Smokkel aan de Oostgrens
Proces-verbaal van Klein's werk
Aan een wissen
dood ontsnapt
VOOR DE POLITIE
HERNIEUWD LEVEN
Kort en volledig
NEDERLANDSCHE
HANDEL MAATSCHAPPIJ N.V
VACANTIE-SEIZOEN
DINSDAG 2 AUGUSTUS 1938
Een interessant gesprek met den
afgetreden ambtenaar van
den R.K. Politiebond
Altijd conferenties
Van meubelmaker
De prettigste vergadering
PATER H. F. M. GOOSEN O.F.M.
Gecompliceerd ongeval
te Heemstede
H. Hartparochie
Nieuwe kapelaan
„VOOR ONTSPANNING
ZWEMMEN"
Mededeelingen voor de afd. dames
Metselaar aangehouden
f v - U-
RONDOM EEN NAAMLOOS
WEGGEDEELTE
R.K. Leeszaal en Bibliotheek
Weer werk
Het welkom vreemdeling"
is niet makkelijk in toe
passing te brengen
Hoe grensbewoners
bier drinken
Er is veel veranderd
PATER WILLEM SE VERTREKT
Directeur der R.K. Militair en-
vereeniging
De Duitsche arbeidsmarkt
BURGERLIJKE STAND
Welkom, vreemdeling!
STAD
UWS
Politie! Als men het woord leest, dan schie
ten keurig- gekleede agenten u voor den geest
niet. smetteloos witte handschoenen en het wa
pen hunner stad op de breede pet. Dan her
innert ge u martiale verkeersregelaars, dis
tUstig gebarend kilometersvretende motorrijders
in hun vaart stuiten, dreunende autobuskolos-
s®n beheerschen of stroomen wielrijders met
eén handbeweging afdammen. Dan herinnert
üien zich dankbaar de mannen, die bij nacht
en ontij onze brandkasten, onze woningen be
schermen en zorgen, dat men veilig de straten
en wegen kan bewandelen zonder opgenomen
te worden in een wild-westdrama. Politie! Zij
de macht, die geroepen wordt bij zoovele
0'nstandigheden des levens, die drenkelingen
redt en vechtersbazen scheidt, die verloren
voorwerpen bewaart en dieven opspoort, die bij
°hgelukken „assisteert" en al de wetsartikelen,
ihinisterieele besluiten, Koninklijke besluiten,
a'gemeene maatregelen van bestuur, provin-
C1ale en stedelijke verordeningen op haar
duimpje kent om overtreders te kunnen be
trappen. Er is iemand in onze stad, die de
Politie van heel nabij kent zonder ertoe te be-
hooren. Meestal is zoo'n kennismaking geen
Prettig werk, al zijn de agenten nog zulke vrien
delijke lui. Maar die „iemand" kent de diena
ren van de H. Hermandad van een andere
zijde dan vanwege hun processen-verbaal, ver
boeren en wat daaraan zooal vast pleegt te zit-
cb- Van hun meest menschelijken kant. Want
ook voor hen is een behoorlijk salaris even
welkom als voor den krullenjongen, den marine-
hitenant of een verpleegster. Ook hun rechts
positie is niet uit de lucht komen vallen, maar
oest „veroverd" worden. Uiteraard niet met
e blanke sabel of den gummistok, de attribu-
cri van den politieman, maar met woorden.
oorden op papier en op cvonferenties geuit.
Die woorden nu kwamen voor de R. K. politie
mannen meestal uit den mond van den amb-
^naar van den R. K. Politiebond „St. Mi-
chaél", den heer M. L. A. Klein te Haarlem.
Klokslag 12 uur Zaterdagnacht was zijn
functie geëindigd, want, zooals we reeds in
bet kort hebben gemeld, heeft hij als amb
tenaar plaats gemaakt voor jongere krach
ten, wat overigens geenszins wil zeggen
dat hij zich op zijn zestigjarigen leeftijd al
„oud" gevoelt!
Daarmede heeft hij het voornaamste deel
van zijn levenswerk afgesloten.
Hij heeft ervoor gereisd naar alle windstre
ken van ons land, naar Groningen zoowel als
Zuid-Limburg, naar het topje van Noord-Holland
zoowel als Zeeuwsch Vlaanderen. Later heeft
bij er een collega bij gekregen, die de Zuide-
ujke provinciën van hem overnam. Dat was
teen dan ook hard noodig.
„Feitelijk hebben de veldwachters me naai
verhouding nog het meeste werk bezorgd," ver
telt de heer Klein ons, als wij hem thuis eens
komen „uithooren". „Want kwam ik ergens ds,
lelangen van gemeentepolitie-ambtenaren be
pleiten, dan ging het direct om een min of meer
mk politiecorps. Maar veldwachters wonen
oorgaans ergens in hun eentje en voor diei»
eenling moest ik dan op stap naar een of andei
klein dorp."
„Hoe ik in den bond gekomen ben? Ja, dat
eigenlijk een merkwaardige geschiedenis."
eekwaardig, omdat de heer Klein vroeger
°°!t politie-agent geweest is en zelfs niets te
■>aken had met de politie voordat hij ambte-
a?r van ^en jj0ntj wercj jjjj Was.... meubel-
aker van zijn vak en dat heeft met proces-
'er>-verbaal net zooveel uit te staan als een
^oekebakker met een oorlogsschip. Maar hij is
r dan ook via een omweg gekomen. Reeds jong
cclde hij zich tot het R. K. organisatieleven
ahgetrokken en in 1901 was hij dan ook al lid
an den r. k. Volksbond, die hem al spoedig
°t bestuurslid benoemde. Hij werd in Haarlem
ahdidaat voor den gemeenteraad, toen nog de
„eeuwige candidaat", zoo genoemd, omdat in
en tijd, dat er nog geen algemeen stemrecht
as, de katholieken niet veel kans hadden een
aidszetel te behalen. Dat „eeuwig" duurdeech-
ar maar kort. In 1915 werd hij gemeenteraads-
Een paar jaar later had de R. K. Volks-
°nd een bezoldigd bestuurder noodig en de
^ecr Klein werd uitgekozen. 1920 verkeerde de
K. Politiebond in dezelfde moeilijkheid en
epr was het de heer Klein die benoemd werd.
a een soort van examen met vrij moeilijke
lagen „Wist je het juiste antwoord, dan gaf
het en wist je het niet, dan gaf je óók ant-
oord".... vertelt de heer Klein gemoedelijk
't dien goeden ouden tijd. Hoewel hij heele-
aal niet op cle voordracht stond, werd hij
"ch gekozen, omdat hij in den gemeenteraad
a' ~oo flink de belangen van de politie had ver
dedigd.
En daar nu legde onze zegsman den vol-
'en nadruk op. „Als ik in den gemeenteraad
de belangen van de politie verdedig, dan
men al gauw: nu ja, hij doet het want
Mj is bondsambtenaar. Maar' feitelijk moet
de zaak omdraaien. Ik werd bonds
ambtenaar, omdat ik al als raadslid voor de
belangen van de politie-ambtenaren op
kwam en niet omgekeerd."
Bovendien: als bondsambtenaar kwam ik met
p regelingen van de politie in tal van ge
beenten in aanraking en dat heeft een groot
j r'0rdeel ook voor mijn raadslidmaatschap. Het
eeft den blik verruimen
De eerste jaren als bondsambtenaar moesten
csteed worden aan uitbouw en propaganda,
11 dat is met succes gebeurd. Het ledental is
Sestegen van 900 tot bijna 2200 en dat alleen
a' wettigt de toepassing van het bekende lied-
^e; „zijn naam is Klein, maar zijn daden ben
ben groot!" Waarmede we natuurlijk niets wil-
6ïl afdoen van de hulp en de medewerking,
door de leden zelf gegeven. Evengoed als het
met onwillige honden slecht hazen vangen is
kan men ook niet op ledenjacht gaan daar
voor geldt verboden tijd noch zijn jachtactes
noodig! zonder den daadwerkelijken steun
van de bondsleden zelf.
Na den uitbouw kwamen de salarissen de
aandacht vragen. En herhaaldelijk. Eerst voor
stijgingen, later voor dalingen. Dat vroeg over
leg, vergaderingen, conferenties, besprekingen
zonder tal. Voor drie, vier per dag mocht hij
zijn hand niet omdraaien. „Op mijn graf
schrift", zoo grapte hij, „mogen ze wel beite
len: hier ligt de man, die altijd vergaderde
De prettigste vergadering die de heer Klein
meegemaakt heeft, was toen in Eindhoven de
hoogst mogelijke bezoldiging kon vastgesteld
worden. Dat feit is natuurlijk vroolijk gevierd!
De salariskwestie is nog steeds de wereld niet
uit en hangt thans samen met de exhorbitant
hooge eischen, welke men aan de kennis van
de politie-ambtenaren stelt. Weet u wie Hippo
crates was? Een politie-agent, die examen af
legt, moet het bij* wijze van spreken weten.
En hij moet kunnen vertellen wat een zwavel-
stofkoolhydraat voor een verbinding geeft met
een tetrachloorpitrinezuur. Over moderne ta
len praten we maar niet eens. Die spreken
vanzelf
De achterstelling van katholieken, zelfs in
het katholieke zuiden, is altijd een moeilijk en
naargeestig punt geweest. Een liberaal als de
heer Wendelaar durft te klagen dat in eer-
katholiek dorp speciaal een katholieke politie
man werd gevraagd, terwijl hij zelf als burge
meester van Alkmaar steeds alle katholieke
weerde en zelfs een tijdelijken agent, die var.
protestant katholiek werd, een vaste aanstel
ling weigerde. Daaruit blijkt hoezeer de katho
lieken zich nog steeds krachtig aaneen moeten
sluiten, willen ze voorkomen dat ze achterge
steld worden
Tenslotte wordt de tegenstand dan wel over
wonnen.
Nu hij is afgetreden, kan de heer Klein ein
delijk eens de stapels paperassen gaan weg
werken, welke zijn kantoor vol-maken. En een
otium cum dignitate gaan genieten van zijn
vele vereenigingsbeslommeringen. Want een or
ganisatieman was hij: van de jury van een
huisvlijttentoonstelling tot het lidmaatschap
van den Raad van Beroep voor de Ongevallen
verzekering toe, welk lidmaatschap hem nog
het recht geeft een soort van burgemeesters
uniform te dragen; vari het bestuurslidmaat
schap van een godsdienstige vereeniging tot
het raadslidmaatschap, dat hij ook na zijn af
treden als bondsambtenaar zal blijven beklee-
den. Hij is nu 23 jaar raadslid en wil gaarne de
kwart-eeuw volmaken. En de kiezers zullen hem
dat het volgend jaar nog wel willen gunnen,
vermoeden we!
Men schrijft ons;
Zoo heerlijk als de Augustusmaand is voor
vacantiegangers, zoo grillig pleegt ze te zijn
door de dan steeds terugkeerende mutaties in
de leiding der zielzorgelijke actie!
Het St. Franciscus Liefdewerk te Haarlem is
heden uit zijn ietwat rustige vacantiestemming
gewekt door de onverwachte verplaatsing van
z'n directeur, pater H.F.M. Goosen, O.F.M.
Sinds Januari 1936 was Pater Goosen burger
van Haarlem
Toen de bouw van het Franciscushuis in
Haarlem-Noord gereed was gekomen en een
apart directeurschap voor de Noordsche regio
nen m§er dan acuut was geworden, werd pater
Goosen door zijn superieuren naar Haarlem-
Noord gedirigeerd, om aldaar als eerste S.F.L.-
directeur op te treden.
De S.F.L.-arbeid was den nieuwen directeur
geenszins onbekend: vruchtbare jaren had hij
de SF.L.'en te Maastricht en Leiden reeds
bezorgd. Zijn komst te Haarlem werd dan
ook met groote vreugde begroet.
Zijn directeurschap van Haarlem-Noord werd
spoedig in November 1936 verbroken,
toen pater Smits naar Veenhuizen werd ver
plaatst.
Pater Goosen trok van de Eemstraat naar de
Zoetestraat, om aldaar als vijfde directeur de
zielzorgelijke leiding op zich te nemen van de
uitgebreide Haarlemsche S.F.L.-commonwealth.
De Franciscuskapel werd en bleef directeur
Goosen's geliefd domein: met veel succes wist
hij des Zondags de aandacht der luisterende
jongens in zijn welverzorgde preekjes na de
H. Mis te boeien.
Pater Goosen was op z'n best in het apos
tolaat van de hedendaagsche S.FL.-homilie!
Het is niet in den geest van den scheidenden
S.F.L.-directeur hier openbaar uit te weiden
over zijn andere verdiensten. We willen vol
staan met de korte mededeeling, dat hij de
Haarlemsche S.F.L.-gemeenschap aan zich heeft
weten te verplichten!
Het ga hem goed in zijn nieuwen werkkring,
waarheen de dankbaarheid van het Haarlem
sche St. Franciscus Liefdewerk hem begeleidt!...
Agentschap HAARLEM
Croote Houtsfraat/Groote Markt
Telefoon 13990 (3 lijnen)
Wij openen accreditieven en leveren
credietbrieven betaalbaar in alle
belangrijke Europeesche plaatsen
Maandagavond reed een meisje uit Utrecht,
dat gedurende eenigen tijd in Heemstede lo
geert, per rijwiel, komende van Zandvoort,
langs den Heerenweg te Heemstede. Zij wilde
de Kerklaan inrijden en moest dus den Heeren
weg oversteken.
Voor een passeerenden motor stopte zij even
doch zij zag blijkbaar niet een naderenden auto
uit Zandvoort, die uit de richting Bennebroek
kwam.
Om een aanrijding te voorkomen week de
bestuurder van dezen auto zooveel mogelijk
naar rechts uit, doch kon niet voorkomen,
dat het linkervoorwiel van den auto het
voorwiel van het rijwiel raakte. Het meisje
werd togen den grond gesmakt, en be
kwam alleen lichte verwondingen aan lin
kerhand en rechterarm-
Na door dr. de Groot verbonden te zijn, kon
het meisje per politiemotor naar haar tijdelijke
verblijfplaats vervoerd worden. Het rijwiei
werd deerlijk beschadigd.
Door het teveel naar rechts uithalen kwam
het rechtervoorwiel van den auto op den
vluchtheuvel in de Kerklaan.
Door den schok raakte de chauffeur de
macht over zijn stuur kwijt, de auto maakte
een halven slag om en stak dwars den
Heerenweg over. Terzelfdertijd kwam een
ongeveer 15-jarig meisje, wonende te Hil-
legom en in dienstbetrekking te Heemstede,
per rijwiel langs den weg uit de richting
Haarlem.
Zij zag den auto recht op zich afkomen en
had de tegenwoordigheid van geest haar stuur
naar rechts om te gooien, waardoor zij op het
smalle voetpad terecht kwam, met haar voor
wiel tegen den muur juist op de plek, waar de
auto ook tegen den muur tot stilstand geraakte,
zoodat het voorwiel van haar fiets bekneld zat
tusschen muur en auto.
Haastig kwam personeel van het Shell-station
toeloopen, dat meende, dat het meisje tusschen
muur en auto beklemd zat. Dit liep echter
nogal los. Alleen het voorwiel was beschadigd,
zij zelf kwam er, dank zij haar handig ma
noeuvreeren, zonder letsel af. De auto werd
licht beschadigd, terwijl de chauffeur er zon
der letsel af kwam. De politie stelde een uit
gebreid onderzoek ln.
De parochie van het H. Hart in het Klever
park krijgt er een derden kapelaan bij, n.l.
den weleerw. pater Joannes Arnoldus Petrus
Josephus Kwaaitaal O.F.M. (Kloosternaam
Atanasius). Pater Kwaaitaal is in Breda op 22
Maart 1908 geboren. Hij is in 1927 in de Orde
getreden en in 1934 in Weert priester gewijd.
Na Magister Cantorum ie het Missiecollege te
Sittard geweest te zijn, werd hij geplaatst in
het klooster te Drachten, vanwaar hij thans
naar Haarlem is overgeplaatst,
De R. K. Zwemvereeniging „Voor ontspan
ning zwemmen" (oude naam Sc. Tiavo) afd.
dames, deelt het volgende mede aan alle leden
en belangstellenden
Zooals men wel reeds gelezen zal hebben,
zijn er groote veranderingen in de contributie
regeling aangebracht. De nieuwe contributie
is n.l. vastgesteld voor leden boven de 17 jaar
op 25 cent en onder de 17 jaar 15 cent per
week. Deze regeling geldt reeds a.s. Woensdag
bij het wekelijksche oefenuur voor de dames
van 78 uur in de zweminrichting aan de
Houtstraat. Wanneer men deze nieuwe con
tributie betaalt dan krijgt men alle voordee-
len daaraan verbonden, o.a. gratis les, voor het
volgend seizoen gratis zwemabonnement in de
gem. zweminrichtingen en iedere week een
gratis bad. Men kan natuurlijk bok gewoon
het wekelijksch dubbeltje betalen, maar dan
wordt men geen lid van V.O.Z., en da'ar gaat
het nu juist om.
Om 'n sterke katholieke zwemsport te krij
gen hebben we iedereen, ook u, noodig.
Verdere inlichtingen zullen allen leden nog
toegestuurd worden.
De Haarlemsche politie heeft Maandagavond
een 19-jarigen metselaar uit Haarlem aange
houden, die verdacht wordt van diefstal van
een photo-toestel, horloge en andere voorwer
pen uit een woning te Bloemendaal gepleegd
waar hij werkzaam was. Hij heeft een volledige
bekentenis afgelegd en is aan de Bloemendaal-
sche politie afgeleverd.
Het bestuur van het plaatselijk comité van „Herwonen Levenskracht" bij zijn 25-
jarig bestaan dat Zondag j.l. is gevierd. Z ittend van links naar rechts: J. W. de
Graaf, B. Reijnders; A. J. Lommers; staande: s. v. d. Lande, mej. J. C. Philippeau,
J. Reinerie
B. en W. van Haarlem hebben vastgesteld,
dat op het naamlooze weggedeelte langs het
openbaar vaarwater de Houtvaart, tusschen de
Piet Heinstraat en de Brouwersvaart, wegens
de geringe breedte van den weg twee autos
elkaar nagenoeg niet kunnen passeeren zonder
op den berg van den weg te rijden.
Genoemd weggedeelte is op sommige plaat
sen slechts pl.m. 3.60 M. breed, waardoor het
elkaar passeeren van auto's onmogelijk is. Bo
vendien is de hoek Brouwersvaart-Houtvaart
zeer onoverzichtelijk.
Daarom is het in 't belang van de vrijheid en
veiligheid van het verkeer gewenscht genoemd
weggedeelte in beide richtingen gesloten te
verklaren voor het verkeer met motorrijtuigen
op meer dan twee wielen.
Men verzoekt ons te melden, dat de R. K.
Leeszaal en Bibliotheek van 15 Augustus tot
30 Augustus a.s. gesloten zal zijn- Wie zich
gedurende dien tijd van lectuur wil voorzien,
houde daar dus rekening mede.
De beteekenis van de besluiten, welke de
Haarlemsche gemeenteraad in zijn vergade
ring van verleden week heeft genomen, kan
moeilijk worden overschat. Zij zullen in de
komende maanden velen brood geven.
Daar is allereerst het groote rioleeringsplan,
waarvoor een crediet van 5% millioen beschik
baar gesteld is.
De uitvoering daarvan is op tien jaar ge
steld, maar de duur kan als een harmonica
ingetrokken worden als de werkloosheid groo-
ter wordt en er minder gevaar is, dat de bij
de rioleeringswerken te gebruiken krachten
aan het vrije bedrijf worden onttrokken en
daar concurrentie doen.
De maximum-tijd is tien jaar, maar wij ho
pen, dat Haarlem nog veel langer op de vol
tooiing' van het groote werk zal moeten wach
ten. Want dat zou het bewijs zijn, dat in de
eerstkomende tien jaar de economische toe
stand aanzienlijk verbeterd zou zijn, zoodat het
niet noodig zou blijken extra werkgelêgenheid
te zoeken.
Uitdrukkelijk heeft de wethouder in den
Raad gezegd, dat het in de bedoeling ligt de
uitvoering van het werk op te schorten als de
stand vair de werkloosheid zulks toelaat.
In dit werk zit dus, wat men noemt, muziek.
Gedurende tien jaar kunnen er gemiddeld 150
man aan het werk gezet worden. Is het noo
dig, dan kunnen er ook twee- of driemaal
zooveel aangesteld worden.
Behalve aan de rioleeringswerken, zal er
binnenkort ook aan den bouw van den nieu
wen stadhuisvleugel begonnen worden. Het
groote werk zal aan heel wat grondarbeiders
en bouwvakarbeiders in de eerstvolgende
maanden een boterham geven. De verbetering
van het verkeersknooppunt Verspronckweg,
Schotersingel, Staten Bolwerk zal onze brug
genbouwers en stratenmakers geruimen tijd
bezig houden.
Verder heeft de Raad Woensdag een niet
onaanzienlijk crediet verleend voor werk
zaamheden in den Hout en aan de Plantsoe
nen; voor den aanleg van een sporthaven aan
het Noorder Buiten Spaarne, die tevens de aan
trekkelijkheid van Haarlem als woonoord zal
verhoogen; voor een sportterrein aan het
Zuider Buiten Spaarne en tenslotte voor de om
legging van de Oostsingelgracht.
Er zijn groote bedragen mede gemoeid, maar
van grooter belang is de vraag of de uitgegeven
gelden productief zullen worden en dat is met
de omlegging van de Oostsingelgracht in hooge
mate het geval. Want met dit werk wordt de
aanleg van een haven voor Haarlem voorbereid
en de ontsluiting van industrieterreinen in den
Waarderpolder. En dit de vestiging van ver-
sche bedrijven is het beste middel ter be
strijding van -werkloosheid.
Ook wordt nog hard gewerkt om de ophooging
van de spoorbaan HaarlemRotterdam op het
werkprogram te krijgen. Dat is een karwei van
ruim drie millioen en een werkverruimingsobject
bi) uitstek. Minstens evenveel arbeiders zullen
er een boterham aan verdienen als aan de
nieuwe rioleering.
Een dikke zeshonderd werkloozen zullen bin
nenkort in Haarlem weer een normaal loon
kunnen verdienen. Het getal is echter door den
aard van de uit te voeren werken voor uitbrei
ding vatbaar.
Behalve de vreugde van het werken voor de
betrokkenen zal er op deze manier heel wat geld
in Haarlem komen.
Wanneer wij het te verdienen loon op gemid
deld 25,per week stellen, dan wil dit zeg
gen, dat er elke week 15.000 door die werken
in circulatie komen. Dat is per jaar 750.000,
waarvan echter moet worden afgetrokken het
bedrag, dat de betrokkenen momenteel aan
steun genieten.
Voor de secundaire werkverruiming, d. w. z.
voor de werkverruiming, die uit deze verdien
sten voortvloeit, is dit bedrag van groote be
teekenis. Aan deze 750.000,immers zullen de
schoenmaker, de bakker en de kruidenier allicht
een extra'tje verdienen en deze zullen dit ex-
tra'tje gedeeltelijk weer uitgeven aan den tim
merman, den metselaar, den loodgieter.
Wij gaan in Haarlem met een geruster hart
den winter tegemoet nu wij weten, dat er weer
werk aan den winkel isl
Een tocht door het grensgebied is altijd
de moeite waard. Men kan er steeds ge
nieten van een weelderig natuurschoon,
men komt vaak historische dingen tegen,
die interessant zijn op zichzelf en die veel
al ook stof bieden tot mijmeringen.
Zulk een historische merkwaardigheid is
bijv. de grenssteen bij „Drieland" even ten
Noorden van het dorp Overdinkel, waar de
Duitsche harde weg Gronau-Bentheim
precies langs onze grens loopt. Een stap
over de bermsloot beteekent hier een reis
naar een vreemd land. De steen is niet
zooals de gewone grenssteenen vierkant,
doch driehoekig om des te beter de functie
te kunnen vervullen, welke hem vroeger
was toebedeeld, n.l. drie landen: Preussen,
Nederland en Hannover te scheiden.
Daarom heet de omgeving daar ook thans
nog „Drieland". De steen dagteekent van
1659 en draagt de wapens der toenmalige
landen.
Ziedaar wel een object in staat onze gedach
ten op het verleden te richten en ons in be
schouwingen te doen vervallen over wat sinds
dien in zijn nabijheid is veranderd. Veel moet
dat zijn. Ook den laatsten tijd heeft het niet
aan veranderingen ontbroken, want de weg,
die langs de grens voert, heeft een prachtig
nieuw wegdek en in de nabijheid wenken op
Duitsch gebied tientallen groote witte wo
ningen met fel roode daken. Ze blinkeren in
de zon en de laatste staan met hun front zoo
wat op de rijksgrens, aan den z.g. „dubbelen
weg". Ook zoo'n eigenaardigheid, welke men
alleen vindt, waar twee landen aan elkaar gren
zen, alleen daar kunnen twee wegen precies
naast elkaar loopen, van hetzelfde uitgangs
punt naar hetzelfde doel. Intusschen houdt het
Nederlandsch gedeelte van den „dubbelen weg"
precies bij den grenspaal op. Het Duitsche deel
alleen bereikt den reeds genoemden harden
weg.
Maar vele Nederlanders weten dien, zij het
met pas of bewijs van Nederlanderschap, ook te
bereiken en daar overheen de Duitsche café's,
waar, in tegenstelling met eenige maanden
herwaarts, weer volop te krijgen is tot prik
keling van keel en ingewanden. We vernamen
dat van een Nederlandschen grensbewoner, een
arbeider, die in deze omgeving een mooi, Ne
derlandsch huis heeft doen zetten met het
geld, dat hij in Duitschland heeft verdiend.
En daarmee zijn we tot een derde attractie van
grenstoehten gekomen: de verhalen der be
woners van den zelfkant. Onze vriend was in
zijn tuintje bezig en een verzoek om inlichtin
gen over den weg had (iets heel gewoons in
deze streken) een gemoedelijk praatje tot ge-
Pater H. C. L. Willemse gaat onze stad verla
ten en is benoemd te Gorinchem. In dit ver
band wijzen wij gaarne op zijn bijzondere
verdiensten voor de R.K. Militairenvereeni-
ging. In 1930 volgde pater Willemse pater van
Berkel op als directeur der vereeniging, die er
financieel niet bijzonder goed voor stond. Me
nigmaal trok de directeur er dan ook op uit
om de allernoodzakelijkste gelden bijeen te
zamelen. De crisisjaren verhoogden de zorgen
echter, want verschillende donateurs vermin
derden hun bijdragen, terwijl de contribuanten
die door overlijden van de lijst geschrapt
moesten worden, niet door jongeren werden
aangevuld.
Pater Willemse won hier de harten door zijn
eenvoud en hartelijkheid en hij was in alle
opzichten een vader voor de jongens, die moes
ten dienen en hier hun vrijen tijd moesten zoek-
brengen. Het gelukte hem zelfs om een mili
tair, die gedoopt was, maar overigens niets
van ons geloof wist, te instrueeren en in den
waren schaapsstal te voeren. Deze militair
werd een lichtend voorbeeld voor de anderen!
Het bestuur van de R.K. Militairenvereeni-
ging meent, dat een gift voor haar werk het
mooiste afscheidsgeschenk aan pater Willemse
zal zijn. En de gemoedelijkheid van den pater
kennende brengen wij deze meening zonder na
dere informatie over!
volg. De man roemde de voordeelen van zijn
woonstede, 's Winters was het er wel eenzaam,
gaf hij toe, doch ja, dat wist men niet beter
en daar was men als geboren en getogen grens
bewoner aan gewend. Maar 's zomers was er
veel afleiding en vertier, vooral 's Zondags.
Dan trokken dorstige lieden in scharen naar
de grens. Een man van de ploeg, in het bezit
der voorgeschreven papieren, ging het noodi'-e
drinken halen en de anderen installeerden zich
in den greppel of op een stukje heide en dan
was het feest, soms ook wel „keet". Dat ein
digde echter pas als flesch en portemonnaie
leeg en de betrokkenen verzadigd waren. Ja, ja,
liet onze vriend hierop wijsgeerig volgen, „hier
aan de grens is altijd wat te beleven. Vooral,
nu het Duitsche geld zoo weinig waard is ko
men er heel wat dorstigen", ging hij voort,
„en waarom ook niet, ik lust hem ook wel!"
Welke is dan tegenwoordig de koers van het
Duitsche geld vroegen we. O, voor een gulden
krijg je 15 potjes Duitsch bier, was het tee
kenend antwoord. Een liter jenever kost 60 a
80 cent, een liter cognac f 1.10. Ze is wel niet
zóó best, maar toch heel goed te drinken.
Verder vertelt de man van zijn werk. Hij
was bouwvakarbeider en had meestal zijn werk
in Duitschland. Ook aan het klooster Bardel,
dat in de verte massaal uit den boschrand naar
voren kwam, had hij gewerkt en aan veie
Duitsche woningen. Nu had hij zich laten aan
werven voor Wilhelmshaven waar het bouwbe
drijf om werkkrachten schreeuwde. Het loon was
er vooral de laatste jaren, goed geweest, beter
dan in Holland en het eenige ongerief, dat hij
had ondervonden, was, dat hij nu een paar we
ken op een bewijs had moeten wachten, dat
hem zijn loon in Nederlandsch geld mocht wor
den uitbetaald. Nu was dat echter ook weer
voor een jaar in orde. Hem kon alleen nog
overkomen, dat een bank in Duitschland eens
niet voorzien was van Hollandsch geld, wanneer
bijv. eens veel Duitschers geld waren komen
halen voor een uitstapje naar ons land, maar
dat gebeurde er slechts een enkelen keer en
den volgenden dag waren er steeds weer de
viezen.
We zaten zoo midden in een gesprek over
de Duitsche arbeidsmarkt. Er was volgens on
zen zegsman in allerlei branches gebrek aan
werkkrachten. In de bouwbedrijven vooral sn
men schreeuwde volgens hem voorts om land
en veenarbeiders. Ook loodgieters en meubel
makers kwam men te kort. Vooral goedge
schoolde vakbekwame menschen. In andere be
drijven 'werden echter ook jongere krachten
gevraagd; b.v. in het bakkerij- en melkbedrijf.
Er gaan dan ook vele Nederlandsche arbeiders
in Duitschland naar het werk. Alleen bij Gla-
nerbrug gaan dagelijks een 6 a 700 arbeiders
heen en weer over de grens, daarbij zijn de
textielarbeiders, die op „Eilermark" werken, de
textielfabriek even op Duitsch gebied, van een
Enschedesche firma, doch daarbij zijn ook vele
arbeiders uit tal van andere vakken, (Bij na
vraag bij Ned. autoriteiten werd ons deze mede
deeling bevestigd.) Al deze arbeiders zijn in
Glanerbrug, Enschede enz. blijven wonen, doch
vele tientallen hebben ook hun boeltje gepaxt
om zich metterwoon in Duitschland te vesti
gen. Het merkwaardige hierbij is, dat het mme
rendeel van deze arbeiders op eigen gelegen
heid is gegaan en van bemiddeling door de
districtsarbeidsbeurs slechts in enkele tiental
len gevallen sprake is. Verscheidene Nederlan
ders hebben door bemiddeling van in Duitsch
land wonende familieleden of kennissen werk
gekregen. Onze boven aangehaalde zegsman en
ook enkele anderen, die voor een weekend naar
huis waren gekomen, hadden niets dan lof over
de arbeidsvoorwaarden en loonen, maar deze
laatsten werkten nog slechts drie weken in
Duitschland, zoodat een oordeel op hun uitla
tingen niet kan worden gevestigd, maar wel was
typisch, dat een Enschedesche communistische
arbeider na drie weken werken in Duitschland
met gloeiend enthousiasme over de voorwaar
den, waaronder hij in Duitschland kon werken,
hier op familiebezoek kwam,
t
Ondertrouwd H. J. W. Witteveen en A. Chr.
E. M. Schlaghecke. F, J. Donkerlo en J. C. M..
van den Berg.
Geboren: E. F. E. van BaakLohmann, d.
W. B..PlasKrause, d. G. M. de Jongvan Eist,
d. M. de Geus—de Wilde, z. N. de KlerkRin
kel, z. L. MensKarman, d. A. W. VethKoop-
mans, z. A. J. Zwaanswijk—Cassee, d. M. J. Jor
danBoerrigter, d. J. BlomKuijper, z.
Overleden: W. Vreugdenhilvan Leeuwen, 73
jaar, Hazepaterslaan. M'. J. WallekersKorst-
jens, 72 j., Kampervest. L. G. MeilandEbbing,
72 jaar, Turfmarkt. F. M. A. Schijvenaar, 39 j„
Lekstraat. A. C. H. van Geldorp—Stokman, 89
jaar, Penningsveer.
Ondertrouwd J. F. van. Geenhuizen en M. M.
B. Baas.
Zondag is te St. Anna-Parochie, waar hij tot
herstel van zijn gezondheid vertoefde, over
leden de heer A. E. Beekman, een bekend
stadgenoot in de auto- en rijwielbranche. O.m.
had hij ook een zaak te Bloemendaal. D'e
begravenis van het stoffelijk overschot zal
plaats hebben morgenmiddag' 2 uur op de
Algemeene Begraafplaats te Bloemendaal.
Ook financieel is de Haarlemsche Sportweek
een succes geworden, zoodat de gemeente Haar
lem niet zal behoeven te worden aangespro
ken voor haar aandeel in het garantiefonds.
Het echtpaar W. Gerritsen en M. Gerritsen—
Frederiks, wonende in de Bilderdijkstraat 23.
zal 8 Augustus as. den dag herdenken, waarop
het 50 jaar geleden in den echt werd verbon
den.
Intusschen is de situatie aan de grens ver
geleken bij enkele maanden geleden totaal ver
anderd. Was ze toen bijna hermetisch geslo
ten en smokkelhandel, door het scherpe toe
zicht aan Duitsche zijde vooral, bijna onmoge
lijk, thans beleeft de smokkelarij weer gouden
dagen. Wel is het aantal grensbeambten aan
Duitsche zijde groot, maar zij allen zijn vol
gers, geworden van de leuze, welke momenteel
luide klinkt door alle Duitsche gouwen: „Wel
kom vreemdeling!"
De toepassing dier leuze is niet gemakkelijk
in overeenstemming te brengen met een scherpe
bestrijding van den sluikhandel. Bovendien is
van de bestrijding van den smokkel in Duitsch
land achter het grensfront niet veel meer te
bemerken. De winkeliers hebben groote voor
raden van allerlei artikelen, die ze gaarne aan
smokkelaars verkoopen, geheel in tegenstelling
met eenige maanden terug, toen de winkeliers
bijna niet te bewegen waren voor den sluik
handel te verkoopen en toen ook hun voorra
den miniem waren. Gevolg van een en ander
is, dat het aantal aanhoudingen en bekeuringen
van smokkelaars op ons gebied weer groot is
geworden. De grenspaden, vooral bij Glanerbrug
on Niekerke ten Zuid-Oosten van Haaks
bergen zijn thans druk begaan en de meest
uiteenloopende waren worden ons land fraudu
leus binnengevoerd. Het levendigst is echter
de geldsmokkelarijKon men voor kort beweren,
dat de deviezensmokkel vrijwel onderdrukt was.
thans beleeft deze een ware hausse. De groote
stimulans hierbij is de angst der joden in
Duitschland voor registratie en mogelijk con
fiscatie van hun kapitaal. Zooveel slechts even
mogelijk brengen zij hun geld naar ons land,
waar ze het voor een appel en een el inwisse
len in guldens. De papiermarken zijn gedaald
tot 22 a 23 cent en tegen dezen koers ook aan
de banken te koop.
Grif wordt Duitsch papiergeld tegen dezen
prijs door de smokkelaars opgekocht. Ze bren
gen het langs allerlei geheime wegen, soms
wel 10.000 marken tegelijk, naar Duitschland,
wisselen het daar in tegen zilvergeld, dat hier
weer wordt verkocht voor 33 a 34 cent en
maken op die weliswaar gevaarlijke
wijze een winst van een dubbeltje per mark.
Enschede en Winterswijk zijn centra van dezen
smokkelhandel.
Niet altijd echter is de smokkelaar met deze
winst tevreden. Veelal koopt hij voor zijn pa
piermarken in Duitschland ook goederen, die
hij frauduleus naar ons land brengt; op deze
wijze maakt hij dubbele winst. Zoowel aan deze
zijde als aan Duitschen kant der grens weten
de autoriteiten van dezen handel, maar, waar
men thans in Duitschland op alle mogelijke
wijzen het vreemdelingenverkeer wil stimulee-
ren, kan men er niet voldoende tegen optreden.
Men kan een tourist als welkomstgroet toch
moeilijk bevelen zich aan een volledig onder
zoek aan den lijve te onderwerpen.
De geldsmokkelaars brengen in hoofdzaaK
makkelijk te verbergen goederen naar hier, als
damesondergoed, kousen, corsetten, taschjes,
bijouterieën, goud- en zilverwerken. De maat
regelen onzer regeering ten aanzien van den
veestapel evenwel hebben ook het smokkelen
van vee naar hier doen ter hand nemen. Bij
dezen handel worden zoowel de veterinaire
voorschriften als de clearingsvoorwaarden over
schreden, maar ook hier lokt groote winst. De
zer dagen bijv. is een gesmokkelde koe in Be
slag genomen, waarop niet minder dan f 100
was verdiend.
Onze zegsman had wel gelijk: er is aan de
grens altijd veel te beleven.
