Nogmaals de kabinetsvorming I Zalig Nieuwjaar i Kamerontbinding in Roemenië Het nieuws van heden HET VRAAGSTUK VAN DE BREEDE BASIS Portugal bezet Voncanü De vacantie-reis van Eden DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TELEFOON 13*66 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week, per kwartaal f3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD HAARLEM ZATERDAG 1 JANUARI 1938 - OCHTENDBLAD DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20948 Waar de Japanners in aantocht zijn vluchten de stoomer wordt bestormd Chineezen. Een groote Onder de gegeven omstandig heden is een betere oplossing in 's lands belang niet aanwijsbaar Geen onbescheidenheid aan R.K. zijde Niet op losse gronden MODUS VIVENDI MET ROEMENIË In het voorjaar van 1938 zouden weer algemeene verkiezingen worden gehouden Ruslands houding is twijfelachtig A>e De Amerikaansche schependie op China varen, zijn in verband met de vijandelijkheden van duidelijke ken- teekenen voorzien 4 W H De nieuwste Amerikaansche torpedojagers. Zij hebben een snelheid van 37 knoopen per uur en zijn voorzien van acht 12.7 c.M. kanonnen Het Weer IIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIUIIIIIIIllllllllllllllllllIjl Incident op een eiland voor de Portugeesche kolonie Macao Vlucht uit Tsingtau Zijn vervanging door Chamberlain wordt voor een ernstig teeken aangezien Aanklacht tegen Ford ingediend Beticht van schending van de arbeidswet van Wagner Engelsch in Zweden de eerste vreemde taal? Het Duitsch zou zijn eereplaats moeten afstaan OORLOGSINDUSTRIE Wegens Nieuw jaarsdag ver schijnt dit blad hedenavond niet. Het eerstvolgend nummer ver schijnt Zondagmorgen. DE DIRECTIE DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN De handdruk NATRIUM LICHT IN BELGIË NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez. mededeeiingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek. Klokgelui in den nacht, gehuil van si renen in de haven, knallende schoten in de lucht! Het jaar is öm. '37 be hoort tot het verleden; wij leven in een nieuw jaar. De mensch houdt ervan om den tijd, dien gelijkmatig en geruischloos glijdenden stroom, dien ontastbaar voorbij suizenden wind, in stukken te verdeelen, zooals trou wens de Schepper dat reeds voor ons heeft gedaan. Dag en maand en jaar zijn de ma ten, door den Schepper in de natuur ge legd. Zijn bevel om op den zevenden dag te rusten heeft daaraan de week toege voegd. De dagen met hun ochtend en avond, de weken en de maanden, de jaren met hun wisseling van seizoenen deelen den schielijken stroom des tijds voor ons in kleinere en grootere porties, en maken tot een golvend rhythme wat anders een steile val zou zijn. Wij zijn ons die weldaad eigenlijk te weinig bewust, omdat wij ons moeilijk kun nen voorstellen, hoe het leven eruit zou zien, indien het niet in zulke golfjes en golven was ingedeeld, maar als één glijden de helling voor ons lag. Nu is iedere dag een klein leven, met het ontwaken als een geboorte en den slaap als vriendelijk beeld van den dood. En ieder jaar zien wij ont luiken en bloeien en oud worden en ver gaan en ons hart leeft zijn seizoenen mee. Wij kunnen ons niet voorstellen, hoe het anders zou zijn. Somtijds wordt hier of daar iemand door een ziekte van slapeloosheid aangetast enkelen hielden die stoornis uit een oorlogsverwonding over en zij zeggen, dat hun leven een kwelling is. Men- schen, die aan de poolstreken het nacht- looze en het daglooze halfjaar hebben ge kend, en anderen, die in de tropen de egale zomer- en winterlooze jaren hebben be leefd, kunnen eenigermate beseffen, welk een weldaad de wisseling van dag en nacht en die van zomer en winter voor den mensch beteekent. Het is de weldaad van regelmatig terug- keerende rustpunten, die overzicht en be zinning, verhaal en nieuwen moed geven. Rustpunten, die ook keerpunten kunnen zijn; wij zien terug op een klein eind- weegs, een bocht of een vallei van onzen levensweg, om na een wijle rust den weg weer te hervatten, niet tot aan het onzicht bare einde, maar tot aan de volgende rust. Zulk een rustpunt en keerpunt is vooral de wisseling van het oude en het nieuwe jaar. De Kerk heeft haar eigen liturgischen jaarkrans met geestelijke seizoenen en een mystieken keerkring. Maar een groot deel van het jachtende moderne leven kent geen ander rustpunt dan dit, waarop men den ouden kalender van den wand neemt en een nieuwe agenda openslaat. Toen God op den zevenden dag op zijn scheppingswerk terugschouwde, zegt de H. Schrift „zag Hij, dat het goed was". En de Zondag, die elke week over de wereld een feestelijke rust verbreidt, herinnert ons nog altijd aan het welbehagen van die Goddelijke voldaanheid. De mensch, die op zijn eigen werk terugschouwt, mag een af glans van die voldoening smaken, indien zijn geweten hem getuigt, dat hij zijn plichten vervuld, God gediend en zijn naaste geholpen, en zijn talenten gebruikt heeft: dat hij dus zijn kleine plaats in Gods schepping naar best vermogen heeft ver vuld. Maar een vroom mensch weet, dat alles: het werk zelf en.zijn vruchtbaarheid en zijn voldoening voortspruit uit de kracht en de genade en den zegen van God; en daarom sluit hij het jaar met een sterk „Te Deum", waarin hij het jaar met al zijn lief en leed aan den Eeuwigen Vader op draagt en ook over het leed, dat het lief soms overschaduwt, over zorg en teleur stelling, over nood en pijn, Gods vrucht brengenden zegen vraagt. Na den terugblik komt het vooruitzicht, de voornemens, de wenschen. En ieder wenscht in het nieuwe jaar het meest dat, wat hij in het oude het meest gemist heeft. Wat de wereld het ergst gemist heeft, is de vrede. Er zijn jaren geweest, dat de vrede iets goedkoops scheen, iets dat van zelf kwam, alsof de belofte der Kerstenge len: „vrede op aarde aan de menschen van goeden wil" vanzèlf sprak. Nu weten wij, hoe kostbaar die goddelijke belofte is. Wij weten, dat de vrede niet vanzelf komt, als de oorlog maar wordt vermeden; wij weten integendeel, dat de menschheid eeuwig in oorlog ligt, als God niet den vrede geeft. Wij weten ook, dat de vrede moeilijk te stichten is. De vrede, dien de diplomaten maken, draagt al te dikwijls de kiem van den oorlog in zichzelf. De ware vrede is het werk van die vreedzamen of beter vrede- makers, die Christus in de Bergrede zalig prees, en zij zullen kinderen Gods genoemd worden. „Vrede-makers", want het woord „vreedzaam" zou kunnen doen gelooven, dat hier enkel van een lijdelijke houding sprake is. Het vrede-stichten is echter een machtig werk, dat'op de eerste plaats een groote zelf-overwinning eischt, en dan een onzelfzuchtige toewijding aan al het goede en ware, dus aan de vestiging van die har monische „orde Gods" in de samenleving, in gezin en staat en tusschen de volken, die immers een andere naam voor vrede is. Wat wij bij het begin van dit jaar, dat over een wereld vol oorlog en oorlogsdrei ging opgaat, onzen lezers wenschen, is die oude christen heilgroet: vrede met u! Verschenen is de Memorie van Antwoord op de algemeene beschouwingen der Eerste Kamer over de rijksbegrooting 1938. Ontleend is daaraan ht volgende: Ook de regeering uit haar voldoening over den uitslag van de in Mei gehouden ver kiezingen. Die voldoening mag er intusschen niet toe leiden, dat de regeering minder waakzaam zou worden bij het letten op de gevaren, die de extremistische stroomingen in ons volks leven kunnen opleveren. Een slecht werkend parlementair systeem is het beste breekijzer voor vernieling van dat systeem zelf. Over de kabinetsformatie wordt o.m. gezegd- Dat er tusschen de z.g. rechtsche groepen tegenstellingen bestaan, zoo ten opzichte van de godsdienstige grondslagen als op sociaal en economisch gebied, kan niet worden weerspro ken, al mag de vraag worden gesteld, of de godsdienstige grondslagen hier ten rechte in het geding zijn gebracht. Van meer gewicht is de verwijzing naar tegenstellingen op sociaal en economisch gebied, maar daar houden de tegen stellingen op te bestaan, zoodra de aangezochte ministers het eens zijn over het werkprogram, dat hun was voorgelegd. Dit heeft er, voorheen en thans, uit den aard der zaak toe geleid, dat verschillende wenschen, die in elk der partijen leefden, gedurende een bepaalde periode opge borgen moesten worden. Maar een dergelijke opmerking heeft als critiek over verloop en re sultaat van de kabinetsformatie geen beteeke- nis, omdat bij verbreeding van de basis het aan tal van de onderwerpen, waarop het „n'y tou- chez pas" van toepassing is, uiteraard nog groo- ter zou zijn geworden. Om slechts een paar on derwerpen te noemen: de arbeid der gehuwde vrouw, kinderbijslagverzekering. Toch heeft de formateur,.in verband met den nood des tijds, die nog even groot is als vier jaar geleden en met de noodzaak aan zoo groot mogelijke samenwerking in de parlementaire arena, met inspanning van alle krachten getracht de basis van 1933 vast te houden. Wilde dit mogelijk zijn, dan moest echter ook rekening worden gehouden met den uitslag der verkiezingen, die aan de z.g. rechterzijde 56 zetels had verschaft. Bij de formatie kon toch aan deze groep van 56 niet een geringere mate van in vloed worden toegekend dan aan de groep van 10 leden, waarvan geestverwanten zitting had den in het dezen zomer afgetreden kabinet. Dit te eischen zou be teekenen van den formateur iets verlangen, dat op levensvatbaarheid van het kabinet van ongunstigen invloed zou zijn geweest, doch ook had kunnen leiden tot een toestand, waarbij hem de vorming van een ka binet onmogelijk was gebleken. Weliswaar had hem in het laatste geval de weg opengestaan, om ontheffing van zijn opdracht te verzoeken, maar die handelwijze zou niet een kabinet op z.g. breede basis hebben gebracht. Hier staat de formateur voor een onoverbrug bare kloof van opvattingen. Zeker, hij kan toe geven, dat hij bij het vragen om ontheffing van zijn opdracht van bepaalde zijde gedurende enkele dagen, enkele weken misschien, met glo riekransen zou zijn overstelpt wegens onverzet telijkheid van overtuiging, kracht van wil en soortgelijke epitheta. Maar zijn dat de motieven, waardoor een kabinetsformateur zich behoort te laten leiden? Hij had zich af te vragen: indien ik ont heffing van mijn opdracht vraag, zal een ander dan met meer kans van slagen de taak kunnen volbrengen naar den aanvan- kelijken opzet? Zonder overschatting mag op die vraag wel worden geantwoord, dat, als dr. Colijn hierin niet slaagde, een an der het er wel niet beter zou hebben af gebracht. Maar, zoo zal men zeggen, dan had een andere formateur een zuiver rechtsch ka binet kunnen vormen. Maar zulk een ka binet zou na een voorafgegane mislukking nooit dezelfde positie hebben ingenomen als die, welke het huidige kabinet inneemt. De slotsom, waartoe men bij ob jectieve beschouwing van het verloop en het resultaat van de kabinetsfor matie zal moeten komen, kan be zwaarlijk een andere zijn dan deze, dat onder de gegeven omstandighe den een betere oplossing in 's Lands belang en dat is het eenige belang dat gelden mag niet aanwijsbaar is. De vraag, in hoeverre het kabinet zichzelf een parlementair karakter mag toeschrijven, zal eerst definitief beantwoord kunnen wor den op het oogenblik, waarop het hetzij vrij willig terugtreedt, hetzij een ontslagaanvrage indient op grond van een conflict met een der beide Kamers der Staten-Generaal. Voorshands rust het oordeel, dat het ka binet inderdaad een parlementair ministerie is, slechts op vertrouwen. Inderdaad is door dr. Colijn tijdens de ver kiezingscampagne nimmer over de kabinets formatie gesproken. Van eenige politieke slim migheid kon daarbij geen sprake zijn. Hij mocht, krachtens ziis overtuiging, dat kabi netsformatie geen za-.k der kiezers is, over de formatie niet reppen. Een opmerking van gelijke strek king kan worden gemaakt met be trekking tot de leidende figuren uit R. K.-kringen, die bereid werden gevonden in het vierde kabinet-Colijn zitting te nemen. Dat de Roomsch- Katholieken in het huidige kabinet een te sterke positie zouden innemen is een gratuiete bewering, waarvoor, gelijk met zulke beweringen het geval pleegt te zijn, elk bewijs ontbreekt. Wie acht geeft op de sterkte der politieke groepen in de volksvertegenwoordiging zal, ook zonder afgodische vereering van de cijferkunst, tot de conclusie moeten komen, dat men aan R. K. zijde niet aan onbescheidenheid heeft geleden en het den formateur niet moeilijk is gemaakt. Wat overigens de beschouwingen betreft over de vorming van een ministerie, dat op gansch anderen grondslag zou berusten dan bij het huidige kabinet het geval is, moge wor den volstaan met de opmerking, dat de re geering aan de discussie over de al of niet mogelijke samenwerking van S. D. A. P. en R. K. Staatspartij (al of niet met medewer king van de V. D.), niet kan deelnemen. Het kabinet heeft slechts te rechtvaardigen, dat het is opgetreden en dat het dit gedaan heeft niet op losse gronden, maar op grond van een welgestelde overtuiging, dat samenwer king met de Staten-Generaal mogelijk zou blijken. De Regeeringspersdienst meldt: Bij notawisseling d.d. 28 December is de op 21 Augustus j.l. met de Roemeensche regeering gesloten modus vivendi verlengd tot 1 Mei 1938, met een opzeggingstermijn van 1 maand. iEKAREST, 31 Dec. (Havas). Koning Carol zou vanavond per radio een boodschap richten tot het Roemeensche volk. Minister president Goga zou langs denzelfden weg het programma van de nieuwe regeering bekend maken. Behalve de reeds bekende maatregelen, welke in hoofdzaak tegen de Joden gericht zijn, zou de regeering, volgens de bladen, besloten hebben in het voorjaar algemeene verkiezingen te houden, en zou het uit de verkiezingen van 20 December voortgeko men parlement ontbonden moeten worden voor 17 Februari, den datum, waarop de heropening van het parlement was vastge steld. Inmiddels zouden de gemeenteraden en de- partementsbesturen door tijdelijke bestuurs commissies vervangen worden. Het uitvoerend comité van het Joodsche we reldcongres heeft zich tot de regeeringen van Engeland en Frankrijk gericht met een tele gram, waarin het zich verzet tegen de onder drukking of de beperking der burgerrechten der Joden in Roemenië. Het telegram merkt op, dat de voorgenomen maatregelen strijdig zouden zijn met het minderhedenverdrag van 9 December 1919, dat gewaarborgd is door den Volkenbond, en waarvan art. 12 den leden van den Volkenbondsraad de verplichting oplegt zoo noodig op te treden. Officieel wordt te Boekarest medegedeeld, dat de Roemeensche regeering niets bekend is van een mededeeling van de regeering van Sovjet- Rusland, waarin het niet-aanvalsverdrag wordt opgezegd. Te Moskou heeft het de aandacht getrokken, dat de nieuwe Roemeensche minister van Bui- tenlandsche Zaken, Micescoe, Litwinof den wensch tot samenwerking heeft kenbaar ge maakt in het belang van den vrede, alsmede de eerbiediging der door Roemenië daartoe op genomen verplichtingen. Het antwoord van Litwinof kon in deze omstandigheden slechts in den vorm van 'n hoffelijke dankbetuiging zijn. Niettemin meent men, dat de stap van Micescoe wei nig zal veranderen in de meening, welke men zich te Moskou omtrent het kabinet- Goga gevormd heeft, en in het bijzonder over zijn buitenlandsche politiek. De pers wijst er op, dat het optreden van een openlijk fascistische regeering Roemenië de finitief in het kamp van de „aanvallers" zal brengen, in ieder geval de tegenstellingen in de binnenlandsche politiek van dit land verscher pen en de buitenlandsche politiek zal compli ceeren. *111*8 1 VERWACHTING: Meest matige Noord- westelijke tot Noordelijken wind, betrok- EE ken tot zwaar bewolkt, later wellicht tij- delijk opklarend, waarschijnlijk eenige =j regen of sneeuw, lichte dooi tot tempera- tuur om het vriespunt. I VERDERE VOORUITZICHTEN: Weinig 1 EE verandering. EE iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii LISSABON, 31 Dec. (D.N.B.) Naar uit Hongkong wordt gemeld, hebben Portugee sche troepen het westelijk deel van het eiland Voncam, gelegen voor de Portugee sche kolonie Macao, bezet. Dit geschiedde, nadat Japansche troepen op 29 December een deel van het eiland bezet hadden. Tusschen Portugal en China bestonden sinds langen tijd meeningsverschillen over het eigen domsrecht van dit eiland. Naar verluidt, heeft Portugal in Tokio een protest laten hooren wegens de bezetting door Japansche troepen De Japanners zouden bevel gekregen hebben niet door te dringen in het deel, dat Portugal opeischt. De burgemeester en het gemeentebestuur, alsmede de Chineesche politie hebben de stad Tsingtau verlaten. De Chineesche bevolking vlucht in massa's. De vreemdelingen hebben een vrijwilligerscorps gevormd om de orde te handhaven. Een Chineesch koopman, die er door zijn landgenooten van verdacht werd Japansche goederen te hebben verkocht en Japansch ge zind te zijn, is door onbekende Chineesche pa triotten in zijn winkel te Malakka aangevallen en zwaar gewond. LONDEN, 31 Dec. (Havas) Hedenochtend werd officieel medegedeeld, dat de Britsche minister-president Neville Chamberlain gedu rende de afwezigheid van minister Eden, die zooals men weet de volgende week naar den Cöte d'Azur zal gaan om een tiental dagen uit te rusten, het ministerie van Buitenlandsche Zaken zal waarnemen. Deze beslissing heeft opzien gebaard, aangezien in den regel Lord Halifax den minister van Buitenlandsche Zaken ver vangt. Men ziet hierin een aanwijzing, dat de minister-president veel waarde hecht aan de buitenlandsche politiek op het oogenblik, ongetwijfeld in verband met den toestand in het Verre Oosten. Met betrekking tot de perscommentaren, die hierin een teeken voor den ernst van den in ternationalen toestand zien, wordt in Engel- sche diplomatieke kringen er aan herinnerd, dat deze handelwijze veelvuldig gevolgd is, met name onder het bewind van MacDonald. BUFFALO, 31 Dec. (Reuter). De districtslei der van de National Labor Relations Board heeft een aanklacht ingediend tegen den zoon van Henry Ford en tegen de plaatselijke Ford maatschappij, wegens drievoudige schending van de Wagner Labor-act, welke de arbeidsvoor waarden betreft. Aan de Fordmaatschappij is vijf dagen tijd gelaten om op de aanklacht te antwoorden. De zaak wordt 11 Januari behan deld. STOCKHOLM, 31 Dec. De Zweedsche minis ter van Onderwijs, Arthur Engberg, heeft vijf deskundigen uitgenoodigd tot de bestudeering, welke vreemde taal de eerste moet Eijn in 't on derwijs op de Zweedsche scholen. In de afge- loopen tachtig jaar heeft het Duitsch steeds de eerste plaats ingenomen. Sinds langen tijd hebben echter verschei dene omstandigheden er toe bijgedragen aan het Engelsch als eerste taal de voorkeur te geven, mede wegens de steeds groeiende be trekkingen van Zweden met Engelsch spreken de landen. De Italiaansche staatscourant publiceert een decreet, waarbij alle dierlijke vetten worden op gevorderd. Zij moeten na het slachten over handigd worden aan de autoriteiten en dienen voor de oor logs-industrie. n.l. de fabricage van glycerine. In Roemenië zou het Parlement ontbonden worden; in het a.s. voorjaar zouden daarop algemeene verkiezingen volgen. Tegenover een Japansche bedreiging hebben Portugeesche troepen het eiland Voncam voor Macao bezet. In haar antwoordnota aan Japan toont de Britsche regeering zich niet geheel voldaan. Na La Muela de Teruel genomen te hebben, konden de rechtschen de straten van Teruel binnentrekken. Hoe de verschillende hoofdsteden het jaar 1937 zien heengaan. De geruchten over een benoeming van Van Sittart tot buitenlandsch ambassadeur worden tegengesproken. In Australië heerscht een onrustbarende epide mie van kinderverlamming. Tegen de Fordmaatschapnij te Buffalo is een aanklacht ingediend wegens schending van de Wagner Labor-act. In het feit, dat Chamberlain Eden tijdens diens vacantie-reis vervangt, ziet men een ernstig teeken van bezorgdheid. Dr. Colijn over de vooruitzichten voor 1938. Memorie van Antwoord aan de Eerste Kamer op het Voorloonig Verslag betreffende de Rijksbe grooting (algemeene beschouwingen). Betreffende het ambtenarenverbod zün voor stellen aanhangig gemaakt bij het Georganiseerd Overleg. De regeering heeft B. en W. van Rotterdam medegedeeld, dat het Rijk in 1938 nog slechts ge deeltelijk zal bijdragen in de financieele gevolgen van de verlaagde haventarieven. Voor den Hoogen Raad zün de pleidooien ge houden in de procedure tusschen Buma en ra- dio-omroepvereenigingen betreffende de auteurs rechten. Het handelsaccoord tusschen Nederland en Italië is Vrijdag onderteekend. New Yorksche Beurs: Stemming verdeeld. O Wij blijven allen kinderen! Mis schien komt het nimmer zoo uit als op Nieuwjaarsdag. We hunkeren naar het nieuwe en late het oude voor wat het was achter ons. We mogen ieder jaar teleurgesteld zijn, we beginnen ieder jaar opnieuw met allerlei illu sies. Er ligt zoo'n groote Godsgave van blijde hoop in elke jaarwisseling. En een tweede voorrecht van het Nieuw jaar is: we reiken elkander de hand. Al te veel is dit een formaliteit, maar late deze geste een innerlijke betee- kenis hebben voor ons allen. Er zijn tegenstellingen en strubbelingen. Tochtoch elkander de hand rei ken; elkaar in alle oprechtheid het beste wenschen. Het kost ons bijwij len een overwinning iemand de hand ter verzoening toe te steken. De Nieuwjaarsdag biedt zoo'n kostelijke, zoo'n ongedwongen, van zelf zich voordoende gelegenheid om iemand de hand te drukken, wien we het op een anderen dag niet zouden doen. Onze handdruk op Nieuwjaarsdag moet een symbool zijn voor heel het volgend jaar. De Brusselsche „Soir" schrijft, dat de natrium-verlichting van het traject Brussel- Antwerpen zeer voldoet, zoodat binnenkort ook de weg Brussel-Luik via Le, .-en verlicht zal worden. Stand op Zaterdag 1 uur v.m.: 769.3 Vorige stand: 770.1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1