De 1 Mei-viering in 't buitenland Aan den vooravond van Hitler's bezoek aan Rome wnBREEMENs WANDGEDIERTE Het nieuws van heden Vliegramp in de bergen bij Napels WANDGEDIERTE De eischen van Henlein IN DE MEESTE LANDEN KALM VERLOOPEN GESPANNEN TE SJANGHAI IEDEREEN IS NERVEUS voo Aars- prijscourant TELEF. 10070 BRANDSTOFFEN sidle** *%ooit ieteue VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE: NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per weekper kwartaal f3.25. Bij onze Agenten 27XA ct. per week, per kwartaal f3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD HAARLEM MAANDAG 2 MEI 1938 - AVONDBLAD VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21151 Fa. H. V. LOON Tel. 23037 Zuiveraars v. Rijks- en Gemeentegebouwen DIT NUMMER BESTAAT UIT t'.IM BLADZIJDEN Negentien inzittenden, die de huwelijksfeesten te Tirana hadden bijgewoond, om het leven gekomen Nevel belemmerde het uitzicht Onrustig Palestina Accoord in de Fransche metaalindustrie Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Alleen in Tsjecho-Slowakije en Polen kwam het tot vrij ernstige botsingen Een rustige Zondag te Parijs Groote betoogingen te Londen Onlusten in Polen Parade te Moskou Britsch schip nabij Hongkong in nood Torpedojager ter assistentie uitgevaren Japanners bezetten gedurende eenigen tijd den Nanking-road Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan der Kathedrale Kerk te Haarlem zijn een tweetal klokken aangeboden, welke Zondag door den Bisschop van Haarlem, Z. H. Exc. Mgr. Huibers zijn gewijd. Rechts de 1250 K.G. zware bronzen klok, aangeboden door de parochianen; links: de 850 K.G. zware klok, aangeboden door. Priesters, die hun wijding in deze kerk ontvingen NIEUWE PARTIJ Absolute verdelging onder geheimhouding en schriftelijke garantie. Meubelen, kleeren, tapijten enz. worden door ons blijvend m o t v r ij gemaakt. ZUIVERINGSONDERNEMING „RADICAAL" Gen. Cronjéstraat 135 Telefoon 11657 Z. K. H. Prins Bernhard woonde Zaterdag te Baam een gedeelte van het concours- hippique bij, dat ter gelegenheid van den verjaardag van H. K. H. Prinses Juliana werd gehouden. De Prins arriveert op het terrein VRAACl ONZE Men krijgt den indruk, dat de staat van beleg in de Ita- liaansche hoofdstad is afgekondigd De straten zijn vol met soldaten „Wij eischen niets, wat de souve- reiniteit van de republiek schendt Volksstemming nood zakelijk NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez. mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voot de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek GEGARANDEERD TOTALE UITROEIING MARNIXSTRAAT no. 116 - HAARLEM De viering van den 1 Mei-dag overal vrü kalm verloopen; alleen in Tsjecho-Slowakije en Po len kwam het tot ernstige incidenten. Ontzettend vliegongeluk bij Napels; negen tien dooden. Ernstig incident te Sjanghai; Japanners bezetten gedurende eenigen tijd de Nanking-road. Britsch schip nabij Hongkong in moeilijkheden. Kaderdag van „De Jonge Werkman" te Eind hoven. Mgr. J. Reesinek, apostolisch vicaris van den Boven-Nül, is te Mill-Hill tot bisschop gewijd. Benoemingen in het bisdom Haarlem. Felle brand in een drogisterij te Den Helder. O ROME, 1 Mei (Havas). Een vlieg tuig van de lijn TiranaRome, dat Zaterdagmorgen te half twaalf was opgestegen, is bij Maranola, niet ver van Formia, dat halverwege tusschen Rome en Napels ligt, tegen een berg gevlogen en in brand geraakt. De negentien inzittenden, veertien passagiers en de bemanning, zijn allen om het leven gekomen. Tot de passagiers behoorden de gezant van Albanië te Rome, vier Duitschers, een Engelschman, een Amerikaan, een Griek, en een burger uit Danzig. Alle passagiers hadden de huwe lijksfeesten in Albanië bijgewoond en keerden vandaar terug naar Italië. Het vliegtuig, behoorende aan de Ala Vit- toria, was Zaterdagmorgen om half twaalf van het vliegveld bij Tirana opgestegen voor een vlucht langs de gebruikelijke route: Tirana— Brindisi—Rome. Aanvankelijk verliep de tocht zeer vlot, aldus lezen wij in de Telegraaf. Toen het vliegtuig zich echter in de omge ving van Formia bevond, geraakte het, naar het officieele communiqué mededeelt, plotseling in atmosferische omstandigheden, die de navi gatie zeer bemoeilijkten. Helaas bevond zich het toestel juist tusschen de bergen, waar een nevel hing, die het uitzicht ten zeerste belem merde. De piloot slaagde er niet meer in, zijn toestel uit deze gevaarlijke situatie te redden. Met een ontzettenden slag sloeg het vliegtuig te pletter tegen den top van den Maranolaberg, op een hoogte van 750 meter boven de zee. Men heeft er slechts de verkoolde resten van terug gevonden. De lichamen der 19 Inzittenden waren zoo volkomen door het vuur verteerd, dat men geen der slachtoffers meer heeft kunnen her kennen. Zondagmorgen z\jn zes Arabische politieman nen gedood tijdens een uiterst heftigen aanval van terroristen op een verplaatsbaren post na bij Tulkarem in Palestina. De aanvallers leden eveneens zware verliezen. PARIJS, 2 Mei (Havas). De metaalbewer- kersbond in het district Parijs heeft gister avond een communiqué gepubliceerd, waarin wordt medegedeeld, dat overeenstemming is be reikt inzake de vernieuwing van de collectieve arbeidsovereenkomst in de metaalnijverheid. IË Hoogste barometerstand 773.4 te Thorshavn 'S Laagste barometerstand 753.1 De viering van den 1 Mei-dag is vrijwel overal kalm verloopen. Alleen in Tsjecho- Slowakije en Polen kwam het tot incidenten en werden eenige personen gewond. Het hoogtepunt van den Duitschen nationa- len feestdag van 1 Mei bestond in de betooging in den Lustgarten waar een duizendkoppige me nigte bijeen was. In het midden van den Lust garten was een meiboom uit Oostenrijk opge steld. Rijksminister dr. Goebbels hield als eerste 'n korte toespraak, waarin hij uitweidde over de ontzaglijke verandering, die in de laatste vijf jaar in Duitschland tot stand is gebracht. Na deze sprekers betrad Hitier, luide toege juicht, het spreekgestoelte. Hitier eindigde: wij vieren thans den eersten Mei en vooral een feest der vreugde. Zes en een half millioen Duitschers zijn in de grenzen van het Rijk mede opgenomen. Dat brengt voor ons nieuwe taken met zich mee. Wat ech ter ook aan moeilijke problemen aanwezig moge zijn, ik twijfel geen oogenblik of in enkele ja ren zullen wij al deze problemen opgelost heb ben. De eerste Mei te Parijs week niet veel af van de gewone Zondagen van het jaar. In de stra ten was het niet erg druk en alle openbare dien sten functonneerden normaal, terwijl men van de politie weinig merkte. Op straat werden als gewoonlijk lelietjes van dalen verkocht als „gelukbrengers". In de provincie werden vrijwel in alle steden optochten en betoogingen gehouden, waaraan door duizenden werd deel genomen. De eerste Mei in Londen werd gekenmerkt door groote betoogingen van socialisten, commu nisten en antifascisten in Hydepark en een fas- cistischen optocht door Zuid-Londen. In West minster ontmoetten een afdeeling socialisten en een afdeeling fascisten elkaar. De fascisten gin gen langs den weg staan en brachten den fas- cistischen groet waarop de Labourmannen ant woordden met opgeheven vuist. Er werd over en weer geschreeuwd en gejoeld, hier en daar werd even gedrongen, maar de krachtige orde bewaking verhinderde, dat het tot botsingen van belang kwam. Aan de traditioneele 1-Mei-betooging te Brus sel namen alle socialistische groepen deel. De stoet werd ontbonden voor het volkshuis, waax de betoogers door de leiders van de par tij werden toegesproken. De betooging stond in het teeken van „hulp aan de Spaansche republiek", de betoogers wenschten „kanonnen voor Spanje". Bij de 1 Mei-viering in Polen hebben zich verscheidene incidenten voorgedaan. Op het Muranofplein te Warschau ontplofte een hel- sche machine op een plaats, waar een Jood- sche stoet zou passeeren. Daar de weg van den optocht op het laatste oogenblik gewijzigd was, werd geen der betoogers getroffen, doch twee voorbijgangers liepen verwondingen op. Te Lwow werden verscheidene personen ge wond door de ontploffing van een naar een socialisten-optocht geworpen projectiel. Te Kielce raakten nationaal-democraten en socia listen slaags: een persoon werd gedood en ze ven werden gewond. Te Poznan werden bij rel letjes zes personen gewond. Te Warschau be toogden 25.000 menschen in volkomen kalmte. De politie was versterkt om de aangekondigde tegenbetoogingen der uiterst rechtsche partijen te verhinderen. Op het roode plein is Zondag de 1 Mei-pa rade met de daaropvolgende betooging gehou den. Op de treden van het Mausoleum van Lenin hadden plaats genomen Stalin, Molotof, Kalinin, Kaganowitsj, Dimitrof, Jesjof en vele andere op den voorgrond tredende persoonlijk heden. De parade stond onder leiding van ge neraal Boedjenny. Worosjilof hield een toe spraak tot de troepen, waarin hij o.m. de broe derlijke groeten van het roode leger aan de Spaansche regeeringstroepen en aan de Chi- neesche strijdkrachten uitsprak. In korte woor den sprak Worosjilof voorts over de vernieti ging van de verraders in het binnenland. Na de parade begon de massabetooging, die door den regen eenigszins werd gehinderd. Terwijl 500.000 communisten te New York in optocht naar de Unionsquare trokken voor een 1 Mei-betooging, juichten een millioen andere Amerikanen de repetitie van de wereldtentoon stellingsparade toe, waarbij 452 opgetuigde voer tuigen door de straten reden naar het tentoon stellingsterrein op Long Island. PRAAG, 1 Mei. (Havas) Het Sudeten- Duitsche blad „Die Zeit" bericht, dat gister- HONGKONG, 2 Mei (Reuter). De Britsche torpedojager „Defender" is uitgevaren, nadat noodseinen waren opgevangen, dat het te Liver pool thuis behoorende stoomschip „Thurland Castle" ter hoogte van het eiland Toeng Khan, op 20 mijlen ten zuiden van Hongkong, aan den grond was geraakt. Zes passagiers van de „Thurland Castle", die een reis om de wereld maken, zijn aan boord van den oorlogsbodem genomen, avond te Troppau jeugdige Duitschers in conflict zijn gekomen met Tsjecho-SIowaak- sche betoogers. De politic greep in en arresteerde een aantal personen. Nadat de politie versterking had ontvangen werden de jongelui met den gummistok verspreid. De Sudcten-Duitscher dr. Hampel Zattig, die zich ter plaatse bevond, maakte een opmerking over het ruwe opreden der politie, waarna hij onmiddellijk tegen den grond zou zijn geslagen. Hij moest met een hersenschudding naar het ziekenhuis worden overgebracht. In den nacht moest de burgemeester van Troppau ingrijpen om de onlusten te doen ein digen. Zondagmorgen heeft zich een tweede incident voorgedaan, te Troppau, waar een botsing ont stond tusschen Tsjechen en leden der Sudeten- Duitsche partij. Eenige personen werden ge wond. Het Duitsche Nieuwsbureau geeft de volgende lezing van de incidenten te Troppau: De Tsjechische politie te Troppau heeft in samenwerking met communistische elementen groepen Sudeten-Duitschers, die de grootste discipline bewaarden, neergeknuppeld. Daarbij werd de advocaat dr' Hampel-Zattig door zes agenten half dood geslagen, zoodat hij in le vensgevaarlijken toestand naar een ziekenhuis gebracht moest worden. SJANGHAI, 2 Mei (Reuter). Gisteravond is hevige opwinding ontstaan, toen een af deeling- Japansche gendarmerie, de bajonet op het geweer, voor den duur van zes uur feitelijk bezit nam van een gedeelte van den Nanking-road. De Japanners gingen tot deze actie over, daar een handgranaat naar een Japanschen vrachtauto was geworpen. Elf Chineezen wer den daarbij gewond. Degene, die de bom heeft geworpen, kon ontkomen. Als gevolg van dit incident is de toestand te Sjanghai thans tame lijk gespannen. De Britsche bevelhebber heeft vanochtend een afdeeling op post gezet bij de plaats, waar zich het incident heeft voorgedaan. Een aantal Japansche gendarmen bevindt zich nog steeds in de straten. Gisteravond zijn eenige gendarmen een politiebureau binnenge komen, waar Britsche beambten dienst deden. Gemeld wordt, dat de Britsche bevelhebber den Japanners heeft gevraagd het gebied te ontruimen. 'Een groote menigte ziet toe, wat er gebeurt. Er is nog een Britsche troe*ienPf<Jaeiing naar het politiebureau gezonden met, naar men ge looft, het bevel er te blijven, zoolang de Japan sche gendarmen er zullen blijven. Dit bevel geldt ook voor de afdeeling, welke dienst doet op den Nanking-road. Ook deze afdeeling heeft versterking ontvangen. De algemeene spanning in de nederzet ting is nog vergroot door berichten, welke inhouden, dat 2000 man, die deel uitmaken van een afdeeling ongeregelde troepen, ter sterkte van 5000 man, die gezonden waren om het den Japanners in het gebied van Sjanghai en Nanking lastig te maken, in het geheim zijn binnengekomen in de door buitenlanders bewoonde stadsdistric ten. De politie zoekt naar verdachte personen en naar wapens. Tsjang Kai Sjek heeft de Chineezen opge roepen de binnengevallen Japanners achter him front te bestoken en den aanvaller af te mat ten, teneinde de slotoverwinning van China te verzekeren. De Japanners kunnen alleen de groote ste den met goede verbindingen bezetten en niet de kleine dfstrictssteden, aldus zeide Tsjang Kai Sjek, Laten zij, die gevlucht zijn uit de door de Japanners bezette streken terugkeeren en zich onderling organiseeren, zoodat zij den vijand kunnen bestrijden, waar daartoe ook maar de gelegenheid ontstaat. meerderheid was. S te Boedapest VERWACHTING: Meest matige, Oos- Z telijke tot Noordelijken wind; in het EE Noorden gedeeltelijk bewolkt, waarschijn- 5} lijk droog weer met kouden en helderen EE nacht; in het Zuiden half tot zwaar be- wolkt tot betrokken, weinig of geen re- gen, weinig verandering in temperatuur jH overdag. Zon op v.m. 4.30 onder n.m. 7.25 uur. Licht op n.m. 7.55. Maan op v.m. 5.55 onder n.m. 10.27. Eerste kwartier 6 Mei. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiiiiiiiiii De in het politieke leven van Amerika be kende gebroeders Lafolette, t.w. gouverneur Philip en senator Robert Lafolette, hebben een nieuwe politieke partij gesticht, de National Progressive Party, (Van onzen Romeinschen correspondent) Met de definitieve aankondiging in de Italiaansche bladen, dat Hitier Dinsdagavond as. te. Rome zal ar- riveeren, schijnt het, of alles hier anders is geworden. Opgebroken straten, huizen, die in de steigers staan, fonteinen, die, stom geworden terwille van schoonmaak en res tauratie, bedenksels schijnen van een gril- ligen, onevenwichtigen geest wij zijn er al weken mee vertrouwd. Maar het kwam ons een weinig zinloos voor, zoo ongeveer als de water- en boenwaswoede van een door het voorjaar gekwelde Nederland- sche huisvrouw. Thans echter is alles meenens geworden. De armtierigste fantasie is thans in staat de koortsachtige bedrijvigheid, welke in Rome heerscht, te zien in het perspectief van het eindresultaat: een overdonderend welkom aan den Duitschen vriend. Rome is nerveus. Zullen de versieringen klaar komen? Natuurlijk komen ze klaar. Klop pen bewaking en surveillance overal? De bewa king en surveillance hebben als het ware een net van de fijnste mazen rond en over Rome gespannen, maar dat doet niets af aan het feit, dat één scheurtje in dat net noodlottig kan zijn. Kunnen de manoeuvres niet in het honderd loopen? In het honderd loopen niet, maar hoe gemakkelijk kan een soldaat, een of andere boerenjongen uit de Abruzzen of uit Calabrië, niet uit den pas raken, waarmee Italië wel niet staat of valt, doch wat den commandant van de sectie, waarin die linksche soldaat thuis hoort, een vieze pijp te rooken kan geven. Zoo hebben allen hun zorgen, die nerveus maken, architecten, aannemers en opzichters; de po litiemannen, van den hoogsten commissaris x>t en met den onaanzienlijksten „stille"; de of ficieren, van den generaal en den admiraal tot en met den sergeant en diens pendant op zee Waar zenuwachtigheid heerscht, is het zelden aangenaam. In Rome is het thans zoo aangenaam, als ik vermoed, dat het is in een stad, waar de staat van beleg is af gekondigd. Iedereen meent op zijn tellen te moeten passen. En werkt de menta liteit aldus de staat-van-beleg-sfeer in de hand, het aspect, dat de straten bieden, doet het niet minder. De straten zijn eens zoo vol met soldaten als in normale tijden en dan loopt er op de dertig burgers al één soldaat. En telkens marcheeren afdeelingen langs, muziek en vaandel voorop. Zaterdagmorgen reed met oorverdoovend geraas een afdeeling van dertig tanks de Via Cola di Rienzo af, met hun machinegeweren recht op den muur van Vaticaanstad gericht. Maar de eenige zou- aaf was een tuinman, die een hoog-gelegen Vaticaansch gazon een beurt gaf. Hij tuurde onder de hand naar de snel naderende be dreiging uit, maar sloeg geen alarm. Een kilometer buiten Rome kampeeren vijftigduizend giovani fascisti, avanguardisti, en marinaretti, die in een groote manoeuvre Hitier de resultaten zullen laten zien van hun praemilitaire opvoeding. Vrijdag was het repetitie onder lei ding van niemand minder dan Starace, den secretaris van de fascistische partij. Starace verontschuldigde zich bij voorbaat tegenover de journalisten voor eventueele fouten. Het was een generale repetitie, maar niet temin de eerste. De repetitie verliep zoodanig, dat men zich afvroeg, waarom de opvoeding der jongens praemilitair heette. Als volmaakte soldaten trokken zij in colonnes op, zochten zu dekking tegen een denkbeeldig trommelvuur, laadden zij snel en zeker de machinegeweren van de muilezels af om deze even snel en zeker op te stellen en te richten, en als volmaakte soldaten kon men een groot aantal van de jongens 's avonds door de stad zien flaneeren. Zq versterkten daar het militaire element, dat zoodoende in de avondlijke straten veruit in de PRAAG, 1 Mei (D.N.B.) Te Gablonz heeft Konrad Henlein voor 40.000 toehoor ders ter gelegenheid van de 1 Mei-betooging een redevoering uitgesproken, waarin hü o.m. verklaarde, dat de houding der Tsje chische pers niet in overeenstemming is met de werkelijke gevoelens en den wil van het eigeniyke Tsjechische volk. Het volk moet zich in een openlijke volksstemming, zonder eenige beïnvloeding, er over uitspre ken of het met de Duitschers in haat of in vrede wil leven. De eischen, die spreker in Karlsbad gesteld heeft zijn geen maximale eischen; het zijn de eenig mogelüke, die spreker als juist nog vol doende basis beschouwt, waarop het nationale probleem kan worden opgelost. Wij zullen ons nooit accoord verklaren met de positie van een minderheid in den Staat en nooit den Tsjechen voorrechten in den vorm van aanspraken, welke hen boven ons stellen, toekennen. Wij achten den tegenwoordigen rechtstoestand van den staat in stryd met de beloften en toe zeggingen der Tsjechische vredesdelegatie, met het verdrag van St. Germain en met de grond wet en kunnen dien rechtstoestand derhalve ook niet als basis voor een duurzame reorgani satie van de staatsverhoudingen erkennen. Wij zijn wel bereid de grondwet als punt van uit gang voor het ter hand nemen van de oplossing van het probleem te beschouwen, doch leggen er tegelijkertyd den nadruk op, dat de grondwet tot stand is gekomen met volkomen uitschake- ing van de Sudeten-Duitschers en niet voldoen de recht doet wedervaren aan het kernprobleem van den staat, het nationale probleem. Ik verklaar openlijk: wij willen geen voor rechten tegenover een ander volk in Tsjecho- Slowakqe, maar wy willen ook geen min dere rechten hebben. Wij willen geen Tsjechisch ve'stigingsgebied veroveren, maar ook ons eigen gebied niet ver liezen; wij willen geen heerschappij over het Tsjechische volk uitoefenen, maar ook zelf niet door het Tsjechische volk overheerscht worden. Wy eischen niets, wat de souvereiniteit en in tegriteit van de Tsjecho-Slowaaksche republiek schendt. Henlein eindigde zijn rede met te verklaren, dat hij van zijn eischen, die hy te Karlsbad had gesteld, niets had terug te nemen, evenmin had hij er iets aan toe te voegen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1