Franco's troepen zijn Lerida
binnengerukt
Geheim dossier van
Schuschnigg
7
Arbeid en geen
demagogie
De uitzending van
Radio-Vaticana
SOMS
STEL VERTROUWEN
DE RECHTSCHEN 30 K.M.
VAN DE ZEE
De geruchten om
Kard. Innitzer
SCHUSCHNIGG IN EEN
ZENUWINRICHTING?
Het nieuws van heden
DAGBLAD M€T OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD HAARLEM
VEREENIGDE KATHOLIEKE
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per weekper kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f3.58
De uit Spanje op Fransch grondgebied gevluchte regeering stroepen zijn weder
naar Spanje teruggeleid
MAANDAG 4 APRIL 1938 - AVONDBLAD
Nabij het viaduct over den Kinderhuissingel te Haarlem ontspoorden hedenmorgen
twee rijtuigen van een electrischen trein, doordat de wissel te snel werd overgehaald
Verwarring te Barcelona, waar
slechts 30 pCt. van de opge
roepen lichtingen
zich meldde
Zwaar bombardement
op Madrid
Fransche consul gearresteerd
7000 vluchtelingen terug
Rechtsche maatregelen
Het WeeriiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiNiiiiiiiiiiiii
Belangrijke documenten zouden
bijtijds van Weenen naar Praag
zijn overgebracht
Een aanvalsplan voor
T sjecho-Slowakïje?
Geen sprake van aftreden of
eenigen druk door den
H. Stoel uitgeoefend
Rijksbestuurder Horthy richt een
kalmeerend woord tot
de Hongaren
Dreigende woorden tot
de onruststokers
Niet officieel, maar wel
gekend
Zonderling Reuter-
bericht
H. M. Bakker, Gen. Cronjésfraat 135,
Telefoon 11657
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Gerard A. v. d. Steur's Kleedermakerij
KRUISSTR. 7 - TEL. 10730
Trein op rotsblokken
gereden
Zes dooden bij spoorwegongeval
op den Balkan
KROONRAAD IN ENGELAND
DE OMSINGELING
VAN
LERIDA
Het op 24 Maart j.l. ingezette offensief der rechtschen in het Ebro-dal,
uitgaande van de enkele dagen tevoren genomen stad Caspe, heeft thans
zijn voornaamste doel, Lerida, bereikt. Bovenstaande kaart toont, hoe deze
stad omsingeld werd; de vooruitstekende linksche stellingen in het
rechtsche gebied zijn inmiddels gevallen. De regeeringstroepen concentree-
ren zich thans bij Balaguer en Borjas-Blancas, waartusschen zij een nieuwe
verdedigende stelling hebben ingericht
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21105
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., Inget
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
SARAGOSSA, 4 April (Reuter).
Langs drie wegen zijn de rechtschen
Zondag Lerida binnengerukt te zeven
uur in den avond. Zij hebben de stad
geheel in hun macht.
De correspondent van Havas bericht, dat,
terwijl het vreemdelingenlegioen en de vecht-
wagens de straten van Lerida binnenrukten, de
regeeringstroepen nog stand hielden tegen de
rechtsche ruiters, welke in het Noorden poog
den den weg voor de vluchtelingen af te
snijden.
Achter de troepen, welke Lerida binnenruk
ten, volgden onmiddellijk politie en civiele garde,
die de orde en rust moeten handhaven.
De troepen van Franco, die de Catalaan-
sche provincie Tarragona zijn binnengerukt,
hebben Pinell bezet en rukken op naar
Cherta, ongeveer 25 kilometer van de zee.
Verder naar het Noorden hebben de recht
sche troepen Mora, op ruim dertig kilometer
van de zee gelegen, ingenomen.
Het officieele communiqué van het rechtsche
hoofdkwartier meldt, dat aan het front van
Aragon tientallen plaatsjes en stellingen bezet
zijn in den loop van Vrijdagavond en Zaterdag.
De legioensoldaten hebben de belangrijke
stad Gandesa bezet. De strijdkrachten uit
Galicië, Castilië en Guadalajara hebben de
aanvallen in hun sectoren afgeslagen en den
linkschen zware verliezen toegebracht.
De linksche luchtstrijdkrachten hebben de
stad Toledo gebombardeerd. Een bom kwam
neer op het gebouw voor socialen bijstand,
waar vier vrouwen en vijf kinderen gedood
werden.
Volgens verhalen van reizigers, die de laatste
dagen uit Barcelona zijn vertrokken, heeft
zich, ondanks de door de regeering gepubli
ceerde oproepen tot weerstand, slechts 30 pCt.
der opgeroepen lichtingen aangemeld.
De F. A. X. heeft de propaganda uitgebreid
en spoort het publiek aan verraders aan te
brengen en verdachten te ontmaskeren.
Talrijke arrestaties zijn verricht.
Te Barcelona vreest men, dat de rechtschen
zich meester zullen maken van de electrische
centrales te Tremp, die bijna 50 pCt. der energie
voor Barcelona leveren. Indalecio Prieto heeft
Donderdag een nota gezonden aan de vakver-
eenigingen, waarin hij haar vraagt de fabrie
ken in geval van een rechtschen aanval door
de arbeiders te doen verdedigen.
In het legerberïcht van Franco van heden
wordt o.a. medegedeeld, dat het verzet, dat nog
in Lerida werd geboden, snel werd onderdrukt.
De troepen, die langs den weg BiescasBrozo
oprukken, zijn het dorp Vesero reeds voorbij.
Meer naar het Zuiden hebben andere strijd
krachten verscheidene dorpen en strategische
punten ten Z.O. van den weg naar Nacha be
zet. De legionnairs hebben den linkschen tegen
stand gebroken en het dorp Pinell bezet, waarna
zij verder oprukten naar het dorp Paros. Zij
maakten meer dan 300 krijgsgevangenen en ver
overden tien tanks.
Op den rechtervleugel brak het Galicische
korps door de linksche verdedigingslinie en
maakte zich van verscheidene stellingen mees
ter, terwijl twee linksche brigades vernietigd
werden.
De Parijsche „Temps" publiceert een tele
gram van zijn correspondent te Perpignan,
waarin wordt gezegd, dat in Catalonië talrijke
personen zijn gearresteerd.
Onder de arrestanten zouden zich onge
veer tachtig Franschen bevinden, o.a. de
Fransche consul te Tarragona, Merelo.
De Fransche ambassadeur te Barcelona
stelt alles in het werk om zijn vrijlating te
verkrijgen.
De speciale rechtbanken, die te Madrid zijn
ingesteld ter behandeling van gevallen van ver
raad, spionnage en defaitisme, hebben acht
mannen en twee vrouwen veroordeeld tot straf
fen van zes tot dertig jaar interneering. Twaalf
beklaagden werden vrijgesproken.
Na zes uur Zondagavond werd Madrid
hevig gebombardeerd. Naar schatting heeft
de rechtsche artillerie tweeduizend granaten
op de stad doen neerkomen, waaronder
projectielen van 15.5 c.m. en zwaarder.
Vooral rond het paleis van de Cortes, op het
Prado, in de Gran Via en in de Alcalastraat
vielen de granaten neer.
(Een groot aantal personen werd getroffen;
tot nu toe heeft men vijftig dooden en gewon
den geteld.
Generaal Miaja heeft medegedeeld, dat de
operaties aan het Guadalajarafront door de
regeeringstroepen methodisch worden voortge
zet.
Ten aanzien van het bombardement door de
rechtsche artillerie zeide hij, dat dit alleen ten
doel' had de bevolking te demoraliseeren en
slachtoffers te maken.
Zondagochtend werd fel gestreden aan het
front van Guadalajara. De rechtsche troepen
waren gedwongen versterkingen aan te voeren
in de sectoren Ribarredonda en Saelices. Bij
Mocasillas, een sterke strategische positie, wer
den bloedige gevechten geleverd, waaraan door
vechtwagens en ruiterij werd deelgenomen.
De rechtsche luchtmacht poogde vergeefs de
nadering van convooien der regeeringstroepen
naar het front te verhinderen.
Reeds z«n zestienhonderd Spaansche
vluchtelingen uit Frankrijk in twee treinen
naar Cerbcre vertrokken, terwijl reeds eer
der 5440 manschappen van de regeerings
troepen werden teruggezonden.
Van de zesduizend vluchtelingen, die in Lu-
chon zijn aangekomen, hebben 254 gevraagd
naar Hendaye te worden gezonden. Van de
burgers werden twaalfhonderd opgenomen in
de kampen in midden-Frankrijk. Te Luchon
bevinden zich thans nog 220 burgers en 60 sol
daten.
Omtrent het lot van de 43ste divisie, die in
de bergen bij Lantea omsingeld is, is niets be
kend.
De autoriteiten van Hendaye hebben den
rechtschen autoriteiten te Irun gevraagd, of zij
de vluchtelingen en soldaten, die uit het door
de regeering bezette deel zijn gevlucht, willen
ontvangen. Hierop is geantwoord, dat geen be
zwaar bestaat voor hen, die geen ernstige mis
drijven op hun geweten hebben.
Gayda wijdt een hoofdartikel in de „Giornale
dTtalia" aan de naar Frankrijk uitgeweken
troepen der regeering van Barcelona, over
welke kwestie hij schrijft: „Het betreft een
nieuwe, ongeoorloofde, flagrante overtreding
door Frankrijk van de niet-inmengingsver-
plichting. Men heeft reeds de eerste bewijzen,
dat deze actie tusschen den Fransehen minister
van Buitenlandsche Zaken, Paul-Boncour, en
den „Sovjet-Spanjaard" Negrin werd overeen
gekomen.
Dit systeem vormt een directe oorlogsge
meenschap tusschen het „Sovjet-Spaansche"
gebied, aldus Gayda, en het Fransche gebied,
dat een etappe wordt van het front, een etappe,
waarin de strijders zich reorganiseeren, ver
sterken en nieuwen moed kunnen scheppen.
Het is thans duidelijk en ondubbelzinnig be
wezen, dat Frankrijk niet neutraal is, doch de
„Sovjet-Spanjaarden" achter het front steunt
en aldus bijdraagt tot hun tegenstand.
I>e rechtsche regeering in Spanje heeft be
sloten, dat alle Spaansche en buitenlandsche
waardepapieren, welke op de internationale
markt worden verhandeld, in het door Franco
bezette gedeelte van Spanje zullen worden toe
gelaten, om ter beschikking van den staat te
worden gesteld zonder voorafgaande toestem
ming of stempel.
Ramon Serrano Suner, de rechtsche minister
van Binnenlandsche Zaken en Propaganda,
heeft in een radiotoespraak een uiteenzetting
gegeven van de sociale en politieke orde, die
de rechtsche regeering wil vestigen. Hij zeide
o.m.: „Wat de politieke orde betreft zullen wij
het oude geraamte van den staat afbreken en
het vervangen door een autoritair staatsregime
volgens nationale denkbeelden. Op sociaal ge
bied zullen wij de verschillende kaders der
maatschappij met elkander in overeenstem
ming brengen. Op economisch gebied zullen
wij de dwalingen van het kapitalisme verbe
terenDe nationale syndicalistische staat zal
de Christelijke moraal toepassen met alle con
sequenties, welke reeds zijn vastgelegd in de
burgerlijke wetgeving."
|j Hoogste barometerstand 775.6 te Scilly
H Laagste barometerstand 731.9 te Kuopio
VERWACHTING: Meest matige, Wes-
telijke tot Zuidwestelijken wind, aanvan-
kelijk licht tot half bewolkt, later toens- ij
mende bewolking, weinig of geen regen,
waarschijnlijk nachtvorst, overdag zelfde
temperatuur of zachter.
Zon op v.m. 5.30 onder n.m. 6.37 uur.
!;- Licht op n.m. 7.07. Maan op v.m. 7.12
onder n.m. 11.37. Eerste Kwartier 7 April.
LONDEN, 4 April (Havas) Een aan
Schuschnigg behoorend geheim dossier, dat
op clandestiene wijze uit Oostenrijk is ge
bracht voordat de nationaal-socialisten er
zich meester van hadden kunnen maken,
zou zich volgens den diplomatieken redac
teur van de „Daily Herald" op het oogen-
blik te Praag bevinden.
Dit dossier, dat hoogst belangrijke documen
ten bevat, zou binnenkort naar Engeland wor
den gebracht, daar de Tsjechische regeering
verklaart, niet de veiligheid te kunnen waar
borgen van den persoon, die het dossier onder
zijn berusting heeft, en die bedreigd wordt door
den Duitschen spionnagedienst, welke zijn acti
viteit nog heeft verdubbeld.
In het dossier bevindt zich o.a. een ge-
detailleer4 rapport over het onderhoud te
Berchtesgaden, alsmede een plan, dat in
het Weensche hoofdkwartier van het „co
mité van verzoening" in beslag is genomen
tijdens de huiszoeking, die gevolgd is op de
arrestatie van de twee nazi-leiders Tavs en
Leopold.
Dit plan, dat vooruit loopt op de annexatie
van Oostenrijk, gaat over een optreden van
Duitschland in Tsjecho-Slowakjje. Volgens dit
document zou het plan in den loop dezer maand
tot uitvoering gebracht worden, naar men
meent kort na het plebisciet.
Onze correspondent te Weenen seint ons d.d.
4 April:
De geruchten, volgens welke de Aartsbis
schop van Weenen, Kardinaal Innitzer, van
plan zou zijn af te treden zijn absoluut
onwaar.
Kardinaal Innitfcer zelf denkt hier in het
geheel niet aan.
Het gerucht, als zou de Heilige Stoei druk op
hem hebben uitgeoefend om zich terug te trek
ken, is dan ook als uit de lucht gegrepen te
beschouwen. Beide geruchten werden door de
Bisschoppelijke Kanselarij en de Nuntiatuur te
Weenen tegengesproken.
Een andere vraag is of de Weensche Nuntia
tuur al dan niet zal blijven bestaan. Op deze
vraag kon onze correspondent geen antwoord
bekomen.
BOEDAPEST, 4 April. De Hongaarsche Rijks
bestuurder, admiraal Von Horthy, heeft Zon
dagmiddag van zijn werkkamer in het konink
lijk paleis te Boedapest uit een radioredevoe
ring gehouden, waarin hij o.m. zeide:
In de laatste weken is een zekere onrust en
opwinding in Hongarije merkbaar geweest. Zij,
die met heldere hoofden en open oogen de we
reldgebeurtenissen beschouwen, kunnen echter
in de aansluiting van Oostenrijk bij Duitsch
land niets vinden, wat reden voor de onrust in
Hongarije zou kunnen zijn geweest.
Deze aansluiting is slechts voor niet-ingewij-
den onverwachts gekomen.
Er waren echter lieden, die in troebel wa
ter wilden visschen, en de gebeurtenissen
wilden misbruiken voor hun eigen doelein
den.
Ik verklaar evenwel, dat de orde en rust
in dit land door niemand zal worden ver
stoord.
Het was een moeilijke taak, dit door de vre
desverdragen tot bedelaar gemaakte land op
de been te helpen, maar met de hulp van God
is het ons gelukt de natie op den weg van
welstand en geluk te leiden.
Het kort geleden opgestelde vijfjarige plan
van den minister president wijst ons den weg,
dien wü moeten bewandelen. In elke plaats
staat het Hongaarsche leger, de Honved, dat
versterkt moet worden.
Het vijfjarig plan beoogt het algemeen wel
zijn, en hierbij moet elk welwillend mensch
helpen, en juist daarom moet men de leugen
achtige berichten op him eigen waarde weten
te taxeeren. Wij Hongaren, aldus de rijksbe
stuurder, zijn een vrijheidslievend volk. Zon
der vrijheid zullen wij niet kunnen leven, maar
misbruik maken van de vrijheid kunnen wü
evenmin toestaan.
Als waarborg voor deze vrijheid dient
onze grondwet.
Het is niet voldoende, dat een man zich
zelf opwerpt als verlosser van de wereld,
en met demagogie de massa op dwaalwe
gen wil leiden.
WÜ streven ernaar om de rust, het welzijn
en de sociale ontwikkeling te vervolmaken.
Hiervoor is rust en orde noodig en deze waar
borgen ons ons leger.
Ons leger en ons officierencorps staan op
hoog peil. Er zijn wel enkelen geweest, die in
hun eigen belang getracht hebben de politiek
bü ons officierencorps ingang te doen vinden,
maar dit zal hun nooit gelukken, en ik maak
hen er dringend op attent: handen af van
onze officieren.
De meest doeltreffende middelen voor het
slagen van een volk zijn in den handel, in de
koopvaardü, zooals bijv. in Nederland
blijkt, en er is gelegenheid om onze vrije ha
vens in te schakeien in het net van den we
reldhandel.
De eer van den arbeid komt het eerst.
De arbeid en de liefde voor den arbeid
kunnen een volk gelukkig maken, niet de
demagogie van de straat.
Sprekende over de buitenlandsche politiek,
verklaarde Horthy, dat de Volkenbond zün be-
teekènis heeft verloren, omdat in den bodem
der ongerechtigheid de vrede geen vrucht Kan
dragen. Een ordeningsproces is wel aan dep
gang, doch dat is ook zonder den Volkenbond
mogelijk.
Ik maak degenen, die onrust stoken en on-
eenigheid willen zaaien, nadrukkelijk attent op
de gevolgen, die hun te wachten staan. Na
1919 hebben wü het land gezuiverd van de on
verantwoordelijke elementen, en wat wij toen
konden, zijn wü nog niet verleerd.
In Hongarije is slechts met wettelijke midde
len iets te bereiken. Ik vertrouw in de nuchter
heid van het Hongaarsche volk, aldus besloot
rijksbestuurder Von Horthy. En als wü samen
werken, zal God ons verder helpen.
Onze Rom. corr. seint ons heden.
Een Reuterbericht, dat ook in sommige
Nederlandsche bladen is opgenomen, heeft
beweerd, dat het Vaticaan „niets af wist"
van de uitzending over „politiek katholicisme",
die Vrijdagavond in de Duitsche taal door het
Vaticaansche radio-station heeft plaats gehad.
Deze verbazingwekkende mededeeling deed Reu
ter op gezag van „den vaticaanschen pers
dienst". Volgens dien persdienst zou de ui ten
ding in Vaticaansche kringen worden afgekeurd
en was zij geschied buiten weten van den Kar
dinaal-Staatssecretaris
Indien deze mededeeling juist ware, zou
zü een zonderling licht Werpen op dé orde,
die in den kleinen Vaticaanschen Staat
heerscht. Het Vaticaansche radio-station
zou dan n.l. buiten de controle der hoogexe
autoriteiten een eigen „politiek" kunnen
voeren, en polemiseeren tegen de opvattin
gen der hoogste Vaticaansche instanties. Dit
is klaarblijkelük absurd.
De werkelükheid is dan ook, dat het Vati
caansche radio-station weliswaar een zelfstan
dig orgaan is, evenals bijv. de „Osservatore Ro
mano", maar een gehoorzaam dienend orgaan
Het radio-station ressorteert rechtstreeks niet
onder de Staatssecretarie, maar onder den Gou
verneur der Vaticaansche stad. Men kan er
zeker van zijn, dat dit orgaan zich niet onaf-
hankelük gemaakt heeft van het lichaam, waar
toe het behoort, en dat het zich met voorbeel
dige voorzichtigheid en nauwkeurigheid richt
naar de gedachten, die in de Staatssecretarie
gelden.
Iets anders is, dat de uitzendingen van Radio
Vaticana niet rechtstreeks van de Pauselüke
Staatssecretarie uitgaan, evenmin als deze bijv.
de artikelen van de redacteurs van de „Osser
vatore Romano" schrijft.
De uitzending van Radio-Vaticana werd
dan ook ter Staatssecretarie gekenschetst
als „een stem uit het publiek"; dat de Va
ticaansche radio die stem overbracht, be-
wüst, dat het Vaticaan en niet alleen
de directie van het Radio-station van
meening was, dat zij gehoord mocht worden.
Het is niet overbodig op te merken, dat de
„Vaticaansche persdienst", waarop de Reuter-
correspondent zich beroept, niet bestaats tenzü
Reuter daaronder zou verstaan den particulie
ren nieuwsdienst, welke door een Italiaansch
geestelijke op eigen gelegenheid en voor eigen
rekening wordt verspreid, en welke niet méér
autoriteit heeft dan de berichten van eiken an
deren journalist.
Overigens heeft, naar ik verneem, ook deze
informatiedienst zün eerste mededeeling, dat
het Vaticaan „van niets afwist", naderhand
reeds gecorrigeerd.
Onze Weensche correspondent seint ons d.d.
4 April:
Te Weenen gaan geruchten, dat de oud-
bondskanselier dr. Kurt von Schuschnigg
niet meer in het slot Belvedère zou ver
blijven. Naar verluidt zou hü een zoo ern-
stigen zenuwschok hebben ondergaan, dat hü
in een zenuwinrichting op den Rosenhtigel
bü Weenen is opgenomen.
Een officieele bevestiging van dit bericht is
echter niet te verkrijgen.
ziel U van die leuke, moderne
kamersIn 9 van de 10
gevallen komt dat effect,
doordat een der aparte, mo
derne behangsels toegepast
werd uit de keurcollecfie
Vertrouwd vakkundig personeel beschikbaar
De geruchten omtrent een aftreden van Kard.
Innitzer, of eenige pressie door den H. stoel
op hem uitgeoefend, zijn onwaar.
Dr. Schuschnigg zou in een zenuw-inrichting
bij Weenen zijn opgenomen.
Een geheim dossier van Schuschnigg met be
langrijke documenten zou zich in Praag be
vinden.
Franco's troepen bezetten Lerida en Gandesa;
zü zijn thans 30 K.M. van de Oostkust. Madrid
werd zwaar gebombardeerd.
De Italiaansche minister van Buitenlandsche
Zaken, Ciano, zou voornemens zün zich naar
Londen te begeven.
De Hongaarsche Rijksbestuurder Horthy richtte
een kalmeerend woord tot de Hongaren.
Tien dooden bij auto-race in Italië.
De Bisschopswijding van Mgr. F. Blessing O. 8.
Cr. in den Belgischen Congo.
Het s.s. „Rozenburg" heeft oponthoud door een
defect aan de stuurinrichting.
Marechaussee uit Oss overgeplaatst.
Twee rijtuigen van rangeerenden electrischen
trein bü Haarlem uit de rails geloopen.
Drama aan de grens; vader van negen kinderen
doodgeschoten.
Ernstig auto-ongeluk onder Rninen; twee doo
den, vier gewenden.
Felle brand in een dancing te Den Haag.
Gevaarlijke brand te Haarlem.
Nederlandsch elftal speelt in België met 11
gelijk.
O
in de kleermakers, die reeds
meer dan 100 jaar werken voor
de vooraanstaande heeren
N.V. van Haarlem en omgeving
BELGRADO, 4 April (D.N.B.) Op het tra
ject BelgradoSerajewo is een trein tegen op
den spoorweg gevallen rotsblokken gereden. De
locomotief en drie wagens vielen van den spoor
dijk. Zes personen werden gedood en achttien
zwaar gewond.
De koning van Engeland heeft Vrijdagoch
tend een kroonraad gehouden, waarbü o.m.
Lord Hailsham en Lord Plymouth tegenwoor
dig waren.
TAMARITE
TE JON
ALMUNJA
ON ZON
BENEFAR
ME NAR
MENARGUENS
VALLFOBONA
TERMENS
SAR INE NA
ECINA
ENA
VfLLANUE VA (SARCA)
ALCOLETGE n.C»tVë»
RIO ALCANArc
BE OVER
INENA
BELLLLOCH
ALMUDE
CALAMUS
8USA
MONTOLLO
VELILL
NDANET
TORROS
SUNE
ASTEL
LêAOES
AYTON
ANDASNOS
ORRENT
PENAL
Electr/schm
EROS centrale
BUJARALOZ
MASALCORREIG t\SARR
GRANJA
MAY ALS
EOU/NENZ
ALMATRET
