Carmelitessen naar IJsland
Zuid-West-Afrika en het
Derde Rijk
HET GROOTWINKEL-
BEDRIJF
NA EEUWEN SCHEIDING
PROPAGANDA VOOR
HEREENIGING
De prins neemt weer
DONDERDAG 19 MEI 1938
Een uitdrukkelijke wensch van
onzen Kardinaal van Rossum
moet in vervulling gaan
Hoe het Katholicisme
terugkeerde
CONFLICT IN HARING-
VISSCHERIJBEDRIJF
hoofdbestuur Chr. Bond advi
seert te gaan monsteren
RIJLES
SLAPTE IN DE TEXTIEL
INDUSTRIE
Jansen en Tilanus sluit in de week
na Pinksteren!
OP KOMMIES INGEREDEN
Verdachte krijgt in hooger beroep
anderhalf jaar
DE MOORD TE UTRECHT
Gezicht op Harnarfjöröur (TJsland.) waar eens de Carmel zal komen
Verdachte niet toerekenbaar?
SCHEVENINGEN IN 1938
De badplaats is klaar voor
den zomer
DE STAKING BIJ „ARNOUD"
BEËINDIGD
Lathyrus-tentoonstelling
op Nijenrode
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Generaal Herzog denkt
niet aan teruggeven
Distributie van vet en
margarine
Grootere winstmarge voor
den tusschenhandel
EEUWFEEST IN DE
VERZEKERINGSWERELD
Mij. van Brandverzekering voor
het Koninkrijk der Nederlanden
EMISSIE ARNHEM
Het is tegenwoordig een vaak niet
zonder hartstocht herhaalde slag
zin geworden, dat het grootwinkel
bedrijf en vooral de warenhuizen het
•deine zelfstandige middenstandsbedrijf
«overwoekeren" en .dooddrukken". In het
Oationaal-socialistische Duitschland werd
eenigen tijd lang zelfs een felle campagne
tegen het warenhuisbedrijf gevoerd, maar
daarbij speelde een onmiskenbaar sterk
anti-semitisme een voorname rol. Sinds
do groote warenhuizen in Duitschland tot
«Deutsche Geschafte'' zijn ge-ariëriseerd,
hoort men er niet veel meer van den strijd
togen de groote warenhuizen. In ons land
fegt over het algemeen het anti-semitisme
geen gewicht in de schaal ten gunste van
het zelfstandig middenstandsbedrijf en ten
badeele van het grootwinkelbedrijf. Al zijn
er belangrijke grootwinkelbedrijven in han
den van Joden; Katholieken en anderen
"omen op dit gebied evenzeer een aanzien
lijke plaats in. De tegenstelling tusschen
het grootwinkelbedrijf en de zelfstandige
"dddenstandsbedrijven berust zuiver op
Ooonomischen grondslag en komt voort
dit het verschil in concurrentiemogelijkhe
den. Dat in de kringen van het grootwinkel
bedrijf uitdrukkingen als „overwoekering"
etl „dooddrukken" van het zelfstandig mid
denstandsbedrijf niet gaarne gehoord wor
den, spreekt wel van zelf. Het wekt dan
°°k geen verwondering, dat wij van de zijde
van de Vereeniging van Grootwinkelbedrij-
Ven in Levensmiddelen eenige gegevens ont
ogen, welke moeten aantoonen, dat het
h1 strijd met de waarheid en de werkelijk-
heid is van overwoekering op dit terrein te
'Preken.
Het secretariaat dezer vereeniging,
waarin nagenoeg alle filiaalbedrijven
in levensmiddelen zijn vereenigd,
'ohrijft ons, dat in November 1935 een be
gin werd gemaakt met de administratie
van het aantal filialen der bij haar aange
goten bedrijven.
Dit aantal bedroeg in;
November 1935:
1 Januari 1936;
1 Januari 1937:
1 Januari 1938;
1344 filialen.
1333 filialen
1305 filialen.
1322 filialen
Volgens de laatst gehouden bedrijf stelling
hi 1930 bedroeg het totaal aantal kruide-
perswinkels in Nederland 38.000. Bij gebrek
meer recente gegevens dit getal aan
houdend komt het secretariaat van boven-
®eUoemde vereeniging tot de conclusie, dat
het filiaalbedrijf in levensmiddelen nog
8een 3i/2 pet. vanjhet totaal aantal kruide-
hierswinkels in Nederland omvat en dat het
aahtal filialen van de in de hierboven ge
noemde organisatie vereenigde bedrijven op
Januari 1938 zelfs 22 minder bedroeg
hap dne jaar geleden. Op grond van deze
®6êevens meent het secretariaat te moeten
hfotesteeren tegen termen als „overwoe
kering" van het middenstandsbedrijf.
"X aar aanleiding van deze gegevens
achten wij de volgende opmerkin-
gen noodzakelijk. Ten eerste hebben
®eze gegevens slechts betrekking op één
blanche van het wijd- en veelvertakte
^ootbedrijf. Ten tweede blijkt uit deze cij-
Ieis wel-is-waax, dat in drie jaar tijds t
hitaal aantal filialen met 22 is afgenomen,
Paar ook dat het gedurende het laatste
^ar met 17 is toegenomen. Ten derde lijkt
Ctls het aanhouden van het totaal aantal
hlllicienierswinkels van 1930 in deze rede
nering geheel onzuiver. De crisis, welke
Veie
zelfstandige middenstandsbedrijven
heeft vernietigd, was toen pas enkele maan-
ep bezig met haar sloopend werk. Het zou
0n allerminst verwonderen, indien het
h>taai aantal kruidenierswinkels na vier
iaren crisis in 1935 aanzienlijk lager zou
boeten gesteld worden dan dat van 1930,
lo°dat dan het percentage filialen veel hoo-
zou komen te liggen dan 3 Y- pCt.
*ïet grootwinkelbedrijf is immers door zijn
j^^ssale inkoopmethoden en geconcentreerde
^Pitaalkracht veel sterker bestand gebie
sd tegen de gevolgen van de crisis dan
h6t kleine zelfstandige winkelbedrijf.
Jndien het grootwinkelbedrijf de beschul
digingen van de zelfstandige middenstands-
drijven wil weerleggen, zal het met zui-
v^tder en meer reëele gegevens voor den dag
Vten komen dan die, welke het thans
^Verlegt. Trouwens de vestigingswet op
et kleinbedrijf, waaronder ook filialen val-
werd niet heelemaal zonder grond aan
komen.
,,Er moeten in IJsland bidders ko
men. Het beschouwend leven, dat
eens zoo rijkelijk op den IJslandschen
grond bloeide moet worden hervat;
er moet een Hollandsche Carmel ko
men". Aan de vervulling van dezen
uitdrukkelijken wensch van wijlen
den rooden Paus, den Nederland-
schen kardinaal van Rossum wordt
hard gewerkt. De Carmel kómt op
IJsland. Vanuit Egmond zullen Ne-
derlandsche zusters naar het land van
de heete bronnen trekken om er een
heete bron van contemplatief leven
te stichten.
IJsland is van ouden christelijken stam. Hon
derd jaren na de nederzetting der Noorman
nen betraden de eerste geloofsverkondigers het
eiland, waar zij, geholpen door den schrik, die
den heidenen van die dagen door een terzelfder -
tijd optredende natuurcatastrophe werd inge
boezemd, betrekkelijk spoedig een willig ge
hoor vonden.
Het Christendom kwam langzaam tot bloei.
Paus Victor II zond reeds in het midden van
de elfde eeuw twee Bisschoppen naar IJsland.
Er verrijzen kloosters er er worden scholen ge
bouwd. Vijf eeuwen Jang ontwikkelt zich on
gestoord een katholieke beschaving.
In het midden van de zestiende eeuw breekt
de Reformatie de katholieke kerkgemeenschap
stuk. IJslands grootste bisschop Jón Arason
sterft den martelodod. Een Lutheraansch bis
schop bezet nadien zijn zetel. De nóg overle
vende katholieke priesters worden na hun dood
een voor een door luthersche predikanten op
gevolgd, die door het geringe uiterlijk ver
schil tusschen den katholieken eeredienst en
den hunnen gemakkelijk en geleidelijk het volk
méékrijgen.
De drie eeuwen, die volgden vervreemdden
IJsland geheel en al van het katholicisme. De
wet ontzegde het verblijf aan iederen priester.
Eerst in het midden van de vorige eeuw wist
een Fransch missionaris onopgemerkt te lan
den en zich op het eiland te vestigen, waar hij
zestien jaren leefde zonder dat men een pries
ter in hem ontdekte. Toen men hier ten slotte
achter kwam en men hem het verblijf op IJs
land verder wilde ontzeggen lokte hij een rech
terlijke beslissing uit, die den grondslag vorm
de van een gedeeltelijk herstel der katholieke
godsdienstvrijheid. Een vrijheid overigens, die
voorshands louter academische waarde had,
daar de Eerwaarde Heer Baudoin tot zijn dood
toe geen enkele bekeering had kunnen be
werken
Kort na zijn dood omhelsden de eerste IJs-
landers sinds de reformatie weer het katholiek
geloof; drie jongens, die in Frankrijk studeer
den. Van deze drie onder wie de bekende
Jezuïetenpater Jón Svensson, de schrijver van
de „Nonni'-boeken keerde er één naar IJs
land terug. Twintig jaren lang bleef hij de
eenige katholiek. Iedere twee jaren stak een
Deensch missionaris den oceaan over om hem
in de gelegenheid te stellen de H. Mis bij te
wonen en de H.H. Sacramenten te ontvangen.
Op uitdrukkelijk verlangen van Paus Leo XIII
werd eerst tegen het einde van de vorige eeuw
een vaste Missie-post op IJsland gevestigd. Heel
bescheiden in den aanvang, doch langzaam,
langzaam groeiend. Op een bevolking van 100.00C
inwoners leven thans een kleine 300 katholie
ken op het eiland. Tweemaal reeds heeft een
kardinaal er den voet gezet; Kardinaal van
Rossum.
Zijn verlangen, zijn diagnose luid
de: voor de bekeering van IJsland
moet gebeden worden op IJsland zelf.
Hier moet een centrum van contem
platief leven verrijzen, niet alleen
omdat dit in de bovennatuur een zoo
machtige hulp voor de missionneering
inroept, doch óók omdat het een
voorbeeld vormt van katholieke re
ligieuze verdieping.
IJsland verdrinkt op het oogenblik in een
valsche religieuze mystiek. Theosophie en spi
ritisme vinden een voortreffelijken voedings
bodem in bijna vier eeuwen Lutheranisme. De
IJslander gelooft graag aan het geheimzinnige
zijn christendom biedt hem niet voldoende
bevrediging en daarom wendt hij zich tot de
„geesten". Er zijn dominees, die in de kerk
de menschen het christendom voorhouden en
's avonds met hen naar een spiritistische
séance trekken. Gezonde religieuze verdie
ping, daarvan moet in IJsland broodnoodig een
voorbeeld worden gesteld. Dit volk zoekt.
De Neaerlandsche Carmelitessen gaan naar
IJsland. Een IJslandsch architect heeft reeds
een plan van een klooster ontworpen. Zij zullen
voorloöpig een vleugel bouwen, waar zij met
twaalven ongeveer binnen kunnen trekken.
Tot de volvoering van dit voornemen echter
moet geld komen. De Bisschop acht het be
slist ongewenscht dat op voorhand alvast wordt
gebouwd. De kosten moeten aanstonds worden
betaald. Geen schuld.
Om dat gedaan te krijgen, om dus het geld
gehouden vergaderingen heeft het hoofd-
v.'^'Uur van den Christelijken Bond thans aan
5J|' leden met den meesten aandrang geadvi-
te gaan monsteren, omdat zooals het
A(tjUur bekend maakt „wij geen enkele ver-
f{.' t*oordelijkheid voor een eventueel conflict
§eh aanvaarden".
aantal visschers, dat bij dezen bond is
dSesloten, bedraagt ongeveer 700.
kjaar wij uit Katwijk vernemen, zullen daar
W5*0 reeds 7 schepen ter haringvisscherij
varen.
S^°or het eerst na zijn auto-ongeluk is Prins
Ohard Woensdag weer begonnen met de rij-
(l®6*1 aan de Militaire Rijschool te Amers-
Tijdens het koor-gebed in het Carmel-
klooster te Egmond a. d. Hoef
voor den bouw van dezen klooster-vleugel bij
een te verzamelen, heeft zich een comité van
vrienden van den Carmel gevormd, dat gaarne
op het giro-nummer van den Hoogeerw. T'eer
Deken E. P. Rengs, Verdronkenoord 76 te Alk
maar nr. 13431 giften in ontvangst neemt.
Deze kunnen uiteraard ook steeds gestort wor
den op het gironummer van de Zusters Carme
litessen te Egmbnd zelf nr. 39730.
In de Woensdagavond gehouden vergadering
van den raad der gemeente Vriezenveen heeft
burgemeester Albarda medegedeeld, dat de Di
rectie der N.V Jansen en Tilanus zich genood
zaakt gezien heeft haar katoenweverij in de
week na Pinksteren te sluiten.
Het gerechtshof té Den Bosch wees arrest in
de strafzaak tegen den chauffeur H. E. uit Den
Haag, die door de rechtbank te Breda was ver
oordeeld tot een jaar gevangenisstraf ter zake
dat hij op 3 December 1937 onder de gemeente
Baarle-Nassau met een auto opzettelijk den
aldaar in dienst zijnden kommies J. Beun met
doodslag had bedreigd door, toen deze zich op
den weg bevond en hem stopteekens gaf, op hem
in de rijden.
Conform den eisch verhoogde het gerechtshof
de straf tot een jaar en zes maanden gevan
genisstraf.
De vorige week heeft de Utrechtsche recht
bank in een zitting met gesloten deuren behan
deld de zaak van den 30-jarigen crisis-ambte
naar A., die in December van het vorige jaar
een moordaanslag pleegde op zijn hospita in de
Boomstraat en ook eenige schbten heeft gelost
op haar 16-jarige dochter. De vrouw werd bij
dezen aanslag terstond gedood, terwijl het
meisje slechts gewond werd.
De verdachte werd bij deze zitting verdedigd
door Mr. C. H. J. W. van Soest te Utrecht, die
van meening was dat verdachte wegens een
afwijking in zijn geestvermogens niet toereken
baar kan geacht worden voor deze wandaad.
De rechtbank zal waarschijnlijk in de volgende
week uitspraak doen.
Nog enkele dagen en het seizoen 1938 te
Scheveningen wordt weer geopend. De exploi
tatie Maatschappij Scheveningen heeft ook dit
jaar weer getracht belangrijke en zeer doel
matige vernieuwingen en verbeteringen aan te
brengen, die zonder twijfel door de badgasten
op prijs zullen worden gesteld.
In de eerste plaats werd het podium in de
Kurzaal geheel gemoderniseerd, zoodat het or
kest veel beter geplaatst zal zijn. Deze ver
bouwing zal zonder twijfel zeer ten goede ko
men aan het geluidsvolume. Voorts staat door
een ingrijpende verbetering der tooneelma
chinerie nu ook de mogelijkheid open om
groote opera-, operette- en ballet-ensembles te
engageeren, terwijl moderne orkestwerken met
sterke bezetting en met medewerking van
zangkoren gemakkelijker uitgevoerd zullen
worden dan voorheen.
Een van de belangrijkste verbouwingen in
het hotelbedrijf der exploitatie-maatschappij
Scheveningen mag zonder twijfel wel de uit
breiding genoemd worden van het restaurant
van het hotel Kurhaus.
Op Donderdag 26 Mei zullen deze nieuwe
restaurantzalen officieel worden in gebruik
genomen.
Aangemoedigd door het steeds toenemend
bezoek aan het Grand Hotel is men hier
voortgegaan met de reeds vorig jaar aangevan
gen verbouwing der voor het publiek bestem
de zalen door thans de eetzaal onder handen
te nemen.
Scheveningen beschikt thans ook over een
inrichting voor thalassotherapie.
Boven de gewone binnenbaden zijn thans
een reeks van moderne badvertrekken gemaakt
voor ultra-violette stralenbehandelingen en
inhalaties, die naar verkiezing afzonderlijk of
wel gemeenschappelijk kunnen worden onder
gaan. Tevens kan gebruik worden gemaakt
van lichtbaden, afgezien dan van de verschil
lende vormen van toepassing der waterbehan
deling, welke reeds bestond.
Het eigenlijke concertseizoen begint op Vrij
dag, 10 Juni, met een galaconcert van het Re
sidentie-Orkest onder leiding van professor dr.
Willem Mengelberg.
De lijst van dirigenten en solisten, wier op
treden in de Kurzaal te wachten is, bevat vele
namen van wereldreputatie.
Verder is een belangrijke reductie ingevoerd
op den entréeprijs tot de Kurhausconcerten
voor de bewoners van Amsterdam, Haarlem.
Leiden, Gouda en Rotterdam (D. P., Beurssta
tion en Hofplein).
Van Vrijdag 10 Juni tot en met Vrijdag 9
September is aan de bovengenoemde stations
een gecombineerd Spoorweg-Kurzaalbiljet te
verkrijgen voor de belangrijke concerten op
Woensdag- en Vrijdagavond.
Het eerste vuurwerk zal worden afgestoken
op Woensdag 29 Juni ter gelegenheid van den
verjaardag van Z. K. H. Prins Bernhard.
Zoo zijn weer alle voorbereidende werkzaam
heden op intensieve wijze geschied en is Sche
veningen bereid om de vele buiten- en bin-
nenlandsche gasten met open armen te ont
vangen onder het- veelzeggende motto: Wat
Scheveningen biedt, vindt men in heel Europa
niet!
De wilde staking aan de kunstzandsteenfa-
briek „Arnoud" te Hillegom, die Woensdag
avond uitbrak, was binnen twee en een half
uur afgeloopen. Om half tien gingen de laatste
zeven van de achttien menschen, die om zeven
uur staakten, de fabriek binnen. De nacht
ploeg heeft dus weer volledig gewerkt. Van
ochtend is ook de dagploeg volledig opge
komen.
De Nederlandsche Lathyrus Vereeniging zal
haar elfde speciale lathyrus-tentoonstelling
houden in een der gebouwen van kasteel „Nijen
rode" te Breukelen, en wel op 8, 9 en 10 Juli
a.s.
Sinds Duitschland op de vernietiging aan
dringt van de „koloniale paragraaf van het
Versailler Verdrag, waarvan de meeste olad-
zijden reeds zijn verscheurd en nog slechts en
kele (maar de voornaamste, waarop de territo
riale en koloniale regelingen staan) onge
schonden over zijn, is er in de geheele wereld,
en vooral in de landen, die koloniën te ver
dedigen hebben, een streven merkbaar, eens
gevestigde overzeesche invloeden niet te ver
liezen, de buitenlandsche bezittingen in staat
van verdediging te brengen en de banden, die
ze aan het moederland snoeren, zoo hecht mo
gelijk te maken. Het is wel waar dat Duitsch
land slechts op „teruggave" van de bij den
Versailler vrede verloren bezittingen aandringt,
maar men blijft van oordeel, dat Berlijn ten
slotte ook wel met ander koloniaal bezit ge
noegen nemen zou, als het blijken mocht, dat
de indertijd verloren gebieden langs vredigen
weg niet meer te herkrijgen zijn. Dat Engeland
een deel van den grooten imperialen wég
KaïroKaapstad over het gebied van een
vreemde mogendheid zou willen zien leiden is
onwaarschijnlijk en nog onwaarschijnlijker
-als die mogendheid Duitschland is. Geen enkele
Engelsche regeering zou met een voorstel in de
zen zin bij het parlement durven komen; zij
zou er geen meerderheid vinden. Engeland wil
voor het behoud van den vrede zeker een hoo-
gen prijs betalen wij hebben dat trouwens
gezien maar niet iederen prijs.
'En hoe staat het met Zuid-West-Afrika, waar
de nazi-elementen, na de Oostenrijksche
„zege", steeds stoutmoediger het hoofd op
steken?
Zuid-West-Afrika is, zooals men weet, geen
Elritsch mandaatsgebied; het is aan de Zuid-
Afrikaansche Unie toegewezen en het maakt
van het grondgebied van die Unie nagenoeg in
tegraal deel uit.
Het vraagstuk van Zuid-West-Afrika is zóó
belangrijk, dat het de geesten in de Unie voort
durend bezig houdt. Het figureert op het eerste
plan. Geen verkiezingsredevoering wordt in deze
dagen op het grondgebied van de Unie uitge
sproken, of de redenaar wijdt aan Zuid-West-
Afrika aandacht. En de vragen, die het publiek
hem stelt, hebben maar al te vaak betrekking
op de houding, die hij zal aannemen, als
Duitschland inderdaad op dringende wijze
„teruggave" van het eertijdsche koloniale gebied
eischen zou. Dat deze vragen in de eerste plaats
gesteld zijn aan den man, die aan het hoofd
der tegenwoordige regeering staat, aan generaal
Herzog, kan niet verwonderen. Evenmin dat de
generaal, die niet gewoon is ontwijkende ant
woorden te geven, zijn hoorders niet met vage
nietszeggendheden afgescheept heeft. In zijn
kiesdistrict heeft de Zuid-Afrikaansche premier
met volstrekte beslistheid verklaard, dat de Unie
hi Zuid-West-Afrika de wettige mandataris is
en er dat zal blijven. Een der toehoorders was
met dit antwoord nog niet tevreden en vroeg
of de regeering der Unie Zuid-West-Afrika ook
inderdaad met alle middelen verdedigen zou,
als een vreemde mogendheid er beslag op zou
willen leggen.
Generaal Herzog bleef het antwoord niet
schuldig. „Als iemand Kaapstad van ons eisch-
te" aldus de Z.-Afrikaansche premier „wat
denkt u dan wel dat wij zouden antwoorden?"
Dit antwoord werd door de vergadering luide
toegejuicht. Er blijkt zonneklaar uit dat de
regeering van de Zuid-Afrikaansche ünie Zuid-
West-Afrika als Zuid-Afrikaansch gebied be
schouwt, en het bezit er van niet minder krach
tig verdedigen zal als bijvoorbeeld dat van
Kaapstad.
De Duitschers in Zuid-West-Afrika, die,
wat begrijpelijk is, hun orders uit Berlijn
krijgen, zijn evenwel niet voornemens zich
zonder meer bij den huidigen staat van zaken
neer te leggen. Bijna alle zonen van Germania,
die in de vroegere Duitsche kolonie gebleven of
er later gekomen zijn, zweren bij Hitler en zijn
ster. Dat blijkt wel uit het feit, dat zij nage
noeg allen, met groote geestdrift, vóór de aan
hechting van Oostenrijk gestemd hebben. Een
Duitsch schip, aan welks boord de stemming
plaats vond, had de Duitschers in de voormalige
kolonie in de gelegenheid gesteld, hun stem uit
te brengen. Sinds die stemming uiten de pro-
Hitler-gevoelens der Duitsche Zuid-West-
Afrikanen zich duidelijker dan ooit te voren.
Bij gelegenheid van de laatste zitting van de
wetgevende vergadering van Zuid-West-Afrika
te Windhoek, heeft de leider der Duitsche min
derheid, dr. Hirsekorn, de aanneming van twee
wetsontwerpen voorgesteld. Het eene had de
strekking de Duitsche taal als een der officieele
talen van de Unie te doen aanvaarden, het an
dere bedoelde aan de Europeesche kolonisten en
aan alle immigranten dezelfde burgerlijke rech
ten toe te staan als aan hen, die op Zuid-West-
Afrikaansch gebied geboren zijn. De strekking
dier voorstellen kon niet misverstaan worden.
Zü werd dan ook niet misverstaan en e® der
leden van de Uitvoerende Commissie van de
wetgevende vergadering, de heer Ballet, gaf het
volgende antwoord: „De voorstellen van dr.
Hirsekorn zouden er slechts toe kunnen leiden,
dat velen in dit land een dubbele nationaliteit
zouden verwerven. Daarvan kan geen sprake
zijn. De regeering van de Unie beschouwt u en
alle andere Duitschers, die sinds jaar en dag
in dit land gevestigd zijn, als haar onderdanen,
welke politieke meening u er voor het overige
ook op na houdt. De autoriteit van de regeering
kan in dat opzicht niet in twijfel getrokken
worden. Als Duitschland verlangens heeft, laat
haar regeering die dan op directe wijze aan ons
kenbaar maken, maar niet door middel van een
afgevaardigde, die een Zuid-Afrikaan is". Scher
per antwoord was moeilijk te geven.
De kwestie der Duitsche minderheden is trou
wens niet alleen in openbare lichamen aan de
orde. Het publiek maakt zich over den omvang,
dien het Nazisme verkregen heeft, in meerdere
of mindere mate bezorgd en de bladen bezweren
de regeering in deze zaak voet bij stuk te houden
en geen tittel of jota van de „verkregen rech
ten" te laten vallen. De Kaapsche Argus dringt
er op aan, dat de regeering een zuiveringsactie-
onderneemt, ambtenaren, wier loyauteit aan
ernstigen twijfel onderhevig is, ontslaat en,
bovenal, naar Duitschland terugzendt alle Na
zisten, die als politieke agenten van Hitier naar
de voormalige kolonie gezonden zijn en die daar
de gemoederen verhitten.
Het is twijfelachtig dat de Zuid-Afrikaansche
regeering op dit oogenblik haar toevlucht tot
draconische maatregelen zou willen nemen.
Daarvoor acht zij het gevaar niet groot en niet
dringend genoeg. Maar dat zij, als Duitschland
zijn eisch ten aanzien van Duitsch Zuid-West-
Afrika niet vallen laat en zijn propaganda een
nog intenser karakter geeft dan deze reeds
heeft, er toe zou kunnen komen scherpe maat
regelen te nemen, behoeft niet als uitgesloten
te worden beschouwd. Zeker is dat de Unie, zoo
als de zaken nu staan op het politieke wereld
schaakbord, aan haar mandaat onder geen be
ding zal laten tornen. En iedere poging tot op
stand in de voormalige Duitsche kolonie zal
worden onderdrukt.
De minister van Sociale Zaken heeft een
schrijven gericht aan de gemeentebesturen, in
zake de distributie van goedkoope onvermengde
margarine en bak- en braadvet.
In dit schrijven wijst de minister erop, hoe
zeer het gewenscht is den kleinhandel (en c.q.
de grossiers), voor zoover mogelijk bij de ver
strekking van goedkoope onvermengde marga
rine en goedkoop bak- en braadvet aan werk-
loozen en armlastigen in te schakelen. De re
den hiervan is gelegen in den wensch om den
winkelstand zooveel mogelijk, ook daar waar
het betreft de voorziening van het minst koop
krachtige deel der bevolking, in de uitoefening
van de hem eigen maatschappelijke functie te
handhaven en te steunen.
Daarom heeft de minister van Economi
sche Zaken zijn medewerking verleend om
de marge, welke voor den ingeschakelden
handel (winkeliers en c.q. grossiers) be
schikbaar is, boven de thans geldende van
2 cent per kg. met 1 cent per kg. te ver-
hoogen en derhalve te bepalen op 3 cent
per kg.
De minister van Sociale Zaken heeft thans
bepaald, dat met ingang van het 40ste tijdvak
(5 Juni a.s.) de prijs van de gewone onver
mengde margarine en het gewone bak- en
braadvet, bestemd ter distributie aan werk-
loozen en armlastigen, voor die gemeenten,
welke deze producten door bemiddeling van
den winkelstand aan de betrokken consumen
ten verkoopen, althans en in ieder geval de be
schikbare marge geheel of ten deele aan de
zen ten goede doen komen, in stede van 42
cent per kg., 41 cent per kg. en onder gelijke
omstandigheden de prijs der ritueel bereide on
vermengde margarine en van het ritueel be
reide bak- en braadvet in stede van 48 cent
per kg., 47 cent per kg. zal bedragen, zoodat
in deze gemeenten den winkelstand (en c.q.
grossiers) 1 cent per kg. margarine c.q. vet bo
ven de thans voor hem vastgestelde vergoeding
behoort te worden uitgekeerd.
Voor de overige gemeenten blijft de prijs op
42 cent, resp. 48 cent per kg. gehandhaafd.
Vrijdag en Zaterdag zal de N.V. Maatschappij
van Brandverzekemg voor het Koninkrijk der
Nederlanden te 's-Hertogenbosch hare oprich
ting een eeuw geleden, in 1838, herdenken.
Vrijdag a.s. zullen de feestelijkheden worden
ingezet met een plechtige H. Mis in de basiliek
van St. Jan. Des mifldags om twee uur volgt de
aanbieding van geschenken aan de directie,
terwijl er van 3 tot 5 uur ten kantore der N.V.
een receptie zal worden gehouden.
Zaterdag zullen in den voormiddag de agen
ten ten kantore ontvangen worden. Te half een
is er een vroolijke Brabantsche koffietafel in
Casino, waarna te 3 uur feestvoorstelling in
het Casino onder leiding van Max van Gelder.
Ook het Bossche publiek zal in de feestelijk
heden deelen daar om zes uur door de „Ko
ninklijke" op de Markt een concert zal worden
gegeven. Te half negen is er wederom op de
Markt een groot concert, door de drectie aan
de Bossche burgerij aangeboden, waarna een
groote militaire taptoe de feestelijkheden be
sluit.
Van de geschenken, welke de directie zullen
worden aangeboden, noemen we o.m. de borst
beelden van den oprichter der maatschappij,
jhr. mr. J. M. B. J. van der Does de Wille-
bois en van zijn opvolger, den voormaligen
burgemeester van Den Bosch, jhr. mi'. P. J. J.
S. M. van der Does de Willebois.
De maatschappij is opgericht in 1838 ten
overstaan van notaris Rits en het is nu na een
eeuw nog steeds het kantoor Rits dat aan de
Maatschappij zijn diensten verleent. De oprich
ting werd gestimuleerd door den wensch, van
het buitenland onafhankelijk te zijn, ook wat
betreft de brandverzekering. Op 5 Augustus
1938 werd de Koninklijke goedkeuring op de
statuten verkregen en op 16 November 1838 ver
leenden Ged. Staten van Noordbrabant de
Maatschappij vergunning het provinciale wapen
te voeren en dit wapen voert zij nog steeds.
Het initiatief van de oprichting ging uit van
de heeren mr. J. v. d. Does de Willebois, J. A.
Spyers, P. van Boxtel en den toenmaligen ge
meentesecretaris mr. G. M. van der Ven. In
teressant is het daarbij te vermelden, dat Ko
ning Willem I, ingenomen met het vooruitstre
vend initiatief, deelnam in het maatschappelijk
kapitaal met tien aandeelen. Het bureau van
de jonge maatschappij was aanvankelijk ge
vestigd in het stadhuis en na het achtereen
volgens betrekken van andere lokaliteiten, door
de uitbreiding en groei van het bedrijf ver-
eischt, zetelt de Maatschappij thans in het
gebouw Hinthamerstraat 60, dat na een voor-
spoedigen bouw onder architect H. M. de Graaf
in 1936 werd betrokken.
Nadat de oprichter, jhr. mr. J. van der Does
de Willebois gedurende veertig jaar de directie
had gevoerd, werd hij opgevolgd door zijn oud
sten zoon, jhr. P. J. J. S. M. van der Does
de Willebois, lid van Ged. Staten van Noord-
brabant. Omstreeks 1880 maakte de Maatschap
pij door vele branden een moeilijken tijd door,
doch de energieke en bekwame bedrijfsvoering
maakte het mogelijk, dat geen bijstorting op
aandeelen noodig werd. De hierna volgende
jaren brachten de Maatschappij geleidelijk tot
grooten bloei en op de Beurs kwam de naam:
De Groote Bossche in zwang.
Bü zijn aftreden als directeur in 1934 wero
aan jhr. P. J. J. S. M. van der Does de Wil
lebois, als erkentelijkheid voor zijn groote ver
diensten, door de aandeelhouders het eere
lidmaatschap der directie aangeboden, in welke
kwaliteit hij tot aan zijn overlijden in 1937
aan de Maatschappij verbonden bleef.
Onder de beide eerste directeuren was dus
een tijdvak van welhaast een eeuw overspan
nen, wat slechts zelden zal voorkomen. Onder
de agentschappen telt de Maatschappij de vol
gende honderdjarigen: Uden, Boxtel, Rits te
Den Bosch, Lechner te Schiedam, terwijl de
firma Bicker Caarten te Rotterdam sedert 1839
aan de maatschappij verbonden is als gevol
machtigde ter beurze.
De uitgebreide werkzaamheden van de Maat
schappij blijken wel uit het feit, dat men in
de laatste jaren een gemiddelde heeft van 2000
schadegevallen per jaar.
Naar wij vernemen, zullen de inschrijvingen
op bovengenoemde leening ten .volle worden toe-
