De 1 Mei-viering in 't buitenland
Aan den vooravond van Hitler's
bezoek aan Rome
wnBREEMENs
WANDGEDIERTE
Het nieuws van heden
Vliegramp in de
bergen bij Napels
WANDGEDIERTE
De eischen van
Henlein
IN DE MEESTE LANDEN
KALM VERLOOPEN
GESPANNEN
TE SJANGHAI
IEDEREEN IS NERVEUS
voo Aars-
prijscourant
TELEF. 10070
BRANDSTOFFEN
sidle** *%ooit ieteue
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per weekper kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27XA ct. per week,
per kwartaal f3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD HAARLEM
MAANDAG 2 MEI 1938 - AVONDBLAD
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21151
Fa. H. V. LOON Tel. 23037
Zuiveraars v. Rijks- en Gemeentegebouwen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
t'.IM BLADZIJDEN
Negentien inzittenden, die de
huwelijksfeesten te Tirana
hadden bijgewoond, om
het leven gekomen
Nevel belemmerde het
uitzicht
Onrustig Palestina
Accoord in de Fransche
metaalindustrie
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Alleen in Tsjecho-Slowakije en
Polen kwam het tot vrij
ernstige botsingen
Een rustige Zondag te
Parijs
Groote betoogingen te Londen
Onlusten in Polen
Parade te Moskou
Britsch schip nabij
Hongkong in nood
Torpedojager ter assistentie
uitgevaren
Japanners bezetten gedurende
eenigen tijd den Nanking-road
Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan der Kathedrale Kerk te Haarlem zijn een
tweetal klokken aangeboden, welke Zondag door den Bisschop van Haarlem, Z. H.
Exc. Mgr. Huibers zijn gewijd. Rechts de 1250 K.G. zware bronzen klok, aangeboden
door de parochianen; links: de 850 K.G. zware klok, aangeboden door. Priesters,
die hun wijding in deze kerk ontvingen
NIEUWE PARTIJ
Absolute verdelging onder geheimhouding
en schriftelijke garantie.
Meubelen, kleeren, tapijten enz. worden
door ons blijvend m o t v r ij gemaakt.
ZUIVERINGSONDERNEMING „RADICAAL"
Gen. Cronjéstraat 135 Telefoon 11657
Z. K. H. Prins Bernhard woonde Zaterdag te Baam een gedeelte van het concours-
hippique bij, dat ter gelegenheid van den verjaardag van H. K. H. Prinses Juliana
werd gehouden. De Prins arriveert op het terrein
VRAACl ONZE
Men krijgt den indruk, dat de
staat van beleg in de Ita-
liaansche hoofdstad is
afgekondigd
De straten zijn vol met
soldaten
„Wij eischen niets, wat de souve-
reiniteit van de republiek
schendt
Volksstemming nood
zakelijk
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voot
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
GEGARANDEERD TOTALE UITROEIING
MARNIXSTRAAT no. 116 - HAARLEM
De viering van den 1 Mei-dag overal vrü kalm
verloopen; alleen in Tsjecho-Slowakije en Po
len kwam het tot ernstige incidenten.
Ontzettend vliegongeluk bij Napels; negen
tien dooden.
Ernstig incident te Sjanghai; Japanners bezetten
gedurende eenigen tijd de Nanking-road.
Britsch schip nabij Hongkong in moeilijkheden.
Kaderdag van „De Jonge Werkman" te Eind
hoven.
Mgr. J. Reesinek, apostolisch vicaris van den
Boven-Nül, is te Mill-Hill tot bisschop gewijd.
Benoemingen in het bisdom Haarlem.
Felle brand in een drogisterij te Den Helder.
O
ROME, 1 Mei (Havas). Een vlieg
tuig van de lijn TiranaRome, dat
Zaterdagmorgen te half twaalf was
opgestegen, is bij Maranola, niet ver
van Formia, dat halverwege tusschen
Rome en Napels ligt, tegen een berg
gevlogen en in brand geraakt.
De negentien inzittenden, veertien
passagiers en de bemanning, zijn
allen om het leven gekomen. Tot de
passagiers behoorden de gezant van
Albanië te Rome, vier Duitschers,
een Engelschman, een Amerikaan,
een Griek, en een burger uit Danzig.
Alle passagiers hadden de huwe
lijksfeesten in Albanië bijgewoond en
keerden vandaar terug naar Italië.
Het vliegtuig, behoorende aan de Ala Vit-
toria, was Zaterdagmorgen om half twaalf van
het vliegveld bij Tirana opgestegen voor een
vlucht langs de gebruikelijke route: Tirana—
Brindisi—Rome. Aanvankelijk verliep de tocht
zeer vlot, aldus lezen wij in de Telegraaf.
Toen het vliegtuig zich echter in de omge
ving van Formia bevond, geraakte het, naar
het officieele communiqué mededeelt, plotseling
in atmosferische omstandigheden, die de navi
gatie zeer bemoeilijkten. Helaas bevond zich
het toestel juist tusschen de bergen, waar een
nevel hing, die het uitzicht ten zeerste belem
merde. De piloot slaagde er niet meer in, zijn
toestel uit deze gevaarlijke situatie te redden.
Met een ontzettenden slag sloeg het vliegtuig
te pletter tegen den top van den Maranolaberg,
op een hoogte van 750 meter boven de zee. Men
heeft er slechts de verkoolde resten van terug
gevonden. De lichamen der 19 Inzittenden waren
zoo volkomen door het vuur verteerd, dat men
geen der slachtoffers meer heeft kunnen her
kennen.
Zondagmorgen z\jn zes Arabische politieman
nen gedood tijdens een uiterst heftigen aanval
van terroristen op een verplaatsbaren post na
bij Tulkarem in Palestina. De aanvallers leden
eveneens zware verliezen.
PARIJS, 2 Mei (Havas). De metaalbewer-
kersbond in het district Parijs heeft gister
avond een communiqué gepubliceerd, waarin
wordt medegedeeld, dat overeenstemming is be
reikt inzake de vernieuwing van de collectieve
arbeidsovereenkomst in de metaalnijverheid.
IË Hoogste barometerstand 773.4
te Thorshavn
'S Laagste barometerstand 753.1
De viering van den 1 Mei-dag is vrijwel
overal kalm verloopen. Alleen in Tsjecho-
Slowakije en Polen kwam het tot incidenten
en werden eenige personen gewond.
Het hoogtepunt van den Duitschen nationa-
len feestdag van 1 Mei bestond in de betooging
in den Lustgarten waar een duizendkoppige me
nigte bijeen was. In het midden van den Lust
garten was een meiboom uit Oostenrijk opge
steld.
Rijksminister dr. Goebbels hield als eerste 'n
korte toespraak, waarin hij uitweidde over de
ontzaglijke verandering, die in de laatste vijf
jaar in Duitschland tot stand is gebracht.
Na deze sprekers betrad Hitier, luide toege
juicht, het spreekgestoelte.
Hitier eindigde: wij vieren thans den eersten
Mei en vooral een feest der vreugde. Zes en
een half millioen Duitschers zijn in de grenzen
van het Rijk mede opgenomen. Dat brengt
voor ons nieuwe taken met zich mee. Wat ech
ter ook aan moeilijke problemen aanwezig moge
zijn, ik twijfel geen oogenblik of in enkele ja
ren zullen wij al deze problemen opgelost heb
ben.
De eerste Mei te Parijs week niet veel af van
de gewone Zondagen van het jaar. In de stra
ten was het niet erg druk en alle openbare dien
sten functonneerden normaal, terwijl men van
de politie weinig merkte.
Op straat werden als gewoonlijk lelietjes van
dalen verkocht als „gelukbrengers".
In de provincie werden vrijwel in alle steden
optochten en betoogingen gehouden, waaraan
door duizenden werd deel genomen.
De eerste Mei in Londen werd gekenmerkt
door groote betoogingen van socialisten, commu
nisten en antifascisten in Hydepark en een fas-
cistischen optocht door Zuid-Londen. In West
minster ontmoetten een afdeeling socialisten en
een afdeeling fascisten elkaar. De fascisten gin
gen langs den weg staan en brachten den fas-
cistischen groet waarop de Labourmannen ant
woordden met opgeheven vuist. Er werd over en
weer geschreeuwd en gejoeld, hier en daar
werd even gedrongen, maar de krachtige orde
bewaking verhinderde, dat het tot botsingen van
belang kwam.
Aan de traditioneele 1-Mei-betooging te Brus
sel namen alle socialistische groepen deel.
De stoet werd ontbonden voor het volkshuis,
waax de betoogers door de leiders van de par
tij werden toegesproken.
De betooging stond in het teeken van „hulp
aan de Spaansche republiek", de betoogers
wenschten „kanonnen voor Spanje".
Bij de 1 Mei-viering in Polen hebben zich
verscheidene incidenten voorgedaan. Op het
Muranofplein te Warschau ontplofte een hel-
sche machine op een plaats, waar een Jood-
sche stoet zou passeeren. Daar de weg van den
optocht op het laatste oogenblik gewijzigd
was, werd geen der betoogers getroffen, doch
twee voorbijgangers liepen verwondingen op.
Te Lwow werden verscheidene personen ge
wond door de ontploffing van een naar een
socialisten-optocht geworpen projectiel. Te
Kielce raakten nationaal-democraten en socia
listen slaags: een persoon werd gedood en ze
ven werden gewond. Te Poznan werden bij rel
letjes zes personen gewond. Te Warschau be
toogden 25.000 menschen in volkomen kalmte.
De politie was versterkt om de aangekondigde
tegenbetoogingen der uiterst rechtsche partijen
te verhinderen.
Op het roode plein is Zondag de 1 Mei-pa
rade met de daaropvolgende betooging gehou
den. Op de treden van het Mausoleum van
Lenin hadden plaats genomen Stalin, Molotof,
Kalinin, Kaganowitsj, Dimitrof, Jesjof en vele
andere op den voorgrond tredende persoonlijk
heden. De parade stond onder leiding van ge
neraal Boedjenny. Worosjilof hield een toe
spraak tot de troepen, waarin hij o.m. de broe
derlijke groeten van het roode leger aan de
Spaansche regeeringstroepen en aan de Chi-
neesche strijdkrachten uitsprak. In korte woor
den sprak Worosjilof voorts over de vernieti
ging van de verraders in het binnenland.
Na de parade begon de massabetooging, die
door den regen eenigszins werd gehinderd.
Terwijl 500.000 communisten te New York in
optocht naar de Unionsquare trokken voor een
1 Mei-betooging, juichten een millioen andere
Amerikanen de repetitie van de wereldtentoon
stellingsparade toe, waarbij 452 opgetuigde voer
tuigen door de straten reden naar het tentoon
stellingsterrein op Long Island.
PRAAG, 1 Mei. (Havas) Het Sudeten-
Duitsche blad „Die Zeit" bericht, dat gister-
HONGKONG, 2 Mei (Reuter). De Britsche
torpedojager „Defender" is uitgevaren, nadat
noodseinen waren opgevangen, dat het te Liver
pool thuis behoorende stoomschip „Thurland
Castle" ter hoogte van het eiland Toeng Khan,
op 20 mijlen ten zuiden van Hongkong, aan
den grond was geraakt.
Zes passagiers van de „Thurland Castle", die
een reis om de wereld maken, zijn aan boord
van den oorlogsbodem genomen,
avond te Troppau jeugdige Duitschers in
conflict zijn gekomen met Tsjecho-SIowaak-
sche betoogers.
De politic greep in en arresteerde een
aantal personen. Nadat de politie versterking
had ontvangen werden de jongelui met den
gummistok verspreid.
De Sudcten-Duitscher dr. Hampel Zattig, die
zich ter plaatse bevond, maakte een opmerking
over het ruwe opreden der politie, waarna hij
onmiddellijk tegen den grond zou zijn geslagen.
Hij moest met een hersenschudding naar het
ziekenhuis worden overgebracht.
In den nacht moest de burgemeester van
Troppau ingrijpen om de onlusten te doen ein
digen.
Zondagmorgen heeft zich een tweede incident
voorgedaan, te Troppau, waar een botsing ont
stond tusschen Tsjechen en leden der Sudeten-
Duitsche partij. Eenige personen werden ge
wond.
Het Duitsche Nieuwsbureau geeft de volgende
lezing van de incidenten te Troppau:
De Tsjechische politie te Troppau heeft in
samenwerking met communistische elementen
groepen Sudeten-Duitschers, die de grootste
discipline bewaarden, neergeknuppeld. Daarbij
werd de advocaat dr' Hampel-Zattig door zes
agenten half dood geslagen, zoodat hij in le
vensgevaarlijken toestand naar een ziekenhuis
gebracht moest worden.
SJANGHAI, 2 Mei (Reuter). Gisteravond
is hevige opwinding ontstaan, toen een af
deeling- Japansche gendarmerie, de bajonet
op het geweer, voor den duur van zes uur
feitelijk bezit nam van een gedeelte van
den Nanking-road.
De Japanners gingen tot deze actie over,
daar een handgranaat naar een Japanschen
vrachtauto was geworpen. Elf Chineezen wer
den daarbij gewond. Degene, die de bom heeft
geworpen, kon ontkomen. Als gevolg van dit
incident is de toestand te Sjanghai thans tame
lijk gespannen.
De Britsche bevelhebber heeft vanochtend
een afdeeling op post gezet bij de plaats, waar
zich het incident heeft voorgedaan.
Een aantal Japansche gendarmen bevindt
zich nog steeds in de straten. Gisteravond zijn
eenige gendarmen een politiebureau binnenge
komen, waar Britsche beambten dienst deden.
Gemeld wordt, dat de Britsche bevelhebber
den Japanners heeft gevraagd het gebied te
ontruimen. 'Een groote menigte ziet toe, wat
er gebeurt.
Er is nog een Britsche troe*ienPf<Jaeiing naar
het politiebureau gezonden met, naar men ge
looft, het bevel er te blijven, zoolang de Japan
sche gendarmen er zullen blijven. Dit bevel
geldt ook voor de afdeeling, welke dienst doet
op den Nanking-road. Ook deze afdeeling heeft
versterking ontvangen.
De algemeene spanning in de nederzet
ting is nog vergroot door berichten, welke
inhouden, dat 2000 man, die deel uitmaken
van een afdeeling ongeregelde troepen,
ter sterkte van 5000 man, die gezonden
waren om het den Japanners in het gebied
van Sjanghai en Nanking lastig te maken,
in het geheim zijn binnengekomen in de
door buitenlanders bewoonde stadsdistric
ten.
De politie zoekt naar verdachte personen
en naar wapens.
Tsjang Kai Sjek heeft de Chineezen opge
roepen de binnengevallen Japanners achter him
front te bestoken en den aanvaller af te mat
ten, teneinde de slotoverwinning van China te
verzekeren.
De Japanners kunnen alleen de groote ste
den met goede verbindingen bezetten en niet
de kleine dfstrictssteden, aldus zeide Tsjang
Kai Sjek, Laten zij, die gevlucht zijn uit de
door de Japanners bezette streken terugkeeren
en zich onderling organiseeren, zoodat zij den
vijand kunnen bestrijden, waar daartoe ook
maar de gelegenheid ontstaat.
meerderheid was.
S te Boedapest
VERWACHTING: Meest matige, Oos- Z
telijke tot Noordelijken wind; in het EE
Noorden gedeeltelijk bewolkt, waarschijn- 5}
lijk droog weer met kouden en helderen EE
nacht; in het Zuiden half tot zwaar be-
wolkt tot betrokken, weinig of geen re-
gen, weinig verandering in temperatuur
jH overdag.
Zon op v.m. 4.30 onder n.m. 7.25 uur.
Licht op n.m. 7.55. Maan op v.m. 5.55
onder n.m. 10.27. Eerste kwartier 6 Mei.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiiiiiiiiii
De in het politieke leven van Amerika be
kende gebroeders Lafolette, t.w. gouverneur
Philip en senator Robert Lafolette, hebben een
nieuwe politieke partij gesticht, de National
Progressive Party,
(Van onzen Romeinschen correspondent)
Met de definitieve aankondiging in de
Italiaansche bladen, dat Hitier
Dinsdagavond as. te. Rome zal ar-
riveeren, schijnt het, of alles hier anders is
geworden. Opgebroken straten, huizen, die
in de steigers staan, fonteinen, die, stom
geworden terwille van schoonmaak en res
tauratie, bedenksels schijnen van een gril-
ligen, onevenwichtigen geest wij zijn er al
weken mee vertrouwd.
Maar het kwam ons een weinig zinloos voor,
zoo ongeveer als de water- en boenwaswoede
van een door het voorjaar gekwelde Nederland-
sche huisvrouw. Thans echter is alles meenens
geworden. De armtierigste fantasie is thans in
staat de koortsachtige bedrijvigheid, welke in
Rome heerscht, te zien in het perspectief van
het eindresultaat: een overdonderend welkom
aan den Duitschen vriend.
Rome is nerveus. Zullen de versieringen
klaar komen? Natuurlijk komen ze klaar. Klop
pen bewaking en surveillance overal? De bewa
king en surveillance hebben als het ware een
net van de fijnste mazen rond en over Rome
gespannen, maar dat doet niets af aan het feit,
dat één scheurtje in dat net noodlottig kan zijn.
Kunnen de manoeuvres niet in het honderd
loopen? In het honderd loopen niet, maar hoe
gemakkelijk kan een soldaat, een of andere
boerenjongen uit de Abruzzen of uit Calabrië,
niet uit den pas raken, waarmee Italië wel niet
staat of valt, doch wat den commandant van
de sectie, waarin die linksche soldaat thuis
hoort, een vieze pijp te rooken kan geven. Zoo
hebben allen hun zorgen, die nerveus maken,
architecten, aannemers en opzichters; de po
litiemannen, van den hoogsten commissaris x>t
en met den onaanzienlijksten „stille"; de of
ficieren, van den generaal en den admiraal tot
en met den sergeant en diens pendant op zee
Waar zenuwachtigheid heerscht, is het
zelden aangenaam. In Rome is het thans
zoo aangenaam, als ik vermoed, dat het is
in een stad, waar de staat van beleg is af
gekondigd. Iedereen meent op zijn tellen
te moeten passen. En werkt de menta
liteit aldus de staat-van-beleg-sfeer in de
hand, het aspect, dat de straten bieden,
doet het niet minder. De straten zijn eens
zoo vol met soldaten als in normale tijden
en dan loopt er op de dertig burgers al één
soldaat.
En telkens marcheeren afdeelingen langs,
muziek en vaandel voorop. Zaterdagmorgen
reed met oorverdoovend geraas een afdeeling
van dertig tanks de Via Cola di Rienzo af,
met hun machinegeweren recht op den muur
van Vaticaanstad gericht. Maar de eenige zou-
aaf was een tuinman, die een hoog-gelegen
Vaticaansch gazon een beurt gaf. Hij tuurde
onder de hand naar de snel naderende be
dreiging uit, maar sloeg geen alarm.
Een kilometer buiten Rome kampeeren
vijftigduizend giovani fascisti, avanguardisti,
en marinaretti, die in een groote manoeuvre
Hitier de resultaten zullen laten zien van hun
praemilitaire opvoeding.
Vrijdag was het repetitie onder lei
ding van niemand minder dan Starace, den
secretaris van de fascistische partij. Starace
verontschuldigde zich bij voorbaat tegenover
de journalisten voor eventueele fouten.
Het was een generale repetitie, maar niet
temin de eerste. De repetitie verliep zoodanig,
dat men zich afvroeg, waarom de opvoeding
der jongens praemilitair heette. Als volmaakte
soldaten trokken zij in colonnes op, zochten zu
dekking tegen een denkbeeldig trommelvuur,
laadden zij snel en zeker de machinegeweren
van de muilezels af om deze even snel en zeker
op te stellen en te richten, en als volmaakte
soldaten kon men een groot aantal van de
jongens 's avonds door de stad zien flaneeren.
Zq versterkten daar het militaire element, dat
zoodoende in de avondlijke straten veruit in de
PRAAG, 1 Mei (D.N.B.) Te Gablonz
heeft Konrad Henlein voor 40.000 toehoor
ders ter gelegenheid van de 1 Mei-betooging
een redevoering uitgesproken, waarin hü
o.m. verklaarde, dat de houding der Tsje
chische pers niet in overeenstemming is
met de werkelijke gevoelens en den wil van
het eigeniyke Tsjechische volk. Het volk
moet zich in een openlijke volksstemming,
zonder eenige beïnvloeding, er over uitspre
ken of het met de Duitschers in haat of in
vrede wil leven.
De eischen, die spreker in Karlsbad gesteld
heeft zijn geen maximale eischen; het zijn de
eenig mogelüke, die spreker als juist nog vol
doende basis beschouwt, waarop het nationale
probleem kan worden opgelost.
Wij zullen ons nooit accoord verklaren met de
positie van een minderheid in den Staat en
nooit den Tsjechen voorrechten in den vorm
van aanspraken, welke hen boven ons stellen,
toekennen.
Wij achten den tegenwoordigen rechtstoestand
van den staat in stryd met de beloften en toe
zeggingen der Tsjechische vredesdelegatie, met
het verdrag van St. Germain en met de grond
wet en kunnen dien rechtstoestand derhalve
ook niet als basis voor een duurzame reorgani
satie van de staatsverhoudingen erkennen. Wij
zijn wel bereid de grondwet als punt van uit
gang voor het ter hand nemen van de oplossing
van het probleem te beschouwen, doch leggen
er tegelijkertyd den nadruk op, dat de grondwet
tot stand is gekomen met volkomen uitschake-
ing van de Sudeten-Duitschers en niet voldoen
de recht doet wedervaren aan het kernprobleem
van den staat, het nationale probleem.
Ik verklaar openlijk: wij willen geen voor
rechten tegenover een ander volk in Tsjecho-
Slowakqe, maar wy willen ook geen min
dere rechten hebben.
Wij willen geen Tsjechisch ve'stigingsgebied
veroveren, maar ook ons eigen gebied niet ver
liezen; wij willen geen heerschappij over het
Tsjechische volk uitoefenen, maar ook zelf niet
door het Tsjechische volk overheerscht worden.
Wy eischen niets, wat de souvereiniteit en in
tegriteit van de Tsjecho-Slowaaksche republiek
schendt.
Henlein eindigde zijn rede met te verklaren,
dat hij van zijn eischen, die hy te Karlsbad had
gesteld, niets had terug te nemen, evenmin
had hij er iets aan toe te voegen.