mm
m
J. V. J. BERTHOLE Jr.
Hodza noodigt
Henlein uit
«m
Veel rumoer rondom een artikeltje
van de Popoio d'Itaïia
Pamflettenregen
over Japan
Het
heden
i
Uit Vaticaanstad
Generaal Cedillo
gevlucht?
PERS HECHTTE ER TE
VEEL WAARDE AAN
MODERNE
HEERENHUIZEN
nieuws van
LUISTERT ALLEN!!
RATER C. TIMMER
DEN HOUT
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE:
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per weekper kwartaal
f 3.25. Bij onze Agenten 27lA ct. per week,
per kwartaal f3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD HAARLEM
ZATERDAG 21 MEI 1938 - AVONDBLAD
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21184
In verschillende plaatsen kwam
het tot ernstige botsingen
met de Sudeten
Henlein bevindt zich in
Oostenrijk
De eischen van Henlein
Ter gelegenheid van het zilveren jubileum der School voor Reserve-Officieren der Onbereden Artillerie werd Vrijdag langs
het stadhuis te Utrecht voor de autoriteiten gedefileerd
Het Weer
De H. Vader over de H. Schrift als
fundament voor de wetenschap
Cartonnagefabriek in
asch gelegd
Veertig enschen zonder werk
gekomen
Nog steeds heeft men tegen ge
wapende benden te strijden
Roosevelt ontvangt
dr. Eckener
De helium-kwestie besproken
Het artikeltje was niet geïnspi
reerd door officieele Italiaan
se he instanties
Verkeerde mentaliteit
Voorafgegaan door het muziekcorps van het, lste Reg. Veldartillerie deden de reü
nisten, die deelnemen aan de viering te Utrecht van het 25-jarig bestaan der school
voor Reserve-Officieren der Onbereden Artillerie hun intrede in de Domstad
Makelaar in Assurantiën
Zie onze advertentie van Zondagochtend. BELANGRIJK
LANGE HEERENSTRAAT 11 - TEL. 14268
Geheimzinnig vliegtuig opnieuw
boven Japansch grondgebied
gesignaleerd
De strijd om Soetsjau
TE HUUR OF TE KOOP, bij de
HYACINTENLAAN - ZIJLWEG
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
HEDENAVOND
O. CARM.
TELEF. 23568 - POSTGIRO 391898
BEWAAR DEZE GEGEVENS
EN GEBRUIK ZE TEVENS
Szalassy veroordeeld
Groeiende invloed der nazi's
in Hongarije
Lord Nuffield gaat
vliegtuigen bouwen
De aardschokken in
onze Oost
Zijn medewerking aan de regeering
aangeboden
HET WEER ZAL NOG KOEL
BLIJVEN
HOTEL-RESTAURANT
Einde Dreef - Haarlem - Tel. 15407
Hei oudsie en bekendste adres
voor diners, feestmaaltijden, enz.
Valencia gebom
bardeerd
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
PRAAG, 20 Mei. (Havas). Hodza heeft
Henlein uitgenoodigd tot een onderhond
over het nationaliteitenstatuut, dat thans
wordt voorbereid.
Algemeen gelooft men, dat dit onder
houd de volgende week plaats zal vinden.
Henlein bevindt zich óp het oogenblik in de
Oostenrijksche Alpen. Van verschillende kan
ten verzekert men, dat dit verblijf sedert eeni-
gen tijd reeds in het voornemen lag, aangezien
Henlein na zijn reis naar Londen behoefte had
aan rust.
Vrijdagavond zijn betoogingen gehouden voor
bet „Duitsche Huis" te Praag, waar zich gis
teren incidenten hebben voorgedaan. Tsjechi
sche nationalisten en socialisten en vele voor
bijgangers riepen: „Leve het Slavische Praag!"
Een sterke politiemacht handhaafde de orde.
Een voorbijganger werd gewond. Na midder
nacht keerde de rust in Praag terug. In totaal
zijn dertig personen licht gewond.
In het door Duitschers bewoonde gebied van
Eohemen hebben zich weer verschillende in
cidenten voorgedaan. Het Tsjecho-Slowaak-
sche agentschap Ceteka meldt, dat te Chomu-
tov vijf Tsjechische soldaten werden aange
vallen door zestig Duitschers. Een soldaat werd.
ernstig aan het hoofd gewond, naar een zie
kenhuis gebracht. De aanvallers namen do
vlucht. Politieversterkingen zijn naar de plaats
gezonden.
Te Chodov had de politie eenige Duitschers.
die illegale pamfletten uitreikten,, gearresteerd
Een menigte van 300 menschen wilde de arres
tanten bevrijden, doch werd verspreid door de
gendarmerie, die van een gummiknuppel ge
bruik maakte. Een gendarme werd op den
grond geworpen, een andere gewond. Een be-
tooger liep verwondingen op, doordat hij viel
of in een bajonet liep. Drie Duitschers werden
gearresteerd. Ook hierheen zijn versterkingen
gezonden.
In den avond was het rustig in de stad. Win
kels en werkplaatsen waren den geheelen dag
gesloten. De fabrieken werkten, doch de meeste
arbeiders, die lid van de Sudeten-Duitsche
partij zijn, verschenen niet.
Het bestuur der Sudeten-Duitsche partij deelt
mede, dat het naast de reeds genoemde eischcn
ook het recht tot het oprichten van politie
ke organisaties verlangt, alvorens onderhande
lingen met de regeering zullen worden ge
voerd.
De „Narodni Politika" schrijft, dat volgens
inlichtingen uit goede bron Henlein Zaterdag
of Zondag een bezoek aan Hitier op den
Obersalzberg zal brengen.
VERWACHTING: Afnemende Noord-
is oostelijke tot Oostelijken wind, opkla-
rend, weinig of geen regen, weinig ver-
S andering in temperatuur des nachts,
H overdag zachter.
Hoogste barometerstand 771.8 te
=s Abisko.
Laagste barometerstand 752.7 te Mar
is scillc.
1 STORM WAARSCHUWINGSDIENST
Hedenochtend te 9.15 uur geseind van
De Bilt aan alle posten: „Weest op uw
hoede."
Zon op v.m. 4.59 Zon onder n.m. 8.55
Maan op v.m. 1.08, Maan onder n.m. 11.19
j| Licht op 8.25, Laatste kwartier 22 Mei.
Pllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Onze Romeinsche correspondent schrijft ons
fid. 20 Mei: Gisteren heeft te Castel Gandolfo,
in tegenwoordigheid van den H. Vader, pater
don Giorgio CastelUno, Salesiaan, zooals wij
feeds berichtten, zijn laureaat-these in de H.
Schriftuur verdedigd. Bij deze gelegenheid heeft
de h. Vader een rede gehouden, waarin Hij
2eide, dat de H. Schrift als draagster der waar
heid het fundament legt voor de wetenschap,
pok sprak de H. Vader over de zorgwekkende
'ijden welke ons er niet van mogen afhouden
Ons ernstig aan ce studie te wijden.
De H. Vader noemde het werk van de weten
schap een apostolaat van de hoogste soort en
Preesvoornamelijk het apostolisch werk van de
Orde der Jezuietën.
Vanochtend is de cartonnagefabriek
Rocarto aar de Asselschestraat te Apeldoorn
Seheel d-xr brand vernield. De schade
'oopt in de duizenden.
Om vijf ui - ontdekte de werkmeester van,
cartonnagjfabriek een begin van brand in de
labriek. Oimiddellijk werd de brandweer ge
marineerd l oewel deze spoedig ter plaatse was,
ha<3 het viur, dat in het uiterst' brandbare
h^teriaal gr;tig voedsel vond, zich reeds een
e6 door he, dak gebaand.
Met zeven stralen bestreed de brandweer de
^Uurzee, weke omstreeks acht uur bedwongen
Het gehföle fabriekspand brandde tot den
®r°nd toe a
Groote oorraden, alle machinerieën en
he voor e:peditie gereed staande zendingen
cartonnajewerk, werden door het vuur ver
hoest.
Tengev)lge van den brand is het personeel,
°mvatteide veertig man, zonder werk ge
komen.
Pa^C 0<V2aak is vermoedelijk het' feit, dat de
gfliIatlne welke ook 's nachts op temperatuur
l0ude. wordt, vlam heeft gevat. De schade iSj
lahgr,k.
LARDO (Texas), 21 Mei. Volgens de
„Lardo Times" zou generaal Cedillo in een
vliegtuig uit den staat San Luis Petosi ge
vlucht zijn en op het vliegveld van Brons-
ville in Texas verwacht worden. Mevrouw
Cedillo en haar vier dochters zouden per
auto reeds door Lardo op weg zijn naar
Bronsville.
Het Mexicaansche ministerie van Oorlog
heeft vernomen, dat gewapende benden in Sar.
Luis Potosi telefoonlijnen vernield en het trein
verkeer onmogelijk gemaakt hebben. De benden
zijn door de machinegeweren van militaire
vliegtuigen beschoten.
Generaal Cedillo heeft gisteren tegenover de
pers verklaard, dat hij niet het voornemen ge
had heeft een opstand te doen uitbreken. Op
het landgoed van den president zou een be
spreking tusschen Cardenas en Cedillo gevoerd
zijn.
WASHINGTON, 21 Mei (D.N.B.) Pre
sident Roosevelt heeft Vrijdag dr. Eckener
ontvangen, die vergezeld was van den Duit-
schen ambassadeur.
De Duitsche ambassadeur Dieckhoffi, die dr.
Eckener vergezelde, heeft verklaard, dat het
hier een beleefdheidsbezoek betrof. Dr. Eckener
zelf, die naar New York vertrekt, voegde hier
aan toe, dat het gesprek met Roosevelt ook
betrekking heeft gehad op het helium, maar dat
daardoor geen verandering in den toestand is
ontstaan.
(Van onzen Romeinschen correspondent)
Een artikeltje in de Popoio d'Itaïia van 3
Mei j.l. heeft in de pers buiten Italië het
noodige rumoer veroorzaakt. Genoemde
pennevrucht was zoo vrij den Paus onder het
oog te brengen, dat de door Hem gevolgde ge
dragslijn ten opzichte van het nationalisme ge
vaarlijk was.
De Paus had gesproken over het Kruis van
Christus, dat door het hakenkruis verdrongen
werd, en had verder aangespoord tot bidden
bidden, bidden. Volgens de Popoio d'Itaïia be
vond zich de Paus daarmede in het gezelschap
van bolsjewisten en andere ondermijnende ele
menten. Terloops werd den H. Vader nog de raad
gegeven de zweep ter hand te nemen, zooals
Christus deed, toen Hij de wisselaars uit den
tempel wilde verdrijven.
Het rumoer, dat de buitenlandsche, vooral
de Fransche pers om dit artikeltje gemaakt
heeft, is sterk overdreven. Hèt artikeltje moet
beschouwd worden als de meening van den
eersten den besten leek, die bovendien nog wei
nig eerbied voor de woorden van den H. Va
der toont.
Maar moest men misschien tusschen de re
gels lezen, was het artikeltje misschien een
symptoom van bepaalde opvattingen bij de
hoogste Italiaansehe instanties? Zooals men
weet is de Popoio d'Itaïia het blad van Mus
solini, door hem opgericht, jarenlang door
hem geredigeerd en nog steeds bij tijd en wijle
door hem aangewend. Daarom kan 'n artikel
in de Popoio d'Itaïia inderdaad een beteekenis
hebben, welke de beteekenis der woorden,
waarin het vervat is, overschrijdt. Zulk een be
teekenis had indertijd het berucht geworden
artikel over zwankend Katholicisme. Doch dat
artikel verscheen als hoofdartikel en ook uit
de opmaak bleek zijn bijzonder, bijna of
ficieel karakter. Het artikeltje, dat thans de
pennen in beweging bracht, kreeg echter
geenszins een opvallende plaats en het was on
derteekend met een schuilnaam, welks latijn-
sche uitgang een kennelijk gebrek aan inven
tie niet verbloemen kon. Men had te doen
met een doodgewonen polemischen inval van
een doodgewonen polemisch aangeiegden Ita
liaan. Het rumoer, waarover wij spraken, be-
rustte dan ook op een vergissing, welke deels
gemaakt werd, omdat men na de scherpe be
woordingen, waarin de Paus zich uitliet over
Hitlers bezoek, en de opvallende zwijgcampagne
van de Osservatore Romano een reactie van
officieele zijde verwachtte, deels, omdat
sommigen nu eenmaal graag zouden zien, dat
er tusschen het Vaticaan en het fascistische
Italië vijandschap bestond.
Met het oog op dit laatste kon men den
schrijver van het artikeltje verwijten, waarvan
deze den Paus meende te moeten beschuldigen,
nl. dat hij zich in het gezelschap had begeven
van bolsjewisten enz.
De Italiaansehe pers heeft over het artikeltje,
voor zoover mij bekend is, gezwegen. Toen het
rumoer eenmaal ontstaan was, werden er eeni
ge dementi's de wereld ingezonden. Het was
opvallend dat het nummer van de Popoio
d'Itaïia, waarin het artikeltje voorkwam, zeer
spoedig overal uitverkocht was. Toch scheen
niemand het artikeltje gelezen te hebben. De
conclusie lag min of meer voor de hand, dat
de distributie van hoogerhand stop was gezet,
Dat zou dan nog duidelijker het particuliere
karakter van de ongelukkige ontboezeming om
derstrepen.
De Vaticaansche pers heeft er wèl eenige
aandacht aan gewijd, maar zonder man en
paard te noemen. De hoofdredacteur van de
Osservatore schreef een warm, hier en daar
zelfs gloeiend pleidooi voor het gebed. Wan
neer de Kerk haar toevlucht neemt tot het
gebed, aldus Graaf dalla Torre, dan beteekent
zulks niet, dat de Kerk anderszins gefaald
heeft, doch waar de mensch faalt is het gebed
de eenige en laatste hoop. Het gébed is het ge
heim van het onverwinnelijk weerstandsvermo
gen van de Kerk en van haar zekere zegepraal
Dan citeert hij Mussolini: „In ieder conflict
met, de religie is het de tegenstander van de
religie, die overwonnen wordt. Een strijd tegen
de religie is een strijd tegen het ongrijpbare
en onaanraakbare." Een schild van ongrijp
baarheid en onaanraakbaarheid is het gebed,
zoo bevestigt de hoofdredacteur van de Osser
vatore. En dan schrijft hij nog, dat de Paus
nooit alleen bidt, nooit bidt in de woestijn,
maar dat de Christenheid steeds met Hem
meebidt. Rond den Paus, in geheel de onmete
lijke ruimte van den geest, is er nergens een
zaamheid of stilte. Het firmament der zielen
is met den Paus in harmonische vroomheid en
eenheid van liefde biddende.
Wil men, ondanks al het hierboven opge
somde, in het artikeltje in de Popoio
d'Itaïia toch een symptoom zien, dat de
beteekenis ervan uitheft boven den inhoud,
dan neme men het als een symptoom van een
mentaliteit, in Italië nogal verbreid, welke het
Katholicisme te aardsch en te tijdelijk ziet.
Reeds meermalen schreven wij over de vereen
zelviging van Katholicisme en Italiaansehe na
tionaliteit in Italië. De schrijver van het be
wuste artikeltje, die zich uitdrukkelijk katho
liek noemt, geeft blijk van eenzelfde soort mis
verstand. Hij tracht de glorie van de Kerk uit
te meten met een maatstaf, welke alleen bruik
baar is bij een tijdelijke instelling
als b.v. de staat. Gevaarlijker kwam een derge
lijk misverstand onlangs tot uiting in een ar
tikel in Regime Fascista, waarin uit het feit,
dat bij het concordaat den priesters verboder
is aan politiek te doen, geconcludeerd werd;
dat eenzelfde verbod ook uitgevaardigd zou
moeten worden voor leeken, die lid zijn van d
Katholieke Actie. Het fascisme kent maar één
discipline, heette het daar. Alsof het Katho
licisme met zijn discipline hetzelfde terrein
bestrijkt als het fascisme en alsof het verbod
voor de priesters om aan politiek te doen uit
gevaardigd werd met het oog daarop!
De l'Avvenire protesteerde laatst tegen ver
eenzelviging van germanendom en romaniteit.
Inderdaad .bestaan er groote verschillen tus
schen deze begrippen, o.a. wat de opvattingen
omtrent 't ras betreft. Maar germanendom zoo
wel als romaniteit hebben de neiging zich een
eigen godsdienst 'aan te meten. Dat die neiging
bij de romaniteit uitgaat naar het Katholicis
me, doet niets af aan het feit, dat er sprake
moet zijn van een ketterij.
TOKIO, 21 Mei. Reeds gisteren maakten
wij in ons blad melding van een vlucht van
Chineesche bommenwerpers over Japan, die in
plaats van bommen strooibiljetten over de Ja-
pansche steden lieten neerdalen. Bijna sneller
dan dit bericht verscheen, kwamen reeds de
dementi's van de zijde der Japansche regeering.
Thans heeft de prefect van politie van
Koemamoto, op het Japansche eiland
Kioesjoe, volgens berichten van Reuter en
Havas medegedeeld, dat opnieuw een ge
heimzinnig vliegtuig boven Japansch grond
gebied is verschenen en biljetten heeft uit
gestrooid over Koemamoto, waarin de
Japanners worden aangespoord zich tegen
den oorlog te verzetten.
Het vliegtuig, dat reeds vroeg in den morgen
verscheen, voerde blauwe linten op de vleugels.
Het vloog over het Koemamoto-district heen en
verdween in Westelijke richting. Volgens den
correspondent van het Japansche blad Nichi
Nichi zou hieruit blijken, dat het een Chineesch
vliegtuig is geweest.
De politie heeft alle uitgeworpen biljetten
verbeurd verklaard.
Omtrent het verloop van den strijd om
Soetsjau meldt Reuter uit Hankau, dat de Chi
neesche woordvoerder weliswaar heeft toege
geven, dat straatgevechten worden geleverd in
de Westelijke buitenwijken van Soetsjau, maar
er niettemin sterk den nadruk op legt, dat de
toestand niet zoo ernstig is als geloofd wordt.
Kleine detachementen Japansche troepen zijn
Soetsjau genaderd uit het Noordwesten en
Zuidwesten, aldus melden de laatste telegram
men van het front, en de Japansche kanonnen
bestoken het knooppunt van een afstand van
20 K.M.
7 kamers - prachtig vry uitzicht - Centr.
Verwarmd Huur 50.per maand
Bevragen
S. VELDKAMP VAN DORTSTRAAT 00
HAARLEM TELEFOON 16373
Hodza heeft Henlein utigenoodigd voor een
bespreking; incidenten met de Sudeten.
Generaal Cedillo zou uit Mexico gevlucht zqn.
Cartonnagefabriek te Apeldoorn uitgebrand.
O
7.15 spreekt voor den K.R.O. de bekende redenaar
en 2de Voorzitter van den R.K. VREDESBOND
over „De Katholieke Kerk en het Vredesideaar'
Voor opg. lidm. en alle inl. schrijft men aan:
Secr. Afd. Haarlem:
VLIERHOF, Militairenweg 9, OVERVEEN
Bankrekening: Spaame-Bank N. V., Haarlem
BOEDAPEST, 21 Mei (D.N.B.). Majoor
Szalassy en graaf Szechenyi, leiders der
Hongaarsche nationaal-socialistische bewe
ging, zijn wegens opruiing tegen de grond
wet veroordeeld tot veertien dagen ge
vangenisstraf.
Een derde verdachte werd vrijgesproken. De
beschuldiging steunde op een door de veroor
deelden gepubliceerde brochure „Het doel der
Hongaarsche nationaal-socialistische partij."
Deze brochure was ook geteekend door den
afgevaardigde Balogh, die echter op grond van
zijn parlementaire immuniteit niet vervolgd kon
worden.
Het vroegere legitimistische orgaan „Magyar-
sag" zal in het vervolg de nationaal-socialis
tische beweging steunen. De directeur en de
meeste redacteuren hebben het blad verlaten.
De eigenaar, Rupprecht, heeft de leiding op
zich genomen. Het verwerven van de „Magyar-
sag" wordt als een belangrijk succes voor de
nationaal-socialisten beschouwd, daar de partij
nog geen dagblad bezat. De krant wordt vooral
door den middenstand gelezen.
DONGGALA, 21 Mei. (Aneta) Omtrent de
voorgekomen aardschokken op 20 Mei te Dong-
gala wordt nog nader vernomen, dat een land
bouwkolonie, een divisie-hoofdkwartier en ver
schillende gebouwen van het Leger des Heils
te Bora, Rowiga en Sibalaja ernstig bescha
digd werden. Vele zaken en scholen zijn ver
hield.
LONDEN, 21 Mei. (Havas). Lord Nuf-
field, de groote auto-industrieel, die inder
tijd verschil van meening met de defensie
autoriteiten heeft gehad, had Vrijdagmiddag
een bespreking met Sir Kingswood, den
nieuwen minister van Luchtvaart.
Onze weerkundige medewerker schrijft:
Warme dagen in Mei worden in den regel
gevolgd door een langen tijd van koel weer en
vóór de tweede helft van Juni wordt 't in de ja
ren, waarin zooveel Noordelijke winden voor
komen ais nu doorgaans geen echt zomerweer.
Na den weersomslag van een week geleden is
de algemeene weerstoestand ook ongunstig ge
worden en het zal nog wel eenigen tijd duren
eer wij de Noordelijke winden weer kwijt zijn.
De toestand is nu zoo, dat de depressies over
het gebied rondom de Oostzee weliswaar aan
het oplossen zijn, maar zij zijn nog niet ver
dwenen. Ook is het nog erg koud in de hoo-
gere luchtlagen, waardoor het weer opnieuw
buiig is geworden.
Hoog in het Noorden ligt een gebied van
hoogen druk, dat langzamerhand van meer
beteekenis wordt. Een uitlooper hiervan breidt
zich in Z.W.-ljjke richting uit en zal voorloo-
pig den weerstoestand over de Noordzee en de
Britsche Eilanden beheerschen. Dit heeft, m
verband met de lage luchtdrukking over Mid
den-Europa, tengevolge, dat nog koude lucht
uit het Noord-Oosten zal blijven toestroomen.
De langzame stijging van de temperatuur, die
verwacht wordt, zal voorloopig nog niet veel
te beteekenen hebben. Het weer zal dus nog
vrij koel blijven en waarschijnlijk ook eenigs-
zins buiig.
De regel, dat na warme dagen in Mei het
weer voor langen tijd een weinig zomersch ka
rakter aanneemt, wordt ook nu weer bevestigd.
De goede zijde van den weersomslag is echter,
dat hiermede een einde kwam aan cle groote
droogte en dat er overal zooveel regen is ge
vallen, dat er voorloopig geen gebrek is aan
hemelwater. Waarschijnlijk zal het voorloopig
niet meer zoo overvloedig regenen.
(Nadruk verboden).
v.h. ROOZEN
Gercnomm. Keuken Sterk gereduceerde prijzen
De heeren bespraken de verschillende aspec
ten van het programma tot versnelling dei-
bewapening in de lucht. Lord Nuffield stelde
zijn diensten ter beschikking van het ministerie
van Luchtvaart.
Men meent te weten, dat Lord Nuffield, van
wien eenige fabrieken reeds tanks voor het Brit
sche leger maakten, binnenkort een nieuwe fa
briek zal oprichten, die uitsluitend voor de
luchtmacht zou werken. In parlementaire krin
gen twijfelt men er niet aan, of de medewerking
van den magnaat zal een uitstekenden indruk
in het Lagerhuis maken en een troef zijn voor
den minister-president in het debat over de
luchtmacht.
MADRID, 21 Mei. (Havas) Zes vliegtuigen
der nationalisten hebben Vrijdag Valencia ge
bombardeerd. Er zijn geen slachtoffers te be
treuren. De schade is gering, daar de meeste
bommen in zee terecht kwamen.
Stand op Zaterdag 1 uur n.m.: 765.6
Vorige stand: 765.2.
