„SWIFT" OPRUIMING
C. BERGISCH
metden
auto uit?
OPRUIMEN
KAN
KAN
Fa. J. KAN
AMSTEL
BIER
J°//K/YO «T
Hoesbergen Kockmann
M0TGAS
SEIZOEN-OPRUIMING
WIM WORM
DE GLOBE
De vader van het moderne tourisme
Thomas Cook
PRIMA INMAAKBRANDEWIJN
Haarl. Wijnhandel „R0YAL
Wijnhandel „DE WIJNPERS
DE HERTEK0P
'N MOTORRIJWIEL
IS GEEN FIETS!!
FRANS P. VAN RUMPT
WIJ REPAREEREN
WIJ VERHUREN
DE STOFZUIGER CENTRALE HAGEMAN
DAMES,.
zooals
kan
kan
AMSTEL
BIER
II
PORT
Hoffmann
D.K.W.
IT JUM-AANBIEDING
REIS
ARTIKELEN
HET BADEN
IN DE OUDHEID
ONZE ZOMER-BIJLACE
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT,
J.J.A.v.d: LINDEN
alleen
Aanvang VRIJDAG 10 uur
.H NEDERLAND
DRINKT
f2.70 en f2.40 per liter
Beschermt Uw woning tegen Muggen
en andere gevaarlijke Insecten
Inrichten van
antieke en artistieke
Interieurs
DE OUWE GAPER
a A R L E M
ARIëL - NORTON - VELOCETTE
weersraf 375.—
Wl I l/rPltnnPSTN 45 verschillende merken stofzui-
Ged. Oude Gracht 52 - Haarlem - Telef. 12762
20 KORTING
DAMES!
Profiteert hiervan!
JUWELIER - HORLOGES
Barteljorisstr. 2, Haarlem
U NATUURLIJK OOK!
Vraagt Uw leverancier of
Ook RUIME KEUZE in KLEINE
_MODERNE INSTRUMENTEN
KRUISWEG IS - TEL. 11416
WAGENWEG 14 - TEL. 15967
ïj
jj
ZIJLVEST N° 3
GROOTE MOGELIJKHEDEN
Elast. Kousen. 2.50, 1.95
Ook dunne LASTEX
VOOR
BENOODIGDHEDEN
NAAR
!\.Yv« slechts f 245.contant
ALLE D.K.W.-MODELLEN VOORRADIG
GEWELDIG GOEDKOOP
Profileert U hiervan. 1000rn CosKuums v.a. f 5.90
Dunne Zomerregenjassen vanaff 1.90
1000en Panlalons vanaff 0.86
Alles moei weg
WED. H. VAN ALPHEN, BREESTR. 9, HAARLEM
Morgen begint de
HEERENMODEMACAZIJN - ANECANG 27
Koffers in Harlplalfe,
Vulcanfiber en Leder,
Leeren Reisnécessai-
res vanaf f 2.90
Naai- en Nagel
garnituur! jes, enz.
Opvouwbare
Parapluies
praciisch inden koffer
of in de reisfasch,
vanaf f 4.90
ALLE MERKEN STOFZUIGERS ONDER
GARANTIE
STOFZUIGERS PERMANENT EN
PER DAG
De organisator van een gezelschap
reisje legde den grondslag van
het reisbureauwezen
De „uitvinder"
W agons-Lits-C ook
Aardia kijkje lans 'n spoorbaan
In de thermen der Romeinen
bespraken de badgasten de
feiten vanden dag!
Centrale verwarming!
Onze seizoenopruiming
zal een evenement zijn
Om plaats te maken voor
de nieuwe Najaarsmodel
len, ruimen wij vele
,,SWIFT"-SCHO ENTJES
op met
Vooral de maten 37 en 38
KL. HOUTSTRAAT 8 - TELEFOON 14563
wilt gij met voldoening van UW VACANTIE
GENIETEN? Draagt dan zorg, dat Uw garde
robe in orde is.. Gij moet vooral op Uw lichame
lijke conditie bedacht zijn. De NUTTIGSTE
ARTIKELEN van Uw garderobe zijn: CORSET,
BUIKGORDEL en ELASTIEKEN KOUSEN.
Kent U onze ideale LASTEX KOUSEN
Poreus, onzichtbaar, waschbaar en goed steu
nend.
HAARLEM, Nieuwe Gracht 33, Telefoon 11288
Rijksstraatweg 86 E Telefoon 19408
Daarbij hooren de we
reldberoemde biscuits
van Huntley Palmers
en een flesch limonade
van vruchtensap met
suiker van Van Reijsen
Voor den pick-nicklunch-
schotels, soepen, jonge,
gebraden haantjes in
blik, Engelsche cream
crackers, salades, vruch-
tencompötes, pastei-
tjes enz.
Maak 't feest volmaakt,
neem het mee van Van
Reijsen. Dat zijn waar
lijk delicatessen. Billijke
prijzen
WL (0687 m I14SC
OR. HOUT5TR 89
N.V. Haarlemsch Agentschap
Amstelbrouwerij
LANGE HEERENSTRAAT 13
Telefoon 10841
DUBB. AMSTELSTOOP f 2.25
Z//£\X/fG*7A
Wij leveren U prima geëmailleerd HORRENGAAS in groen,
blauw en alumimumkleur vanaf 21 cent per Merer. Verder alle
benoodigdheden voor het maken van RAAMHORREN. Voor
het maken van ZONNESCHERMEN en MARKIEZEN hebben
wij ook een groote sorteering onderdeelen in voorraad, ROL
STOKKEN, IJZEREN en HOUTEN MOLENS, ROLIJZER3
KATROLLEN, KOORD, MARKIESSCHARNIËREN 40 cent
per paar, enz. enz.
Kruisstraat 3436 Centraal IJzermagazijn Tel. 12485
VAN OUDS
TELEFOON 12223 - 1AARLEM
BIJ" EN STOFFEEREN
VAN ALLE MEUBE-EN
Reparaties ook aan huis onder
garantie.
EMBALLEEREN van Antiek
Porselein, Kunstvoorwerpen,
Verhuizingen, >nz.
Groote sorteering Meubelen,
Antieke Doeken, Sjaals, enz.
Inkoop en Tax?eren van
Antiquiteiten
worden U geboden door advertentie-
reclame in de rubriek „Omroepers".
Laat die TJ niet ontglippen! De prijs
kaü geen bezwaar zijn. want voor
slechts 50 cent per regel komt Uw
Zaken-Omroeper onder de aandacht
▼au 80.000 gezinnen.
3 rollen 25 cent
Naphtaline-motballcn 5 et.
Spcksteenpoeder, per ons 5 et.
Likdoorn-celt-tinctuur .25 ct.
Bruisend voetbad 5 baden 25 ct.
Ass. Apotheker
Lange Veerstraat 20
Telefoon 16625
44 SPAARNE 44 TEL. 12127
Koopt daarom Uw D.K.W. r.t. bij den
meer dan 12 jaar Hoofdagent van alle
D. K. W.-modellen, sub-agent D. K. W. Automobielen
105 SPAARNWOUDEHSTRAAT 105 XE LEF. 13127
MEER ERVARING BETERE SERVICE
D|g Mffls R.T. 3 P.K. STANDAARDMODEL
of huurkoop le storting 42 en 12 m. termijnen v. 19.11
K.S. 200 7 P.K., een machine zonder
Ook met maatcostuums extra-korting
Ziet eerst onze etalages - Wij hebben enorme KOOPJES
PHW/V
GR. HOBTSTR. 105, TEL. 18403
™l— ■LnllUUr til GERS, w.o. ÏO versch. klop-vceg-zuigers
F' mt'
Even voor het vertrek van den (ouderwetschen) trein
Waxmeer wij ons voorstellen in onze zo-
mervacantie een reis of reisje te gaan
maken, hetzij in het binnen- of in het
buitenland, dan behoeven wij slechts voor de
noodi^fe financiën te zorgen, terwijl er anderen
zijn, die desgevraagd reisroute, hotels en wat
dies meer zij voor ons bespreken, terwijl zij te
vens voor de noodige vreemde specie, reischè-
ques of reiscredietbrieven zorg dragen.
Hebben we eenmaal een idee in ons hoofd en
onze zinnen op een bepaalde trip gezet, dan
stappen wij immers een kantoor van het een of
andere goede reisbureau binnen en de bediende
aan de balie verschaft ons alle gewenschte in
lichtingen en staat met een bewonderenswaar
dig geduld, getuigend van een perfecte service,
welke zijn huis ons biedt, met prijzen, verbin
dingen en illustere ideëen en projecten ons ten
dienste.
Een en ander vinden wij geheel vanzelfspre
kend en meer dan eens komen de adspirant-rei-
zlgers niet verder dan de balie van het reisbu
reau en zijn alle moeiten van den employé voor
niets geweest, doordat zij van de reis plotseling
afzien. Dergelijke gevallen komen meer dan
men denkt voor en steeds weer wordt men als
het ware overdonderd door de lankmoedigheid
der baliebedienden, die even gedienstig ons toe
knikken wanneer wij de zaak binnentreden als
wanneer wij haar verlaten.
Toch is er een tijd geweest, toen het toerisme
nog in de kinderschoenen stond, dat er geen
reisbureaux waren en dat ieder zijn eigen reis
moest uitkienen, zonder van de zoo onontbeer
lijke voorlichting van deskundigen te kunnen
profiteeren. Bovendien was het reizen, afgezien
nog van de sporadische verbindingen, kostbaar.
Tegenwoordig kunnen wij echter, juist door het
werken van de reisbureaux, die verschillende va-
cantiereizen organiseeren, goedkooper reizen,
dan in den overigen tijd van het jaar, omdat
een grooter aantal reizigers tegelijk eenmaal la
gere prijzen kan bedingen. En zoo kennen
wij heden ten dage de zoogenaamde gezelschaps-
Wie is nu voor het eerst op het idee ge
komen om een gezelschapsreis te orga-
niseeren, geschoeid op de leest, zooals
wij die tegenwoordig kennen?
De uitvinder hiervan was een zekere Thomas
Cook, die in 1808 te Melbourne geboren werd.
Deze man was een vurig voorstander van de
matigheidsbeweging, waarvoor hij verschillende
lezingen in onderscheiden plaatsen van Enge
land hield. Om het bezoek aan de vergaderingen
van deze beweging aantrekkelijker en goedkoo
per te maken, organiseerde Cook op zekeren dag
een reisje voor de bewoners van Leicester naar
Loughborough, waar een meeting werd gehou
den. Cook maakte reclame voor zijn denkbeeld
en het werd een succes!
Niet minder dan 570 reizigers uit Leicester
trokken met aan het hoofd den organisator zelf
naar Loughborough, een afstand van 38 K.M.
tegen den prijs van zestig cent per retour!
Aangemoedigd door dit succes ging Cook voort
andere en meerdere reisjes en reizen te organi
seeren en zoo legde hij den grondslag voor een
geheel nieuw bedrijf, dat na verlóóp van nog
geen honderd jaren een onmisbare schakel zou
vormen in het toerisme over de geheele wereld.
De zaken gingen zoo goed, dat Cook in 1845
reeds besloot van het organiseeren van reizen
een geregeld bedrijf op commercieelen grond
slag te maken en daarmede vestigde hij het
eerste reisbureau.
Hij stelde zich in verbinding met de Mid
land Railway en deed deze het voorstel trei
nen te zijner beschikking te stellen; hij zou
dan voor het aanwerven der reizigers zorgen.
Een overeenkomst kwam tot stand en Cook
annonceerde zijn eerste excursie van Leicester
naar Liverpool, met een bezoek aan N.-Wales,
het eiland Man en Dublin.
Cook, die reeds eerder de pen gevoerd had
voor zijn redevoeringen en artikelen ten bate
van de matigheidsbeweging, wendde nu ook de
schriftelijke reclame aan om het reizen aantrek
kelijker te maken en zoodoende meerderen te
bewegen van zijn bureau gebruik te maken. En
zoo liet hij reisgidsjes drukken, waarin hij op
aantrekkelijke wijze beschrijvingen gaf van de
streken, welke bezocht werden en de beziens
waardigheden, welke zijn reizigers daar wacht
ten.
Van dezen tijd af legde Cook zich krachtiger
toe op het uitvoeren van pleizierreizen, waar
bij hij dc mooiste plekjes in het Vereenigd Ko
ninkrijk opspoorde en ze den reizigers op ge
makkelijke en goedkoope wijze liet zien.
Dat de ondernemende Cook over een behoor
lijke dosis organisatietalent beschikt moet heb
ben, moge blijken uit het feit, dat hij in min
der dan tien jaren een uitgebreide relatie on
derhield met verschillende spoorwegmaatschap
pijen, die hem treinen ter beschikking stelden,
tegen geringeren prijs natuurlijk dan de gel
dende.
In 1851 werd te Londen een groote tentoon
stelling gehouden, die niet weinig tot den bloei
van zijn zaak heeft bijgedragen. Hij slaagde er
in niet minder dan 165.000 menschen uit de pro
vincie naar de hoofdstad des lands te vervoeren.
Na zijn excursies naar de tentoonstellingen te
Dublin in 1853 en Manchester in 1855, organi
seerde Cook een reis naar het continent! Nu
ging Cook's bedrijf zijn vleugels verder uitsprei
den en zocht hij relaties op het vasteland. En
met succes! Want reeds het volgende jaar, in
1856, begonnen Cook's rondreizen
Oorspronkelijk bepaalden de vastelandsreizi
gers van Cook zich tot gezelschapsreizen, waar
van hij zelf steeds de leiding had. Na verloop
van tijd werd daaraan toegevoegd het reison-
dernemerscouponsysteem, dat thans over de ge
heele wereld toegepast wordt. Cook voerde la-
"r ook nog het hotelcouponsysteem in, dat ook
hans nog algemeen In gebruik is.
De plaats waar deze ondernemende werker
zijn initiatief genomen en van waaruit hij de
eerste reizen met zooveel succes gemaakt had,
de stad Leicester, bleef tot 1865 het hoofdkwar
tier van zijn onderneming.
In genoemd jaar echter plaatste hij zijn zaak
in een ruimere behuizing over en richtte een
kantoor op in de Fleetstreet in Londen.
Cook's eenige zoon, John Mason Cook, trad
in de voetsporen van zijn vader en bleek
met denzelfden lust voor reizen en het
organiseeren daarvan bezield te zijn. Hij nam
hem in zijn zaak op en plaatste hem aan het
hoofd van zijn kantoor te Londen.
De zaak breidde zich steeds meer uit en Cook
keek naar ruimere lokaliteiten uit. In 1872 werd
een groot gebouw opgericht in Ludgate Circus
te Londen, dat toen het hoofdkantoor der fir
ma, die voortaan Thomas Cook and Son zou
heeten, werd.
De oude Cook trok zich in 1878 uit zijn zaak
terug en stierf in 82-jarigen ouderdom twaalf
jaren later.
De leiding van de zaak was toen in handen
van J. M. Cook en zijn zonen. Na den dood
van J. M. Cook in 1899, bleef de leiding in
de handen dezer zoons tot 1924. In den zomer
van dat jaar werd een „limited Company" ge
vormd, die ter hand nam het Britsche deel
en eenige andere onderdeelen van de zaak.
terwijl de Amerikaansche en vastelandsbureaux
en de filialen m Zuid-Afrika, Australië en
Nieuw-Zeeland onder de administratie der fir
ma bleven. Tegelijkertijd werd een afzonderlijke
„limited Company" gevormd voor het bankbe
drijf. President van beide maatschappijen werd
de heer F. H. Cook, die deze functie vervulde
tot 1929, in welk jaar hij zijn ontslag als zooda
nig nam.
Hoewel het gebouw in het Ludgate Circus
van tijd tot tijd vergroot werd, was het ten
slotte toch te klein geworden en daar geen
verdere uitbreiding mogelijk was, moest naar
andere ruimten worden uitgezien. Op 12 April
1926 werd in Berkeley Street een nieuw hoofd
gebouw geopend, met zes verdiepingen en ver
schillende „basements". De „bookinhall" alleen
beslaat een groote oppervlakte. Op de tweede
verdieping zijn groote ontvangkamers, lees- en
schrijfkamers ten dienste der bezoekers.
Op de bovenste verdieping zijn eetzalen
en ontspamvingslokalen voor de der
tienhonderd man personeel van dit
hoofdbureau.
In Februari 1928 kwam een belangengemeen
schap tot stand tusschen Thos Cook Son en
de geassocieerde maatschappijen met de „Com
pagnie Internationale des Wagons Llts et des
Grands Express Européens", die allerwegen ook
in ons land haar slaap- en restauratierijtuigen
heeft loopen en ook op het gebied van het reis
bureauwezen haar sporen verdiend heeft.
Een deel van het oude gebouw in Ludgate
Circus is behouden gebleven als een bijkantoor,
zooals er nog 24 andere bijkantoren van Cook
in Londen zijn, terwijl er een groot gebouw is
in de Cowcross Street in de City van Londen
voor het scheepvaart- en expeditiebedrijf. Het
gezamenlijk aantal kantoren van Cook en „Wa
gons Lits" bedraagt thans ongeveer driehonderd
over de geheele wereld.
Zooals we reeds boven schreven, gaf Thomas
Cook reeds reisgidsjes uit. In 1851 stichtte hij
een tijdschrift, „The Excursionist" geheeten, dat
in hoofdzaak bijzonderheden omtrent de reizen
en reisdoelen bevatte. Het tijdschrift bleef on
der dezen naam bestaan tot 1902. In dit jaar
werd het omgezet in een maandblad, dat in de
kringen van het toerisme een vooraanstaande
plaats inneemt onder den titel „Travellers Ga-
zette". Het blad verschijnt niet alleen in En
geland, maar ook In ons land. Italië, Spanje,
Scandinavië, Amerika, Australië, Indië en zelfs
in het verre Oosten. Een andere maandelijksche
uitgave van Cook is de „Continental Time Ta
ble and Steamship Guide".
Ten slotte publiceert Cook nog een belangrijke
serie „Handbooks" voor reizigers, en een groote
verscheidenheid van programma's en boekjes
van verschillende soorten.
En zoo is, wat Thomas Cook in het klein is
begonnen, in enkele tientallen jaren uitgegroeid
tot een wereldorganisatie, welke haar vertakkin
gen heeft rondom den geheelen aardbol,
wat de oude Cook wel nimmer gedroomd zal
hebben
ga
mm m
Meer dan ooit voelen we in de zomer
maanden behoefte in ons opkomen tot
het nemen van een frisch bad. Dank
zij de diverse en uitnemende zoowel gemeente
lijke als particuliere badinrichtingen en over
dekte zwembaden, blijft het genot van baden
en zwemmen niet alleen tot de betrekkelijk
weinigen, die b.v. aan de kusten der Noordzee
wonen, waar de natuur ons uitnoodigt, beperkt.
Hier en daar in den lande heeft men zelfs
getracht bij 'n open bad een kunstmatig strand
aan te leggen, terwijl er ook al inrichtingen
zijn. waar men met behulp van machinerieën
een kunstmatigen golfslag teweeg brengt!
Dat de Instelling van dergelijke inrichtingen
niet alleen een prikkel is, de zwemsport inten
ser en in breeder kringen der bevolking te be
oefenen, laat geen twijfel over. Maar ook zijn
de bad- en zweminrichtingen van een enorm
befkng voor de volkshygiëne. Wie echter meent,
dat dergelijke inrichtingen een uitvinding zijn
van ons, twintigste-eeuwers, heeft het mis. Veel
luxueuzer vaak dan de huidige inrichtingen
waren de baden der oude Grieken en Romei
nen! Bovendien mocht men in die badgelegen-
heden zoolang vertoeven als men zelf wilde,
terwijl men tegenwoordig nog al eens aan een
bepaalden tijd gebonden is!
De oude Romeinen met hun hartstocht voor
baden brachten zelfs soms heele dagen in het
bad door.
Reeds de Grieken hadden hun baden met de
daarbij behoorende gymnasia (turnhallen)en
zooals de Romeinen alles ovej^iamen^van de
Grieken, zoo ook natuurlijk dë Inrichting dezer
badhuizen; maar zij werkten ze uit tot hun
grootsche „thermen", waarvan de thans tot
ruïnen vervallen Thermen van Caracalla en
Diocletianus ons een voorstelling kunnen geven
van de grootte en luxueuze inrichting.
Badhuizen waren er reeds vóór Augustus' tijd
in Rome meer dan honderd en onder Diocle
tianus werden er ongeveer negenhonderd ge
teld! Maar Agrippa, de generaal van Augustus,
deed de eerste gemeentelijke badinrichting
aanleggen, die aan een pachter werd gegund,
welke een zeer laag badgeld mocht vragen.
En over gebreK aan belangstelling had men
niet te klagen, want in de Thermen ontmoette
men bekenden, hoorde men de nieuwtjes er
bestond toen nog geen krant! en er werd
gedronken.
Daar het badwezen zoo krachtig bloeide, werd
er ook veel zorg besteed aan de luxe der ge
bouwen. De wanden waren met geïncrusteerd
marmer bekleed, en natuurlijk kwistig versierd
met beeldhouwwerken, bronzen en mozaïeken;
vooral de vloeren boden voor mozaïeken ruim
schoots gelegenheid.
Zoo ontstonden in den loop eener eeuw in
verscheidene stadsdeelen van Rome vijf groot
sche Thermen: die van Caracalla, van Severus,
Alexander, Decius en Diocletianus.
Dat de afmetingen dezer gebouwen geweldig
waren, kunnen we begrijpen, daar. uit een ge
deelte van de thermen van Diocletianus Michel-
Angelo de kerk Santa Maria-del Angeli bouw
de! En hoe prachtig en vernuftig deze gebou
wen ingericht waren, ziet men uit de recon
structie van de Thermen van Caracalla. De
hoofdbouw verhief zich te midden van een
tuinachtige ruimte van meer dan 900 M. lang
en 930 M. breed, die door een zuilenhal omslo
ten was.
Achter de zuilenhal lagen tallooze kleine bad
kamers voor wie geen tijd of lust had het
groote bad te bezoeken.
Op het groote plein daarbinnen lag dan het
hoofdgebouw, dat een afmeting had van 220
X 114 M., bestaande uit drie groote zalen ach
ter elkaar, die gedeeltelijk op pijlers en op
zuilen rustten en met ongehoorde vernuftige
ton- en kruisgewelven of koepels afgedekt wa
ren.
Als men na het uitkleeden zich naar het bad
begaf, betrad men allereerst het middelste en
lauwverwarmd vertrek, het „Pepidarium", om
zich eerst te verwarmen, daarna bereikte men
het „Caldarium" (warme bad), dat uit een
reusachtige rotonde bestond van 50 M. middel
lijn, waaromheen heete baden en dampbaden
waren; en tot slot gebruikte men dan 't koude
bad „Frigidarium". Van de oppervlakte der
inrichting diende 1/3 voor het eigenlijke bad,
terwijl 2/3 der ruimte „palaestra" bestemd was
voor gymnastiek en spel. Voornamelijk het bal
spel was zeer geliefd. Na het bad werd men
meestal door zijn slaaf afgedroogd en „gemas
seerd". Hierbij werd ook de „Strigilis" of bad-
schrapper gebruikt, welke we in de hand zien
van het bekende beeld van Lysippos.
Wat de Thermen bijzonder interessant
maakt, is de uiterst practische cen
trale verwarming, die de Romein trou
wens ook in gewone huizen, veelvuldig toepaste.
Caïus Sergius Orata, een tijdgenoot van Ci
cero, is de vader der centrale verwarming.
De heete waterdampen werden in holle ruim
ten onder den vloer geleid (deze ruimte was
meestal 75 c.m. hoog), ook werden de zijmuren
van tusschenopeningen voorzien, waardoorheen
men de dampen ieidde. De badhuizen waren in
de oudheid dus ook van centrale verwarming
voorzien en waren dan heel wat luxueuzer dan
de hedendaagsche! De Romein had van zijn
twee centen badgeld ook meer plezier en ge
not dan wij, die vaak eerst een langen fiets
tocht of tramrit moeten maken, eenige uren
wachten en dan een precies afgemeten tijd mo
gen baden.
De baden van Agrippa, Caracalla, Diocletia
nus en andere zijn met hun weelderigen mo-
numontalen bouw de getuigen van een maat
schappelijke beschaving, die de onze overtreft.
