Prettig
1
OUKADVOCAAT
ZIT EEN BRIL VAN
OPTICIEN STIENS
ECHTE WALES-ANTHRACIET
R.K. Middenstand
BEZOEKT HET
GARAGE RABO
Haarlem, 13 Mei
WITTOP KONING
Kort en volledig
VRIJDAG
13 MEI 1938
Vervlogen Illusies
leerlingenavond Haar
lems MUZIEKINSTITUUT
e*s»r. 27 Lever. a. Z.fondsen
Eindexamens H.B.S.
in 1938
Data en deskundigen
JUBILEUM MEJ. G. M. SMITS
Verkoopingen in de Haarlem
mermeer
GELDIG TOT 1 JULI
Als ik geen ad
vocaat was, dan
zou ik Advocaat
willen zijn - Ad
vocaatvan Oud..
VAN vehsddL NEDERLANDSCHE EIEREN
'Jédan voo, .nddrt'af*0%. unman
«o«h (60-65 Vaffl8"!
Vervroegde winkelsluiting op
Zaterdagavond afgewezen
Vrijstellingen examen
Handelskennis
VAN ONZEN WINKELSTAND
Fa. Vastenhoven jubileert
Tram reed sneller dan bus
Programma Radio-Centrale
BURGERLIJKE STAND
D.H.V.B.-UITSLAGEN
HONKBAL
Het programma
ZEILEN
Haarlemsche Zeilvereeniging
WIELRENNEN
Wedstrijden Halfwegsche
wielerbaan
0 BETROUWBARE AUTO'S
v. zelfrijders (zonder chauffeur)
9 pe> dag, week, maand en langer
Onze wagens zijn All Risk verze
kerd en voorzien van triptiek
Uitsluitend modellen 1937 en 1938
DE UITVOERING DER R. K.
ORATORIUMVEREENIGING
Karol Szymanowski
AGENDA
Bioscopen
14 Mei
Bioscopen
STAD
Wij werden er dezer dagen aan herinnerd,
c'at de ijzerhoudende bron „Hollandia" te Vijf
huizen vijftig jaar in exploitatie is Tot die
exPloitatie werd besloten, nadat de Amster-
hamsche scheikundige, prof. dr. I. W. Gun-
nir>g de resultaten van zijn onderzoek had uit
eengezet voor een kring van medische deskun-
®Sen uit Amsterdam, Leiden en Utrecht.
Reeds in 1854 was de Hollandia-bron ontdekt.
®en landbouwer wilde achter zijn huis een
We' slaan en boorde op 7 meter diepte de bron
aan. Het water spoot met zooveel kracht uit
h°n grond, dat zijn landerijen onder water
hepen. Het bleek rijk te zijn aan magnesium,
jodium, kalk, natrium en andere stoffen.
Wat al illusies hebben de Haarlemmers van
tijftig jaar terug op de Hollandia-bron ge
bouwd! Haarlem zou de gelijke kunnen worden
Van Wiesbaden en andere badplaatsen, neen
deze overvleugelen, omdat het Haarlemmer-
■deersche water zooveel beter dan het Duitsche
as en de zee zóó dicht bij, zoodat de bad
rusten niet alleen van geneeskrachtig bron
water, maar ook van het fraaiste zeestrand,
"at er in Europa is, zouden kunnen profiteeren!
Er werd in Haarlem 'n Brongebouw neergezet
cd met veel plechtigheid door den commissaris
(i'r Koningin in de Provincie Noordholland ge-
°Pend.
Er werd een drinkhal gebouwd, waarin het
Water uit den Haarlemmermeer werd aange-
v°erd. Er werd reclame gemaakt, hoewel de fi-
Uaiiciën niet toelieten dit uitbundig te doen.
Re eerste Amerikaan, die hier aankwam als
"adgast, werd met veel eerbetoon ontvangen,
P'uar verdween weer spoedig. En daarbij is het
üebieven.
Wat de oorzaak van de totale mislukking is
geweest? Gebrek aan inzicht of doorzettings
vermogen? Wij kunnen er lang over twisten.
8Poedig kwam de exploitatie van de Hollandia-
°ton onder dezelfde leiding als de Victorisbron
te Oberlahnstein in Duitschlaand en Haarlem
een desillusie rijker geworden. Thans is het
Efongebouw alweer verdwenen. Daar waar een
S'andioos Kurhotel gedacht was, is thans het
8Portfondsenbad verrezen en de drinkhal is bij
kinderen, die naar den Hout gaan, bekend
als het geheimzinnige huis waar de boeman
Woont. En dat alles is in nog geen vijftig jaar
Geschiedenis geworden! Wie van de Haarlem
mers weet er nog iets van?
Eet is een lange, voor een leerlingenavond
f'Senlijk al te lange avond geworden, deze 35e
,erlingen-uitvoering van bovengenoemd mu-
ziekinstituut. En dat het zoo laat geworden
valt in hoofdzaak toe te schrijven aan de
V'eel te lange muziek-composities, welke wij van
^'Schillende leerlingen te hooren kregen, ter-
de slot-declamatie, welke onmiddellijk na
e Pauze was gezet, ruim een half uur in be-
faS nam Men moge met een en ander in het
rvolg rekening houden, zoowel in het belang
optredenden zelf, die zich beter op een
i °l't werk kunnen voorbereiden, als in het be-
a"g der aanwezigen, die de toch al niet altijd
j/h dankbare luistertaak moeten vervullen.
wil evenwel niet zeggen,, dat we gister-
*v°nd niet meer dan eens hebben kunnen ge-
'6ten van waarlijk verrassende staaltjes van
uPnen der diverse leerlingen.
Onder de piano-leerlingen van den directeur
instelling, den heer Nico Koogerwerï, waren
^'schillende veelbelovende jonge krachten, en
6 mogen hier bij uitzondering, maar zeker
/'verdiend, den' naam noemen van zijn eigen
/chtertje, Frieda, wier voordracht getuigde
3" fijnen muzikalen smaak, wier techniek
e'kelijk bijzonder frappeerde, door het ge-
u/eveerde en zekere van den aanslag en de
'eUr.
r °°k onder de leerlingen van den piano-lee-
Ka' Willem Rettich mochten we aardige
Uchten ontdekken; voorbeeldig' kort, in te-
g/stelling met de voorbeeldig lange voorgan-
sv's uit de pianoklasse van den heer Stam,
ai'6n zeker de beide jeugdige jazz-enthousias-
die de leuke Paso doble en Rumba voor
(w/uden van Seiber met ernst en aplomb ten
3e gaven, en hier veel succes mee behaalden.
H e hoorden verder nog vioolleerlingen van
Dj Eeeren Cor Kint en Joh. Vierveijzer, en
/"/ten hier opnieuw ervaren, welk een
ij6 "ijk instrument de viool toch is, en hoe
sp "'et bedwongen zenuwen ons parten kunnen
tev eh en zich een uitweg zoeken of in een
ed ee' aan beweging en onbeheerscht spel, of,
ii "at is erger, in een detoneeren over de ge-
Soprf linie' tel'wijl men °°k dan een overigens
bedoelde rozenhulde in ontvangst kan
jv6h nemen.
leerf ohoreografische étude door een twaalftal
le^'hgen van de Rhythmische Dans en Bal-
asse van mevrouw Iris Ray die zelf
lejjj ziekte verhinderd Was een en ander te
't werd heel aardig gedanst, maar zeer in
Van '/onder vielen wel de Danse Tambouïïn
eq Ray zelf en de Tap Dance van Dolly
anEa in den smaak. De Oud-Hollandsche
S^^ansen van Siep in Volendammercos-
bijv/. Piochten ook grooten en welverdienden
°°gsten, al hadden we ons het tempo
"e /«ijk iets sneller en vlotter gedacht, en
a'iobegeleiding iets pittiger.
S,6P /e. Pauze werd de volgorde der optreden-
80(jt.eniëszins verbroken en hoorden we eerst
ns
Beatrijs met de muziek van Alex
verdienstelijk optreden van enkele piano-leer
lingen van den heer Hoogerwerf, en zijn toen
gegaan, met de overtuiging, dat het laat, zeei
laat kon worden, wanneer we alles moesten
afwachten. Er stonden nog declamatie-leerlin
gen vermeld van den heer Primo, piano-leer
lingen van Willem Rettich en viool-leerlingen
van Cor Kint.
We mogen wel veronderstellen, dat ook dit
verloop in het Crescendo-teeken zal hebben ge
staan en dat het voor de leeraren zooals als
voor de leerlingen een succes geworden is.
J. S.
6tlin°len d00r de dames Ro°s en Cornelisse,
t*eb h°en resP- "R "e Declamatieklasse van
deer P. Primo en de pianoklasse van Theo
k'e$t ®r Pas. Het werd een zeer verdienstelijke
[liUc> vooral van de zijde der declamatrice,
er leeuwenaandeel heeft, maar hei
'n de gegeven omstandigheden wel veei
het
geduld van de grootere laat staan
Vr,r|kleinere toehoorders.
hebben verder nog geluisterd naar het
Dezer dagen hebben wij reeds eenige com
missies gepubliceerd, die door den minister zijn
aangewezen voor de eindexamens der Hoogere
Burgerscholen A.
Thans volgen de benoemingen die verband
houden met de eindexamens der Hoogere Bur
gerscholen B.
Bij de eindexamens der afdeeling hoogere
burgerschool B van het het Kennemer lyceum te
Bioemendaal op 13, 14, 15, 16 en 18 Juli:
deskundigen; J. van Andel te 's-Gravenhage
(behalve op 19 en 20 Juli), A. H. A. E. Immink
(op 19 en 20 Juli), dr. Th. Strengers te Utrecht,
mr. N. Stufkes in de Bilt (U.).
By de eindexamens der afdeeling hoogere
burgerscholen B van het; Christelijk lyceum te
Haarlem op 27, 28, 29 en 30 Juni en 1 Juli;
Roomsch-Katholiek lyceum te Haarlem op 2, 4,
5 en 6 Juli:
deskundigen: ir. J. C. Arkenbout Schokker
te Scheveningen, dr. ir. P. Dingemans te Delft,
mej. dr. C. Serrurier te Leiden;
Bij de eindexamens van de: gemeente
lijke hoogere burgerschool te Hilversum op
23, 24, 25, 27, 28, 29 en 30 Juni en 1 en 2 Juli;
2de gemeentelijke hoogere burgerschool te
Haarlem op 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15 en 16 Juli;
deskundigen; mej. dr. J. G. Eymers te
Utrecht, dr. J. E. W. Ihle te Amsterdam, mevr.
dr. J. van den Bergh van Eysinga—Elias te
Santpoort;
Indertijd deelden wij mede, dat mej. G. M.
Smits, haar zilveren jubileum vierde als eenige
vrouweiyke leerkracht aan de St. Canisius-
school aan de Linschotenstraat. De herdenking
viel op Goeden Vrijdag, zoodat er geen rucht
baarheid aan het jubileum gegeven werd.
Bestuur, inspectie en personeel der school
zullen haar nu echter een huldiging bereiden
op Maandag 16 Mei. Des morgens gaan alle
kinderen onder de H. Mis van kwart over acht
te Communie. Om tien uur zullen velen in de
benedenzaal van het jeugdgebouw der parochie
hun waardeering over het werk van de jubila-
resse uiten. En om ongeveer 11 uur kunnen
ouders van leerlingen en oud-leerlingen hun
gelukwenschen aanbieden.
Ten overstaan van Notaris R. C. A. van Cra-
nenburgh werden gisterenavond in Openbare
Vrywillige Verkooping verkocht, in Café-Res
taurant „De Beurs" te Hoofddorp: De boerderij
„Lentevreugd", gelegen aan den Spieringweg
895, aan den heer en mej. Penning te Amster
dam, voor 12.135,—. De boerderij „Zomer-
vreugd", gelegen aan den Spieringweg 1031,
aan B. Hopman, te Amsterdam, voor 9460,—.
o.a. a
2.— afm. 20/35
1.75 afm. 12/20
per 70 K.G.
HARMENJANSWEG 67 A TELEFOON 16100
MSAHOtCSI
niet
60 p. tlescU tan 7S M1ET.maaUioudende
heit U met Oud s Adv succes aan ons
„ons. Het oordeel U aan »- T
In een der zalen van café-restaurant Brink-
mann hield de afd. Haarlem van de R. K.
Middenstandsvereeniging een vergadering met
belangrijke agenda.
Na een woord van welkom door den voor
zitter, den heer Th. S. Hooy, speciaal gericht
tot den directeur, leeraren en de vele leerlingen
van den middenstandscursus, hield de heer G.
Maers een voordracht over de werking en het
streven van het machtige raderwerk der mid
denstandsorganisaties, een rede die vooral in
verband met het komende examen Algemeene
handelskennis van groot belang was. Spr. ging
in groot lijnen 'het ontstaan en den groei van
de R. K. Middenstandsorganisatie na, schetste
het organisch geheel van den R.K. Midden
standsbond in ons land en weidde uit over de
vakorganisaties.
Door eendrachtige samenwerking kunnen bij
de overheidslichamen onze belangen verdedigd
en naar voren gebracht worden. Weest allen
haast goed zakenman ook goed organisatie-
mensch.
Wij, katholieken, staan in ons land vooraan
op organisatiegebied. Aan ons de taak om die
faam waardig te blijven.
Onder de vragen, die naar aanleiding van
deze voordracht werden gesteld, was er een,
die handelde over de vrijstelling van het han
delskennisexamen, n.l. of een diploma M.U.L.O.
vrijstelling verleende. De heer Luiten, direc
teur van de Handelsavondschool antwoordde
hierop, dat hij dat niet waarschijnlijk achtte.
Op de M.U.L.O. wordt niet in alle eischen van
dit examen onderwezen.
Spr. achtte de lijst toch al zacht gespro
ken eigenaardig. Het gymnasiumdiploma
geeft wel recht op vrijstelling, hoewel daar
noch boekhouden, noch handelsrecht e.d. in
voldoende mate worden behandeld, doch
het diploma handelsavondschool staat
daarentegen niet op de lijst van vrijstellin
gen.
Zoowel het financieel jaarverslag als de be-
grooting 1938 konden onveranderd de instem
ming der vergadering verkrijgen.
Nu de heer H. Th. Fibbe zyn functie als
secretaris zal neerleggen, ontstaat groote be
hoefte aan een bureau. Ook uit het oogpunt
van propaganda is een dergelijke instelling
noodzakelijk. Voor de oprichting van dit bureau
werd op de begrooting een bedrag van f 1000
geplaatst.
De heer E. W. Walop, de penningmeester,
werd voor zijn veelomvattenden arbeid be
dankt.
Dan werd de door de bediendenorganisaties
gevoerde actie besproken om de winkels des
Zaterdags om 6 of 8 uur te sluiten. De R. K.
en de Christeiyke zonden een adres aan den
raad voor de 8 uur-sluiting, de neutrale willen
zelfs een sluiting om 6 uur.
Opgemerkt werd o.a., dat de Zaterdag
avond voor den Haarlemschen winkel
stand zeer belangrijk is. Sluiting om 6 uur
en ook om 8 uur zou de groote groepen,
die nu uit omliggende gemeenten naar onze
stad komen, van hier verwijderd houden,
terwijl ook eafé's daar nadeel van zouden
ondervinden.
De heer van Tetering merkte op, dat voor
het stadsbeeld vervroegde sluiting op Zaterdag
fnuikend zou zijn. Winkeliers zouden hun
etalages niet meer verlichten en ook een deel
van hun verkoop verliezen. Want is het niet
zoo, dat men dikwijls, zonder te willen koopen,
zich onweerstaanbaar tot een bepaald arti
keltje voelt aangetrokken?
De voorzitter concludeerde, na nog eenige
opmerkingen, dat indien B. en W. bij het
bestuur om advies zouden komen, men een
afwijzende houding tegenover deze voorstel- GEOPEND:
len zal aannemen. ZONDAGMIDDAG (2 TOT 5 UUR) ZONDAGAVOND (8 TOT 10 UUR) POPULAIR
Aan het slot der vergadering, omstreeks het DONDERDAGAVOND (9 TOT 10.30 UUR)
middernachtelijk uur, werd door den heer T 0
Alders aan den voorzitter dank gebracht voor F eestellj ke OpeningZaterdag 14 Vlei CL.S.f S middags J U.11T
zijn arbeid voor de vereeniging.
De oudste zaak van Haarlem-Noord, de firma
Vastenhoven, aan de Ostadestraat 4 zal Zater
dag haar -A)-jarig bestaansfeest vieren.
Zij werd opgericht toen in de Kleverpark-
buurt nog slechts enkele huizen stonden en in
den loop der jaren is zij, dank zij het handels
inzicht van den toenmaligen firmant, uitge
groeid tot wat zy nu is: een modern-ingerichte
zaak waar men een keuze kan maken uit eer
uitgebreide collectie kousen, badpakken, trico
tages en manufacturen.
De heer H. v. d. Ham, die reeds sedert jaren
de zaak leidt is op de origineele gedachte ge-
xomen, om ter gelegenheid van het jubileum
bij aankoop tot een bepaald bedrag cheques uit
te reiken, terwijl de kinderen van klanten kun
nen deelnemen aan een ballonwedstrijd om
fraaie prijzen.
De zaak is overladen met bloemstukken, die
leveranciers en cliënten met hun gelukwenschen
dedsw toekomen. Ook wij wenschen deze firma
die met haar tijd mee weet te gaan, nog lange
jaren van toenemend succes toe.
Om tien minuten over twaalf reed in den
afgeloopen nacht op de Amsterdamsche Vaart
voor een uit de hoofdstad komende tram een
autobus. De tram reed zeer snel en de wagen
voerder zag den voor hem ry denden bus niet
tijdig, met het gevolg, dat de tram tegen den
Brockwaybus opreed en dezen nog ongeveer 20
meter voortduwde. De bus maakte een zwaai
en kwam tusschen trottoir en tram tot stil
stand.
Beide voertuigen werden beschadigd. Hoewel
persoonlijke ongelukken niet voorkwamen, raak
te een 45-jarige trampassagiere zoodanig over
stuur, dat zij op een nabijgelegen politiepost
gekalmeerd moest worden. Tegen den trambe
stuurder is proces-verbaal opgemaakt.
ZATERDAG 14 MEI
Programma 1: Hilversum 1.
Programma 2; Hilversum 2.
Programma 3: 8.00 Keulen; 9.20 Parys Radio:
11.05 Radio P.T.T. Nord; 11.20 Keulen; 12.20
Ned. Brusel; 12.30 Fransch Brussel; 1.20 Keulen;
2.20 Ned. Brussel; 3.35 Keulen; 6.05 Fransch
Brussel; 6.20 Keulen; 8.20 Milaan; 11.35 Keu-
len.
Programma 4*. 8.00 Ned. Brussel) 8.20 Diver-
sen; 9.35 London regional; 11.40 Droitwich;
12.20 London Regional; 2.20 Droitwich; 11.10
Parijs Radio.
Programma 5: 8.00—7.00 Diversen; 7.00 Ver
zoekprogramma; 8.0012.00 Diversen.
en mensch kan evenmin een pri
vaten godsdienst hebben, alsdat
hij een private zon of een private
maan heeft.
Geboren: T. Dreijer—Baitermann, d.; G. G.
Bottelier—Heeremans, z.; E. C. Vallenduuk—
Holzapfel, d.; P. A. Janssen—v. d. Zwet, z.; W.
J. Fransev. Veenendaal, z.; R. Linthorst
Besseling, d.
Overleden: P. J., 7 j„ z. van P. J. Brands,
Kamperlaan; M. A. Kiers—Zuiderhoek, 73 j.,
Oranjestraa; H. M. v. Raaphorst—Koppen, 42
j., Vosmaerstraat; I. Verburg, 49 j„ Vrouwe-
hekstraat, G. v. Steen—Toepoel, 76 j„ Jacob-
straat; A. HoogerwerfRoest, 76 j., Wester-
houtpark; J. Tekelenburgg, 67 j., Leidsche-
vaart.
Hoewel het seizoen bijna ten einde is, worden
de nog resteerende uitslagen in de D. H. V. B.
competities op Zondagavond toch nog inge
wacht. Vooral met het oog op de wedstrijden
voor de promotie- en degradatie-competitie zijn
de resteerende resultaten voor velen nog van
groot belang. We stellen de gelegenheid tot het
opgeven der uitslagen gedurende de maand Mei
nog open tusschen zeven uur en half acht onder
het bekende nummer 15658.
Het programma van deze week vermeldt o.a.
de volgende wedstrijden.
Eerste klasse. Zaterdag: V. V. G. A. I—H. H.
C. I, Blauw Wit I—Ajax I. Zondag: Haarlem I
r!c.h. I.
Tweede klasse. Zondag: S.D. O. IIA. F.C.
I, R. C.H. II—Blauw Wit II. Schoten I—Haat-
lem II.
Derde klasse. Zaterdag: S. D. O. IIR. C.H.
Ill, R. C. H. IV—E.H.S., Kinheim—E. D. O. V.
Zondag: H. H. C. Ill—T.H.B.
H. H. C. zal het naar alle waarschijnlijkheid
in Amsterdam niet gemakkelijk hebben, daar
V.V. G. A. er verleden week Zaterdag nog in
geslaagd is Ajax te kloppen.
De ontmoeting Haarlem IR. C. H. I heeft
plaats op Zondagmorgen half tien in het Noor
der Sportpark. Door de overwinning van R. C.
H. op Blauw Wit zal Haarlem wel voldoende
gewaarschuwd zijn, zoodat we geen tweede over
winning der Racing verwachten.
De H. Z.V. houdt Zondag a.s. haar eerste on
derlinge zeilwedstrijden in dit seizoen op Mooie
Nel en Noorder Spaarne.
De ochtendwedstryden vangen aan om half
elf, terwyi voor de middagwedstrijden om twee
uur zal worden gestart.
Omtrent de deelname is nog weinig bekend,
daar er tot Zaterdag kan worden ingeschreven
en velen tot het laatst wachten.
Ongetwijfeld zullen echter vele leden de ge
legenheid aangrijpen, vooral nu er een redelijke
kans op mooi weer bestaat, om weer eens hun
krachten te meten.
Op 15 Mei a.s. worden op de Halfwegsche
wielerbaan wedstrijden gehouden, waaraan de
beste Noordhollandsche amateurs en nieuwelin
gen deelnemen.
Het hoofdnummer bestaat uit een 30 K.M.
koppelwedstrijd voor amateurs, verder 'n wed
strijd over 10 K.M. en een wedstrijd voor
nieuwelingen.
De wedstrijden beginnen om 2.15 uur.
GASTHUIS VEST 11 - HAARLEM - TEL. 17266
Zooals reeds gemeld zal de R.K. Oratorium-
vereeniging op haar voorjaarsconcert, a.s. Dins
dag, de Missa pro Pace van Rud. Mengelberg
uitvoeren en het Stabat Mater van Szymanows
ki. Over dezen laatsten componist geven wy
in dit verband de volgende bijzonderheden;
Twee namen symboliseeren voor de muzikale
wereld de muzikaliteit van het Poolsche volk:
Frédéric Chopin en Karol Szymanowski. De
eerste, half Pool, half Franschman, speciali
seerde zich op een klein gebied dat der
pianomuziek en werd een der corypheeën der
toonkunst, de tweede, door geboorte meer, door
aard en aanleg minder Poolsch, koos een veel-
zijdiger arbeidsveld, maar bleef met zyn werk
meer tot Polen beperkt, ofschoon een aantal
zijner werken het internationale podium be-
reikte.
De jongere meester, die in 1883 te Tymoszow-
ka in de Oekraïne geboren werd en die reeds op
54-jarigen leeftijd in 1937 aan zijn land en aan
de muziek ontviel, toonde in zijn vroege, zonder
eigenlijke vakopleiding gecomponeerde werken,
duidelijke zielsverwantschap met Chopin. Dit
blijkt b.v. duideiyk uit zijn 9 Préludes opus 1
en de Etudes opus 4. Toen Szymanowski in 1903
leerling werd van Noskowski had hij reeds negen
opusnummers het licht doen zien, waaronder
liederen opus 7 en een vioolsonate opus 9. On
der leiding van den uitstekenden vakman, die
Noskowski was, ontwikkelde de jonge compo
nist zich snel tot een persoonlijkheid, die met
elk volgend werk meer de aandacht trok. Als
opus 10 verschenen variaties voor piano over
een Poolsch volkslied, als liedcomponist boeide
Szymanowski met opus 11, met de Bunte Lie-
der opus 13 en 12 liederen opus 17, en opus 22,
van zyn twee symphonieën trok vooral de twee
de, in Bes gr. t. opus 19 de aandacht. Ook de
klaviersonate in a mineur opus 21 wordt ge
prezen en de Romanze in D. gr. voor viool en
Eduard van Beinum
piano sluit de eerste periode in Szymanowski's
kunstenaarsleven af.
Uitgaande van Chopin had hij verschillende
richtingen op zich in laten werken, zoo b.v.
tijdeiyk die van Scriabin. Hij had daarop ech
ter geënt een zin voor goedgeproportionneerde
vormen, voor muzikale logiek en voor contra-
puntisch spel. Teederheid, tragiek en extase
drukten beurtelings haar stempel op zijn kunst.
Op den overgang naar een tweeden stijl staat
de opera in een bedrijf Hagith, die in 1912 ge
componeerd, in 1922 in Warschau, in 1923 in
Darmstadt voor het voetlicht kwam. De nu
volgende werken doen vermoeden dat Szyma
nowski inmiddels met de kunst van Debussy in
liefhebbende aanraking was gekozen. Meer
dan vroeger zoekt hy de bekoring van de on
gewone harmonie, de klankkleur, het raffine
ment van den klank. Niet ten onrechte ver
wijt men den componist in deze periode een
al te groote voorliefde voor het buitenissige
klankeffect, een najagen en uitbuiten van on
gewone, ongebruikelijke of zelfs gezochte mo
gelijkheden. In het bijzonder valt dit op in en
kele vioolwerken, zooals de Mythes opus 30
(„la Fontaine d' Aréthuse" „Narcisse", „Drya-
des et Pan") en het vioolconcert opus 35. Min
der geldt dit voor de liederen, die ook in deze
periode talrijk en belangrijk zijn, zooals Des
Haf is Liebeslieder opus 24, de Tagore-liederen
opus 41 en de Lieder des verliebten Muezzins.
De keuze van de teksten wijst hier tevens de
sfeer aan, waarin de componist gaarne verwijlt.:
het Oosten, het exotische. Een derde sympho-
nie verschijnt als opus 27, een derde piano
sonate in d. kl. als opus 36. In 1927 wordt Szy
manowski benoemd tot compositieleeraar en
directeur van het Staatsconservatorium te
Warschau, een functie, die hij tot zijn dood
heeft bekleed. Een jaar tevoren had hij een
nieuwe opera, thans in drie bedrijven, getiteld
König Roger, beëindigd. Na de crisis van ge
avanceerde uitdrukkingsmiddelen in werken als
de 2 berceuses opus 48 en de liederen onder den
titel Slopiewnie, was een verheldering en be-
zinking van den styl, een matiger gebruik van
uitsluitend coloristiscne middelen, een duide
lijker aanduiden van de tonaliteit, kortom een
terugkeer naar de ongeschminkte, ongeparfu
meerde muziek ingetreden. In deze periode ont
stond, naast de 20 mazurkas opus 50 en het
ballet' Harnas, als ernstigste en diepste, een
voudigste en oprechtste werk van Szymanows
ki, het Stabat Mater opus 53, dat in 1927 of
1928 moet zyn gecomponeerd. Geschreven voor
soli, koor en groot orkest, waarin ook hoorns,
trompetten en slagwerk niet ontbreken, is het,
wel in strijd met de voorschriften van de Kerk,
kennelijk voor de concertzaal bestemd. Maar de
aangrijpende, alle eeuwen trotseerende tekst
van Jacopone da Todi, die reeds zoovele com
ponisten, zooals Josquin des Préz, Palestrina,
Pergolesi, Haydn. Rossini, Verdi en Diepenbrock
telkens op zoo verschillende wijzen inspireerde,
heeft Szymanowski een muziek ingegeven, die
geen ander doel nastreeft dan het verhaal van
de droeve Moeder aan het Kruis van Haar Zoon,
dat in een zoo innige bede eindigt, zoo ontroe
rend mogelijk tot den hoorder te doen spreken.
Szymanowski verdeelt zqn Stabat Mater in
6 onderdeelen. Het eerste omvattend de eerste
twee coupletten, die het beeld van de Mater
Dolorosa voor ons oproepen, is geschreven voor
sopraansolo en vrouwenkoor. Het tweede, waar
in het mededoogen spreekt en waarin de zin van
Jezus' offerdood wordt aangeduid, zette de com
ponist voor baritonsolo en gemengd koor. Na
het verhaal en na de beschouwing volgt nu als
derde onderdeel het gebed vol overgave, liefde
en medeleven: „Eia mater, fons amoris, me sen-
tire vim doloris fac, ut tecum lugeam", dat
Szymanowski een sopraan en altsolo met vrou
wenkoor toevertrouwt. De extase van het ge
bed maakt in het vierde deel plaats voor de
votie, de zetting verpuurt zich tot bijna kerke
lijke middelen sopraan en altsolo met a
cappella koor en de componist bereikt een
hoogtepunt, niet door opvoering, maar door be
perking van zijn apparaat. Het vijfde deel is
wederom voor baritonsolo geschreven, met ge
mengd koor, dat duidelijker gesplitst is in flui
sterend mannenkoor (murmurando), als het
mompelend bidden bij een processie en een
vrouwenkoor, dat als van verre de woorden
van den voorganger echo't. Bij de woorden „Fac
me plagis vulnerari", waar het beeld van de
wonden en het kruis zijn stempel op de muziek
drukt, verandert deze verhouding. Bij de ge
dachte aan het hellevuur („Flammis ne urar
succensus") neemt het koor de leiding en tre
den in het orkest heviger dissonanten op, die
echter in het vertrouwen op de voorspraak van
de Moeder Gods bij het laatste oordeel, zich m
het C dur accoord oplossen. Alle drie de solis
ten en het koor vereenigen zich in het slot
nummer; de gedachte aan den zin van het
lijden van Christus: de verlossing van de erf
zonde en de toekomstige zaligheid aes men-
schen, geeft het karakter aan dit Andante
tranquillissimo. Simpel en innig, zonder eenig
valsch pathos, zonder eenig streven om impo
sant te zijn, eindigt dit werk pianissimo op
den reinen drieklank van cis groote terst.
Dr. K. Ph. BERNET KEMPERS.
Gebouw St. Bavo: Best. Metaalbewerkers, 8
uur Best. Meubelmakers, 8 uur H. G. K.,
8 uur R.K. Bevolkingsbureau, 8 uur.
Stadsschouwburg: R.K. Tooneelver. „Lauda-
mus" met „In het witte paard", kwart over 8.
Frans Ha's-museum: Expositie, 104 uur.
Kunstzaal Reeker: Expositie. 105 uur.
Kunstzaal De Bois; Expositie, 95 uur.
Rembrandt: „Meisjes achter tralies", 2.30, 7
en 9.15 uur.
Cinema: „Madame Bovary" en „De strijd om
het record", 2 en 8.15 uur.»
Luxor: Reportage doop Prinses Beatrix, 25
uur; „Een mensch stierf onschuldig", 7 en 9.15
uur.
Frans Hals: „Kareltje op dwaalwegen", 2.S0,
7 en 9.15 uur.
Gebouw St. Bavo; Geel Wit, 6 uur; R.K.
Raadsleden, 3 uur.
Gem. Concertzaal: Leerlingen-uitvoering
Adèle Drees, 8 uur.
Frans Hals-museum: Expositie, 104 uur.
Kunstzaal Reeker: Expositie, 105 uur.
Kunstzaal De Bois: Expositie, 95 uur.
Rembrandt: Meisjes achter tralies, 2.30, 7 en
9.15 uur.
Cinema: Madame Bovary en De strijd om
het record, 2 en 8.15 uur.
Luxor: 25 uur Doopplechtigheid Prinses
Beatrix; „Een mensch stierf onschuldig", 7 en
9.15 uur.
Frans Hals: „Kareltje op dwaalwegen", 2.30, 7
en 9.15 uur.
De Haarlemsche R. K. Vereeniging voor
Groote Gezinnen houdt haar jaarvergadering
op Donderdag 19 Mei, des avonds half negen,
in het gebouw van de St. 'Elisabethsvereeniginjt
aan de Jansstraat. De aftredende bestuursleden
zqn herkiesbaar. om
De trekking van de loterij ten bate van de
R. K. Harmonie St. Caecilia is uitgesteld tot
uiterlijk 15 Juli 1938.
De Ned. Natuur-Historische Vereeniging, af
deeling Haarlem en omstreken, organiseert op
de nog 3 resteerende bondagen in Mei excur
sies, resp. naar de duinen van wyk aan Zee,
het landgoed Klein Schovenhorst te Putten en
het Naardermeer.
Het comité „Herwonnen Levenskracht" heeft
toestemming gekregen om op Zondag 15 Mei
op de plaatsen, waar de jubileerende R.K.
Volksbonders bijeenkomen, strikjes te mogen
verkoopen. Dat is dus by de kathedraal en bij
de receptie en feestvergadering in gebouw St.
Bavo. Men lette er goed op niet door andere
speldjesverkoopers op de mouw gespeld te
worden.
De spaarkas St. Nicolaas bezorgde haar leden
gisteren een feestavond in gebouw St. Bavo
Alberdingk Thijm en het kleinorkest van Jan
Nibbering zorgden voor kosteiyke attracties.
De voorzitter, de heer Castricum, deelde mede,
dat de ledenvergadering 18 Mei gehouden
wordt. Over de prijzen der kolen hoeft niet ge
sproken te worden, daar deze vastgesteld zyn
door de regeering.
e
De Vereeniging tot bevordering der gezond
heid in de grafische vakken mag op Zaterdag
21 Mei in Haarlem cbllecteeren. Zij roept daar
toe medewerkers op.
In de afgeloopen week werden te Haarlem 11
fietsen gestolen.
Voor het esperanto B-examen is te Amster
dam geslaagd de heer H. W. Fris te Haarlem.
Naar wij vernemen zal de bekende radio-
artlst Peter Pech met zyn ensemble Donderdag
26 Mei a.s. in de Concertzaal een uitvoering
geven.
Vandaag viert de welbekende drankbestry-
der uit Haarlem, de heer P. Crama uit de
Kleine Houtstraat zijn negentigsten verjaar
dag. Een groot aantal jaren heeft hij zich op
verschillend gebied zeer verdiensteiyk gemaakt.
Op 16 Mei a.s. zal de heer K. Tijsterman,
opzichter bij het Havenwezen, 25 jaar in ge
meentedienst zijn.
Aan den heer H. J. van Gelderen, beëedigd
commies ten Hypotheekkantore, alhier, is met
ingang van 24 Mei na een ruim 50-jarigen
diensttyd eervol ontslag verleend.
Met ingang van 1 Juli a.s. is tot directeur
van de N.V. Joh. Enschedé en Zonen benoemd
de heer Mr. A. J. Enschedé, thans directeur der
N.V. Machinehandel Mahez. Met ingang van
20 Mei is benoemd tot directeur der N.V. Ma
chinehandel Mahez Mr. D. N. P. Hocke.
Op Woensdag 18 Mei zal de heer M. v. Doorn,
Lombokstraat 10, den dag herdenken dat hu
voor 25 jaar bij de N.Z.H. in dienst trad.
Bij beschikking van den directeur-generaal
der P.TT. is met ingang van 1 Juli 1938 aan
gewezen als beheerder van het bijpost-, tele
graaf- en telefoonkantoor te 's-Gravenhage-
Stationsweg de commies bij den post-, tele
graaf- en telefoondienst F. Mulder, thans te
Haarlem.
