ST.WILLIBRORDUS
I
Verkiezingen in
Zuid-Afrika
Halifax antwoordt
het Hoogerhuis
vereenigde katholieke pers
N.V. NEDERL.VERZ.MU.
BLOEDIGE SLACHTING
TE SOETSJAU
VERKIEZINGSACTIE IN
TSJECHO-SL 0 WAKIJE
Het nieuws van heden
Treinramp eischt
200 dooden
Cardenas naar San
Luis Potosi
DE BAROMETER
CATHARIJNESINGEL48-UTRECHT
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
DONDERDAG 19 MEI 1938 - AVONDBLAD
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21180
Japanners zouden heer en meester
zijn in de stad
Spaansche deserteurs
doodgeschoten
Joen zij trachtten naar Frankrijk
uit te wijken
^>aat Aartshertog Otto
zich verloven?
MEVROUW DUPEYRON
TERECHT
Het Weer
Ongemeene belangstelling der
kiezers in alle deelen
der Unie
Vereenigde partij ver
bovenaan
Uruguay erkent het
Keizerrijk
Mgr. Heylen naar
Boedapest
„Bij de Abessinië-politiek mag
men om de idealen de wer
kelijkheid niet vergeten"
Italië's beloften
aanvaard
Agrarische partij wil toenadering
tot Duitschers en minderheden
Incidenten in Noord-
Bohemen
Duitsche predikanten
opgeroepen
Zij moeten eed van trouw aan
Hitier afleggen
Nazi-activiteit in
Argentinië
Afgevaardigde doet opzienbaren
de onthullingen in de Kamer
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Anton Lang overleden
Sneltrein tusschen Kanton en
Hankau in botsing met
goederentrein
De Britsche stap te
Praag
Cedillo afgezet
Het proces tegen
Codreanoe
VERZEKERINGEN TOT ELK BEDRAG
Vertegenwoordigers gevraagd
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Mussolini bracht dezer dagen een bezoek aan Genua en omgeving. De Duce werd door
de bevolking met groot enthousiasme ontvangen
SJANGHAI, 19 Mei (Reuter). De Japan
ners beweren geheel Soetsjau, met uitzon
dering van het Zuidelijke gedeelte, te heb-
lk:n veroverd. In den zuidelijken sector
fordt nog verwoed gestreden.
Van 100.000 tot 150.000 man Chineesche pro-
vinciale troepen bevinden zich nog te Soetsjau.
gy hebben weinig hoop te kunnen ontsnappen.
Zij zullen zich na de inbezitneming der stad
door de Japanners zoo goed als onvermijdelijk
•het ondergang bedreigd zien.
Zoo wreed was de strijd dat Soetsjau nu een
Uitgebreide slachtplaats is. De straten zijn be
dolven onder het puin der zwaar geteisterde
duizen en liggen bezaaid met lijken en sterven
den.
Overal woeden branden, hetgeen de wreed
heid dezer algemeene slachting nog sterker doet
hitkomen.
Nadat de Japanners Soetsjau zijn bin
nengetrokken, zou het front der Chineezen
ten Noordoosten van Soetsjau geheel zijn
ingestort.
Men beweert, dat de Japansche troepen
den grooten waterweg tusschen Hansjoeng
en Taiertsjwan zijn overgetrokken.
Toulouse 19 Mei (Havas). Woensdag
avond hebben zich dertig Spaansche vluchte
den aangemeld bij de mobiele garde te Os-
^la. Zij verklaarden deel uit te maken van
„8o personen die gidsen hadden aangenomen
"T hen naar Frankrijk te brengen.
Toen zij tot zes kilometer van de Fran
sche grens genaderd waren, werden ze
Verrast door Spaansche karabiniers, die
zonder sommatie het vuur openden. Een
twintigtal menschen werd gedood, vele
anderen gewond of gevangen genomen. De
ontsnapten meenden door de gidsen ver
fden te zijn.
Nader wordt vernomen, dat de groep be
tond uit personen, voor het meerendeel jon
gheden, die zich aan de door Barcelona ge-
|®®te mobilisatie wilden onttrekken en in den
acht van Maandag op Dinsdag de Fransche
dns wilden passeeren. De Spaansche kara-
hUers openden het vuur op deze vluchtelin-
8eh en doodden er 20, terwijl een vijftigtal ge-
?°hd en gevangen genomen werd: op hen
0tld men documenten van het grootste be-
'd voor de defensie. De generaliteit heeft
Crsterkingen gezonden om de voortvluchtigen,
'e zich nog in de bergen bevinden, op te
(horen. De rechtbank te Puigcerda heeft zwa-
straffen uitgesproken wegens poging tot
®sertie, terrorisme en het maken van on-
e°orloofde winst.
Nrussel, 19 Mei (Havas) De geheele
'!'3ische pers maakt melding van de aanstaah-
Uj Verloving van aartshertog Otbo van Habsburg
Prinses Maria Theresia van Liechtenstein
q. van aartshertogin Adelaide, de zuster van
ste- met den regeerenden vorst van Liechten-
jyjh1- Een officieele mededeeling kon echter
verkregen worden.
&v®Agdad, 19 Mei. (Havas). De Fransche
Ren i ce' mevrouw Dupeyron, over wie vier da-
hpi nS niets was gemeld, is teruggevonden te
laj^ham, bij Bassorah, waar zij een nood-
dg had moeten maken.
VERWACHTING: Matige toi zwakken
wind uit Noordelijke richtingen, aanvan-
kelijk opklarend met kans op nachtvorst,
II overdag gedeeltelijk bewolkt en iets war-
mer, waarschijnlijk droog. |1
Hoogste barometerstand 768.3 te
Janmayen.
Laagste barometerstand 750.2 te
Kopenhagen.
g Zon op v.m. 5.02. Zon onder n.m. 8.52. II
Maan op n.m. 12.44. Maan onder n.m.
EE 9.10. Licht op 9.64. Laatste kwartier
22 Mei.
KAAPSTAD, 19 Mei. (Reuter.) De regee
ring van de Unie van Zuid-Afrika heeft in
de steden een geweldig succes behaald.
De regeeringspartij (de Vereenigde Partij)
heeft 51 van de 61 zetels, waarover tot nu toe
de beslissing is gevallen, bezet. De Dominion
partij behaalde 6, de Labourpartij 3 en de socia
listen een zetel. De nationalisten hebben nog
geen enkel succes geboekt.
De Dominionpartij heeft twee zetels veroverd
op de Vereenigde partij in het Engelsch spre
kende deel van Durham.
Drie der candidaat gestelde leden der regee
ring, Hofmeyr, Pirow en Stuttaford, zijn her
kozen.
Behalve de nederlaag van Dutoit is den natio
nalisten ook een slag toegebracht te Vrededorp.
Het district zal voortaan door een lid van de
Vereenigde partij worden vertegenwoordigd.
Om de sterkte der nationalisten te kunnen
bepalen, moet men de resultaten afwachten uit
de landelijke districten, daar de nationalisten
nooit veel aanhang in de steden hebben gehad.
Berichten uit alle deelen der Unie duiden
erop, dat de kiezers bij deze algemeene ver
kiezingen ongewoon goed zijn opgekomen.
Generaal Hertzog, de 72-jarige minister-pre
sident, bracht vroeg in den ochtend zijn stem
uit te Pretoria. Hij is thans de oudste minister
president in het Britsche gemeenebest en be
kleedt zijn ambt langer dan al zijn.tijdgenooten,
t. w. sinds 14 jaar. In het Huis van Afgevaar
digden vertegenwoordigt hij Smithfield in den
Oranje-Vrijstaat sinds 31 jaar. N
Vele kiezers moeten honderden kilometers per
auto afleggen om hun stembureau te bereiken
Een auto met kiezers is op een spoorwegover
gang met een trein in aanrijding gekomen, waar
bij twee inzittenden het leven verloren. Niet
eerder dan Donderdagavond kan een behoorlijk
overzicht van het eindresultaat der verkiezingen
beschikbaar zijn.
MONTEVIDEO, 19 Mei. Uruguay heeft giste
ren de Italiaansche verovering, van Abessinië
erkend met de mededeeling; dat Federico
Grunwaldt Cuestas, gezant te Rome, geaccredi
teerd is geworden bij Victor Emmanuel, als
koning van Italië en keizer van Ethiopië.
Z. H. Exc. Mgr. Heylen, de bisschop van Na
men en permanent voorzitter van het inter
nationaal comité der Euch. Congressen, ver
trekt hedenavond in gezelschap van zijn se
cretaris, kanunnik Th. Bootsma, naar Boeda
pest.
Hij zal te Boedapest de gast zijn van den
vroegeren minister-president, Esterhazy,
LONDEN, 19 Mei (Reuter). Lord Halifax
heeft gisteren namens de regeering in het
Hoogerhuis verscheidene sprekers geant
woord. Hij zeide o.m., dat hoewel hij be
greep, welke gevoelens gewekt worden door
alles, wat lijkt op een erkenning van de
Italiaansche verovering van Abessinië, het
toch noodig is om dat wat in ideaal opzicht
goed is, te verzoenen met hetgeen practisch
mogelijk is.
Wanneer de keuze zou gedaan moeten wor-
dén, aldus spr. tusschen oorlog en vrede, meen
ik, dat mijn geweten en mijn plicht jegens mijn
medemenschen mij in de richting van den vrede
drijven. De taak van een minister van Buiten-
iandsche Zaken is zijn politiek zoo te voeren,
dat de fundamenteele idealen, die zijn land lief
zijn, niet zoodanig worden opgedreven, dat zij
buiten de grenzen treden van wat uitvoerbaar is.
Sprekende over het door den aartsbisschop
van Canterbury tijdens de debatten aanbevolen
voorstel, dat Mussolini er wellicht toe gebracht
zou kunnen worden Haile Selassie een beperkt
gebied in Abessinië aan te bieden met autono
mie op binnenlandsch gebied en onder souve-
reiniteit van Italië, verklaarde Halifax, dat dit
een zaak is, welke de Italiaansche regeering en
Haile Selassie zelf alleen kunnen beslissen.
Voortgaande zette Halifax eenige der argu
menten uiteen, die hij in Genève naar voren
gebracht heeft, waaraan hij toevoegde, dat niets
de toewijding van het Engelsche volk jegens
den Volkenbond als instrument voor den vrede
meer zou kunnen schaden, dan wanneer het de
gedachte zou krijgen, dat de Volkenbond een
instrument was. dat Engeland waarschijnlijk in
een oorlog zou verwikkelen.
Wanneer wij zien, aldus Halifax verder, dat
de weigering om de feiten onder oogen te zien
de tegenstellingen levend houdt, moeten wij
overwegen, of het juist is het wezen voor de
schim te laten varen. Men kan van meening
zijn, dat dit een cynische bekentenis van een
mislukking is, maar zoo'n bekentenis is vaak
de beste stap naar betere; zaken.
Wj aanvaarden de Italiaansche beloften en
geloovëri,dat zij op fatsoenlijke wijze tén lïit-
vber zullen worden gelegd. Wij gelooven, dat
wij met de overeenkomst met Italië een begin
hebben gemaakt tot den vrede en wij zijn vast
besloten van iedere gelegenheid gebruik te ma
ken om dit begin voort te zetten en tot ont
wikkeling te brengen.
Wij zouden ook gaarne alle oorzaken van
wantrouwen en argwaan tusschen ons en
Duitschland zien opgeheven, een opvatting, die
gedeeld wordt door de meerderheid der volken
in beide landen, die zoo. nauwe verwantschap
van taal en oorsprong hebben.
Na voorts het Britsch-Italiaansch accoordop
andere gronden verdedigd te hebben, verklaarde
Halifax, dat dit niet wil zeggen, dat Engeland
de Italiaansche interventie in Spanje goed
keurt, evenmin als het de Italiaansche actie in
Ethiopië goedkeurt.
Tot Snell, die gezegd had, dat de kleine sta
ten van Europa, welke in de Engelsche politiek
hun inspiratie zoeken, verbijsterd waren door
de Britsch-Italiaansche overeenkomst, zeide
Halifax: „Ik heb bevonden, dat in den Volken
bondsraad de vertegenwoordigers van Frankrijk,
de Kleine Entente, de Balkan-entente en Bel
gië doordrongen waren van het belang der over
eenkomst. Alleen de Russische vertegenwoordi
ger uitte eenigen twijfel, doch hij juichte de
overeenkomst toe."
De motie van Snell werd vervolgens door
het Hoogerhuis verworpen. Het amendement
van Brocket werd als zelfstandige motie
zonder hoofdelijke stemming aangenomen.
Een natte hindernis wordt genomen tijdens de cross country der Kon.
Militaire Sportvereeniging, welke Woensdag te Amersfoort in tegen
woordigheid van Z.K.H. Prins Bernhard werd gehouden
PRAAG, 19 Mei (Havas). Zesduizend
menschen waren Woensdagavond aanwe
zig bij de eerste verkiezingsbijeenkomst der
Agrarische partij, de party van Hodza, die
de sterkste groepeering in het land is.
De voorzitter der partij, Beran, zeide onder
meer: „Wij zullen geen enkel compromis met
het communisten sluiten, maar wy moeten ons
op eerlijke en moedige wyze verstaan met de
Duitschers en minderheden. Die toenadering
moet het werk van iedere coalitie zijn. Maar
terwijl wij daarnaar streven, moeten wij er
voor waken, dat de orde en de rust gehand
haafd blijven."
Ten aanzien yan de buitenlandsche politiek
zeide Beran: „Wij moeten spreken met
Duitschland, Polen én Hongarije, terwijl wij
trouw blijven aan Franrijk en Engeland. Wy
moeten verder toenadering tot Italië zoeken.
Ook is het hoog tijd, dat we een vertegenwoor
diger bij generaal Franco benoemen. De be
trekkingen met Portugal moeten weer nor
maal worden: deze door ons begane fout moet
zoo spoedig mogelijk hersteld worden".
De actie van Henlein
De Sudeten-Duitsche partij heeft tot oprich
ting besloten van gemotoriseerde secties.
Verder heeft de partij vastgesteld, dat de
winkeliers, die lid van de partij zijn, verplicht
zijn een portret van Henlein in hun winkel
op te hangen.
Het- bestuur heeft den leden opgedragen hun
huizen ter gelegenheid van de verkiezingen te
versieren. De contróledienst van de partij zal
er op toezien, dat de leden Zaterdagavond, aan
den vooravond der verkiezingen, hun vensters
met kaarsen verlichten.
In een communiqué wordt medegedeeld, dat
't in Trebenice in Noord-Bohemen tot inciden
ten is gekomen. Sudeten-Duitschers, die in
gesloten formatie uit een gymnastiekzaal kwa
men, kregen twist met Tsjechen.
Ordebewaarders van de Sudeten-Duitsche
partij gingen per motorrijwiel hulp halen. Zij
kwamen terug in uniform en gewapend met
stokken. Ondertusschen had een onbekend ge-
blevene de sirene voor het luchtalarm: in wer
king gesteld. De gendarmerie van Litomerice
moest tusschenbeide komen. Drie Tsjechen en
drie Duitschers werden licht gewond. De orde
is hersteld; er wordt een onderzoek ingesteld.
Minister-president Hodza heeft een langdu
rig onderhoud gehad met den afgevaardigde
Kundt, den voorzitter der Sudeten-Duitsche
parlementaire fractie. Onderwerp van gesprek
was het minderhedenstatuut, dat vrijwel ge
reed is.
Anton Lang, de Christus-speler in Oberam
mergau, is na een operatie overleden. Hier
boven de bekende speler tijdens een bezoek
aan ons land
Morgen zullèn de-predikanten der Evangeli
sche Kerk te Berlijn?voor de officieele kerke
lijke autoriteiten den eed van trouw aan Hitier
en gehoorzaamheid aan dè "staatswetten moe
ten afleggen, zooals dit ook voor ambtenaren is
voorgeschreven.
Verwacht wordt, dat de predikanten van de
Belijdeniskerk zullen weigeren den eed af te
leggen, omdat dit een erkenning van de macht
van dén staat in kerkelijke aangelegenheden
zou insluiten.
BUENOS AIRES, 19 Mei (Havas). De
socialistische afgevaardigde Dickmann heeft
in de Kamer een voorstel ingediend, waarin
de instelling wordt gevraagd van een parle
mentaire commissie tot het doen van on
derzoek naar de nationaal-socialistische ac
tie in Argentinië.
Bij de verdediging van zyn voorstel heeft hij
een lange uiteenzetting gegeven over die actie
in Brazilië: hij noodigde de regeering uit voor
zorgsmaatregelen te nemen om iedere verras
sing te voorkomen. Hij gaf verder een schets
van de organisatie van het Duitsche ministe
rie van Propaganda en verklaarde, dat Berlijn
onlangs aan alle diplomatieke vertegenwoordi
gers van Duitschland een vertrouwelijke bro
chure heeft gezonden, waarin instructies ston
den, die de nationaal-socialistische penetratie
moesten vergemakkelijken. Hij las gedeelten
van die brochure voor. De Kamer besloot Dick
mann vrij te stellen van de beperkingen van
het reglement, opdat hij al zijn inlichtingen
over de methoden der Duitsche propaganda kon
mededeelen. Dickmann zeide daarop, dat
Duitschland drie punten wil bereiken: propa
ganda maken voor zijn stelsel, volgelingen
kweeken en toetreding van Argentinië tot het
totalitaire stelsel verkrijgen. Hij noemde alle
propaganda-organisaties op, ook het centrale
orgaan te Buenos Aires, waarvan hij het adres
gaf. Zijn mededeelingen hebben veel beroering
gewékt.
Groote belangstelling der kiezers voor de ver
kiezingen in Zuid-Afrika; de vereenigde party
ver in de meerderheid.
Cardenas beschuldigt generaal Cedillo een op
stand voor te bereiden.
Bloedige slachting te Soetsjau; Japanners zou
den meester zijn van de stad.
Lord Halifax verdedigt in het Hoogerhuis de
werkelijkheidspolitiek der Britsche regeering.
Bij een treinbotsing tusschen Kanton en Haukau
werden 200 personen gedood.
De vertolker van de Christusrol in de passie
spelen te Oberammergau, Anton Lang, over
leden.
Grootere winstmarge voor den tusschenhandel
bij de distributie van goedkoope margarine.
Redacteur van „De Vrijdenker" wegens gods
lastering tot twee maanden gevangenisstraf
veroordeeld.
Vertolker der Christusrol
te Oberammergau
MUENCHEN, 19 Mei. (D. N. B.) Anton
Lang, die gedurende vele jaren bij de
passiespelen in Oberammergau de rol van
Christus vertolkte, is Woensdagavond aan de
gevolgen van een ernstige operatie overleden.
Voor den eersten keer speelde Lang de rol
van Christus in 1900 en in 1910 voor de tweede
maal.
Toen in 1922 voor den eersten keer na den
oorlog weer passiespelen werden opgevoerd, zag
Lang zich opnieuw de rol toegewezen, waarin
hij tevoren reeds successen had geoogst.
Kort daarna reisde hij naar Amerika. Op 22
September 1934 trad Lang voor de laatste maal
op.
HONGKONG, 19 Mei (Reuter). Volgens
berichten uit Chineesche bron zijn in den
avond van den zestienden Mei op den
spoorweg KantonHankau ten gevolge van
een treinbotsing 200 personen om het leven
gekomen.
Het ongeluk greep plaats by Milokang op
115 K.M. ten Noorden van Sjangsa.
Een personentrein, welke van Woetsjang op
weg was naar het Zuiden, kwam in botsing met
een van Kanton afkomstigen goederentrein,
welke zich naar het Noorden begaf.
Het verluidt, dat de bergingswerkzaamheden
worden voortgezet. Meer dan honderd lijken zijn
reeds uit het puin te voorschijn gehaald.
De oorzaak van de ramp is onbekend. Echter
schijnen eenige ambtenaren der spoorwegen in
verzekerde bewaring te zijn gesteld.
Het geheele spoorwegverkeer is verbroken,
aangezien het puin nog steeds de rails blok
keert.
LONDEN, 19 Mei (Havas). In het Britsche
Lagerhuis is een aantal vragen gesteld over
den recenten Britschen stap te Praag. Van
conservatieve zyde werd gevraagd, of de re
geering op gelijke wijze stappen gedaan had
bij de Italiaansche en Poolsche regeeringen
met betrekking tot de Duitsche minderheden
in Tirol en Polen. Butler antwoordde hierop
ontkennend. - Adams vroeg, of de minderheid
in Italië al of niet beter werd behandeld dan
die in Tsjecho-Slowakije. Van Labourzyde
werd de vraag gesteld, of de Britsche regee
ring de Duitsche rëgeering zou vragen aan de
Tsjechische minderheid dezelfde voordeelen toe
te kennen, die toegekend worden of zullen
worden aan de Duitsche minderheid in Tsje
cho-Slowakije.
Butler verklaarde hierop, dat de Britsche
stap een algemeen karakter had gedragen en
dat geen gedetailleerde hervormingen ge
vraagd zijn. De spreker voegde hieraan toe, dat
de Tsjechische minderheid in Duitschland niet
belangrijk is en dat een stap te haren behoe
ve niet gerechtvaardigd zou zijn. Hij be
streed, dat er in Duitschland verscheidene
honderdduizenden Tsjechen zouden zijn, die
geen enkel politiek of cultureel recht genieten,
zooals de Labourafgevaardigde gezegd had.
Hij beschuldigt Cedillo met buiten
landsche hulp een opstand
voor te bereiden
MEXICO-STAD, 19 Mei. President Lazaro
Cardenas is gisteren uit de hoofdstad aange
komen in San Luis Potosi, teneinde aldaar de
rust te herstellen, welke verstoord was door
aanhoudende geruchten, dat generaal Satur-
nino Cedillo plannen koesterde voor een op
standige beweging tegen de federale regee
ring.
Cardenas heeft te San Luis Potosi tot de
bevolking van dezen staat een boodschap
gericht, waarin hij generaal Cedillo er van
beschuldigt een opstand te hebben voor
bereid en met alle middelen de regeering
te bestrijden, met name met buitenland
sche hulp.
Cardenas heeft generaal Cedillo gesommeerd
zijn agitatie te staken, zijn aanhangers vrij te
laten en den militairen autoriteiten de wapens
en munitie uit te leveren, waarover hij be
schikt.
President Cardenas heeft verklaard, dat be
langrijke troepenversterkingen in den staat San
Luis Potosi zullen aankomen om er de orde te
handhaven.
BOEKAREST, 19 Mei (Havas) Maandag
zal voor de rechtbank te Boekarest het proces
tegen Codreanoe beginnen. Het zal grootendeels
openbaar zijn: de deuren'zullen slechts gesloten
worden, Wanneer gesproken zal worden over den
buitenlandschen financieelen en moreelen steun,
die het Codreanoe mogelijk maakte gedurende
jaren zijn actie te voeren.
Volgens latere berichten heeft president
Cardenas generaal Satumino Cedillo, den
feitelijken heerscher in den staat San Luis,
uit zijn functie ontslagen.
De president heeft medegedeeld, dat Cedillo
vergund wordt zich op zijn farm terug te trek
ken, wanneer hij alle wapens en munitie, waar
over hij beschikt, zal hebben teruggegeven.
Cardenas voegde hieraan toe, dat de petro-
leummaatschappijen de hulp hebben gezocht van
verraders om de openbare orde te verstoren als
represaille tegen de onteigening.
i v \\\\\\]\iu 1 ns-i*2
Stand op Donderdag 12 uur n.m, 757.9
Vorige stand 757.3
