een bijzon
dere verzorging: hy verdraagt slecht kou en
geen Europeeschen kost, zoodat aan de fronten,
waar Arabieren zijn, altijd Arabische koks en
speciale spijzen, b.v. schapenvleesch voorhan
den moeten zijn. Daartegenover staat de on
overtroffen krijgshaftigheid der Berbervolken,
die, zooals bekend, nog versterkt wordt door het
vaste geloof, dat een Mohammedaan, die in
den heiligen oorlog tegen de godloozen sterft,
direct naar den hemel gaat..
Daar in den Islamietischen gdsdienst de
liturgie een grootfe rol speelt, kan men uit een
renaissance in het beleven van godsdienstige
gebruiken een vernieuwde activiteit van het
geloof afleiden en dit is weer eng verbonden
met de politieke wederopstanding. De Islam is
nog steeds meer dan een religieuze beweging,
het is tegelijkertijd een niet te onderschatten
3e klasse A
Eilermark
Neede
Nijverdal
La Première
Geel-Zwart
GOLTO
Wilh.school—
Oldenzaal
3e klasse B
ActiviaDOTO
LaborRODA
Hattem—
Daventria
3e klasse C
WAW—Ede
GelriaApeld.
Boys
Apeldoorn
Veenendaal
3e klasse D
FALTOAmh.
Boys
OAB—Silvolde
Eendracht
Terborg
4e klasse A
Tubanters
Wierden
De
4e klasse B
De Gazelle
Wijhe
EBON—REWIOD
Sportclub
WWV
Vaasser Boys
Eper Boys
4e klasse C
BICSteerideren
ColumbiaDe
Hoven
Zutphen
Brumm. Boys
4e klasse D
VIJDO
Plattenb. Boys
4e klasse F
BA W
Oosterbeek
Reserve le klasse
Hengelo 2
Vitesse 2
AGOW 2—
Heraclee 2
Ensch. Boys 2
PEC 2
Afdeeling IV
le klasse
Bleijerheide
Juliana
Eindhoven
BW
RoermondNAC
LONGA—NOAD
MW—PSV
2e klasse A
BredaHero
De Baronie
Zeelandla
Middelburg
De Zeeuwen
RBCGoes
Vllssingen-RCS
2e klasse B
Helmondla
Tlvoll
VVV—Helmond
De ValkTegelen
ESV—TSC
Wilhelmina
Plcus
2e klasse C
Kolonia
Waubach
Maurlts
Palemig
Heerlen
Miranda
Sportcl. Emma
Limburgia
Sittard—
Groene Ster
Afdeeling V
le klasse
GVAV—Hooge-
zand
Achilles
Velocitas
HSCSneek
Veendam
Leeuwarden
Be Quick
Keerenveen
2e klasse A
Frisia—Rood-
Geel
Alcides
Friesland
FVC—MSC
Black Boys
LSC
Steenwtjk
De Kool
2e klasse B
WWEmmen
HelpmanGRC
NoordsterBato
FWNieuw-
Buiaen
streven naar hernieuwde machtsontplooiing op
de basis van den in het Arabisch geschreven en
door de geheele Mohammedaansche wereld
verbreiden koran.
In het militair casino te Tetoean heeft men
om te vermijden dat Arabieren en Span
jaarden elkaar over geloofskwesties in de
haren vliegen, vriendelyk aan da heeren ver
zocht dit thans niet aan te raken. Het is de
inheemsche bevolking dan ook buitengewoon
aangenaam, dat Franco zich streng houdt aan
de belofte in de Spaansche zone geen missio
narissen te zenden. Missioneeren in den gewo
nen zin zou dan ook absoluut onmogelyk zyn.
Het eenige wat mogelijk is en door den bis
schop van Tanger wordt toegepast, is vriend-
schappeiyk verkeer met strenge inachtneming
van de inheemsche gebruiken. Arabieren vertel
len ons, dat de Foucauld, die bemind was, nooit
vermoord zou zyn geworden, wanneer hy zich,
volkomen op het inheemsche standpunt gesteld
had.
Wat het meeste opvalt is niet zoozeer de
antipathie tegen de katholieke missie qua mis
sie, dan wel tegen een missie als voorpost van
Frankrijk, dat in zijn protectoraat de missiö-
neering bevorderde en daarmee tevens de Fran-
sche koloniale politiek heeft gediend. Deze af
keer zit by veel Marokkanen zoo diep, dat ze
soms weigeren Fransch te spreken, hoewel ze
die taal volkomen beheerschen en ze ons ver
plichten een met accent gesproken Spaansch
te volgen.
Zoo ook een vriend van Ab del Krim, wiens
goederen in Fransch-Marokko verbeurd zyn
verklaard en die in Tetoean leeft. Hy is daar
een der nationalistische leiders en heeft sinds
Februari voor de Arabieren met hulp van
eenige vrienden een eigen jeugdorganisatie in
het léven geroepen, de z.g.n. groenhemden, die,
evenals de Falangisten, den fascistischen groet
brengen, maar daarbij aan een einddoel den
ken, dat ongetwijfeld verder gaat dan de idea
len van Franco-Spanje. Maar deze dingen lig
gen nog in een verre toekomst en zoo laat de
hooge commissaris deze jongens maar rustig
vergaderen en met jong Turkije en de univer
siteit van Bagdad dwepen.
Binnen 30 meter van een bran
dende straatlantaarn staande be
hoeft mw auto binnen bebouwde
kommen geen eigen verlichting te
voeren!
Adelborsten uit Den Helder re-
peteeren het geweer-schermen
voor den Marine-feestavond, het
«Assaut», welke Dinsdagavond in
den Dierentuin te Den Haag
plaats vond
De Fjansche minister van Arbeid, André Fevrier, doet mededeelingen
aan de journalisten omtrent zijn conferentie met de delegatie der
arbeiders in de levensmiddelenbedrijven inzake de huidige sociale
conflicten
Tijdens de proefvaart van het bij .De Noord" te Alblasserdam voor
rekening van de Braziliaansche regeering gebouwde motorvrachtschip
.Garioca" op de Noordzee, werden Dinsdag aan de bemanning van
,het lichtschip .Maas* Nieuwjaarswenschen overgebracht, welke wen-
schen van versnaperingen vergezeld gingen. De sloep onderweg naar
het lichtschip
(Byzondere correspondentie).
Hoewel de invloed van Franco, vooral
onder de Arabieren, het laatste jaar
zeer is toegenomen, is Tanger nog al-
tyd een internationale, door Fransche in
teressen béheerschte stad.
Ook de Spaansche minderheid, die hoofd-
zakelyk uit kleine winkeliers en havenwer
kers bestaat, is sterk anti-fascistisch ge
oriënteerd, zoodat men in Tanger op min
stens 10.000 Valencia-Spanjaarden moet
rekenen.
Sinds Juli 1936, toen Tanger, door het pas-
seeren van de roode Spaansche regeeringsvloot
een oogenblik dreigde zyn neutraliteit te ver
liezen, wordt de haven beschermd door vier
kruisers, respectievelyk van Engelsche, Fran
sche, Italiaansche en Portugeesche nationali
teit. Niet slechts in de haven, ook in de stad
poogt men zoo goed het gaat de neutraliteit te
handhaven. Het eerste, wat in Tanger opvalt
wanneer men deze half-Arabische stad binnen
komt, is de kleine Zocco, een pleintje in de
Spaansche wyk, niet veel grooter dan de eet
zaal in een Amsterdamsch patriciërshuis.
Omzoomd door café's, vormt het een verza
melpunt voor allerlei .agitatoren van klein ka
liber. Eén kant wordt byna heelemaal in be
slag genomen door het café Espana, het ver
zamelpunt van de aanhangers der Valencia-
regeering, die er demonstratief hun geel-rood-
paarse vlag laten wapperen. Vis-è.-vis zitten in
café Central de Falangisten en Arabieren on
der de roodgele vaan. Tegen het middernachte
lijk uur dreigt de gewapende vrede tusschen
deze twee groepen nog aleens verbroken te wor
den. De neutraliteit van dit kostbare plekje
wordt dan ook steeds door een half dozijn le
den der Tangersche politie bewaakt, waarvan
de Mohammedanen met hun witomwikkelde
roode Tarboesch en hun witte knuppels de de
coratieve élite vormen.
Behalve eigen café's, hebben de beide Spaan
sche groepen ook hun eigen postkantoor en
eigen consulairen dienst ingericht. Wie zyn
hotel in de binnenstad heeft, kan 's nachts wor
den opgeschrikt door groepen jonge menschen,
die met gebalde vuist voorbytrekken langs de
nationaal-Spaansche gebouwen, luide de Inter
nationale zingend.
Naar men zegt, zou de Mendoub, de verte
genwoordiger van den Sheriff in Fransch-Ma
rokko, die sterk onder Franschen invloed staat,
deze anti-Francobetoogingen niet ongaarne
zien en oogluikend toelaten. De Mendoub, die
in Tanger een sterke positie heeft, spreekt recht
over Mohammedanen en deze Berbers zijn het
juist, die aan het protectoraat van Franco de
voorkeur geven boven dat van Frankrijk. Daar
om zijn in Fransch Marokko de moeilykheden
met de inheemsche bevolking grooter, omdat
Frankryk getracht heeft van dit protectoraat
over een herontwakend volk 'n kolonie te maken.
Sinds in 1930 de Fransche Berberpolitiek be
gon, een poging om Berbers en Arabieren tegen
elkaar uit te spelen, werd de nationalistische
Pan-Islamietische beweging ook in Marokko po
pulair. Daar de Spanjaard door de bloed
verwantschap den Arabier meer acht en meer
begrijpt, heeft de nationalistische Arabische be
weging in de Spaansche zone niet zulk een
hooge vlucht genomen en staat ze niet zoo
scherp tegenover den beschermheer. Waar ech
ter in een stad als Tetoean, die 60.000 inwoners
heeft, alleen reeds 13.000 ingeschreven leden
van de nationalistische beweging leven, die zich
o.a. door het dragen van gryze tarboeschen on
derscheiden, zal het beleid over het Spaansche
protectoraat toch zeer tactvol moeten zijn, wil
len zich de vrienden van thans niet heelemaal
in tegenstanders veranderen.
Hoewel het nog geen twaalf jaar geleden is,
dat met de overgave van Ab del Krim de Riff
oorlog een einde nam, heeft Franco de kunst
verstaan de vyandige activiteit van de Mooren
een ander object te geven: den communistic
schen tegenstander.
Was het tegen de „christenhonden", dat
in 712 Tarik met zyn manschappen over
de Straat van Gibraltar voer en achter
zich de schepen liet verbranden, zoodat zyn
soldaten de keus hadden tusschen den dood of
de overwinning, in Juli 1936 was het onder den
kreet: „Hoog, Spanje, leve het Spaansch-Ma-
rokkaansche imperium," dat de eerste booten
met de soldaten van het vreemdelingenlegioen
en de Moorsche Regulares van Ceuta naar Al-
geciras overstaken, slechts beschut door het
blinde geloof in de overwinning, dat Franco
hun had by gebracht.
Dr. L Heijer mans nam Dinsdag afscheid
als directeur van den Gemeentelijken
Geneeskundigen- en Gezondheidsdienst
te Amsterdam. Dr. Heijermans met zijn
echtgenoote tijdens de huldiging
