Feestvreugde in Ned.-Indië
EMMA WILHELMINA
Radio-rede van
den G.-G.
De aangifte der
geboorte
Dreigend conflict
Franco vormt een
regeering
Het nieuws van heden
LAAIENDE GEESTDRIFT
BUITENGEWONE
STAATSCOURANT
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 5970
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voot
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f3.58
DINSDAG 1 FEBRUARI 1938 - OCHTENDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 20998
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
„Niet alleen als onderdaan, doch
vooral als mensch leven wij
deze gebeurtenis mede"
^one belofte is de
na tie geschonken
Feestelijke avond
te Batavia
r-
ét
z,:%* -smmm
Hedenochtend ten paleize
Soestdijk
Ex-keizer ingelicht
Prins Bernhard zelf zond hem
een telegram
De vraag rees, of Nederland en
Indië zich wel ooit zóó aan
eengesloten hebben
gevoeld
Het nieuws binnen een
kwartier bekend
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiii^
Door de Rijksveldi achtte Duorn wordt de vlag geheschen
Ultimatum gesteld bij L. van Heek
en Zoon te Losser
Naar wij uit betrouwbare bron vernemen zal de jonggeboren
1 Prinses de namen dragen van Emma Wilhelmina.
I Omtrent het Prinsesje vernemen wij nog, dat het een ge- I
zonde baby is met donkerblauwe oogen en vlassig blond
haar. Het gewicht is boven het gemiddelde.
SOESTDIJK, den 31 en Jan.
1938 Hare Koninklijke Hoog
heid Prinses Juliana der
Nederlanden is hedenmor
gen door Gods goedheid
bevallen van eene dochter.
De staat krijgt een nationaal-syn-
dicalistisch karakter met raad
gevende corporaties
Volksstemming niet
noodig geacht
Uitgeverij Herder met
ondergang bedreigd?
De Duitsche regeering legt haar
onoverkomelijke moeilijk
heden in den weg
DE BLIJDE GEBEURTENIS
OOK INDISCHE RIJSTTAFEL
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
BATAVIA, "éi Jan. (Aneta) De Gouver
neur-Generaal hec hedenavond om acht uur
door de radio de v nde toespraak gehouden:
„Luisteraars. Ma> v en vrouwen in deze
gewesten, die versp. 'W over den Archipel
en die het blijde ber a hebt vernomen van
de geboorte van een r>c. hter van onze geliefde
Prinses, ik dank u, da t gij te midden van
uw vreugdevolle stemm ing luisteren wilt naar
hetgeen ik u gaarne ?ou zeggen.
Zeldzaam zijn in het leven der volkeren en
der menschen de oogen blikken, waarop zij wor
den gedragen door sterke gemeenschappelijke
gevoelens. Het dagelijk ;ch bestaan brengt nu
eenmaal mede, dat led r denkt aan eigen voor
spoed en eigen zorgen
Maar in de uren, we wij thans beleven, be
seffen wij door de aandoening, die ons boven
onze eigen sfeer verheft, hoeveel ons gemeen-
sc' rtppelijk dierbaar is1
Dit is het historic h oogenblik, waarop
millioenen Nederl -Fische onderdanen in
diverse werelddei un vreugde en dank
baarheid gemeei weten. Zij allen ver
wijlen in gedachten bij de jonge moeder,
die door de liefderijke zorgen van Haar,
naar Wie onze eerbiedige gevoelens uitgaan,
omgeven is en die den toegewijden steun
ontvangt van haar prinselijken Gemaal, in
Wiens genezing wij ons zoo oprecht ver
heugen.
Wij zijn niet een volk met een luidruchtig
openbaar leven. Huisc ijkheid is ons vertrouwd
en ons gezin en zijn traditie zijn ons een kost
baar erfgoed.
Het is ook daarom, dat wjj ook als mensch,
niet slechts als onderdanen, zoozeer in deze
gebeurtenis van staatkundige beteekenis
kunnen medeleven en dat het ons is, als
gold het ons eigen geluk en een feestelijk
voorval in ons eigen bestaan.
Velen van ons herinneren zich nog de geest
drift bij de geboorte van Prinses Juliana. Velen
rebben medegeleefd met Haar kinderjaren, toen
zij, gekoesterd door de liefde van Haar ouders
en van Haar zoo hoog vereerde Grootmoeder,
beeft kunnen genieten van de onbezorgdheid
van Haar jeugd. Wij hebben Haar zien op
groeien tot jonge vrouw, die de ernstige plich
ten van Haar leven moest leeren kennen, maar
daarnaast de vrijheid mocht genieten van een
studententijd, rijk in geestelijk gewin, in de
oude academiestad der Oranjes. Van ganscher
harte hebben wij gedeeld in de smartelijke ver
liezen, welke Haar Koninklijke Moeder en Haar
troffen.
Wij allen hebben gejubeld bij Haar verloving
en Haar huwelijk met Prins Bernhard van
Lippe-Biesterfeld en toen het jong geluk zijn
intrede deed en een nieuwe toekomst zich
opende voor de dynastie en voor het Konink
rijk.
Vandaag heeft ons de blijde mare bereikt
van Haar moederschap. Nu is een konink
lijk kind geboren in het gezin van Oranje,
het geslacht, dat wij aan land en volk ver
bonden weten en nu wellen in ons op ont
roering en erkentelijkheid.
Temidden van een wereld, waarin de tegen
stellingen zich toespitsen en lang erkende waar
den, plechtankers in woelige tijden, dreigen te
loor te gaan, is het ons, Nederlandschen onder
danen, gegeven, trouw te blijven aan de ge
zindheid der vaderen en ons één te voelen in
verknochtheid aan het Huis van Oranje. Wei
nig volken vermogen te wijzen op een voor
recht als dit het onze van zoo uitzonder
lijke beteekenis.
Welaan, een schoone belofte is der natie
in döze geboorte geschonken, een belofte
van bestendiging. De vreugde, waarmede de
Jonggeborene wordt begroet is van het zui
verste gehalte en zoo zijn ook de heilwen-
schen, die talloos velen uitspreken voor het
welzijn van onze Souvereine en voor het
Prinselijk Gezin, voor de toekomst van
Vorstenhuis en vaderland.
In hun gebeden vragen de geloovigen van
alle gezindten den zegen van den Allerhoog
ste.
Moge lang jog de herinnering aan dezen dag
ons vervullen en nieuwe kracht toevoeren aan
ons vertrouwet in de saamhoorigheid van de
Nederlandsche onderdanen, waar ook ter we
reld en in de emheid van het Koninkrijk."
BATAVIA, 31 JMi. (Aneta) Hoe meer de
duisternis inviel, hoe drukker het werd op stra
ten en wegen te Batavia. Het Koningsplein
bood toen een feëjiek schouwspel met de ver
lichtingen van de groote gebouwen hier om
heen gelegen en het Paleis van den Gouverneur-
Generaal badend ln het licht van tal van
schijnwerpers, waarvoor een groote menschen-
massa, in afwachting van de aubade.
Naarmate het later werd, reden steeds meer
auto's het Koningsplein rond, waarbij de in
zittenden met oranje getooid waren en op al
lerlei wijzen uiting gaven aan hun vreugde.
Te Tandjong Priok, vaar vele schepen in de
haven lagen, werd „het" bericht het eerst be
kend door een mededeelihg van den haven
meester, wiens telefoon den geheelen dag niet
stil had gestaan. Alle schapen reageerden op
het bericht door het geloei van stoomfluiten en
sirenes, waarbij een ieder zijn uiterste best
deed om het „laatste woord" te hebben. Eerst
na een half Uur gegil en geloei van stoomflui
ten kwamen de sirenes en stoomfluiten tot stil
te. Onmiddellijk WQ-den ook alle schepen ge-
pavoiseerd, alhoewe slechts was verzocht om
alleen van den top te vlaggen.
Met de avondschemering daalde een rust over
-"v
&im s -ï
De eerste bloemen worden ten paleize Soestdijk gebracht
het bedrijvige Priok en concentreerde zich de
feestvreugde in de hoofdstad.
Dit geheel vond zijn culminatiepunt in
een spontanen optocht van de Bataviasche
burgerij naar het paleis van den Gouver
neur-Generaal, waar de landvoogd glim
lachend toekeek hoe onder uitbundig ge
juich oud en jong, padvinders en soldaten
met fakkels en lampions het erf van het
paleis, onder vroolijke klanken der muziek
van het brandweercorps en van het regi
ment juichend voorbijtrokken.
De burgemeester van Batavia verzocht na
mens de burgerij den Gouverneur de geluk-
wenschen der bevolking aan het Koninklijk
Gezin te willen overbrengen.
De Gouverneur-Generaal antwoordde hem,
dat hij ten zeerste was getroffen door het feit,
dat het publiek in dit uur den weg naar het
paleis had ingeslagen en dat hij er niet aan
twijfelde of geheel Indië juicht thans met al
len mede.
Wij vernemen dat hedenochtend de
plechtige geboorte-aangifte van de Prinses
zal geschieden ten paleize Soestdijk.
Prins Bernhard zal zelf de aangifte van
de geboorte doen.
Getrouw aan de tradities, zal deze aan
gifte der geboorte worden gedaan in tegen
woordigheid van twee getuigen en zal bij
die plechtigheid het kind aan den ambte
naar van den Burgerlijken Stand worden ge
toond.
Zijne Koninklijke Hoogheid heeft als ge
tuigen uitgenoodigd de ministers van Staat,
dr. H. Colijn en Jhr. mr. P. Beelaerts van
Blokland.
Als ambtenaar van den Burgerlijken
Stand fungeert de burgemeester van Baarn,
jhr. mr. G. C. J. van Reenen.
Z. K. H. Prins Bernhard heeft Maandag
morgen telegrafisch in innige bewoordin
gen den ex-keizer en diens familie te
Doorn kennis gegeven van de geboorte
van zijn dochter en medegedeeld, dat de
Prinses het uitstekend maakt.
De ex-keizer en prinses Hermine hebben te
legrammen aan H.M. de Koningin en aan het
ouderlijk paar van de nieuwe oranje-telg ge
zonden. Aan het personeel werd beschuit met
muisjes uitgereikt. Van alle gebouwen waalt de
vlag.
BATAVIA, 31 Januari. (Aneta).
Een dag als heden beleefde Indië
nog nimmer.
Het was, alsof iedereen op onver
klaarbare wijze voelde, dat deze dag
de groote dag zou zijn. Hoewel het
publiek slechts over de enkele aanwij
zingen beschikte, welke ook in Ne
derland bekend waren, drong op al
lerlei manieren de spanning tot de
geheele Indische bevolking door,
waardoor van den vroegen morgen
tot in den namiddag onafgebroken
teekenen van verwachting tot uiting
kwamen.
Het geboortebericht liep men reeds vooruit,
hetzij door snelle fantasie, hetzij door den vu-
rigen wensch naar het heuglijke bericht. Over
al ontplooide zich, reeds voor de blijde tijding
bekend werd, de driekleur; rappe handen haast
ten zich nog om aan de versieringen de laat
ste hand te leggen en velen vierden reeds feest,
voordat dit nog verantwoord was. Later, toen de
goede afloop bekend werd, werden zij gelukkig
door de werkelijkheid in hun overtuiging be
vestigd.
Doch terwijl dit geseind wordt het is nu
vlak na het oogenblik waarop het heuglijke
bericht inderdaad binnenkwam zijn reeds alle
indrukken van In spanning gehouden gevoe
lens vergeten door het glorieuze moment van
kwart over vijf in den namiddag, toen het de
finitieve bericht met blijde ontroering op het
kantoor van Aneta te Batavia werd ontvangen.
Onmiddellijk werd met alle beschikbare midde
len het verblijdende nieuws op de meest snel
le en uitgebreide wijze rondgezonden. Dit had
tot gevolg, dat binnen een kwartier de geheele
Indische Archipel op de hoogte was van het
verblijdende nieuws en dat in alle huiskamers
door de radio het Wilhelmus weerklonk, ont
roering wekkend bij iederen luisteraar.
Ondanks de wetenschap van reeds weken,
Verwachting:
Stormachtige tot krachtigen, Zuidelijke j=
5= tot Westelijken wind, betrokken tot zwaar
EE bewolkt, later opklarend, waarschijnlijk
j= enkele regenbuien, aanvankelijk zachter,
later koeler.
Verdere vooruitzichten: stormachtig en EE
buiig, koeler.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllli
dat dit geluk ons kon toevallen, bleek toch
dit moment van ontroering te groot voor
velen om het te verwerken.
Prachtig blinkend in de namiddagzon
zweefde een K. N. I. L. M.-vliegtuig, met
twee oranje-linten aan den romp bevestigd,
over de stad om de bevolking kond te doen
van het heuglijke feit.
Tegelijk werden de eereschoten door extra
batterijen afgevuurd, begonnen de klokken te
beieren en loeiden allerwegen de sirenes.
Voor het gebouw van Aneta stond het rijen
dik van nieuwsgierigen die door de politie
in bedwang moesten worden gehouden. Om
de verspreide bulletins, op oranjekleurig pa
pier gedrukt, werd als het ware gevochten.
De schepen in de haven van Tandjong
Priok werden in feesttooi gezet. Overal
weerklonken volksliederen.
Zij die voor het eerst in Indië een waye
Oranje-stemming aanschouwden, begrepen
nu eerst hoe diep de aanhankelijkheid aan
het Vorstenhuis in Nederlandsch-Indië is
geworteld.
Ook de autoriteiten deelden met de burgetij
in de algemeene vreugde. Hoe groot deze wel
was, werd ook getypeerd door een stormloop
op de kanonnen op het Waterlooplein, alsof
men wilde meehelpen aan het lossen van de
voorgeschreven 5 vreugdeschoten.
Onmiddellijk werden felicitatietelegrammen
verzonden. Zoo richtte het hoofdbestuur van
de vereeniging van hoogere politieambtenaren
zich telegrafisch tot den landvoogd en tot het
prinselijke paar, waarbij oprechte vreugde en
blijdschap werden vertolkt en gelukwenschen
werden aangeboden.
Velen maakten in de hoofdstad van den
prachtigen avond gebruik, om in met oranje
versierde auto's een tocht door de stad te ma
ken.
De Indische P. T. T.-dienst was de eerste
welke telegrafische gelukwenschen tot Soestdijk
richtte. Het eerste officieele bericht was voor
velen niet voldoende. Men wilde meer weten.
De menigte bleef nog geruimen tijd voor het
kantoor van Aneta en voor dat van de dagbla
den bijeen in de hoop dat nog meer nieuws
zou worden verzonden. De weinige bijzonder
heden werden door geluidversterkers in de Ne
derlandsche en Maleische taal rondgeroepen.
Uit Amerika kwam op het telegraafkantoor
te Batavia een felicitatietelegram aan van de
Radio-corporation.
Intusschen brachten extra-telegrammen
nadere bijzonderheden uit het moederland.
Het enthousiasme was zoo gToot, dat de
vraag rees of Nederland en Indië zich wel
ooit op een moment nauwer aaneengesloten
en verbonden hebben gevoeld dan nu.
Toen het bekend werd, dat onze geliefde
Prinses een dochter het levenslicht had ge
schonken, ging een luid gejuich op. Overal wer
den de vlaggen geheschen, alom klonk het ka
nongebulder van de saluutbatterij en in de bui
tenwijken gaf men zijn vreugde te kennen door
het geknal van vuurwerk. Niet zoodra was de
blijde gebeurtenis bekend of men zag de stra
ten vol auto's en fietsen met oranje versierd
tusschen de duizenden juichenden, die zich
hadden getooid met rood-wit-blauwe mutsjes.
Ook de inheemsche bevolking nam ten volle
deel aan de feestvreugde. In de Chineesche wij
ken werd direct de vlag geheschen en het vuur
werk knalde van alle kanten. Dit laatste ver
diende vooral de aandacht, daar men in Chi
neesche kringen de afspraak had gemaakt he
den toevallig ook Chineesch Nieuwjaar
geen vuurwerk af té steken in verband met de
moeilijkheden, waarin China thans is gewik
keld. Doch ondanks dat knalde het nu van alle
kanten. In alle moskeeën werd de „bedoog" een
uur lang geslagen.
Zaterdag 29 Januari is in de R.K. Werklie-
denvereeniging te Losser een vergadering ge
houden, uitgeschreven door de drie samenwer
kende organisaties St. Lambertus, Unltas en de
Eendracht, met het personeel der N.V. Textiel-
maatschappij L. van Heek en Zoon te Losser.
Met op één na algemeene stemmen werd be
sloten een ultimatum aan de directie te rich
ten, ingaande Zaterdag 5 Februari.
De eischen zullen nog nader worden gefor
muleerd.
iiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiii
Maandag is een buitengewone Nederlandsche
Staatscourant verschenen, waarin de geboorte
van een vorstelijke telg als volgt wordt afge
kondigd
Verder wordt in deze Staatscourant afgedrukt
het reeds door ons vermelde communiqué van
de behandelende geneesheeren dr. J. de Groot
en dr. C. L. de Jongh.
Deze, voor ons Vorstenhuis en het Neder
landsche volk zoo heuglijke gebeurtenis, is voor
de directie van de Nederlandsche Staatscourant
aanleiding geweest, dit nummer een feestelijk
aanzien te geven. De versiering is ontworpen
door den Haagschen teekenaar Jac. H. Molier,
die de Nederlandsche Staatscourant symboli
seerde in een figuur van een de blijde gebeur
tenis afkondigenden heraut. Achter dezen he
raut verrijst een oranjeboom, welks vruchten
ook als motief voor de randversiering zijn ge
bezigd. De uitvoering geschiedde in zwart en
oranje.
SAN SEBASTIAN, 31 Jan. (DNBj Ge
neraal Franco heeft de ontbinding ran de
door hem ingestelde technische staatscom
missie gelast en bevolen een regeering te
vormen.
Deze regeering zal uit de volgende minis
teries bestaan:
Minister-president, ministerie van Buiten-
landsche Zaken, van Justitie, van Oorlog,- van
Openbare Orde, van Plnnenlandsche Zaken,
van Financiën, van Industrie en Handel, van
Landbouw, van Opvoeding, van Openbare Wer
ken en Vakvereenigingen.
De namen van de ministers zijn nog niet
officieel gepubliceerd.
De „leider van den staat" zal tegeHjk mi
nister-president worden, en met hem vor
men de ministers de nationale regeering.
De leider benoemt uit hun midden den vice-
president en den secretaris van de regee
ring. Elke minister zal worden bijgestaan
door een onder-staatssecretaris.
Generaal Franco zal opperbevelhebber van
de geheele weermacht blijven
In een interview met de te Buenos Aires ver
schijnende „Prensa" heeft Franco, naar de Te
legraaf meldt, zijn denkbeelden omtrent den
nieuwen Spaanschen staat uiteengezet.
Het nieuwe regime, aldus Franco, zal tra
ditioneel Spaansch zijn: de staat zal een na-
tionaal-syndicalistisch karakter dragen. De
corporaties zullen de raadgevende en construc
tieve organen zijn.
Op de vraag, of er een volksstemming
gehouden zou worden, antwoordde Franco:
„Dat is niet noodig; het volk heeft zijn uit
spraak reeds kenbaar gemaakt.
„Als een volk vecht en sterft met een hel
denmoed zooals het onze heeft gedaan voor een
edele en welbewuste zaak, met een eensgezind
streven en een gemeenschappelijk ideaal, dan
is het overbodig, nog eens te vragen, welken
weg het wil inslaan.
„Wij kunnen thans wel zeggen," ging Franco
voort, „dat tachtig van de honderd dergenen,
die aan den kant der rooden strijden, onze zaak
toegedaan zijn en naar onze overwinning ver
langen.
„De aan onzen kant strijdende vrijwilligers,"
aldus Franco, „vormen slechts 6 pCt. van onze
totale sterkte. Hun hulp is van zuiver moreelen
aard.
„Onze Buitenlandsche politiek", zoo zeide
Franco ten slotte, „zal gericht zijn op vrede
en vriendschap met alle landen, hoewel wij
in onze hartei^k^Mj|^jing zullen be
waren wie, i^^^^^^^^^^fcevaars,
vrienden
Radio-rede van den Gouverneur-Generaal van
Ned.-Indië.
Generaal Franco heeft de vorming van een
regeering in het door de rechtschen veroverde
gebied van Spanje gelast.
Washington aanvaardt de Japansche excuses
van het incident te Nanking. Japan biedt ver
ontschuldigingen aan voor den moord op mis
sionarissen.
Bi) de ontploffingsramp te Segni zijn 18 per
sonen om het leven gekomen.
Dreigend conflict bij L. van Heek en Zoon te
Losser.
Afscheid van generaal-majoor Bauduin als in
specteur der burgerwachten.
Beurs van New-York: Onregelmatige markt.
Grootmoeder
In deze dagen vliegen allereerst onze
gedachten uit naar de jonggeborene
en haar jonge moeder. Heel het land
juicht mede met dit moedergeluk. Er
is nog een ander moedergeluk: dat
der grootmoeder. In het veertigste
jaar van haar gezegende regeering
ziet Koningin Wilhelmina het klein
kind geboren, waarop zij en heel de
natie hebben gehoopt. Veertig jaren
is de landsvrouwe in heel de wereld
voor haar land en volk een eere en
een zegen geweest. Heel veel is rond
om Nederland in die periode veran
derd. Tronen bezweken en volken toer
den vernederd, doch onder haar be
stuur bleef Nederland zich zelf, bleef
óók, ondanks alle bedreigingen, een
toevluchtsoord der verstootenen. En
nu ziet deze Vorstinne haar geslacht
groeiend naar de toekomst. Nu deelt
de moeder in het geluk van haar kind.
En heur volk schaart zich hechter en
eendrachtiger nog rondom Wilhel
mina, rondom de landsvrouwe als
koninginne, rondom de mensch als de
gelukkige grootmoeder. Er is zooveel
blij-menschelijks in dit voor haar ko
ninklijk jaar!
Het Zwitsersche dagblad „Vaterland" wet
te berichten, dat de bekendeuitgeversmaat-
schappij der firma Herder, die o.m. de groote
Duitshce Encyclopedie uitgaf in den laasten
tijd allerlei moeilijkheden in den weg gelegd
worden.
Deze firma wordt zoodanig door de regeering
belast met allerlei verplichte uitgaven dat dit
tenslote de ondergang van de zelfstandigheid
van deze eens zoo bloeiende uitgeversmaat
schappij moet beteekenen.
De nieuwste schadepost bestaat hierin dat
de eerste vijf deelen van de Encyclopedie
„Der Grosse Herder" niet meer verkocht mo
gen worden. Al deze vijf deelen moeten eerst
in nationalen geest omgewerkt worden.
ln „DE ROEMER"
HEILIGEWEG 39-45 - AMSTERDAM
VANAF HEDEN
A. J. V. d. MADE
iNi i k i mMuuiHiiiiiiiniNmi j A/W
Stand op Dinsdag I uur v.m. 753.5
.Vorige stand 746.1
