Mgr. A. Hlinka overleden
Leger van Queipo de Liano
verder opgerukt
m
mm 3
t>E BAROMETER
Kabinet-N egrin
afgetreden
Successen van de
Chineezen
Het nieuws van heden
Leider der Slowaaksche
autonomisten
[„PROTECTOR"
LJNKSCHEN HOUDEN BIJ
GANDESA STAND
Het protest van
Litwinof
I INBRAAK VERZEKERING 1
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
WOENSDAG 17 AUGUSTUS 1938 - OCHTENDBLAD
BUREAUX voor redactie en administratie,
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
Advertentieprijzen: Per lossen regei 30 et., Ingez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag. één 65 cent
per regei. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
éo kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
Hij leed en streed voor zijn
katholieke volk in de
onderdrukking
Heengegaan bij een
nieuwen dageraad
In den wereldoorlog
Het WeerjiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitH
I Gitsluitend voor: Kerken, Pastorieën.
Kloosters en Kerkelijke Instellingen
Men hoopt zeer spoedig een oplos
sing van de regeeringscrisis
te verkrijgen
Een kwade dag voor
Amerika's luchtmacht
Vijf dooden en vijf ernstig ge
wonden bij twee ongelukken
Generaal Vuillemin
te Berlijn
Bisschopsconferentie
te Fulda
Vangt heden aan
Spoorwegstaking in
Amerika
15 V
De strijd in China brengt de Japansche infanterie onophoudelijk voor groote moeilijkheden. Vaak kunnen rivieren en kanalen
slechts op primitieve wijze worden overgestoken
Een gebouw in de universiteitsstad
bij Madrid werd opgeblazen
Linksche vliegtuigen
over Fransche grens
In gezelschap van generaal Milch reed Balbo, na zijn bezoek aan Hitler,
vliegveld Staaken, vanwaar hij naar Italië terugkeerde
naar het
Verschillende steden heroverd; de
Japanners leden zware verliezen
Hankau gebombardeerd
Tokio beschuldigt de Russen van
schending van den wapenstilstand
Laster
In 1657 schreef Mr. Johan de Brune
in zijn „Banket-werk van goede ge
dachten":
„Men zegt, dat de honden nooit
zoozeer naar de maan blaffen als
wanneer zij vol is; zoo zijn ook de
roemruchtigste daden het meest aan
den laster onderworpen. Maar zooals
het licht, dat over den nacht heerscht,
niet nalaat, zijn loop te vervolgen en
zonder zich te bekreunen om hetgeen
laar beneden groeit en grommelt, zoo
moet ook een eerlijk man zich niet
ontzien, noch laten verbijsteren over
de roepen en de beten van helsche
monden en kwade tongen".
De vliegramp in
Vera Cruz
De dooden ter plaatse begraven
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21328
*-
PRAAG, 16 Aug. (Havas)- Mgr.
Andreus Hlinika, de leider der
Slowaaksche autonomisten, is heden
avond overleden.
Mgr. Hlinka, de eerbiedwaardige strijder voor
de Slowaaksche autonomie, is heengegaan. Hij
is vijf en zeventig jaar geworden. Bij gelegen
heid van zijn 70en verjaardag eerde ook de
Tsjechische pers hem. Het Tsjechische blad
Vlast schreef: „De verschijning van Hlinka,
den siowaakschen priester, groot en machtig,
ascetisch uiterlijk, met lange naar achter ge
kamde grijze haren, de gestalte van een predi
ker met een rustige weeke stem met overtui
gende geste alsof 'n profeet uit het Derde
Testament voor u staat."
Hlinka werd geboren in 1864 te Cernova, een
dorp ten Zuid-Westen van het Tatragebergte.
Zijn ouders waren arm. Zij betaalden zijn gym-
hasiale studiën met 11 gulden, twee wagen-
iadingen hout en een gans. Hij werd priester.
Als jong pastoor van Tria leerde hij den eco-
homischen toestand van zijn volk kennen. Dit
Volk van boeren, bel'ders en houthakkers was
arm en in de klauwen van demon alcohol ge
raakt. Hlinka bond den strijd aan. Door ont-
houdingsvereenigingen bereikte hij zijn doel.
Hoor middel van crediet- en levensmiddelen-
'hstituten maakte hij zijn volksgenooten vrti.
Hij voerde voor den wereldoorlog een harden
kamp tegen het liberalisme in Hongarije, dat
Seen zin had voor het diep gewortelde geloof
her Slowaken, die voor meer dan 80 procent
Katholiek zijn. Een zelfstandige Slowaaksche
Partij bleek in die dagen onmogelijk. Hlinka
kon niet op tegen de liberale verkiezingscor-
rbptie, die werkte met worsten en paprika er.
strcomen alcohol. Met eenige getrouwen sloot
hij zich aan bij de oppositie van graaf Zichy.
Hl den strijd tegen het Hongaarsche liberalisme
Verden de Slowaken politiek rijp. Toen Zichy
2ijn beloften op kerkelijk en nationaal gebied
Piet hield, stichtte Hlinka in 1905 de „Ludova
®trana" de Slowaaksche Volkspartij. In 1906
Veroverde hij zeven mandaten.
De Hongaarsche regeering verklaarde echter
hen strijd voor de Slowaaksche idealen voor
hoogverraad en wierp den strijdbaren priester
ih het gevang. Twee jaren kreeg hij, plus 1600
kroner, boete. Erger was, dat Hlinka tengevolge
Van zijn politieken arbeid ook in conflict
kwam met zijn bisschop, die een aanhanger
Vas van het Hongaarsche nationalisme. Hlinka
Verd gesuspendeerd. Het volk kwam in oproer
He Hongaarsche gendarmerie dempte op bloe-
hige wijze den opstand. In Cernova vielen
Vijftien dooden en vele gewonden. De wereld
Schrok op. En op slag werd het Slowaaksche
Probleem een Europeesch. Hlinka was natio
nale held geworden. Rome trad bemiddelend
hp- De bisschop moest de suspendeering van
Hlinka opheffen. Hij wefd pastoor van Rosen
berg,
Tijdens den wereldoorlog rustte de Slo
waaksche politiek. Bij de omwenteling in 1918
h'eef Hlinka in Rosenberg. Hij volgde niet
net voorbeeld van andere Slowaaksche politici,
r'ie niet Boedapest en Praag onderhandeluen,
°ih twee ijzers tegelijk in het vuur te hebben,
gewichtiger dan een minister-zetel leek het
f1611!, den politieken wil van zijn volk vaster
vormen. Hij poogde de Hongaarsche gees
telijkheid voor den nieuwen staat Tsjecho-
®lowakije te winnen. Aan zijn activiteit is het
e danken geweest, dat de Hussltische bewe-
®illg niet van Bohemen naar Slowakije over
sloeg. Hlinka werkte met alle macht voor een
e'Sen Slowaaksche hiërarchie. Hij stiet daarbij
hp den onwil der Tsjechen, met wie hij voor
h® Politieke vrijheid samen had gestreden. Er
eek een diepe kloof te bestaan tusschen de
hPltureele en religieuze idealen beider volken.
hRh kloof zóó diep, dat de gezamenlijke strijd
°°r de nationale vrijheid haar niet kon over-
rhggen. Vóór den oorlog had Hlinka zich de
^menwerking beider volken zóó voorgesteld.
dat de Slowaken de Tsjechen religieus zouden
J'hfnieuwen en de Tsjechen den Slowaken de
japende hand zouden bieden bij de economi-
'che vernieuwing. In plaats daarvan kwam na
teP oorlog de cultuurkamp. In de constituee
rde Nationale Vergadering werden 40 Slowa-
®n beroepen. Daarvan waren er slechts vier
?aP de Hlinka-partij, dertig waren Evangelisch
n 'n het geheel maar tien Katholiek. Dit was
hn zeer kortzichtige houding van Praag. Bij
e verkiezingen van 1925 verwierf Hlinka drie-
h-twintig mandaten. De strijd om de beloofde
Ptonomie zette hij krachtig door. De Slowaken
lllen, zooals reeds boven gezegd, niet van
Verwachting: Krachtige tot matigen,
Westelijke tot Zuid-Westelijken wind, des
nachts betrokken tot zwaar bewolkt, over-
dag tijdelijke opklaringen, enkele regen-
E buien, iets warmer des nachts, overdag iets
koeler.
Verdere vooruitzichten: Weinig veran-
dering.
PlIlilillllllllllllllllllillllllllilllllllllllHlllllllllllIHHIUIIIIIIIÜIIIIIHIIi^
„IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIlllllllllllll
ONDERL. VERZEKERING-MIJ. E
DAMRAK 60 AMSTERDAM-C
Telef. 45014 en 45016 E
1 Directie: H F. HEERKENS THIJSSEN
ïïniiiiiiiiiniiiiiiiiHiniiiiiiiiiiiiiinniniiiMHiimiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Praag los, maar strijden voor autonomie bin
nen het kader van het Tsjecho-Slowaaksche
staatswezen. Zij wenschen een eigen Landdag
en eigen administratie. Tot nu toe wees Praag
dit als separatisme van de hand.
In den strijd om de autonomie heeft Hlinka
zich altijd bediend van het zoogenaamde ver
drag van Pittsburg, dat tijdens den wereld
oorlog tusschen Tsjechische en Slowaaksche
vertegenwoordigers in Amerika werd gesloten
en waarin aan de Slowaken autonomie werd
beloofd. Praag negeerde dit verdrag. Voor de
volgelingen van Hlinka bleef het verdrag de
juridische basis vormen voor hun aanspraken
en zij zagen er het bewijs in, dat de Tsjechen
hun autonomie in den gemeenschappelijken
staat hadden aanvaard. Maar Praag stoorde
zich niet aan het verdrag. In de laatste weken
kwam er verandering tengevolge van de moei
lijkheden met de Sudeten-Duitschers. Praag
werd soepeler. Het standpunt van Hlinka is
tot het laatste toe gebleven, dat de Slowaak
sche natie de Slowaaksche zuster is der Tsje
chische natie, maar haar eigen nationale in
dividualiteit bezit. Hij eischte daarom, dat het
komende nationaliteitenstatuut ook zal worden
toegepast op de Slowaken.
Hlinka heeft zijn levenswerk niet bekroond
gezien. Maar hij heeft een lichtere toekomst
zien lichten. De Slowaaksche jeugd zal zijn
werk voortzetten. Zij zag in den grijzen Herder
en in zijn werk de fiere woorden tot werkelijk
heid worden, die hij eenmaal sprak voor een
Hongaarsch gerecht: „Slowaak was ik, Slowaak
ben ik gebleven, altijd, zonder onderbreking,
en Slowaak zal ik altijd zijn."
BARCELONA, 16 Aug. (Havas). Het
kabinetNegrin is afgetreden. Men hoopt,
dat de regeeringscrisis nog in den loop van
dezen nacht opgelost zal worden, zonder
dat belangrijke wijzigingen in de samenstel
ling van het aftredende kabinet worden
aangebracht.
De regeeringscrisis is ontstaan aoor een ver
schil van meening tusschen den Catalaanschen
minister Ayguade en den Baskischen minister
Imgo eenerzijds en de andere leden van he'-'
kabinet anderzijds, over de decreten ter rege
ling van de oorlogsindustrie en de administratie
der Justitie.
Stand op Woensdag 1 uur v.m. 752.9
Vorige stand 755.5
SAN DIEGO, 16 Aug. (Havas) Met een
tusschen tijd van tien uur heeft de Amerikaan-
sche luchtmacht twee toestellen verloren, waar
bij vijf personen werden gedood.
Nabij Rosedale Field is een torpedovliegtug
van het vliegtuigmoederschip „Saratoga" om
laag gestort. De drie inzittenden zijn omgeko
men. Een groot bombardementsvliegtuig is ver
der in de Baai van San Diego gevallen. Hierbij
werden twee personen gedood en vijf ernstig
gewond.
BERLIJN, 16 Aug. (D.N.B.) De chef van
den generalen staf van de Fransche luchtstrijd
krachten, generaal Vuillemin, is hedenmiddag
om 13.30 uur op het vliegveld Staaken te Berlijn
geland.
Op het vliegveld is generaal Vuillemin ver
welkomd door den Franschen ambassadeur te
Berlijn, den Fransehen luehtvaartattaché en den
Franschen militairen attaché, terwijl van Duit-
sche zijde namens den minister van Luchtvaart,
Goering, verschenen was generaal der lucht
vaart Milch, it.-generaal Stumpf en verschei
dene andere hooge officieren. Na begroeting in
specteerde generaal Vuillemin de ecrecompag-
nie, waarna hem in het Casino een déjeuner werd
aangeboden.
BERLIJN, 16 Aug. (Havas) De con
ferentie der Duitsche bisschoppen te Fulda
zal morgen aanvangen. Alle Duitsche bis
schoppen, met uitzondering van de Oosten-
rijksche, zullen aanwezig zijn.
De bisschop van Berlijn, Mgr. Konrad von
Preysing, is vanmorgen reeds uit Berlijn
vertrokken.
WAUKEGAN, 16 Aug. (Havas) De spoor
wegarbeiders hebben besloten het werk neer
te leggen uit protest tegen een salarisvermin
dering van 15 procent. Onmiddellijk na de
stemmng werd het verkeer stopgezet op de lijn
Chicago—Milwaukee, waarlangs dagelijks 14.000
reizigers worden vervoerd.
jpl0-'-■&
- 3
- -
s T J
SARAGOSSA, 16 Aug. (Havas) Gister
middag is het leger van generaal Queipo de
Llano ten Noorden van Cabeza de Buey
verder opgerukt. De bergen Cuervo Naranjo
en Casa de la Higuera werden bezet.
Aan het einde van den dag liep het front
LONDEN, 16 Aug. (Havas). De Chinee-
sche ambassade te Londen heeft, een com
muniqué gepubliceerd, waarin wordt gezegd,
dat de Chineezen de steden Sjaho en Nang
Tsjoe Poe, ten Zuiden van Kioekiang,
hebben bezet. De Japanners zijn naar het
Noorden teruggetrokken en hebben aan
zienlijke voorraden achtergelaten. Om het
bezit van sommige punten wordt nog ge
streden.
Ongeregelde benden hebben verscheidene
dorpen en steden tu&schen Foejang en Hantsjau
hernomen.
In een aanval van Japansche vliegtuigen
op Jangtsin, een stad in het Zuid-Oosten
van Hopei, zijn vijfhonderd burgers gedood
en achthonderd gewond.
De Chineesche linies strekken zich thans uit
van Sjaho, ten Zuiden van Kioekiang, naar het
Westen tot Joeitsjang en Matoetsjen. Maansjan,
een strategisch punt, dat eenige dagen geieden
door de Japanners was genomen, is thans door
de Chineezen heroverd. De Chineesche troepen
blijven vorderen in de richting van Kioekiang.
De Chineesche luchtmacht heeft de
vlootconcentraties bij Kioekiang opnieuw
gebombardeerd. Twee Japansche oorlogs
schepen zijn gezonken, verscheidene werden
ernstig beschadigd.
Ten Noorden van den Jangtse wordt de Ja
pansche opmarsch door de overstroommgen
onmogelijk gemaakt. De steden Hwangmei,
Woesueh en Soesoeng staan rondom in het
water, waardoor de Japansche gemechaniseerde
afdeelingen tot werkloosheid gedoemd zijn.
In het Zuiden van Anhwei zijn de Chinee
zen op 13 Augustus uit vijf richtingen tot
een aanval op Woehoe overgegaan; zij
rukken naar de stad op. De spoorwegver
bindingen tusschen Woehoe en Wintsji zijn
reeds verbroken, terwijl de Tijgerheuvel
door de Chineezen heroverd is.
Doordat de Chineesche troepen Loewangfen
heroverd hebben, is het spoorwegverkeer op het
Noordelijke traject van den spoorweg Peiping—
Hankau gestremd. De Japanners hebben hier
zware verliezen geleden.
De Chineesche militaire woordvoerder beves
tigt het bericht, dat de guerillatroepen Seoejang,
40 kilometer ten Zuidwesten van Hangtsjau,
hebben heroverd.
De mobiele eenheden zijn zeer bedrijvig langs
den spoorweg SjanghaiHangtsjau; hier zijn
den laatsten tijd minstens vijftienhonderd Ja
panners gedood of. gewond. Bericht is ontvan
gen, dat de guerillatroepen, nu zij Foejang ge
nomen hebben, een aanval op Hangtsjau voor
bereiden.
De woordvoerder zeide verder, dat de hoofd
macht der Japanners thans geconcentreerd is
in Midden—Anhwei. Het is echter nog te vroeg
om te zeggen, wat het eerstvolgende doel der
Japansche troepen zal zijn.
Gemeld wordt nog, dat de Chineezen bij de
verovering van Foejang vele gevangenen hebben
gemaakt. De meeste dezer gevangenen bleken
bewoners der Noordoostelijke provinciën te zijn.
die gedwongen waren dienst te nemen in het.
Japansche leger.
Zes en vijftig Japansche vliegtuigen heb
ben vanmiddag, volgens een officieel be
richt, Hankau, WOetsjang en Hanjang ge
bombardeerd. Tachtig personen werden ge
dood, tweehonderd gewond.
van de rechtschen in Estremadura van de pro
vincies Badajoz en Cordova op 12 K.M. ten oosten
van Cabeza de Buey naar het Noorden, bijna de
geheele Sierra Cabras insluitend, op drie kilo
meter ten Oosten van Zarza, om af te buigen
naar het Westen langs den weg naar Puebla de
Alcocer, langs de Rio Zujar tot de samenvloeiing
met de Almorchon. Van hier liep het front naar
het Noorden langs Guadiana tot ten Oosten
van Val de Caballeros, en verder naar het
Noordoosten van Guadalupejo, waar het langs
de grens van de provincie Caceres tot de Sierra
de Castano liep.
Uit Madrid wordt gemeld, dat in de sectoren
van Cabeza de Buey en Herrera del Duque felle
gevechten zijn geleverd. De regeeringstroepen
zijn er in geslaagd den tunnel de Las Cabezas
in de Sierra de Cabeza de Buey te heroveren.
De geheele stad Madrid schudde van
morgen op haar grondvesten, toen een door
de regeeringstroepen aangebrachte mijn
onder een gebouw der universiteitsstad tot
ontploffing kwam. Men gelooft, dat bij de
ontploffing talrijke dooden en gewonden
zijn gevallen onder de rechtsche bezettings
troepen.
Aan het oostelijk front zijn de krijgsverrich
tingen geconcentreerd in den sector van de
Rio Segre en dien ten Zuiden van Gandesa. De
strijd wordt gekenmerkt door den weerstand
der regeeringstroepen tegen de rechtsche aan
vallen, en door luchtgevechten aan het Ebro-
front.
In den sector van de Segre zijn de regeerings-
stellingen verbeterd aan den rechteroever van
de rivier, na twee aanvallen der rechtschen.
Het front voor Balaguer vertoont geen wijzi
gingen, nadat de rechtschen drie dagen lang
tegenaanvallen hadden gedaan. Aan het front
van de Ebro heeft de rechtsche strijdmacht
zonder resultaat aanvallen ondernomen op de
Sierra de Pandols, ten Zuiden van Gandesa, op
den weg naar Tortosa. Een en twintig regee-
ringsvliegtuigen hadden vier rechtsche eskaders
aangevallen. Een Fiat- en twee Messerschmidt-
machines werden neergehaald. De regeerings
troepen verloren een jachttoestel.
De generale staf van het regeeringsleger deelt
mede, dat de vierde Navarreesehe divisie der
Nationalisten in de pan is gehakt in de bergen
van Pandols, ten Zuiden van Gandesa, na een
strijd, die vier dagen heeft geduurd. De over
levenden der divisie zijn uit de frontlinie terug
getrokken om gereorganiseerd te worden.
Wederom is te Rome een lijst gepubliceerd
van Italiaansche legionarissen, die gesneuveld
zijn bij den recenten opmarsch naar Albentosa
en Barracas. Het aantal dooden bedraagt 159.
Vanmorgen om 10 uur vlogen vier vlieg
tuigen der Spaansche regeering over de
Fransche grens nabij Bourg Madame. On
middellijk openden de Fransche luchtafweer-
batterijen te Manuja het vuur. Zij losten
vijf waarschuwingsschoten, waarop de toe
stellen terstond terugkeerden.
TOKIO, 16 Aug. (Domei) Het Japan
sche departement van Buitenlandsche Za
ken heeft betreffende het protest van Lit
winof by Sjigemitsoe een verklaring gepu
bliceerd, waarin gezegd wordt, dat het niet
juist is, dat een afdeeling Japansche sol
daten tegen de overeenkomst in de Sovjet-
Russische stellingen genaderd is en den Noor
delijken heuvel van Tsjangkoefeng heeft
bezet.
Sjigemitsoe heeft het protest dan ook van de
hand gewezen. Een onderzoek der Russisch-
Japansche commissie, aldus de verklaring ver
der, heeft integendeel uitgewezen, dat veeleer
Sovjet-Russische troepen tot op vijf meter de
Japansche stellingen genaderd waren en daar
stellingen hadden ingericht.
„De Japansche regeering moet dan ook hier
tegen een protest doen hooren en Moskou ver
zoeken de overeenkomst strikt ten uitvoer te
leggen."
Een parlementaire missie van 20 leden uit
het Japansche parlement, n.l. 10 uit het Lager
huis en 10 uit het Hoogerhuis, vertrekt 27 Aug.
a.s. naar Mandsjoekwo, waar de Oostelijke
Sovjet-Russische—Mandsjoerijsche grens zal
worden bezocht, in het bijzonder in de omstre
den zone, met inbegrip van Tsjangkoefeng.
Mgr. Hlinka, de leider der Slowaaksche
autonomisten, is overleden.
Het kabinet-Negrin is afgetreden.
Rusland zou een ultimatum met zware
eischen aan China gezonden hebben.
Queipo de Llano's leger rukt verder op:
bij Gandesa houden de linkschen stand.
De Chineezen melden weer belangrijke
successen.
Lord Runciman had een bespreking met
President Benesj.
Publicatie van een brief van Bismarck
over de hegemonie in de Middellandsche
Zee-
Het Russisch protest te Tokio is van de
hand gewezen.
Generaal Vuillemin is te Berlijn aan
gekomen.
Heden vangt de conferentie der Duitsche
Bisschoppen te Fulda aan.
Twee Amerikaansche militaire vliegtuigen
stortten omlaag.
De kwestie van Lonkhuyzen in den In-
dischen Volksraad besproken.
De gemeente Den Haag door steuntrek
ker voor f 5 700 opgelicht.
De Rijksmiddelen hebben over Juli f36
millioen meer opgebracht dan de raming.
Het grootste schip der JavaChina
Japan-lijn, m.s- „Tjitjalengka", te water
gelaten.
Vliegrampmonument te Soerabaja ont
huld.
Stand der clearing met Duitschland per
J 5 Augustus.
Fusie van Leerdam en de Vereenigde
Glasfabrieken?
Beurs van New York: Koersen liepen op;
slot goed prijshoudend.
MEXICO, 16 Aug. (Havas) De expeditie, welke
een onderzoek heeft ingesteld naar de resten
van het vliegtuig „Electra", dat in den staat
Vera Cruz in een ravijn is gestort, is terugge
keerd. De deelnemers hebben verklaard, dat men
het stoffelijk overschot van de slachtoffers niet
heeft kunnen identificeeren. Ook was het niet
mogelijk de dooden mee te brengen. Zij zijn ter
plaatse begraven.
