Groot-seminarie Rijsenburg
in vlammen
GROOT NACHTFEEST
AMBROSE
KERMISWEEK BIJ WESSELING
RICHE, ZAND VOORT
HOOFDGEBOUW IN DE
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
ASCH GELEGD
Op zoek naar den
„Hawai-Clipper"
Aanslag op trein
in Mexico
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE,
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 2IVi ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE. UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
ZATERDAG 30 JULI 1938 - AVONDBLAD
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21301
HEDEN - 30 JULI
le optreden in Nederland van
met zijn wereldberoemd Dans- en
Showorkest.
Aanv. 0.15 u. - Entrée f 1.50 pl. bel.
AVOND-TOILET VERZOCHT
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TIEN BLADZIJDEN
De verheerlijking van
Planetta
De Osservatore keert zich tegen de
feesten voor Dollfuss'
moordenaar
Onrust te Rangoon
verminderd
MAANDAG begint de
Bel ons op: 1 0 7 3 7
De kostbare bibliotheek en de
kapel zijn voor het vernielende
vuur gespaard gebleven
Priesterretraites gaan
niet door
Aartsbisschop ter plaatse
Kortsluiting?
Glfmengerspaar van
Asselborn gevonnist
Brandweer heeft pech
De bi-and in het Groot seminarie „Rijsenburg" te Driebergen. Een overzicht van het brandende hoofdgebouw tijdens
het blusschingswerk
De doodstraf voor Salzburger
25 jaar tuchthuis voor
vrouw Tangeten
Het Groot-Seminarie „Rijsenburg" te Driebergen is hedennacht door brand gedeeltelijk verwoest. Z. H. Exc. Mgr. J.
de Jong, Aartsbisschop van Utrecht, in gesprek met eenige brandweerlieden
Kostbaarheden in veiligheid
Bibliotheek behouden
Veel waardevols ging verloren
JOODSCHE ADVOCATEN
GESCHRAPT
Het Weeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin
Aanhangers van Cedillo doen
weer van zich hooren
Nog geen spoor van de verdwenen
vliegboot
Twee Arabieren dood
geschoten
Minister Beek naar Oslo
Tegenbezoek aan den Noorschen
minister Koht
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Inaez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
do kleine annonces „OmroeDers" zie de rubriek
middenfront van het in 1857 in gebruik geno
men seminariegebouw.
Minister Beek bevindt zich onderweg naar
Oslo.
Er is nog geen spoor gevonden van de
verdwenen vliegboot de „Hawai-Clipper"
Weer zijn twee Arabieren in Palestina
doodgeschoten.
De onrust te Rangoon in Britsch-lndië
schijnt af te nemen.
Aanhangers van Cedillo plegen een aan
slag op een trein in Mexico.
Het drama te Echteld; een der verdach
ten op vrije voeten.
Wetsontwerp houdende nieuwe bepalin
gen tot regeling van de paardenfokkerij.
Het Groot-Seminarie „Rijsenburg" te
Driebergen door brand gedeeltelijk ver
woest.
Herdenkingspostzegels ter gelegenheid
van het regeeringsjubileum van H.M. de
Koningin.
Benoemingen in het bisdom Roermond.
Het door de „Karimata" opgebaggerde
goud is naar Amsterdam gebracht.
o
Onze Romeinsche correspondent schrijft ons:
De Osservatore Romano verdedigt de bladen,
o.a. de Times, die critiek uitoefenden op de
viering in Oostenrijk van den 25sten Juli. Na
de vergelijking van Dollfuss en Planetta met
Gessier en Willem Teil verworpen te hebben,
schrijft het Vaticaansche blad, dat de critiek
op genoemde viering zeker niet beschuldigd
kan worden van inconsequentie op grond van
eenig argument ad hominem. De verheerlij
king van Planetta is in strijd met de Christe
lijke moraal, welke leert: „gij zult niet doo-
den." De nieuwe „Reichspost" spreekt van „een
coïncidentie van een serie tragische omstan
digheden." Daar stelt de Osservatore de ver
schillende détails van den moord op Dollluss
tegenover. Zij herinnert er aan, dat Hitier
schreef: „De aanslag op den Oostenrijkschen
Kanselier wordt door de regeering van het
„Reich" betreurd en ten strengste veroordeeld."
Tenslotte constateert zij, dat de bekentenis,
door Planetta afgelegd, volstrekt verhindert
hem als een held te beschouwen of hem te
rekenen tot de beste Duitschers van de „Ost-
mark".
RANGOON, 30 Juli. (Reuter). De toestand te
Rangoon is aanmerkelijk verbeterd, niettegen
staande nog een zekere spanning merkbaar is.
Officieel wordt medegedeeld, dat sedert Dinsdag
53 personen zijn gedood en 279 gewond.
WAFELEN POFFERTJES
GROOTE HOUTSTRAAT 176
Wij bezorgen in geheel Haarlem en omstreken
Stand van Zaterdag n.m. 11.30 uur 767.9
Vorige stand 763.9
Het aartsbisdom Utrecht is door een
groote ramp getroffen. Vannacht is n.I. het
gebouw van het Groot-Seminarie te Drie
bergen voor een belangrijk deel door
brand verwoest. Omtrent de oorzaak van
deze catastrofe tast men in het onzekere.
Het was ongeveer kwart over twee uur, toen
de in het seminarie woonachtige bakker Cor
nells van Veen in zijn nachtrust gestoord werd
door een knetterend geluid. In de eerste oogen-
blikken dacht hij, dat in een der nevenvertrek-
ken van zijn slaapkamer een slot omgedraaid
werd, doch voor alle zekerheid stond hij op
om eens te zien wat er gaande was.
Buiten zijn kamer komend, zag hij tot zijn
groote ontsteltenis vlammen opwaaien in de
liftschacht van het dienstgebouw, rechts van
den zolder naar de keuken loopend. Ware hij
niet tijdig ontwaakt, de onheilen zouden niet
te overzien zijn geweest en vermoedelijk waren
dan inwonende personen levend verbrand of
gestikt.
Onmiddellijk begaf bakker Van Veen zich in
nachtgewaad naar de aan de andere zijde van
het gebouw liggende slaapkamer van den pre
sident-kanunnik G. C. Hartmann, om hem te
wekken en van het dreigend gevaar op de hoog
te te stellen.
Al spoedig liet de brand zich zeer ernstig
aanzien en bleek wel, dat met het blusschings-
materiaal van het seminarie niets te beginnen
was. Het eerste werk was nu de brandweer van
Driebergen te waarschuwen. Inmiddels was
reeds het geheele personeel van het semina
rie gewekt.
Van de professoren was alleen de presi
dent thuis. De overigen waren reeds met
vacantie gegaan, evenals de theologanten.
De noodklok van het seminarie werd geluid.
De aartsbisschop van Utrecht, Z. H. Exc. Mgr.
dr. J. de Jong, die toen men zag, dat de brand
een grooten omvang zou aannemen, in zijn pa
leis aan de Maliebaan te Utrecht was opge
beld, verscheen om ongeveer vi«r uur ter plaat
se in gezelschap van Zijn beide secretarissen,
de Zeereerw. heeren dr. J. Geerdinck en T. W.
van Luenen.
Wij hadden al heel gauw gelegenheid den
Aartsbisschop onze deelneming te betuigen met
de ramp, waardoor het aartsbisdom is ge
troffen, terwijl Mgr. de Jong zoo welwillend
was ons enkele bijzonderheden over het semi
narie mede te deelen.
Voorts merkten wij op het terrein des on-
heils op den Z.Eerw. heer Overmaat, pastoor
van Zeist en oud-professor van het Groot-Se
minarie, den burgemeester van Driebergen-Rij-
senburg, jhr. de Beaufort, den burgemeester
van Doorn, baron van Nagell, kapelaan Sand-
kuyl van Rijsenburg en eenige aldaar wonende
theologanten.
Vermoedelijk is de brand ontstaan door kort
sluiting in de dienstlift, welke nieuw gecon
strueerd wordt. Zekerheid hieromtrent bestaat
er echter niet. De werklieden, die met de werk
zaamheden in de lift bezig zijn, hebben Vrij
dagavond te ongeveer vijf uur het gebouw ver
laten. Te ruim zeven uur heeft de president
van het seminarie, gelijk deze ons mededeelde,
nog een rondgang door het gebouw gemaakt,
doch hij heeft toen niet het minste onraad be
speurd.
De brandweer van Driebergen, onder leiding
van commandant Gijtenbeek, kwam te ruim
drie uur met een motorspuit op het terrein
van den brand en ving direct met het blus-
schingswerk aan.
De brandweer was hiermede nog niet lang
bezig, toen deze pech kreeg. Want plotseling
kwam er geen water meer uit de slangen. En
wat bleek bij onderzoek? De zuiger, die 't wa
ter uit een sloot nabij het seminarie opzoog,
was door modder verstopt geraakt. Dat zag er
toen leelijk uit.
Fel woedde de brand en geen water om de
vlammenzee te dooven. Onmiddellijk werden
maatregelen genomen om de slangen op de
waterleiding aan te sluiten. En toen was er
weer volop water. Dit moest echter over een
afstand van vijfhonderd meter worden aange
voerd. Inmiddels was ook de brandweer van
Doorn, wier hulp was ingeroepen, met een mo
torspuit ter plaatse verschenen.
Daar de brand steeds grooter omvang aan
nam, werd ook assistentie gevraagd aan de
brandweer te Utrecht. Deze bleef echter vrij
lang uit. Het was ruim vier uur, toen de brand
weer van Utrecht onder leiding van den onder
commandant, den heer Priester, arriveerde.
De hulp bestond uit een motorspuit en een
groote Magirusladder. Deze werd direct uit
gezet en toen kon vanaf een flinke hoogte water,
op het dak van het brandende gebouw gespo
ten worden.
Hoog en fel sloegen de vlammen uit het
Het waren de zit-, studeer- en slaap
kamers van de professoren op de verdie
ping boven den hoofdingang, waarop het
vuur, in den rechtervleugel van het gebouw,
gezien vanaf de straatzijde, ontstaan, het
eerst oversloeg. Deze kamers brandden de
een na de ander uit, behalve die van den
president en van prof. Mulder.
En daarmede gingen te lcor de uitge
breide en waardevolle particuliere biblio
theken van de professoren, hun meubilair
en al wat voor hen van waarde was.
Vele particuliere herinneringen, niet door
verzekering te dekken! Het laatst werd de stu
deerkamer van prof. P. de Jong een prooi der
vlammen. Van het veld voor het gebouw af
konden wij zien, hoe de vlammen een prachtig
crucifix, staande op zijn schrijfbureau, aan
tastten.
4*
LUXEMBURG, 29 Juli. In een vernietigend
requisitoir van meer dan twee uren heeft ds
advocaat-generaal mr. Robert Als het assisen
hof te Luxemburg, waarvoor de gifmengers van
Asselborn terecht stonden, op het hart gedrukt,
gezien de hardnekkigheid waarmee dit mis-
dadigerspaar den dood van Wilhelm Tangeten
nastreefde, de wet in 'haar volle zwaarte toe te
passen.
Toen de verdachten gelegenheid tot een
laatste woord kregen, zeide Salzburger: „Het
spijt mij, wat ik gedaan heb.... die vrouw
draagt daaraan alleen de schuld
Vrouw Tangeten antwoordde enkel: „Ik heb
niets meer te zeggen...."
Des avonds om half zeven sprak de presi
dent het vonnis uit: Adam Salzburger wordt
tot de doodstraf veroordeeld, en zijn mede
plichtige, Gertrude Threis, huisvrouw van
Wilhelm Tangeten, tot vijf en twintig jaar
dwangarbeid.
Het was een droevig gezicht dit spel van
verwoesting te aanschouwen. Vloeren zakten in
elkaar, de klok boven den hoofdingang stortte
met donderend geweld naar beneden.
Aan alle kanten viel glas en sloegen bran
dende stukken hout door de ramen naar bui
ten.
Hoewel de kapel achter het hoofdgebouw lig
gend geen gevaar liep, had de president toch
tijdig en voor alle zekerheid persoonlijk de
Heilige vaten daaruit verwijderd en deze met
een auto van de familie van Vollenhove naar
een veilige plaats doen brengen. Pastoor Over
maat en de belde secretarissen van het Aarts
bisdom maakten zich verdienstelijk met het in
veiligheid brengen van enkele kostbare schilde
rijen en geschilderde portretten, waaronder een
van den grooten Dr. Schaepman.
Aan een drietal Duitsche zusters, die jl.
Maandag haar intrek in 't seminarie hadden ge
nomen, om met eenige religieuzen, die nog
moeten komen de huishoudelijke zorgen van
het seminarie ter vervanging van de dienst
meisjes op zich te nemen, werd onderdak ver
schaft in het St. Jozef Gesticht.
Vrijwel het geheele boven den hoofdin
gang gelegen gedeelte van het seminarie ïs
door den brand verwoest, terwjjl de ruime
vestibule, gastenkamers en gangen van de
verdieping gelijkvloersch zeer veel van
waterschade geleden hebben.
Ook de rechtervleugel, waar zich de
dienstvertrekken en de kamers van het
personeel bevinden, is van boven tot bene
den totaal uitgebrand.
Niet veel meer dan een steenen geraamte
van buiten- en binnenmuren is van het oude
hoofdgebouw blijven staan. Van het midden
front is de brand overgeslagen naar de zolder
verdieping van het loodrecht daarop staande
en van 1928 dateerende gebouw, waar de re
creatiezalen en de kamers van de theologan
ten zijn.
Ook deze zolderverdieping en een gedeelte
van de daaronder gelegen étage brandden
totaal uit, zoodat ook al de boeken, meu
bels, enzoovoorts van de daar verblijvende
theologanten verloren zijn geraakt, terwijl
in talrijke andere theologanten-vertrekken
ernstige waterschade is aangericht.
De bibliotheek van het seminarie met
haar zeer uitgebreiden en kostbaren boe
kenschat, ondergebracht in 'n apart gebouw,
geheel links van het hoofdgebouw staande,
en daarvan door een betonnen muur ge
scheiden, is gelukkig voor het vernielende
vuur gespaard gebleven. Evenzoo de studie
zalen gelegen in den achter het hoofdge
bouw in 1936 gebouwden vleugel.'
Vrijwel van het begin tot het einde volgde
de Aartsbisschop het blusschingswerk. Mgr.
begaf zich meermalen in het gebouw om zich
van het verloop van den brand op de hoogte
te stellen.
Op hoogst minzame wijze onderhield de
Aartsbisschop zich met verschillende brand
weerlieden om zich door hen te laten inlich
ten, terwijl Z.H. Exc. ook met de burgemeesters
van Driebergen en Doorn een wandeling rond
om het brandende gebouw maakte om het blus-
singswerk in oogenschouw te nemen.
Gelijk vanzelf spreekt was Mgr. de Jong, die
voor zijn benoeming tot Aartsbisschop, gedu
rende vele jaren als professor en daarna als
president aan het Groot-Seminarie verbonden
is geweest, zeer onder den indruk van den
brand, die zulke groote verwoestingen in het
hem zoo dierbare seminarie heeft aangericht.
De aartsbisschop verzocht ons als offi
cieel mede te deelen, dat de priesterretrai
tes, die morgen in het Groot-Seminarie
zouden beginnen, niet doorgaan.
Voorts gaf Mgr. ons als Zijn meening te
kennen, dat de studies na de vacantie op
den gewonen tijd zullen kunnen worden
voortgezet en deze dus waarschijnlijk geen
stagnatie zullen ondervinden.
Voor de professoren, wier kamers zijn uitge
brand, zal tijdelijk, onderdak moeten worden
gezocht.
De materieele schade wordt grootendeels
door verzekering gedekt. Doch hoeveel is
niet verloren gegaan aan particulier bezit,
van professoren, theologanten en personeel,
dat voor hen van onschatbare waarde was
of waaraan persoonlijke herinneringen ver
bonden waren, welk verlies niet door ver
zekering is te herstellen.
Er bestond van de zijde van de burgerij groote
belangstelling voor den brand, doch de politie
had voor een behoorlijke afzetting gezorgd.
Tegen half zeven was men het vuur vrijwel
meester, doch de nablussching nam nog uren
in beslag.
Sedert den „Anschluss" van Oostenrijk zijn
721 Joodsche advocaten aan de ba
lie van Weenen geschrapt.
MANILLA, 30 Juli. Oorlogsschepen en
marinevliegtuigen zoeken den Stillen
Oceaan af naar den verdwenen „Hawai
Clipper", welke tusschen Guam en Manilla
met vijftien personen aan boord, is verdwe
nen. Van Clarkfield zijn vijf bombarde
mentsvliegtuigen opgestegen om te zoeken.
Deskundigen verklaren, dat de benzinevoor
raad van de vliegboot gisteravond te tien uur
moet zijn opgeraakt. Men is zeer bevreesd, dat
het toestei in zee is gestort en vernield, vooral
omdat men geen enkel teeken van leven meer
heeft gehoord.
Het transportschip van de Amerikaansche
marine „Meigs" dat zich het dichtst bevond bij
de plek, vanwaar het laatst bericht van den
„Hawai Clipper" is opgevangen, heeft te mid
dernacht de plaats bereikt, waar de vliegboot
vermoedelijk in zee is gestort en heeft de zee
met zoeklichten afgezocht, zonder iets te vin
den.
Officieren van leger en vloot zyn onmid
dellijk in conferentie gegaan met vertegenwoor
digers van de Pan American Airways en op
bevel van Washington zijn alle beschikbare
krachten gaan zoeken.
Met uitzondering van enkele onbewoonde
koraaleilanden is het gebied waar het toestel
is verdwenen een groot watervlak. Er wordt
geen melding gemaakt van storm.
i VERWACHTING: Zwakke tot matigen
EE Zuid-Oostelijke tot Zuid-Westelijken wind,
EE gedeeltelijk bewolkt, droog, behoudens la- EEE
ter in het Westen eenige kans op onweer,
warm.
Hoogst barometerstand:
767.6 te Berlijn en Dresden. EEE
Laagste barometerstand:
747.3 te Seydisfjord.
Zon op v.m. 5.17 onder n.m. 8.54 uur.
Licht op n.m. 9.24. Maan op v.m. 9.55
onder n.m. 9.56. Eerste kwartier 3 Aug. EE
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
MEXICO, 30 Juli (Havas). Bandieten hebben
den trein Tampico-San Luis Potosi met dyna
miet opgeblazen. Drie personen werden gedood
en 19 gewond. Na den aanslag poogden de
bandieten den trein te bestormen, doch zij wer
den door de soldaten, die den trein begeleid
den, afgeslagen.
Het hoofd van de bandieten, Lombavdb
Tapia, oud-Kamerlid, die de zijde van
Cedillo had gekozen tijdens den opstand,
werd gedood. Hij had zich na het einde van
den opstand overgegeven aan de regeerirgs-
troepen, doch later heeft hij zijn actie
hervat.
JERUZALEM, 30 Juli. (Reuter). Op den weg
van Toelkarem naar Kalkilieg zijn twee Arabie
ren doodgeschoten.
In het Mohammedaansche stadsdeel van
Nabloes zijn vier vrouwen door een bom licht
gewond. Op den weg van Jeruzalem naar Jaffa
is een bom naar een Joodschen bus geworpen,
ten gevolge waarvan een Jodin licht gewond
werd. Het verbod, zich na een bepaald uur op
straat te bevinden, blijft bestaan.
WARSCHAU, 30 Juli (Havas) Minister
Beck is gisterenavond per schip van Gdy
nia naar Kopenhagen vertrokken, vanwaar
hij zich naar Oslo zal begeven.
Het bezoek aan Oslo, waar de minister op 2
Augustus verwacht Wordt, vormt een tegen
bezoek van dat, hetwelk de Noorsche minister
van Buitenlandsche Zaken Koht in November
1936 aan Warschau gebracht heeft.
In regeeringskringen verklaart men, dat de
besprekingen, die Beck met de Noorsche staats
lieden zal voeren, het karakter zal dragen van
een algemeene gedachtenwisseling over den
Europeeschen toestand en dat tusschen de
beide landen niet over een diplomatieke over
eenkomst zal worden onderhandeld.
