De persvrede in
Oostenrijk
Het nieuws van heden
Proces Niemöller
hervat
Uit Vaticaanstad
DE BAROMETER
MODERNE WONINGEN
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 5970
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling)voor
Haarlem 25 cent per weekper kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week, Aii_„
per kwartaal (3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN
ZATERDAG 19 FEBRUARI 1938 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21031
AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
Politiekelegale actie slechts
mogelijk binnen het Vader-
landsche front
De opname der nazi's
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Vreemd kapitaal wordt
geweerd
Ook bij verdere behandeling
blijven de deuren gesloten
Samenvattende lezing
Herbert Hoover bij
Koning Leopold
Verklaring van Otto van
Habsburg
Heftige aanval op Schuschnigg
Pauselijke waardeering voor
het werk der Vincentius-
vereenigingen
Franco's troepen weer
opgerukt
Vijf kilometer terreinwinst
bij Teruel
De bombardementen
Het Weer
Het staande leger van
een burgemeester
De burgervader van Hersbruck
heeft 26.000 tinnen soldaatjes
Groote overstroomingen
op Nieuw-Zeeland
Ongeregeldheden te
Alexandrië
Zwitserland zal maatregelen
nemen om toevloed van bui-
tenlandsch kapitaal tegen
te gaan
Kerk en Communisme
Het levenseinde van
een vijfmaster
De dood van Trotzky's
zoon
Te Huur op mooi punt b/d Hyacinthenlaan,
7 kamers, w.o. badkamer, 40.p. m.
Bevr. op het werk en bij S. Veldkamp,
van Dortstraat 90, Tel. 16373.
HAARLEMSCHE
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek.
Politieke, legale actie in Oostenrijk slechts mo
gelijk binnen het vaderlandsche front.
WEENEN, 19 Febr. (Havas). Bü den
Oostenrijkschen Bondspresident zal een
speciale dienst worden ingesteld, die moet
waken over de nakoming van de bepalin
gen van den Duitsch-Oostenrijkschen pers
vrede. Wolf van de bondskanselarij zal de
leiding der nieuwe afdeeling hebben.
Het proces tegen Ds. Niemöller hervat.
Prinses Juliana Beschermvrouwe van de zevende
Primavera te Rotterdam.
Pleeede veehouder te Naarden meineed? Straf
rechtelijk onderzoek wordt ingesteld.
O
Wat betreft de opname der nazi's in het
Vaderlandsche front deelt het bureau van den
frontleider mede:
Van het standpunt van het Vaderlandsche
front is het belangrijkste kenmerk van deoffi-
cieele radiomededeeling van heden van den
kant van Duitschland de constateering, dat
politieke, legale actie in Oostenrijk slechts bin
nen het Vaderlandsche front en derhalve in
overeenstemming met den inhoud van de grond
wet van 1934 mogelijk is.
Hierop pleitten de drie verdedigers nog eens
met groote hardnekkigheid voor openbaarheid
van het proces. Het openbaar ministerie ant
woordde hierop met het verzoek de gedele
geerde waarnemers van de z.g. Belijdeniskerk,
lie tot dusver een plaats in de zaal hadden,
van de zitting uit te sluiten. Met bijzondere
scherpte betoogde spreker dat de vertegenwoor
digers van de Belijdeniskerk aan de buiten-
tandsche pers mededeelingen verstrekten en
laarom als landverraders dienden te worden
beschouwd.
Op dit oegenblik sprong ds. Niemöller
verontrust op en verklaarde dat hij niet
De electrificatie van de spoorlijn UtrechtArnhem zal binnen afzienbaren tijd
gereed zijn. Een kijkje op de werkzaamheden op het station te Utrecht
Z. Exc. minister prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine heeft Vrijdag de nieuwe R.K.
Landbouw-Huishoudschool te Poeldijk officieel geopend
BERLIJN, 19 Febr. (Havas). Vrijdag
is het proces tegen ds. Niemöller voor de
speciale rechtbank te Berlijn-Moabit her
vat. De drie verdedigers van den beschul
digde waren weer ter zitting verschenen,
evenals de toegevoegde verdediger, die de
behandeling zal volgen, voor het geval
Niemöller zijn verdedigers opnieuw zou
wegzenden.
In gezaghebbende kringen verklaart men, dat
de duur van het proces zal afhangen van de
houding van den predikant. Onder de feiten,
die hem ten laste worden gelegd, houden vele
verband met zijn ambtsbezigheid en de predi-
caties, die hij in verscheidene Duitsche steden
heeft gehouden. Indien, zoo zegt men, de pre
dikant ervan zal afzien in vele gevallen zijn
onschuld te bewijzen, zal het proces snellen
voortgang kunnen hebben, maar het is ook mo
gelijk, dat talrijke getuigen uit verschillende
deelen van het land gehoord moeten worden.
De drie voornaamste beschuldigingen, die
gehandhaafd zijn, zijn de volgende: onge
rechtvaardigde aanvallen op de leiders van
den staat, misbruik van den kansel voor
politieke doeleinden, aanzetting der kerk
gangers tot ongehoorzaamheid aan de
wetten.
In regeöringskringen toont men zich ver
stoord op Niemöller, omdat men van meening
is, dat hij voldoende gewaarschuwd was door
de arrestatie van verscheidene predikanten in
zijn omgeving.
Ook bij de verdere behandeling blijven de
deuren gesloten.
Over het verloop van het proces tot nu toe
geeft de correspondent van de Neue Zürcher
Zeitung de volgende samenvattende lezing:
De uitsluiting van de openbaarheid in het
proces-Niemöller heeft bewezen een maatregel
van uiterst problematische waarde te zijn. In
een proces, dat door millioenen menschen met
de grootste belangstelling wordt gevolgd, is
geen toereikend middel denkbaar om te voor
komen, dat iets uitlekt. Evenmin is daarbij te
vermijden, dat voorstellingen welke met elkaar
in strijd zijn of welke door hun gebrekkig
karakter een onvolledig beeld geven, den weg
naar de openbaarheid vinden. Wij gelooven
daarom het aanzien van de Duitsche justitie
een dienst te bewijzen, als wij hier een bericht
over de feiten laten volgen.
Allereerst werden drie door de verdedigers
overgelegde brieven voorgelezen, waarin de
vroegere bevelvoerende admiraal van het
marinestation Noordzee, Schultz, Ministerial-
director Brandenburg, afdeelingschef in het
Rijksministerie van verkeerswezen een in
den oorlog zwaar gewond vlieger met een
houten been en prof. Sauerbruch, winnaar
van den Duitschen nationalen prijs voor kun
sten en wetenschappen, hun indrukken gaven
over de houding van ds. Niemöller als kansel
redenaar. Alle drie verklaren daarin herhaal
delijk godsdienstoefeningen in de kerk te
Dahlem te hebben bijgewoond. Zij hadden hier
door ds. Niemöller als een loyaal en integer
man leeren kennen, die met louter religieuze
motieven rekende en die niets heeft van een
misdadiger. De rechtbank zag af van een dag
vaarding aan de drie briefschrijvers, overwe
gende, dat de schriftelijke uitlatingen, die bij
de stukken werden gevoegd, voldoende waren
eer aanvulling van het bewijsmateriaal.
kon accepteeren dat representanten van
zijn kerk voor verraders werden uitgemaakt.
Het was al treurig genoeg, dat hij, Niemöller,
voor de hem vol vertrouwen aanziende oogen
van zijn zes kinderen als misdadiger werd ge
schandvlekt. Hij protesteerde er nogmaals
tegen, dat de publieke opinie geen controle had
op wat in het proces gebeurde.
De rechtbank trok zich hierop terug en ver
klaarde na een beraadslaging van een uur, dat
het verzoek van het openbaar ministerie was
ingewilligd en dat daarom de waarnemers van
de Belijdeniskerk uitgesloten waren van de be
handeling. Hierop moesten deze vertegenwoor
digers de zaal verlaten.
Niemöller nam toen het woord en verklaarde
met plechtigen ernst, dat zijn laatste Evange
lische broeders uit de zaal waren gezet, zoodat
hij thans nog slechts een auditorium, dat de
kerk vreemd was, voor zich zag. Daarom zou
hij verder niet deelnemen aan het proces, iedere
verklaring weigeren en van verdediging afzien.
In verband hiermee ontnam hij ook zijn ver
dedigers hun mandaat.
Opnieuw onderbrak de rechtbank de zitting.
Teruggekeerd verklaarde president Höpker, dat
advocaat Herold als verdediger was aangewezen.
Niemöller antwoordde dezen zoogenaamden ver
dediger niet te erkennen; hij weigerde hem
iedere inlichting, ook buiten de zaal, en zou
hem geen stukken overhandigen. Advocaat
Herold, die reeds ter zitting was verschenen,
diende vervolgens het verzoek in de behande
ling te schorsen. De rechtbank voldeed hieraan.
BRUSSEL, 18 Febr. (Belga) Koning Leopold
van België heeft vanochtend in het paleis te
Brusel den vroegeren president der Vereenigde
Staten, Herbert Hoover, in audiëntie ontvan
gen.
De beginselen van het Vaderlandsche
front eischen van de leden een eerlijk zich
uitspreken voor den zelfstandigen, onaf-
hankelijken, christelijken, Duitschen, cor
poratieven, autoritair geleiden staat.
De groote taak van het Vaderlandsche front
is het bijeenbrengen van alle staatsburgers, die
zich uitspreken voor het nieuwe Oostenrijk op
grond van 't program van Dollfuss. Het Vader
landsche front heeft steeds het beginsel ver
tegenwoordigd, dat het niet mogelijk is binnen
zijn organisatie afdeelingen te vormen. Dit
standpunt is van heden af voor altijd opnieuw
bekrachtigd.
Uit de afwijzing van een in afdeelingen ge
splitst front volgt logisch de ondeelbaarheid van
het program. Een eerlijk zich uitspreken voor
het program is de onverbiddelijke voorwaarde
voor een vérgaande politieke tolerantie.
De Duitsche pers beschouwt de toelating van
Oostenrijksche nationaal-socialisten tot het
Vaderlandsche front als een logisch gevolg van
het accoord van 11 Juli.
In een onderhoud met het Belgische blad De
Dag heeft Otto van Habsburg verklaard, dat hij
nooit van zijn rechten op den Oostenrijkschen
troon afstand zou doen. Van nu af, zeide hij
reik ik den socialisten en ook mijn vijanden
de hand. Ik wil me boven de partijen houden,
Mijn ideaal is een op het recht steunende
staat, waarin geen politiek heerscht en het
rechtsgevoel zóó ontwikkeld is, dat ieder zich
gelijkgerechtigd gevoelt.
Bij een bijeenkomst van monarchisten te
Innsbruck, die door de jongste gebeurtenissen
in Oostenrijk hun hoop op een restauratie van
de Habsburgers verijdeld zien, werden gisteren
heftige aanvallen gericht tegen Schuschnigg,
omdat deze Dr. Seyss Inquart heeft opgenomen
in de regeering.
Een der sprekers beschreef den nieuwen pro
nazi-minister van Binnenlandsche Zaken als
„den waren Bondskanselier van Oostenrijk bi)
de gratie van Hitier".
Een ander verklaarde: „Wij zullen onvermoeid
voortgaan met strijden voor een onafhankelijk
Oostenrijk. Slechts over ónze lijken zullen de
nazi's in Oostenrijk binnendringen".
De feestelijk versierde hoofdingang van „Bronbeek"het Koninklijk Koloniaal Mili
tair Invalidenhuis te Arnhem, dat heden zijn 75-jarig bestaan herdenkt
Onze Romeinsche correspondent seint ons
a.d. 18 Februari:
Met Kerstmis j.l. zond de algemeene presi
dent van de Vincentiusvereenigingen, de heer
Henn de Vergnes, een schijven aan den H
Vader, waarin hij zijn aanhankelijkheid be
tuigde namens de Vincentiusvereeniging.
De H. Vader heeft nu met een eigenhandig
schrijven geantwoord, waarin Hij Zijn vreugde
uitspreekt over den bloei van het Vincentius-
werk. De H. Vader geeft aan het slot van Zijn
schrijven aan dit werk Zijn Apostolische»
zegen.
PERALES, 18 Febr. (Havas) Aan 't front
van Teruel zijn de troepen van Franco weer
opgerukt, nadat het weer beter is geworden. Zij
zijn de Alfambra overgestoken en hebben de
regeeringstroepen aangevallen in hun stellingen.
De regeeringstroepen moesten terugtrekken on
der zware verliezen.
In den middag waren de rechtsche troepen
ongeveer vijf kilometer opgerukt.
De nationalisten hebben, gesteund door artil
lerie, de stellingen, die zij in den sector Llerena
ten Westen van Peraleda verloren hadden, her
overd. De regeeringstroepen trokken zich in
goede orde op de tweede linie terug.
Het front in dit gebied wordt met den dag
belangrijker. Het bezit van de linies in de Sier
ra's, langs den weg van Salamanca de Serena
naar Andalusië, is van de grootste beteekenis
voor beide partijen geworden.
Het antwoord van Franco op de jongste Brit-
sche nota is te Londen ontvangen. Franco heeft
hierin gezegd te betreuren, dat menschenlevens
verloren gaan bij1 't bombardeeren van steden.
Hij bevestigt, dat de rechtsche autoriteiten
steeds de grootst mogelijke consideratie gebruik
ten en zij hebben goede nota genomen van de
Britsche voorstellen. Het antwoord behelst geen
constructieve voorstellen.
„O Seculo" meldt, dat 'n driemotorig Duitsch
vliegtuig, op weg van Tudela naar Sevilla,
wegens den mist te Vendas Novas in Portugal
heeft moeten landen. Het vliegtuig, dat van een
machinegeweer voorzien was, had vijf in uni
form gekleede Duitschers aan boord, die van
daag nog naar Sevilla verder willen gaan.
VERWACHTING: Meest matige, Ooste- Èf
lijke tot Noordelijken wind, aanvankelijk
licht, later toenemend bewolkt, waar-
EE schijnlijk nog droog weer, temperatuur
EE om het vriespunt des nachts, overdag EE
zelfde temperatuur.
Hoogste barometerstand: 782.1 Thorshavn IË
EE Laagste barometerstand: 740.3 Vardö.
Zon op v.m. 7.11 Zon onder n.m. 5.18 1=
Licht op n.m. 5.48 Maan op n.m. 11.44
Maan onder v.m. 8.31 L. K. 22 Febr.
illllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllli
De burgemeester van Hersbruck in Beieren is
in het bezit van het grootste „staande leger"
van speelgoed-soldaatjes in Duitschland. Hij
trekt hiermede de belangstelling van toeristen,
en gebruikt het om de jeugd bekend te ma
ken met de verschillende uniformen van de
rijksweer. In totaal heeft hij 26.000 man „gemo
biliseerd" met 1200 vaandels van 500 verschil
lende regimenten. Volgens zijn zeggen hebben
vele buitenlandsche diplomaten tijdens het
partijcongres te Neurenberg zijn zeldzame ver
zameling bezichtigd. De burgervader heeft
thans verklaard zijn „leger" uit te zullen brei
den tot 80.000 tinnen soldaten van alle landen,
waarbij ook eenige beroemde veldslagen uit den
wereldoorlog uitgebeeld zullen worden.
WELLINGTON, 19 Febr. (Reuter). Door
den hevigen regenval is de Kopoeawhara
buiten zijn oevers getreden, waarvan groote
overstroomingen het gevolg zijn.
Een kamp van werklieden, die aan den aan
leg van een kustspoorweg werkten, werd ver
nield. In het geheele Oosten staat het land
onder water: bruggen zijn beschadigd en ver
bindingen verbroken. Negen menschen zijn om
het leven gekomen, terwijl men vreest, dat
achttien vermisten eveneens omgekomen zijn.
GENEVE, 18 Febr. (Havas). Onder het op
schrift „Een belangrijke wijziging in de finan-
cieele politiek van Zwitserland", publiceert het
Zwitsersche bureau voor handelsuitbreiding van
daag de volgende mededeeling:
De Zwitsersche geldmarkt kenmerkt zich se
dert verscheidene maanden door een steeds
toenemende liquiditeit, in weerwil van het feit,
dat de Nationale Bank van Zwitserland in
November met de andere banken een „gentle-
men's-agreement" heeft besloten, krachtens
hetwelk in Zwitserland op korten termijn ge
plaatste buitenlandsche kapitalen geen rente
zullen opleveren.
Zooals blijkt uit het officieele commu
niqué, nemen de autoriteiten vanaf heden
de kwestie in onderzoek, om tot strengere
maatregelen over te gaan, teneinde den
stroom van buitenlandsch kapitaal te
keeren.
Inderdaad is de Zwitsersche emissiebank
ruim van goud en deviezen voorzien, waarvan
men het bedrag per hoofd der bevolking be
cijfert op 1.000 Zwitsersche francs; zelfs in de
Vereenigde Staten is het bedrag slechts 500
Zw. frs.
Voor het oogenblik echter weet men nog
niet nauwkeurig, welke maatregelen zullen
worden overwogen, maar wil men voorloopig de
in de statistieken vervatte raming afwachten
van het in Zwitserland geplaatste buitenland
sche kapitaal en het deel dat op rekening van
de verschillende landen gesteld moet worden.
Ook spreekt men van een speciale heffing, niet
slechts op de effecten en coupons, maar op alle
andere vormen van buitenlandsch kapitaal in
Zwitserland.
Volgens ramingen uit bevoegde bron be
draagt het totaal der in Zwitserland geplaatste
buitenlandsche kapitalen minstens vijf milliard.
Onze Romeinsche correspondent seint ons
d.d. 18 Februari:
Naar aanleiding van de rede van Kardinaal
Mundelein, over Katholicisme en Communisme,
schrijft de hoofdredacteur van de Osservatore
Romano hedenavond een beschouwing, waarin
hij nogmaals aan de hand van de verschillende
encyclieken van Z. H. Paus Pius XI aantoont,
dat de Kerk in den strijd tegen het commu
nisme allerminst door conservatisme geleid
wordt.
De „Edna Hoyt", de laatste in de vaart zijnde
Amerikaansche vijfmaster, zal zijn verdere
leven slijten in de haven van Lissabon als op
slagplaats voor kolen. Op de reis van Cardiff
naar Lissabon werd de scheepsromp zoodanig
beschadigd, dat men het niet de moeite waard
achtte het schip te repareeren.
Thans is de „Edna Hoyt" aan een maat
schappij te Lissabon verkocht. De scheeps
papieren zijn echter naar Boston teruggebracht
en overhandigd aan den vorigen eigenaar, ka
pitein Harold Foss.
MEXICO-CITY, 19 Febr. (Havas). Trotzky
heeft tegenover journalisten verklaard, dat zijn
zoon niet aan een chronische ziekte leed en in
de laatste weken van zijn leven niet ernstig
ziek was. Hij betwijfelde, of zijn zoon een na
tuurlijken dood gestorven is en sprak over de
middelen, waarover de Gepeoe beschikt in haar
strijd tegen haar tegenstanders.
ALEXANDRIë, 19 Febr. (Reuter) Tijdens
een demonstratie van groenhemden te Alexan
drië hebben zich ernstige ongeregeldheden
voorgedaan, waarbij meer dan 40 personen wer
den gewond, waaronder drie vrouwen en enkele
Euopeanen.
Meer dan driehonderd personen uitten kre
ten ten gunste van Nahas Pasja en trachtten
de demonstratie te verstoren. Een sterke poli
tiemacht moest met hen gummistok chargeeren
om de betoogers te verspreiden. Ernstige
schade werd aangericht aan lantaarns, tram
wagens, autobussen en winkelruiten.
Stand op Zaterdag 1 uur nan.: 773.9.
Vorige stand: 773.1.
