Vollenhove zal het open water
noode missen!
Zoekt gij betrouwbaar 1
Personeel?
Vr
I Plaats dan een „Omroeper"
voor 80.000 gezinnen
ZEESTAD IN HART EN
NIEREN
WOENSDAG 3 AUGUSTUS 1938
De verdwijnende kust van Overijsel
is rijk aan afwisseling
In het land van de
ruischende stilte
moeite waard, om op een mooien zomer-
De Voorst bij Vollenhove in zijn romantische dagen. Hoog rees de rossig-gele leemwand op uit het smalle strand, dat hem, bij
laag water scheidde van de aanro llende golven der oude Zuiderzee
Kraggenburg aan het eind van het Zwolsche Diep. De afgelegen norsche water-
burcht, waar de eenzame lichtwachters bij storm en ontij benauwd werden door de
barre eenzaamheid, zal eenmaal midden in den drooggelegden Noord-Oosterpolder
komen te liggen
Een der merkwaardigste en mooiste ha
vens van Nederland is stellig die van
Vollenhove
H. M. de Koningin is Dinsdag van Haar vacantieverblijf in Zwitserland te Den
Haag teruggekeerd. De aankomst van de vorstin aan het station, vanwaar Zij
zich naar den Ruygenhoek begaf
gmiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
Suuuiiiitiimiiiiniiinii!iiiiiuiiiiiiiii!iiiitiiiii!Uiiiiliiitliilliillllll]l!llllllllll!!lllllfllinilllll!l!I1lll1I!111lllI!llt11tB
FOTOREPORTAGE
gillllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIlHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIII'»»"""111"""111"11111111''!
iiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiimiiiiuiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiimiiiiiiiiiiiiuiiiimiiiiiiiiiilliiiiniiHiiiiiiiiiii»
(Van onzen specialen verslaggever)
Wordt Urk vastewal, verdwijnt
Schokland, even ingrijpend zijn de
wijzigingen, welke zich met den voort
gang van het inpolderingswerk vol
trekken langs de kust van Overijsel.
En juist die Overijselsche wal, welke
voor het grootste deel binnen den
polder valt, was wel het mooiste en
merkwaardigste kustgebied van heel
'de Zuiderzee. De geheimzinnige,
„HET OUDE LAND IN DEN
GREEP VAN HET NIEUWE"
(VI)
eeuwig ruischende biezenwereld der
IJseldelta, de diluviale Vorst, die als
een trotsche kaap in zee vooruit
sprong, de atmosfeer van Genemui-
den, van Vollenhove en Blokzijl, de
norsche waterburcht Kraggenburg, de
barre wijdheid, ruimte en rust bij
Kuinre buitendijks, wat een afwisse
ling in zoo klein bestek!
Slechts een smalle strook water zal in de
toekomst Kampereiland en Ramspol van het
nieuwe land scheiden. Niet langer rijst en daalt
een zilte zee, traag verloopénd in het moeras,
borrelend tusschen de rietpollen en bevorderend
door de wisseling van het tij een weligen was
dom der zilvergrijze biezenvelden. Jaar na jaar
groeide hier het land. Verder en verder drong
het riet zee in, kunstmatig aangeplant. En in
den oogsttijd van den rusch, schoven de
platboomde biezenbakken door killen en kre
ken, hoog beladen met versch gemaaid riet,,
waar de nijvere handen der matters op wacht
ten in Genemuiden, Grafhorst, Wilsum en
Blokzijl.
Het was een hard en rauw bestaan; zwij
gende, naar binnen gegroeide naturen
kweekte dit moeizaam bedrijf. Het biezen-
volk, ploeterend in water en drab, gewend
aan de eeuwig doorruischte stilte, de stem
van den wind en de stem van de zee, had
nochtans dit werk-in-eenzaamheid lief. Het
is een ras, dat sterven moet, zoo goed als
heel die oude nijverheid der huismatters in
het Overijselsche kustland. Nog slechts en
kele ouden van dagen vlechten aan hun
mattenraam; de moderne industrie heeft
dit werk overgenomen.
Als een vooruitgeschoven bolwerk, voorwaarts
springend uit het lage, in eeuwen van strijd
met het water teruggeweken kustland rondom,
ligt Vollenhove op zijn diluviale grondvesten,
een uitlooper van de hoogte van Steenwijker-
wold. Het stadje duikt weg in hooggaand ge
boomte, waar alleen het geestig torentje bo
venuit gluurt. Zij heeft allure, de oude stad
der Havezaten, het ernstig gebaar van een
veste, welker bewogen historie ver in het ver-
Ie de"h terug reikt, maar ook dat eigenaardige
vrij en franke, aan oude havenplaatsen eigen,
die leefden van den adem der wereldzee, spoe
lend tot langs hun kade en loswal, een adem,
die jong en krachtig hield wat anders wellicht
in vergetelheid was verstard.
Hoe ongunstig wellicht de levenskansen
van een stadje als Vollenhove ooit zijn ge
weest, het lag aan de open zee, het had
een haven en het had schepen en zoo kon
het niet vergaan. Twee maal per etmaal
joeg de wereldzee frisch levensbloed in zijn
aderen en de wierigzilte geuren, die stra
ten en huizen doortrokken, duldden geen
mufheid en geen bederf. Vollenhove leefde
aan en van de zee, het zond zijn groote
visschersvloot, waar honderden handen werk
vonden, naar buiten en in zijn ruime haven
was altoos bedrijvigheid en vertier.
Het mooist is Vollenhove dan ook aan den
buitenkant. Nergens wellicht is het havenfront
zoo interessant als hier. De diep verzonken
binnenhaven, de oude slotgracht der middel-
eeuwsche sterkte van Utrechts bisschoppen,
die eindigt in een knus schaduwrijk werfje,
de sombere vijftiende-eeuwsche Bovenkerk,
werlker zware, hecht geplante muren, pal aan
zee, zoo lang het ongebroken geweld van den
storm hebben weerstaan, het oude stadhuis
met zijn zuilen, de zware norsche klokkentoren,
dat alles schept een sfeer, die uitzonderlijk
mag heeten. En de nog altijd groote vloot van
Schokkerschuiten, die zoowel de diepe bochtige
watersleuf als het breede moderne havenbassin
bevolkt, vormt er het levend element, brengend
dag aan dag bedrijf aan de kade, den afslag,
op de werf en in de smokende rookerijen.
Daar aan den Vollenhover buitenkant is het
heet toegegaan in lang teruggeweken dagen.
Hier hadden de Bisschoppen van Utrecht hun
meest vooruitgeschoven post in den strijd met
de Friezen en meerdere malen is deze vesting
bedreigd en belaagd geworden. Het zwaarst werd
zij belegerd door de Stellingwerver Friezen in
1311, maar de bezetting wist zich te handhaven,
In 1354 verleende de bekende bisschop Jan van
Arkel, die zeer veel voor dit deel van Overijsel
heeft gedaan als de uitvinder van het mat-
tersraam eert Genemuiden hem nog in zijn
wapen aan „de ghoede lude, die woenhaftig
sijn voer onsen huse tot Vollenho", het stads
recht.
Onder Karei V werd Vollenhove de residen
tie der stadhouders van de Noordelijke gewes
ten. De eerste van hen was Schenk van Touten-
burg, die aan de landzijde van Vollenhove een
kasteel bewoonde, waarvan thans nog de zeer
romantisch gelegen ruïne is te zien binnen de
palen der havezate Oldruitenborgh. De opvol
ger van Schenk was Aremberg, die in 1568 te
Heiligerlee sneuvelde en aan wiens zorgen, voor
'n betere afwatering in dezen omtrek, o.m. nog
de Arembergergracht herinnert.
In later jaren waren het de havezaten, die
Vollenhove zijn luister gaven. Maar de aanzien
lijke families die er huisden zijn bijna alle
verdwenen. De havezaten Benthuis, de Haere,
Westerholt, Nijerwal Rhemershuizen, Rollecate,
Lindenhorst, Hogendorp, Bonkerhave en Twee-
nijenhuizen zijn historie gewerden; nog bestaat
het huis Plettenburg.
De Voorst zal na de inpoldering haar karak
ter als kaap in de Zuiderzee geheel hebber,
verloren. Wel komt het kanaal van Blokzijl
naar het IJselmeer dicht aan de kust voorbij,
doch moeilijk zal men zich dan nog kunnen
voorstellen, hoe eenmaal van hier de blik on
belemmerd het wijde water rondom kon af
speuren. Haar romantiek is de Voorst intusschen
al langen tijd kwijt. Eens toch rees er de leem-
rand steil uit het water omhoog, stond er die
kaap als een echte rots hoog en weerbarstig
in de branding der Zuiderzee. Maar het typisch
Nederlandsch instituut, dat Rijkswaterstaat
heet, leeft met alle romantiek op voet van
oorlog. De oude Voorst, zoo goed als in Gaas-
terland het Roode Klif, werd eens duchtig
onderhanden genomen en sedert glooit de oude
kaap heel kalm en ordentelijk met 'n grasmat
en beschoeiing van basalt in het water af waar
bovendien een paar stugge golfbrekers het
laatste greintje fantasie voorkomen. Hoe het
vroeger geweest is kan men nog zien bij het
Oude Mirdumer Klif aan den Frieschen Zuid-
wal, dat nog juist op tijd als natuurmonument
uit 'den greep van Waterstaat werd gered.
Maar ondanks dat is het nog altijd de
avond of eigenlijk bij elke weersgesteld
heid van de kruin van de Voorst uit te
zien over dien hoek van de oude Zuiderzee
met zijn vertrouwde attributen, welke thans
in luttel tijds historie zal zijn. Om te kijken
naar de in- en uitvarende Vollenhover vis-
schers, die dicht langs de Voorst hun koers
nemen, en het silhouet te volgen van
Schokland: van Emmeloord over het boo-
menkluftje van Ens naar den Zuidelijken
vuurtoren. Ook Kraggenburg is hier niet
ver vandaan, eenzaam en norsch op zijn
post aan den mond van het Zwolsche diep
en bij helder zicht kan men zelfs Urk aan
den horizon achter Schokland herkennen.
Dit alles, land en water, heeft bijna zijn
tijd gehad. Staande op de Voorst kan men
het neg eens rustig overzien en er dan voor
altijd afscheid van nemen.
Ook Vollenhove zelf moet men eens goed
aankijken. Het is nog vol van de sfeer, van de
tastbare herinnering der oude Zuiderzee. Er
wonen nog enkele Schokker afstammelingen in
de kleederdracht van het eiland, de schepen
in de haven zijn voor het grootste deel van
Schokkermodel. Waar zullen die mooie kloeke
schuiten blijven? Hoe zal heel dit bedrijf, waar
tot voor kort nog drie vijfden der bevolking
rechtstreeks van leefde en dat althans in de
zomermaanden nog altijd velen honderden brood
geeft, nu in korten tijd worden geliquideerd?
En hoe moet men zich deze zeestad in hart en
nieren eigenlijk voorstellen, niet langer be-
spoeld door het wijde water, maar binnen de
dijken aan een kanaal?
Alleen het nageslacht, dat niet beter weet,
zal aan den nieuwen toestand wennen.
Het militair vliegtuig F.K. 51 No. 22,
op weg van Ypenburg naar Soester-
berg, stortte Dinsdag even na den start
neer. Van de beide inzittenden werd
de bestuurder gedood en de waarnemer
ernstig gewond
Dr. ir. F. Bakker Schut, inspecteur der
Volksgezondheid, afdeeling Volkshuis
vesting voor de provincies Groningen
en Drente, is in gelijke functie in
Haarlem benoemd
De finale voor het Nederlandsch stayerkampioenschap 1938, is Dinsdagavond in het Olympisch stadion te
Amsterdam verreden. Achter elkander de renners: H. J. Alkema, Cor Wals, J. J. Snoek en M. v. d. Wulp
aan den start. Cor Wals werd kampioen
Osendarp werd tweede achter den Amerikaan Walker in de 100 yards bij de internationale atletiek
wedstrijden in White City Stadion te Londen
