De rede van Adolf Hitler en
T sjecho-Slowakije
Spanje staat geen
gebied af
HOTEL DEN HOUT
Het nieuws van heden
SPREKEND ZWIJGEN
POLENS HOUDING WEKT
VERONTWAARDIGING
Zocht Engeland
contact?
Polens eischen
ingewilligd
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD HAARLEM
ZATERDAG 19 MAART 1938 - AVONDBLAD
DRIE EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21079
Decreet van Praag als
gunstig antwoord
Britsch-Italiaansch
overleg
Bevredigend verloop der
besprekingen
Verzet in Litauen tegen inwilli
ging van ultimatum
Oudheidkundige vondst
De betrekkingen Peru-
Barcelona verbroken
m m
Frankrijk in tijd van
oorlog
Belangrijke wijzigingen van de
wet van 1922
De koloniale kwestie
Berlijnsche jeugd gaat zich stich
ten aan Italiaansche film
v-aast elkaar,
Het
Het kleine ongewapende
Luxemburg
Versteviging van 't internationaal
instituut
Ecuadors nieuwe gezant
bij de H. Stoel
MASSAMOORD DOOR
FANATICI
De stand van zaken in de Middel-
landsche Zee zal niet gewijzigd
worden, verklaart Franco
Aantal vrijwilligers
verminderd
Onderzoek naar
misdrijven
Opgravingen te Alfen aan den
Rijn
Duitsch schip op een
mijn geloopen
Britsche luchtdienst
versneld
OOK ZWEDEN BEWAPENT
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Samenwerking met andere landen
tegen agressie bepleit
Poolsche oorlogs
schepen kiezen zee
Britsch journalist
uitgewezen
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
De Duitsche Führer en Rijkskanselier
heeft gisteren in den Rijksdag over ver
schillende elementen gesproken, die, na
de gebeurtenissen in Oostenrijk, in het mid
delpunt staan der algemeene politieke belang
stelling, maar over één element heeft hij ge
swegen, een element, waarvoor juist de belang
stelling het brandendste was: de toekomstige
verhouding van het Derde Rijk tegenover
Tsjecho-Slowakije. Hij heeft daarover gezwe-
Ben en toch weer niet. In de rede van Hitier
zijn namelijk twee passages, die kennelijk op
Tsjecho-Slowakije betrekking hebben: „Er zijn
staatsbouwsels, die het karakter van opzette-
Ujk en bewust nationaal onrecht zoo diep in
Zich dragen, dat hun handhaving op den duur
elleen mogelijk kan zijn door brutaal geweld''
dan later: „Duitschland is weer een wereld-
hiogendheid geworden. Welke mogendheid ter
Wereld zal er op den duur genoegen mee ne
lhen wanneer voor haar poorten een massa van
hiillioenen van haar eigen staatsvolk bitter
Wordt mishandeld? Er zijn oogenblikken, dat,
bet voor een zelfbewust Duitscher, die zijn eer
hoog houdt, onmogelijk wordt dit nog langer
San te zien."
Het valt niet te loochenen, dat deze twee
Passages een „Wink met dem Zaunpfahl" aan
President Benesj en zijn regeering bevat, den
drie en 'n half millioen Sudeten-Duitschers auto
nomie te verschaffen. Of dit op den duur Hitier
er van af zou kunnen brengen, alle Duitscher;;
buiten de grenzen en vooral de Sudeten met
bet Rijk te vereenigen, blijft de groote vraag.
In zijn voorlaatste Rijksdagrede heeft Hitier
Zich vooral opgeworpen als de beschermer van
de tien millioen Duitschers in Oostenrijk en
Tsjecho-Slowakije. Na de gelijkschakeling van
Oostenrijk blijven dus de Sudeten over. Zooals
men weet, heeft Tsjecho-Slowakije militaire
Verbonden gesloten met Frankrijk en Rusland.
Beide landen hebben plechtig verklaard, dat
Zij hun verplichtingen ook zullen nakomen. Het
is wel niet duidelijk, hoe dit snel zou kunnen
gebeuren, want geen van beide hebben ge
meenzame grenzen met Tsjecho-Slbwakije
frankrijk zou alleen door een oorlogsverklaring
aan Duitschland naar het land zijner bescher
ming kunnen oprukken, terwijl Rusland zich
een doortocht zou moeten banen door Polen of
Roemenië. Men ziet, dat de zaak allerminst
eenvoudig is. Toch schijnt dat de plechtige ver
klaring van Frankrijk en Rusland meer indruk
beeft gemaakt te Berlijn dan men wil toegeven
aldaar. Een nieuwen wereldoorlog riskeert ook
öuitschland pas in het alleruiterste geval na
tuurlijk. Het is een machtig land, machtiger
Wellicht dan in 1914, maar zijn positie is wat
bondgenooten betreft veel slechter dan in dat
laar, want toen had het nog als vrienden de
Seheele Donau-monarchie, Bulgarije en Turkije.
Ru staat het alleen. En al weigert Engeland
tot dusver hardnekkig, een verklaring af te
geven, dat het Tsjecho-Slowakije zal helpen,
mocht het worden aangevallen, Duitschland
Weet heel goed, dat Engeland, wanneer de
Sudeten-kwestie aanleiding zou geven tot een
hieuwen wereldoorlog, aan de zijde van Frank-
tijk zou staan.
Intusschen heeft de Tsjecho-Slowaaksche
Vegeering reeds een kloek en wijs besluit ge
nomen, dat voorloopig veel zal kunnen bij
dragen tot de rust in Midden-Europa. Presi
dent Benesj, die overtuigd pacifist is, wil blijk
baar in zijn concessies zóó ver gaan als maar
eenigszins in overeenstemming is te brengen
met de souvereine onaantastbaarheid van den
staat, dien hij zelf mét Masaryk heeft gesticht.
United Press meldt namelijk, heden, dat de
regeering te Praag een wetsontwerp -heeft aan
genomen, waarbij de Duitsche minderheid het
recht zal krijgen, bestuurd te worden door
ambtenaren, die tot deze volksgroep behoo-
ren.
Het ontwerp bepaalt, dat de Duitsche min
derheid in eiken tak van bestuur aanspraak
kan maken op een aantal ambtenaren, dat
overeenkomt met hun percentage in dé bevol
king van Tsjecho-Slowakije. Derhalve zullen
de Duitschers aanspraak kunnen maken op 22
procent van de posten in de centrale lichamen,
aangezien de Duitschers volgens officieele tel
ling 22 procent van de totale bevolking uit
maken.
Dit is ook van toepassing voor de provin
cies, de districten en de gemeenten. Zoo zou
de provincie Praag voor 33 procent en een
reeks districten in Noord-Bohemen zelfs voor
bijna honderd procent Duitsche ambtenaren
krijgen.
De „Daily Telegraph" teekent hierbij nog
aan, dat het decreet zeker overeenkomt met
de wenschen van alle Sudeten-Duitschers. In
dien dit wetsontwerp ten uitvoer wordt ge
legd zal het de Sudeten-Duitschers in een po
sitie plaatsen, die geen andere Europeesche
minderheid geniet.
Het is te hopen, dat het Derde Rijk, wan
neer dit decreet loyaal wordt uitgevoerd, te
vreden zal zijn gesteld.
ROME, 19 Maart (Reuter) De Britsch-
Itallaansche besprekingen zijn gisteren voort
gezet met een onderhoud tusschen Lord Perth,
den Britschen ambassadeur, en minister
Ciano.
Niettegenstaande de strikte geheimhouding,
welke in acht wordt genomen, verluidt dat het
stadium van voorbereiding thans voorbij is en
dat men de vraagstukken zelf bespreekt. Zoo
zou heden gesproken zijn over de anti-Brit-
sche propaganda in de Arabische landen.
In officieele Italiaansche kringen laat men
doorschemeren, dat de besprekingen in een
hartelijken geest worden gevoerd.
De chef van de afdeeling voor Middelland-
sche Zee-vraagstukken van het Foreign Office,
die Lord Perth heeft geholpen, is weer naar
Londen teruggekeerd.
KAUNAS, 19 Maart. (Havas.) De
Litausche bevolking geeft openlijk uiting
aan haar verontwaardiging over de
methoden, die Polen gebruikt. Ook de
berichten, volgens welke te Vievis, op 60 K.M.
van Kaunas, Poolsche divisies zijn samen
getrokken, hebben overal een geest van ver
zet teweeggebracht.
He openbare meening zal het ultimatum niet
Gemakkelijk aanvaarden en het schijnt, dat het
'b binnenlandsch opzicht ernstige gevolgen
Zal hebben. Een der eerste gevolgen zou zijn het
Streden der regeering. Talrijke delegaties heb
ben zich tot de overheid gewend en, soms op
Neigenden toon, geëischt dat het ultimatum
kortweg verworpen wordt.
Men doet opmerken, dat hervatting van de
diplomatieke betrekkingen tusschen Polen en
latauen, behalve dat dit gelijk zou staan met
^'kenning van het feit der verovering van
Wilna, gevolgen zal hebben, die nog niet te
overzien zijn, en waardoor de Polen in staat ge
beld zouden worden, zich voordurend te mengen
ip de binnenlandsche aangelegenheden van
Hitauen.
He regeering heeft het volgende manifest uit
gevaardigd: „Zonen en dochters van een edel
v°lk. Leest met verbazing het communiqué
daarin u de eischen, die door Polen gesteld zijn,
R°rden medegedeeld.
In dit zoo ernstige uur eischen het vaderland
de toekomst van Litauen, dat wij volledig
0ftze koelbloedigheid bewaren.
Eensgezind en duidelijk is ons aller wil.
Een aantal reservisten is onder de wapens
Beroepen teneinde over te gaan tot een
®oncentratie der Litausche strijdkrachten,
Bij het uitgraven van fundamenten voor een
nieurw hotel te Budva, in het zuiden van Dal-
matië, hebben werklieden een gouden ring, ver
scheidene urnen met asch, goud en halskettin
gen en broches en verscheidene ivoren voorwer
pen gevonden.
De vondst schijnt te wijzen op een nederzetting
uit de 4de eeuw vóór Christus. Een groote hoe
veelheid aardewerk op nog grootere diepte is
wellicht afkomstig van de z.g. Illyrische inwo
ners van het Balkan-schiereiland.
Men heeft voorgesteld, de gevonden voorwer
pen in een speciaal museum te Budva onder te
brengen ter bevordering van het vreemdelingen
verkeer.
LIMA, 19 Maart. (Havas). Aangezien de re
geering te Barcelona niet voldaan heeft aan
eischen, welke de regeering van Peru had ge
steld, heeft deze laatste de diplomatieke be
trekkingen met de regeering van het linksche
Spanje verbroken.
IMMMBMg;—
ha m-m
De zitting van den Duitschen Rijksdag. A delf Hitier tijdens zijn rede van Vrijdag
avond. Rechts de Oostenrijksche vertegenwoordigers
PARIJS, 19 Maart (Havas) Het wetsont
werp in zake de organisatie van de natie in
oorlogstijd zal Dinsdagochtend in de Kamer in
behandeling komen. Verscheiden belangrijke
wijzigingen worden voorgesteld in de oorspron
kelijke wet, die in 1922 met overgroote meerder
heid was aangenomen, doch in den loop van den
tijd verschillende veranderingen heeft onder
gaan.
Thans wordt voorgesteld: 1. De minister-pre
sident zal zelf de functies van Minister van
Landsverdediging uitoefenen en de drie depar
tementen van Oorlog, Luchtvaart en Marine
coördineeren, daarbij bijgestaan door de perma
nente commissie voor de landsverdediging, 2. De
organisatie van de Luchtverdediging wordt
verzekerd door den Minister van Landsverdedi
ging.
De wet gaat uit van twee principes: 1. alles
en allen moeten samenwerken aan de lands
verdediging: 2, De oorlog mag geen bron van
winst zijn.
BERLIJN, 18 Maart. Ongeveer 1200 Ber
lijnsche schoolkinderen zullen de eersten zijn
om een Italiaansche film over de-verovering
van Abessinië, getiteld: „Mannen maken ge
schiedenis", te zien.
Volgens de Duitsche pers zal deze film sterk
spreken tot de jeugdige toeschouwers, omdat
zij den brandenden wensch naar Koloniën van
een groeiende jonge natie tot uiting brengt en
een levendigen indruk geeft van de organisatie,
noodig voor het slagen van een dergelijke
campagne.
De film wordt beschreven als „een prachtig
document van den wil van een natie om te
leven."
Pr'
Het drukke verkeer in Londens nauwe straten maakt 't noodig, dat de electi ische
tram door trolley-bussen wordtvervangen. Op de foto de beide vervoermiddelen
VERWACHTING: Matige tot krachti-
gen, Zuidwestelijke tot Zuidelijken wind,
H aanvankelijk licht tot half bewolkt, later
toenemende bewolking, weinig of geen
H regen in het Noorden en Westen, in het
Ei Zuiden en Oosten droog weer, weinig EE
verandering in temperatuur, later wei-
licht iets kouder.
Hoogste barometerstand 773.9 te Miinchcn
Laagste barometerstand 740.1 te Vardö
Zon op 6.08 uur Zon onder 6.09 uur
Licht op 6.39 uur Maan op n.m. 10.32
Maan onder v.m. 6.59 24 Mrt. L.K.
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllli
LUXEMBURG, 19 Maart Het spreekt van
zelf, dat de gebeurtenissen van de afgeloopen
week, in midden-Europa, niet nagelaten heb
ben diepen indruk te maken in het kleine, neu
trale en volstrekt ongewapende groothertogdom
Luxemburg, dat tusschen Frankrijks Maginot-
linie en de Belgische en Duitsche grensverdedi-
gingswerken is gelegen.
Naar aanleiding van een interpellatie-aan
vrage op dit punt heeft de Minister van Buiten-
landsche Zaken, Jos. Bech, in de Kamer een
verklaring afgelegd, behelzende, dat hij de
commissie voor buitenlandsche aangelegenheden
uitvoerig had ingelicht omtrent de besprekin
gen, die door hem met de groote mogendheden
gevoerd worden in verband met den volken
rechtelijken status van het groothertogdom.
De commissie heeft het optreden der Regee
ring eenstemmig goedgekeurd. De besprekingen
nemen een gunstig verloop en de tegenwoordige
stand ervan geeft de Luxemburgsche regeering
de gegronde hoop, dat zij weldra ten einde zul
len zijn.
Men hoopt, dat het internationale statuut
van het groothertogdom daaruit dan verdui
delijkt en versterkt te voorschijn zal tre
den.
De geheele Kamer heeft deze verklaring met
groote instemming ontvangen.
Onze Romeinsche correspondent seint ons
d.d. 18 Maart:
Z. H. de Paus heeft heden in plechtige
audiëntie ontvangen Z.Exc. dr. J. Mcdesto Larrea
Jijon, gezant van Ecuador bij den H. Stoel. De
gezant heeft den H Vader zijn geloofsbrieven
overhandigd.
RIO DE JANEIRO, 19 Maart. (D.N.B.).
Religieuze fanatici hebben een in het binnen
land van den staat Bahia gelegen hacienda
overvallen en twaalf personen, waaronder een
zevenjarig meisje, vermoord en de lijken ver
minkt. De moordenaars zijn te Bahia gear
resteerd.
PARIJS, 19 Maart. (Havas.) Generaal Franco
heeft in het kwartier van den generalen staf
aan het front in Aragon een vertegenwoordiger
van Havas ontvangen.
Franco heeft o. a. verklaard: „De stand
van zaken in de Middellandsche Zee zal niet
gewijzigd worden, geen duimbreed van
Spaansch gebied zal na onze overwinning
worden afgestaan." Verder verklaarde hij,
dat er thans minder buitenlandsche vrij
willigers in het rechtsche Spanje strijden
dan een jaar geleden. Ook is niet juist, dat
buitenlanders onderweg zouden zijn.
Franco zeide, dat de onafhankelijkheid van
Spanje en de onaantastbaarheid van zijn gebied
nooit in gevaar zijn gebracht door de mogend
heden, die z|jn beweging recht doen en hij ver
wierp de geruchten, welke dienaangaande de
ronde hebben gedaan als belachelijk. Zijn troe
pen strijden juist voor een groot, eensgezind en
onaantastbaar Spanje.
Het aantal vreemdelingen, dat aan rechtsche
zijde in Spanje strijdt, is sedert een jaar geleden
met ongeveer twintig procent afgenomen, aan
gezien zij, die zich voor korten tijd verbonden
hadden, weer vertrokken zijn. Het aantal bui
tenlandsche vrijwilligers in de rechtsche troepen
omvat vijf procent van het geheele aantal.
In de z.g. pijl-brigades strijden veertienduizend
vierhonderd Spanjaarden. De bewering, dat nieu
we troepen buitenlandsche vrijwilligers zijn ge
land, noemde Franco een dwazen laster van de
roode agenten en hij vroeg, waarom hij buiten
landers zou laten komen, die hij niet noodig
heeft. Hij heeft meer dan genoeg menschen om
den vijand te verpletteren. De kwaliteit van zijn
soldaten is beter dan van de Spaansche „infan
tes" in hun besten tijd.
Tenslotte verklaarde Franco, dat in het Noor
den de oorlog gewonnen is en in Aragon zich
verder ontwikkelt. Door de overwinning in het
Noorden is de militaire, industrieele en econo
mische macht van de rechtschen aanmerkelijk
toegenomen.
Men meldt uit Alfen aan den Rijn aan de
N. Rott. Crt.:
In deze gemeente is heden een groote beroe
ring gewekt door opgravingen, welke onder lei
ding van den officier van justitie in Den Haag,
den rechter-commissaris en den politie-deskun-
dige dr. Hulst uit Leiden, zijn verricht op het
R. K. kerkhof aan de Paradijslaan.
Nadat een aantal rijksveldwachters het terrein
had afgezet, is met de opgravingen begonnen,
welke zich niet bleken te beperken tot het kerk
hof zelf, waar verscheidene kisten met stoffe
lijke resten werden blootgelegd, doch die zich
eveneens uitstrekten tot den boomgaard en den
tuin van de R. K. pastorie, waar verschillende
planken werden opgegraven.
Het werk werd verricht door doodgravers, ge
assisteerd door eenige werkloozen.
Een en ander zou in verband staan met de
instructie tegen den juwelier S. M. alhier en
den nachtwaker L. uit Leiden, die onlangs we
gens diefstal en meineed zijn gearresteerd en
nog steeds in bewaring worden gehouden en
tegen wie ernstige verdenking wordt gekoesterd
in verband met andere tot dusver onopgehel
derde misdrijven. In den loop van den middag
heeft het parket, dat vergezeld was door rijks-
veldwacht en gemeente-politie, een bezoek ge
bracht aan het pand van den juwelier aan de
v. d. Mandersloostraat. Dit bezoek, dat waar
schijnlijk een huiszoeking en verhoor van mevr.
M. ten doel had, duurde ongeveer een uur. Eerst
tegen den avond werden de opgravingen stop
gezet en is het parket naar Den Haag terug
gekeerd.
KOPENHAGEN, 19 Maart. (Reuter). Het
Duitsche s.s. „Clauboege" is vannacht in de
Noordzee op een mijn geloopen en binnen tien
minuten gezonken. Het Zweedsche s.s. „Sverre"
was spoedig ter plaatse en wist de geheele uit
21 koppen bestaande bemanning, behalve den
kapitein te redden.
LONDEN, 19 Maart De Britsche luchtdienst
op Britsch-Indië, die op 10 April versneld moet
zijn, zal dan even snel zijn als die van eenig
ander land op deze route, aldus de Britsche
draadlooze dienst. De afstand Londen—
Karatsji zal in twee-en-een-halven dag in
plaats van in vier dagen worden afgelegd.
Het door de Zweedsche regeering te vragen
buitengewone crediet voor de nationale ver
dediging zal minstens 50 millioen en hoogstens
75 millioen kronen bedragen. Voor het vloot-
program zullen speciale credieten noodig zijn.
v/h. ROOZEN
EINDE DREEF HAARLEM TELEF. 15407
HET MODERNSTE HOTEL-PENSION
VOOR LANGDURIG VERBLIJF
Groote en kleine zalen voor
feestmaaltijden, bridge drives, vergaderingen, etc.
De openbare meening in Litauen verzet zich
tegen het inwilligen van de Poolsche eischen.
Mededeelingen over den zomerdienst van de
K. L. M.
Voordracht van Vincent Cleerdin over „Het
Brabantsche landschap", voor de Ver. tot Be
houd van Natuurmonumenten.
Weerverwachtingen voor den komenden zomer.
O
LONDEN, 19 Maart. (Havas). Het liberale
Lagerhuislid Mander zal Woensdag a.s. tijdens
de debatten aan den minister-president de
vraag stellen, of deze nog niet den tijd geko
men acht omiddellijk met verschillende lan
den, o.a. ook Nederland, in contact te treden
ten einde te weten te komen, tot op welke
hoogte deze staten bereid zijn met Groot-Brit-
tannië samen te werken in den strijd tegen de
agressie.
Als middel in dezen strijd vermeldt Mander
een plan, dat gebaseerd zou zijn op militaire
overeenkomsten en op waarborgen krachtens
het Volkenbondshandvest.
TALLINN, 19 Maart. (Reuter.) Naar men
meent te weten, heeft de Litausche regee
ring de voorwaarden van het Poolsche ulti
matum ingewilligd.
Men heeft, volgens een Havasbericht uit
Warschau, vastgesteld, dat verscheidene
Poolsche oorlogsschepen hun basis te Puck,
nabij Gdingen, verlaten hebben en in N.O.
richting zijn opgestoomd, terwijl zij op
volle kracht varen. Verondersteld wordt,
dat de schepen zich in de richting van
Memel begeven.
Het regeerings-persbureau meldt, dat den
geheelen nacht en ook vanochtend nog afdee-
lingen infanterie, cavalerie, artillerie, en ge
motoriseerde troepen door Wilna zijn getrok
ken in de richting van de Litausche grens.
In de geheele pers wordt de meening ver
kondigd, dat de Poolsche nota een „ultimatum"
van vrede is, en dat Polen slechts dan tot
uiterste maatregelen wil gaan, ingeval het on
mogelijk zou zijn, Litauen te bewegen tot het
openen van normale diplomatieke betrekkin
gen.
De Poolsche bladen meenen te weten, dat de
Poolsche gezant te Boekarest gisteren een on
derhoud met den Roemeenschen minister van
Buitenlandsche Zaken heeft gehad en dezen
op de hoogte heeft gesteld van het standpunt
der Poolsche regeering in het conflict met Li
tauen.
LONDEN, 19 Maart. (Havas.) De „Daily Te
legraph" meldt, dat haar Weensche correspon
dent, Geyde, van de Gestapo het verzoek heeft
ontvangen, Oostenrijk te verlaten. Geen enkele
reden is voor dit besluit opgegeven.
Geyde trad sedert dertien jaren als corres
pondent van het blad op en hij is de schrijver
van verscheidene werken over Oostenrijk.
Stand op Zaterdag 1 uur n.m.: 767.5
Vorige stand: 767.8