Haarlem de zindelijkste en
meest reine stad
Victoria-Water
Landgoed Elswout in zomerpracht
„EENHEID DOOR ORANJE"
ZOO REEDS BIJ DE
LATIJNEN BEKEND
Het is warm
Mr. P. M. F. RIETER
Benoemd tot notaris te Roermond
VAN ONZE RECHTBANK
Uitspraken van Donderdag
DE BURGEMEESTER
Tot 27 Augustus afwezig
Voor de Stille Armen
H.O.V.-CONCERTEN
De plannen voor het winterseizoen
BURGERLIJKE STAND
DE BRAND IN HAARLEM-N.
Interessante mededeelingen over
het spel, dat eind Augustus
o. I. v. Eduard Verkade
wordt opgevoerd
De rolverdeeling
De bezetting van het spel
Mooi weer!
Rioleeringsplan in 1857
VRAGENBUS
VRIJDAG 5 AUGUSTUS 1938
Majoor Bood gehuldigd
Waardeering uit allerlei kringen
DAGELIJKS een flcschjje
VERHOOGT L VV GEZONDHEID
OUDE RIJWIELPLAATJES
VOOR HERW. LEVENSKRACHT
STEMPELS IN PASPOORTEN
Ook in 1857 wilde men een riolee
ringsplan uitvoeren, dat toen
maar twee ton, tegen nu
5 millioen, kostte
Visscherseldorado
De zindelijkste stad
STAD
De zaak wordt op denzelfden voet voortge
zet: vandaag zéér warm weer, volgens het
weerbericht. Wij blijven dus praten over de
Warmte.
Wat is het heet! Wat treffen die bouwvak
arbeiders het deze week best met hun vacan-
tie!
In den bus, in de winkels, in de café's, overal
hoort men over de warmte spreken en alle bij
voeglijke naamwoorden zijn nu wel uitgeput
om er nog wat nieuws over te zeggen.
Het schijnt een opluchting, eenafkoeling te
zijn er over te kunnen praten; een ander on
derwerp voor conversatie schijnt niet te vlotten,
oen andere groet schijnt er niet te wezen.
Zij, die aan het strand of op de hei tegen de
Warmte vechten, benijden degenen, die lekker
thuis in een tegen de zonnestralen beschutte
kamer zwijmelen en zij, die nog thuis zijn,
schijnen niet gerust te zijn, voordat zij aan
het strand of op de hei liggen.
De warmte schijnt elk logisch denken te be
letten. Anders zouden wij niet over de warmte
Praten, zouden wij niet aan anderen denken,
die het warm hebben, zouden wij niet in stamp-
Volle treinen, autobussen stappen of op een
fiets klimmen om het ergens anders warm te
Baan krijgen; zouden wij er eenvoudig in be
rusten, dat het warm is en ons kalm houden.
Het is ongewoonte, dat wij zooveel van de
Warmte te lijden hebben.
In Xndië en in Afrika is het ook warm, maar
daar wordt de warmte gedragen met „moed" en
■ibeleid".
Men draagt er prettige, luchtige kleeren. Hier
zwoegen de best opgetuigden nog in een betrek
kelijk warmen flanellen broek en hebben nette,
stijve kragen om hun hals! De minder geluk
kigen torsen hun zware zomerpakjes.
In ïndië slaapt men gedurende het warmste
deel van den dag. Hier gaat het werk gewoon
door. Stratenmakers, heiers en spitters aan net
Ploeteren op het heetst van den dag, is geen
Uitzondering.
Laten wij toegeven, dat het moeilijk zou zijn
°hs maatschappelijk leven in te richten op één
hittegolfje in de vijf jaar, doch men beruste
er dan ook in, dat wij zooveel meer van de
Warmte lijden dan onze landgenooten in Indië.
De eenigen, die zich niet beklagen over het
Warme weer, zijn de bier- en ijsdragers. Zij ma
ken lange en zware dagen in deze hondsdagen
en worden dcor velen benijd om hun zoo bij uit
stek bij dit weer behoorend baantje.
Maar waarom klagen wij eigenlijk over het
fti'joie weer? Veertien dagen geleden smeekten
Wij er allemaal om.
Terwijl wij dit zitten te schrijven, betrekt
trouwens de lucht al
Dat is Holland
Bij Koninklijk Besluit van 2 Augustus is tot
notaris te Roermond benoemd onze stadgenoot
Ue heer mr. P. M. F. Rieter, candidaat-notaris
ten kantore van den heer R. C. A. van Cranen-
kbrgh, te Haarlem.
De heer Rieter werd te Meerlo in Noord-Lim-
burg geboren studeerde te Rolduc, waar
hij in 1912 eind-examen deed; slaagde in 1916
tc Den Haag voor zijn examen voor candidaat-
notaris en kwam toen naar Haarlem. Tijdens
2ijn drukke bezigheden studeerde hij nog in de
rechten aan de universiteit van Amsterdam en
Promoveerde daar in 1922.
De heer Rieter is een algemeen geacht man,
behulpzaam, vriendelijk, bon catholique en met
een gouden hart voor armen en hulpeloozen.
■^iet alleen heeft hij zeer vele jaren deel uit
gemaakt van de conferentie van den H. Vin-
oentius van de kathedrale kerk, maar in de
laatste jaren had hij zelfs de zware taak van
Secretaris van den Bijzonderen Raad op zich
Eenomen. Hij beijverde zich zeer voor het liefde
werk der kinderbescherming. Van de algemeene
eornmi.ssie daarvoor was hij secretaris. Heel wat
bezoeken heeft hij bij Haarlemsche ingezetenen
afgelegd om daarvoor den noodigen financieelen
steun te krijgen.
De heer Rieter mag zich overtuigd houden,
bat katholiek Haarlem aan hem een zeer aan-
Eename herinnering zal behouden.
J. K. P., timmerman, wonende te Haarlem,
thans ged. Heling. Acht maanden gevangenis-
®traf met aftrek prev. hechtenis o.v.
A. W. L. N., chauffeur, wonende te Haarlem.
°vertr. art. 239 W. van Str. Vier maanden ge-
Vangenisstraf o.v.
A. r„ behanger, wonende te 's Gravenhage,
thans ged. Diefstal door middel van valsche
keutels. Negen maanden gevangenisstraf met
aftrek prev. hechtenis o.v.
S. k„ schilder, wonende te Amsterdam, thans
Btd. Diefstal. Zes maanden gevangenisstraf m.
Uitrek prev. hechtenis o.v.
H. W. O. D„ vertegenwoordiger, wonende te
fhtarlem, thans ged. Verduistering en diefstal,
hhie maanden gevangenisstraf met aftrek prev.
hechtenis o.v.
B., fabrieksarbeider, wonende te Wotmer-
Vecr, thans ged. Heling. Acht maanden gevan
genisstraf met aftrek prev. hechtenis o.v.
De heer dr. J. C. Baron de Vos van Steen
rijk burgemeester van Haarlem, is van heden
ui tot en met 27 Augustus met verlof afwezig.
Ingekomen NN f 10.
Voor deze gift onze hartelijke dank
Veel goeds wordt er gedaan, daar twijfelen
niet aan, maar of het altijd wel op de
Eoede plaats komt, dat wordt wel eens in twij-
c' getrokken,
fce commissie „Stille Armen" weet vele adres
sen, waar uw gift goed geplaatst kan worden.
Gebruik haar als uw bemiddelaarster.
Giften worden gaarne in ontvangst genomen
aan het bureau van dit blad en bij den heer
P. Busé, penningmeester commissie Stille Ar
men, Gasthuissingel 64, Postgiro 13543.
Het bestuur van de H. O. V. zendt ons het
volgende overzicht van de plannen van dezen
winter.
Aangevangen wordt met drie f eestconcerten;
het eerste is een historisch concert onder 'lei
ding van Marius Adam. De eerste programma-
helft speelt in 1813, de tweede programma-helft
in 1838; wij hopen het orkest van 1813 in de
origineele costumes van dien tijd te doen her
leven.
Het tweede feestconcert, hetwelk we niet
al te somber bedoeld een „afscheidsconcert"
zouden noemen, dirigeert Frits Schuurman,
thans dirigent van het Residentie-orkest.
Op het tweede feestconcert hopen we den oud-
dirigent dr. L. C. Walther Boer, kapitein-diri
gent van de Koninklijke Militaire Kapel, als
mede onzen oud-dirigent, Eduard van Beinum,
eerste dirigent van het Concertgebouw, voor
den dirigenten-lessenaar te zien.
In de tweede helft van het seizoen komen
eenige gastdirigenten.
Van het concert-programma noemen we alleen
hier het solistische deel, n.l. het le, 2e, 3e, 4e,
5e, 6e pianoconcert, het Triple-concert (piano
viool-cello), het Bes-dur Rondo en de Koor
fantasie, alles van Beethoven.
Menigeen zal verbaasd opzien bij het ver
nemen van het zesde pianoconcert, dat zeker
nog nooit in ons land werd uitgevoerd. Beet
hoven heeft zijn vioolconcert in een compleet
uitgewerkt pianokleed gestoken enuitge
geven. Doch er bestaan waarschijnlijk maar
weinige exemplaren van. Zoo wordt het tweede
concert ook vermoedelijk voor de eerste maal
alhier uitgevoerd, alsmede het onbekende Rondo.
Weinig gespeeld wordt het eerste concert, even
als het Triple-concert en de Koorfantasie (met
piano)
Wij noemen als piano-solisten den beroemden
Fransche kunstenaar Robert Casadesus, en
verder zijn uitgenoodigd Peter Staedlinj Willem
Andriessen, Theo van der Pas, Karei de Jong,
Felix de Nobel, (met Jos. de Clercq en Johan
de Nobel in het Triple-concert), Henriëtte Bos
nians, Piet de Waardt; verder de vermaarde
cellisten Piatigorski en Raphael Lanes (aan
voerder der celli in het Concertgebouw-orkest);
Hans Byvanck, de groote Fransche artiste
Yvonne Astruc, en Nap de Klyn treden als
vioolsolisten op; Lotte Leonard, de u bekende
Fransche zangeres, evenals haar Australische
kunstzuster Dorothy Helmich, Ankie van
Wickevoort Crommelin en Corry Bijster ver
tegenwoordigen het zingend element in onze
concerten-sei'ies. Met nog eenige solisten wordt
onderhandeld.
Natuurlijk zullen de belangrijkste werken voor
orkest de klassieke, de romantische, alsmede
de moderne school naar behooren vértegen-
woordigd zijn.
Gastdirigenten zullen zijn Jan v. Epenhuijsen,
Kees Hartvelt, Bertus van Lier, Klaas de
Rook, Robert de Roos en Anton Verhey,
Geboren: A. M. van der Meij de BieHerm-
sen, z.; H. C. JansenTang, d.; A. Beekelaar
Speelmans, d.; G. M. de Grootv. Groen, d.; C.
C. Heeremans—Hoenderbos, d.; A. J. M. Hage-
manv. Braak, d.; F. J. Kaspersvan Inge, z.
Overleden: P. RoestHeidveldt, 57 j., Jan
Gij zenkade.
De oorzaak van den brand in Haarlem-Noord
op den hoek MarnixstraatEikenstraat is nog
onbekend. Het is mogeiijk dat een vonk uit
den naburigen fabrieksschoorsteen door een
openstaand zolderraam is gevallen en den
brand heeft aangestoken. Het perceel is ver
zeker. Tot omstreeks vijf uur gisterenmiddag
was een korten tijd een verpleegster in het huis
geweest.
Over drie weken beginnen op het land
goed Elswout de openluchtopvceringen
van „Eenheid door Oranje", spel in 5 be
drijven van dr. Ludwig Berger, met prolo
gen en epiloog van dr. Anton van Duin
kerken. Ze beloven een evenement te wor
den en gisterenmiddag is ons daarvoor weer
een bewijs gegeven.
De organisatoren, de besturen van Bloe-
mendaals Bloei en het Oranje-Comité, bereid
den ons een alleraardigste ontvangst. Bij de
poort aan de Elswoutslaan betraden we het
bureau van het spel en nadat we de ïeeds ge
reed zijnde gevelverlichting bezichtigd hadden,
maakten wc onder leiding van den rentmees
ter van het landgoed, den heer Vrijland, een
wandeling door de schitterende bosschen, via
de plek waar de opvoering van het Oranje-
spel zal plaats hebben naar Kraantje Lek.
Elswout was wonderlijk mooi! De zon speel
de sprookjesachtig door de eeuwenoude boo-
De heer Herten, waarnemend districtscom
mandant, zeide, dat hij door persoonlijke sa
menwerking met den heer Bood vele goede kwa
liteiten in hem had ontdekt. Brigade-comman
dant is een gewichtig ambt. Hij moet o. a. lei
ding geven en adviezen uitbrengen, waarop de
Justitie en de districtscommandant steunen.
Spr. huldigde de verschillende goede eigen
schappen van den jubilaris, vooral diens be
trouwbaarheid en herinnerde aan zijn eervolle
loopbaan.
Mede namens den inspecteur wenschte
hij den jubilaris geluk en spelde hem de
onderscheiding voor 25-jarigen trouwen
dienst op.
De Officier van Justitie, mr. L. H. Roeters
van Lennep, zeide dat het jubileum op zichzelf
niets bijzonders is, maar wel de wijze waarop
de jubilaris 25 jaar zijn ambt heeft vervuld.
De heer Bood is reeds 5 jaar commandant en
heeft dus in betrekkelijk korten tijd den hoog-
sten post bereikt.
Het ambt is een vertrouwenspositie en heeft
tot taak om jonge veldwachters op te leiden
en hen te stimuleeren. Daaraan heeft de heer
Bood altijd voortreffelijk voldaan.
De waarnemend president van de rechtbank,
mr. A. L. M. v. Berckel. merkte op, dat majoor
Bood de orde en rust in het gerechtsgebouw
steeds Uitstekend heeft gehandhaafd, een orde
en rust, die noodzakelijk zijn voor de objectieve
sfeer, waarin de zaken hier moeten worden
behandeld.
De Ambtenaar van het O. M., mr. J. C. Don
ker, uitte namens kantongerecht en parket zijn
waardeering voor de zeer aangename verhou
ding, welke altijd tusschen den jubilaris en
parket heeft bestaan. Majoor Bood moest soms
netelige moeilijkheden oplossen, welke van
groot belang waren voor het kantongerecht.
Namens de Haarlemsche politie dankte in
specteur G. J. P. Verschoor voor de buitenge
woon goede samenwerking van rijks- en ge-
meente-politie. Het vraagstuk van de verhou
ding tusschen rijks- en gemeente-politie is in
Haarlem geen vraagstuk, mede dank zij de
wijze, waarop majoor Bood zijn ambt vervult.
Hierbij sloten zich de heer A-. Hiemstra, com
missaris van politie te Bloemendaal en de heer
A. Berentsen, inspecteur van' politie te Heem
stede, aan, de laatste mede namens den Heem-
steedschen burgemeester.
De heer K. H. Kerkhoff, chef van de griffie,
sprak vervolgens namens het personeel enkele
woorden van waardeering en de majoor v. d.
Burg, voorzitter van de vereeniging van rijks
politie, huldigde namens de brigade-comman
danten van het zesde district majoor Bood als
een goed collega en vriend. Hij bood den jubi
laris een barometerstel en mevr. Bood, die, naar
hij zeide „de rijksveldwacht ook 25 jaar maar
dan onbezoldigd had gediend", een bloemstuk
aan. Majoor F. H. Schadee, groepscommandant
van de militaire politie-brigade te Haarlem,
wees op het nauwe contact en de samenwer
king tusschen de militaire en rijkspolitie en de
hulp door de mannen van majoor Bood ver
leend bij transporten en dergelijke. Zijn ge
schenk was een varenplant in een ietwat exo-
tischen pot.
De heer R. C. v. d. Bosch, rijksveMwacht-
commandant te Nieuwer-Amstel, herinnerde aan
de voortreffelijke wijze, waarop majoor Bood in
1925 zijn leerlingen opleidde en brigadier Krey-
kamp uit Amsterdam huldigde den jubilaris als
een humaan chef en mevr. Bood als de steeds
vriendelijke gastvrouwe. Namens de bureel
ambtenaren bood de heer J. A. Breuker met
enkele hartelijke woorden een verrekijker aan
waarna de heer H. Kampstra de erkentelijkheid
van de rijksveldwacht-brigade jegens haar com
mandant tot uitdrukking bracht en dit verge
zeld deed gaan van een leeslamp en voor mevr.
Bood een bloemstuk.
De jubilaris dankte tenslotte allen kort maar
krachtig in een algemeen dankwoord, waarna
gelegenheid bestond hem nog persoonlijk te
feliciteeren.
men, kaatste in het heldere duinwater, dat in
breeden stroom tusschen heuvelachtig bosch
partijen een «eg zocht, brandde fel op de
schoeiende weiden, waar zelfs de model-brui
ne koeien de hitte ontvlucht waren.
En tijdens deze wandeling vertelde de rent
meester interessante verhalen van houthak
kers, die met een hoogen boem naar beneden
vielen en door een cognakje gered werden, van
ware .boomapen" en oude eiken, die temidden
van een absolute windstilte plotseling aan een
hartverlamming overleden en ineen stortten.
Allerlei vogels zongen het hoogste lied, duizen
den soorten planten vroegen de aandacht. Ja,
werkelijk, alleen al het verblijf in deze heer
lijke, ongerepte omgeving moet duizenden be
zoekers naar het openluchtspel trekken.
Kraantje Lek was uitverkocht, zooals reeds een
week lang en dus was het van onze gasthee-
ren goed gezien, dat ze „plaatsen besproken
hadden.
De voorzitter, mr. F. Theyse, deelde mede.
dat de kosten ruimschoots door de deelneming
in het garantie-syndicaat zijn gedekt. Deze
bijna overweldigende belangstelling bewijst,
hoe zeker men er van is, dat cok deze onde, -
neming van de beide vereenigingen weer zal
slagen, óók financieel.
Mocht reeds gewaagd worden van de mede
werking der Erven van Vliet, van het gemeen
tebestuur van Bloemendaal e.a., thans dient
vooral het P. E. N. met eere genoemd te wor
den. Onder goedkeuring van Ged. Staten heeft
de directie alle kosten op haar genomen voor
kabeleering, transformatie etc. En dat is
héél wat, zooals we gisteren reeds konden zien.
Het provinciale electriciteitsbedrijf ziet na
tuurlijk ook reclame in deze onderneming en
daarom meet een zee van licht het totale
effect belangrijk verhoogen.
De N V. Vonka zorgt voor de belichting, de
geluidsinstallatie is van Breedveld en Schro
der en de decors zijn van de firma Jansen sn
Meeuwes, allen te Amsterdam.
Reeds zijn 700 groote affiches overal ver
spreid, nam de A. N. V. V. 10.000 folders vooi
haar rekening, terwijl 15.000 in onze omgeving
een weg zullen vinden. Spoor en tram zullen
ook de noodige reclame voor hun rekening ne
men.
Zooals wij reeds berichtten is de algemeene
leiding in handen van Eduard Verkade, terwijl
de heer J. van Dommelen van de R. K. Too-
neelvereeniging „St, Genesius" te Oveiveen
assistentie zal verleenen. De hoofdrollen wor
den gespeeld door uitstekende acteurs en ac
trices, zooals uit onderstaand (alphabetisch
gerangschikt) lijstje moge blijken:
Dames:
Marie Dresselhuys Marie Anne van Be-
verweert.
Rie Gilhuys Isabella van Beverweert.
Georgette Hagedoorn de scheepsjongen.
Heeren:
Paul Huf Heer van Beverweert.
Cees Laseur Michiel Adr.z. de Ruytei.
Hans van Meerten Johan de Witt.
Joan Remmels Engel de Ruyter.
Ben Royaards Prins Willem van Oranje
later stadhouder Willem de derde.
Architectonische verzorging Paul Brom
berg.
Muzikale verzorging Alex de Jong.
Costumes firma Helsloot, Amsterdam.
Kapwerk firma Michels, Amsterdam.
Medewerking verleenen verder: damesleden
van het gemengd koor „Bloemendaal', de ve.-
e.eniging voor Volkszang, de Bloemendaalsche
Gymnastiekvereeniging, de R.K. Gymnastiek-
vereenigingen Hercules en Winfried, de R.K.
Tooneelvereeniging St. Genesius, Aerdenhouts
Tooneelensemble, talrijke particulieren.
Daar een gedeelte van het spel op het water
vertoond wordt en o.a. statie-roeibooten een
rol spelen, zal óck de Bloemendaalsche Red-
oingsbrigad'e haar aandeel hebben en o.a. de
roeiers leveren.
Er is van den beginne af gestreefd naar me
dewerking van alle groepen der bevolking en
dit streven is volkomen met succes bekroond.
Een interessante verschijning zal de statie
karos zijn, die bij de 3 Octcberfeesten te Lei
den altijd gebruikt wordt. Het was een koets
voor Willem III, maar nu zal er een Fransche
gezant in plaats nemen.
De repetities zijn in vollen gang, avond aan
avond werkt Verkade met een groep deelnemers.
Op Elswout zijn flinke koetshuizen geriefelijk
tot kleedkamers ingericht.
De voorzitter vertelde ons, dat het spel een
Shakespeariaansch karakter heeft. Het is nier,
saai, maar romantisch en soms luchtig voor
al door de kwinkslagen, die Marie Anne van
Beverweert ten beste zal geven.
Voor elk bedrijf wordt een proloog gezegd,
naar tekst van dr. Anton van Duinkerken.
Deze proloog geeft in het kort den inhoud van
het bedrijf. De epiloog verbindt het historische
met het actueele, verbonden aan het regee-
ringsjubilum van H. M. de Koningin.
Eduard Verkade hecht groote waarde aan
den Enkhuizer Almanak en dus heeft hij naar
stig in de uitgave van 1938 gezocht naar hel
weer tijdens de opvoeringsdagen, tusschen 2(
en 29 Augustus:
Nieuwe maan 26—28 Aug. zéér mooi. 29 be
wolkt, 30—31 veranderlijk 1 Sept. buiig, 2—
legen' bij Z. W. wind, mooi bij N. W. wind. 9
Sept. mooi weer. 10—12 Sept. buiig weer, 13—16
Sept. regenweer.
ten alsmede de singels weer omzoomd zullen
worden door visschende inwoners?
Het aantal grachten was vroeger uitgebreider
dan thans. Immers de Oude- en Raamgrach
ten waren nog niet gedempt en dwars door de
stad liep een heldere duinbeek via Brouwers
vaart, Raaks, Jacobijnestraat, dwars over de
Koningsstraat en Groote Houtstraat, langs Ou
de Groenmarkt en Damstraat naar het Spaar-
ne. Deze heldere duinbeek heeft bijgedragen
tot de stichting van onze stad, omdat de eer
ste bewoners hier steeds versch, frisch en zui
ver water konden vinden, een groot voordeel in
den tijd, dat van het waterleidingbedrijf zelfs
nog niets op papier stond.
Langs deze beek zouden de groentenschuiten
de Oude Groenmarkt hebben bereikt. Later
werd de Beek overwulft (niet gedempt, dat is
voor wat betreft het gedeelte in de Damstraat
eerst eenige jaren geleden gebeurd). De res
tanten van de overwelfde Beek kan men nu
nog zien in het plaveisel van de Koningsstraat,
als men in de Pandpoort staande, de plek over
ziet waar binnenkort de nieuwe vleugel van
het stadhuis zal komen.
Het spreekt vanzelf, dat waar de grachten
vroeger tevens dienden als leverancier van 't
drinkwater, zware verboden op verontreinigen
waren gesteld. Een oude „ordonnantie" van
1685 noemt speciale Grachtmeesters (opzich
ters over de grachten) en verbiedt op allerlei
zware boeten om „stinkende vuiligheden, in
gewanden van dieren en derg." in de grachten
te werpen. Het vuil moest gedaan worden in
zakken, die de „vuilnisluiden" tweemaal per
week ophaalden. Als er zand of turfmolm van
een schuit gelost werd, dan moest een groot
zeil tusschen wal en schip worden bevestigd
om te voorkomen, dat er onder het lossen iets
in het water zou vallen. Ook bij het lossen
van andera zaken moest een kleed aanwezig
zijn om in het water vallen tegen te gaan.
De heer D. de Haan, die de vorige eeuw een
academisch proefschrift schreef over het schei
kundig onderzoek van de Haarlemsche drink
wateren, vermeldde, dat er toen 64 stadspompen
waren, die, behalve als ze in veengrond over
het Spaarne waren geplaatst, goed water ga
ven.
Waarom was men tot de putten overgegaan?
Totdat n.l. de Haarlemmermeer droogge
malen was, stond het Spaarne in open ver
binding met dit meer, waardoor steeds een
sterke stroom frisch, versch water door de
grachten gestuwd werd. Dat hield de grach
ten rein. Maar na de droogmaling begon de
misère, die tenslotte nog verergerd werd
door de oprichting van de katoendrukke
rijen van de fa. Wilson op het tegenwoor
dige Wilsonsplein (waar nu ongeveer de
stadsschouwburg staat) en van de fa. Pre-
vinaire op den hoek ZijlwegKinderhuis
singel, waar nu de Sociëteit „Vereeniging"
staat. Die loosden hun vuile water op de
Leidschevaart uit, met het gevolg, dat het
water rood en verrot werd en duizenden
visschen stierven, terwijl het beruchte aro
ma zich verspreidde.
Reeds in vroeger eeuwen had men door de
nijverheid een hoogloopende kwestie gekregen
over de verontreiniging van het stadswater.
Dat was in den tijd, dat hier talrijke brouwe- ..?o
rijen het beroemde Haarlemsche bier brouw-
den. Het hiervoor benoodigde water werd Uit fll-,
de Brouwersvaart gehaald. Maar een bleeker
vestigde zich aan de zuidzijde van den Zijlweg
en het vuile water van zijn bedrijf voerde hij
af op de Brouwersvaart. Er ontstond daar een
groot aantal bleekerijen, zoodat het water van
de vaart er niet schooner op werd en de
brouwers vuil bier brouwden. Ze gingen er he
vig over mopperen, het werd zelfs een hoog
loopende ruzie in 1581, welke beslecht werd ten
nadeele van de bleekerijen. Die moesten op
breken en zich aan de Noordzijde van den Zijl
weg vestigen (ze kregen schadeloosstelling).
Te hunnen behoeve werd daarop de Garenko-
kersvaart gegraven, welke met sluizen in de
Leidschevaart uitmondde, zoodat de Brouwers
vaart geen last van het vuile water van de
bleekers meer had.
Omstreeks 1850 had men zoo'n zelfde moei
lijkheid, nu door de katoendrukkerijen, aan de
Leidschevaart gevestigd. En ook nu weer ging
men er duchtig over praten en werden ver
schillende oplossingen geboden, welke echter
alle niet voldeden. De een (Dr. Ekama) advi
seerde: de grachten flink en herhaald uitbag
geren en het vuile water van de fabrieken
rechtstreeks naar het Spaarne afvoeren; Dr.
Waardenburg wilde een groot schepradwerk
tuig in de singelgracht oprichten om de stroo
ming en dus den afvoer van het water te be
vorderen. Burgemeester en Wethouders kwa
men met een zeer omvangrijk plan: vergaar
bakken aan de eindriolen, verdieping van de
Leidschevaart, bouw van sluizen en stoomge
malen en het afdammen van de singels.
De heer van Baumhauer wenschte den Klop
persingel af te sluiten bij de Nieuwe Gracht en
hem óf te dempen óf er een vijver van te ma
ken; de heer v. d. Arend stelde voor de afvoer-
stoffen der fabrieken via een rooi in de Park
laan naar het Spaarne te voeren. Men ziet, er
was keuze genoeg. Maar men kreeg zoo te veel
keus en een zeer radicale oplossing kwam wel,
toen de fabriek van den heer Wilson afbrand
de. Later verdween ook die van den heer Pre-
vinaire.
Hoe rustiek en landelijk onze stad in dien
tijd nog was, blijkt wel uit het feit, dat men
in de binnenstad de vergaderplaatsen van mest
verbood, welke ontstonden doordat de inwo
ners nog veel.... varkens hielden!
Die bezigheid hebben de Haarlemmers wel
afgeleerd. De knorrige krulstaarten zouden
thans het drukke verkeer hopeloos in den weg
loopen!
Vr.: Hoe kan men het beste vetpuistjes uit
het gezicht verwijderen?
Antw.: Vragen van geneeskundigen aard,
worden in deze rubriek niet behandeld.
Hedenmorgen is in de voormalige kanton
gerechtszaal van het Haarlemsche rechts-
gebouw de brigadier-majoor J. Bood, com
mandant van de Rijksveldwacht-brigade te
Haarlem, gehuldigd ter gelegenheid van zijn
zilveren jubileum in dienst van de Rijksveld
wacht. Verschillende rechterlijke en politio-
neele autoriteiten, alsmede de voltallige bri
gade, het griffie- en parketpersoneel. eenige
advocaten enz. enz. waren daarbij aanwezig.
Op 15 Augustus noopt het echtpaar J.
JoonMolenkamp, xoonende Bloemen-
daalschestraatweg 112, zijn 50-jarige
echtvereeniging te herdenken
Het is al enkele jaren een goede gewoonte
geweest, om het oude vervallen rijwielplaatje
een goede bestemming te geven. Het plaatselijk
Comité van Herwonnen Levenskracht wil gaar
ne al deze oude rijwielplaatjes inwisselen en de
geldelijke opbrengst daarvan in dienst stellen
voor de tuberculose-bestrijding. Dus onbewust
helpt men mede aan dit mooie doel. Laten al
degenen die hun rijwielplaatje reeds verwisseld
hebben, het oude rijwielplaatje depo-
neeren in de bus van het gebouw St. Bavo,
Smedestraat, of ter hand stellen aan den
heer Stevens. Is de afstand soms te ver, dan
kan men het ook in de brievenbus bij de vol
gende adressen werpen: Grebbestraat 2, Den
nenstraat 12, Teylerplein 28, Molukkenstraat 43,
Bisschop Ottostraat 33 en Zomervaart 134.
Herwonnen Levenskracht is natuurlijk ook
bereid oud koper of andere metalen, oude mun
ten (het mogen ook Hollandsche munten zijn)
in ontvangst te nemen of desnoods te laten
halen.
Mogen dus alle rijwielliefhebbers deze kleine
sympathie aan Herwonnen Levenskracht willen
betuigen, door het oude rijwielplaatje aan bo
venstaande adressen af te geven.
Krachtens een nieuw voorschrift moet iedere
vreemdeling bij de overschrijding van de Neder-
landsche grens een stempel in zijn paspoort
ontvangen, op straffe van anders naar de grens
te worden teruggezonden.
In de practijk blijkt dit voorschrift tot moei
lijkheden aanleiding te geven; vreemdelingen,
die als toerist ons land willen bezoeken, zijn, ver
het land in, door de militaire politie aangehou
den en teruggezonden, omdat hun aan de grens
geen stempel was verstrekt. Aan de grens was
echter niemand aanwezig geweest, om hun
dezen stempel te verstrekken.
In een adres aan den Minister van Justitie
heeft de Kon. Nederl. Toeristenbond A.N.W.B.
de aandacht gevestigd op deze feiten, welke
aanleiding hebben gegeven tot klachten uit het
buitenland van vereenigingen op toeristisch ge
bied en de vrees uitgesproken," dat in het bui
tenland de neiging ontstaat om wegens deze
moeilijkheden een bezoek aan Nederland te ont
raden.
Bij onderzoek is den A.N.W.B. gebleken, dat
de betreurenswaardige moeilijkheden hun oor
zaak hierin vinden, dat slechts enkele Neder-
landsche douanekantoren het geheele jaar dag
en nacht voor het reizigersverkeer geopend zijn;
de meeste zijn 's nachts gesloten en vele ook
tijdens de z.g. middagpauze.
Voor het toeristenverkeer per motorrijtuig
was dat tot dusver geen bezwaar en was ruimer
openstelling niet noodig, omdat men met een
Nederlandsche triptiek, dat alleen bij eersten
invoer behoeft te worden afgestempeld, ook bui
ten de officieele openstellingsuren de grens vrij
kan passeeren; het was daarom algemeen ge
woonte geworden in het verkeer per motorrijtuig
naar Nederland te reizen met zulk een triptiek,
waardoor men geen last heeft van den beperk
ten duur der officeele openstelling van de mees
te grenskantoren.
De ambtenaren, belast met de grensbewaking
en met de verstrekking der stempels op de pas
sen van vreemdelingen, richten zich min of
meer naar de officieele openingsuren voor
douane-aangelegenheden en zijn dus dikwijls
niet aanwezig in de middagpauze of 's avonds
en 's nachts en de vreemdeling, die uit ervaring
weet, dat hij met zijn éénmaal afgestempeld
triptiek vrij kan passeeren, mist aldus den toe-
latingsstempel en ondervindt daarvan bij een
daaropvolgende controle de moeilijkheden.
De A.N.W.B. heeft daarom den minister met
aandrang verzocht,' in het belang van 't vreem
delingenverkeer naar ons land, dat door over
dreven berichten in de buitenlandsche pers zeer
ernstig benadeeld dreigt te worden, indien het
personeel ontbreekt om alle kantoren dag en
nacht van een permanente bezetting te voor
zien, althans de bewakingsambtenaren bij de
douanekantoren langs de meer belangrijke we
gen naar ons land onafgebroken dag en nacht
te laten dienst doen.
Daar de geschetste moeilijkheden zich thans
dagelijks voordoen, vraagt de A.N.W.B. den
minister ten slotte met aandrang in deze wel
zeer spoedig de noodige voorzieningen te willen
treffen.
Als er iets is, wat in deze dagen de aan een
hittegolf lijdende menschheid niet ontberen
kan, dan is het: water! Zelfs de overigens al
tijd zoo plechtstatige president van de recht
bank vroeg tijdens de zitting om een extra
glaasje water en het kostelijke vocht is thans
het meest gebruikte en immer nog goed
koopste toevluchtsoord voor hen, die dorsten
naar een verfrisschenden drank nu de thermo
meter voortdurend een dertigtal graden Cel
sius aanwijst. Het naar water versmachtende
publiek stelt de voorraden van de waterleiding
bedrijven op een zware proef en noodzaakt
hen als het ware de duinen nog meer uit te
drogen, dan ze in „gewone" tijden al geworden.
Het probleem: de wateronttrekking doet de
duinen uitdrogen met alle ruïneuze gevolgen
vandien, is heusch niets nieuws onder de zon.
Reeds eenige tientallen jaren geleden werden
er ijverig rapporten over opgemaakt.
Misschien dat de aanleg van het rioleerings-
stelsel in Haarlem een oplossing, althans een
hulpoplossing, kan brengen. De gemeenteraad
heeft er pas na lange deliberaties vijf millioen
gulden voor gevoteerd en het zou nog zoo gek
niet zijn als de nieuwe rioleering Haarlem met
een aan een nieuwe hoogst goedkoope water
leiding helpt, die het probleem, hierboven ge
noemd, voor Haarlem meteen weer laat ver
dwijnen. We bedoelen dat door den aanleg van
het rioleeringsstelsel de grachten weer zulk
schoon water krijgen dat men er als het ware
van drinken kan. Waarom zou het niet kun
nen gebeuren? Grachtwater is eeuwenlang door
de Haarlemmers gebruikt, ook toen men riolee
ring hier nagenoeg nog niet kende. En 't was
zeer zuiver en schoon!
Leest slechts wat iemand vertelde, die in
1850 zijn „gedachten over waterverversching in
Haarlem, van onzijdig standpunt beschouwd",
liet gaan:
Haarlem zoo beweert hij was bij
de Latijnsche volken onder den naam van
„Albae" of „Alba" bekend, hetgeen betee-
kent: helder, wit, onbesmet. Zoo werd on
ze stad reeds heel vroeg om haar reinheid
beroemd. Verder vonden wij: le. dat het
water in de Nieuwe Gracht en de Amster-
damsche vaart drinkbaar was; 2e. dat
Haarlem en deszelfs omstreken bij uitne
mendheid vöor de bloementeelt geschikt
was; 3e. dat men in de lente nergens ter
wereld zooveel nachtegalen bijeen vond; 4e.
dat het in de slooten wriemelde van kik-
vorschen gelijk de grachten, singels en
vaarten van visch; 5e. dat zwanen en een
den statig en vroolijk op onze wateren dre
ven zoowel binnen als buiten de stad; 6e.
dat er geen beroemder linnen-, garen- en
kleerenbleekerijen elders bestonden dan in
Haarlem; 7e. dat er nergens frisscher lucht
kon worden ingeademd8e. dat Haarlem de
zindelijkste stad in Holland was enz. enz.
Bloemen nu groeien niet op een stinkenden
bodem, zegt de schrijver er bij; nachtegalen
zingen niet in een verpesten dampkring; kik-
vorschen leven niet in rotte wateren; zwanen
en eenden zwemmen niet op vuile moerassen
en tevergeefs zou men pogen het linnen ha
gelwit te bleeken in een bedorven atmosfeer,
zoodat de schrijver concludeert, dat Haarlem
toch wel een zeer gezonde en zindelijke stad
geweest moet zijn.
Voorheen krioelde het in onze grachten en
singels van visschen, die op vaste tijden in tal
rijke scholen uit het Spaarne naar de Leidsche
en Brouwersvaarten trokken. Zoo zou een vis-
scher als hij tenminste geen visscherslatijn
gesproken heeft! op één voormiddag 400
pond zoetwatervisch uit een Haarlemsche
gracht hebben gevangen, die hij voor een klei
nigheid aan den burgerman verkocht, m. a. w.
Haarlem was vroeger een eldorado voor vis-
schers. Zal men het nog eens beleven, dat de
Nieuwe Gracht, de Leidsche en Brouwersvaar-
In 1857 had men om den stank in de
grachten te beteugelen, welke nu niet meer
geregeld van frisch water konden worden
voorzien, omdat de Haarlemmermeer droog
gemalen was, een grootsch rioleeringsplan
ontworpen. Er zouden twee afzonderlijke
rioollijnen worden gelegd, een voor den af
voer van de faecaliën naar dichtgemet
selde vergaarbakken, de ander voor afvoer
van regenwater en derg. Dat plan zou maar
liefst f200.000 kosten en is dan ook nooit
uitgevoerd. Misschien moeten we dit be
treuren, want het had wellicht kunnen
voorkomen, dat wc nu in Haarlem een rio
leeringsplan van 5 millioen gulden moeten
uitvoeren!
