Zoo zong de gouden eeuw
Laatste Nieuws
Luchtvaarttentoonstelling
Schiphol" geopend
Zoekt gij betrouwbaar
Personeel?
Plaats dan een „Omroeper"
voor 80.000 gezinnen
Spaarnesprookje
EEN MUZIEKFEEST
Kort en volledig
De plannen van
Praag
METZE KAMPIOEN DER
STAYERS
VRIJDAG 2 SEPTEMBER 1938
Grootsche uiting van vaderlands
liefde en gemeenschapszin
Overgroote belang
stelling
De uitvoering
DE TAPTOE VAN VANAVOND
Oranje-gondelvaart onder met
sterren bezaaiden hemel
Duizenden genoten
RECLAME-OPTOCHT
Zal 21 September door de stad
trekken bij gelegenheid
der Hawet
Door spiegelruit
gedrukt
Een ongeval, dat ernstig had
kunnen worden, maar ge
lukkig goed afliep
GROOTE SPORTOPTOCHT
Défilé voor den burgemeester
(Berichten reeds geplaats in een deel
onzer vorige oplaag)
TWEE ZILVEREN JUBILEA
Bij de Waterleiding
Het drama te Sliedrecht
De familieverhoudingen in het
betrokken gezin waren slecht
Gede^.telijk gecorrigeerd)
Schulte won den achtervolgings
wedstrijd
NEDERLAND-DU IT SCH LAND
Transfer-overeenkomst geldt
tot 30 September a.s.
DE KONINKLIJKE TREIN
OP MAANDAG A.S.
Over Gouda en Alphen naar
station Haarlemmermeer
IV
ROND HET VRAAGSTUK VAN
MEXICAANSCHE BENZINE
Beslaglegging dient gehandhaafd,
volgens waarnemend president
van de Rotterdamsche
rechtbank
UIT DEN VOLKSRAAD
|iiniuiiiiiiiuiuiiiiiinii!iiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiii!iiiii!iiiiiiU!liillii!lilliiiilili!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimi[niiiiiiiiirg
SilllllllliniiiiiiilllllllllllflIllllllllllllllillllllllllililllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllillllllilllilllllilllllilllllliH
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniimiiiuiuiiiiiuiil
STAD
Tvee jaren geleden kregen we met de uit
voering van Benoit's Rubenscantate „een
groote demonstratie van gemeenschaps
zin, de gelegenheid tot het geven van een ge
tuigenis voor onze eenheid in staatsburgerlijken
zin, alsmede een proeve van wat in Haarlem
door eendrachtige samenwerking tot stand kon
worden gebracht.
Hiermede waren wij het volkomen eens, al
leen vonden wij de keuze verre van gelukkig.
De cantate kon ons als geheel niet bevredigen,
reden waarom wij voor een volgende massale
uitvoering een werk vroegen met algemeen-
Nederlandschen tekst, liefst in verband met
een nationalen feest- of herdenkingsdag.
Verleden jaar bracht dirigent-componist Jos.
de Klerk onder den titel „Zoo zong de gouden
eeuw" een reeks van „Oud-Hollandsche Refe-
reijnen" in vrije, kunstzinnige bewerking. Op
een enkel klein onderdeel na (b.v. het Besluit)
heeft dit werk ons zeer bevredigd. Kort samen
gevat hebben wij ons oordeel aldus geuit:
Jos. de Klerk schonk de literatuur een
werk op ouden grondslag in nieuwen vorm,
muzikaal en practisch geschreven, geschikt
om in zijn geheel en in fragmenten te wor
den uitgevoerd."
Voor de uitvoering van de Klerk's werk was
de eerste gelegenheid op kunstgebied, de Frans
Hals-herdenking, aangegrepen. We wezen toen
op nog betere, volkscher gelegenheden, zooals
Koninginnedag e.a. En thans ging „Zoo zong
de gouden eeuw" op een groot nationaal feest;
men zou het kunnen noemen: als een naklank
van den Koninginnedag en ter inleiding van
de grootsche herdenking van het 40-jarig Re-
geeringsjubileum van H. M. de Koningin. Een
geschikter moment was niet denkbaar. Er werd
enorme belangstelling getoond (vóór het begin
verbrak het publiek in de Zijlstraat reec^s de
politie-afzetting), men verkeerde nog in' een
echt-feestelijke, de ware stemming (zonder
kermis) en aan 't verzoek, te voren in de dag
bladen tot de toehoorders gericht, om het slot
lied mede te zingen, voldeed men gaarne.
De componist had, nu de tijd van voorbe
reiding groover was, het gansche werk eens
herzien en er een nog interessanter en afgeron-
der geheel van gemaakt. Daar het klokkenspel:
Variaties op „Est-ce Mars" van Sweelinck, nu
niet ter inleiding van de in het vorige jaar
toegevoegde Fantasie van Dr. Joh. Wagenaar,
maar in het werk zelf werd gebruikt, was daar
als overgang het knor ingevoegd: „Had ick
duypend ijsere tonghen", de Pavane en Gail-
lande waren nu niet van Grep, doch van den
Haarlemschen componist Paabrué (door de
Klerk in Leidens bibliotheek ontdekt), tus-
schen Meivreugde en Kerstklanken (waaraan
toegevoegd „IJspret") hoorde men thans
Pinksterblom en Jachtlied onder de nieuwe
betiteling van de vier jaargetijden, terwijl de
Dankhymne en Vredesklanken, met als nieuwe
inleiding „Strijd en Zege" uitgebeeld door het
„Lied bij de verovering van Grol door Frederik
Hendrik", als het derde deel gold.
De uitvoering dient hoogelijk te
worden geprezen. Slechts lichte on
effenheden waren af en toe te con-
stateeren, althans voor den kenner.
Het publiek in doorsnee heeft van
den aanvang tot aan het slot toe ge
noten.
Het beste bewijs hiervan was de bijna dood-
sche stilte van het publiek, ook onder het af
zonderlijke orkestspel (behalve vóór- en na
spelen, meerdere mooie oude dansen), alsmede
onder het improviseerend klokkenspel van
Staf Ness, den beroemden kibkkenist, die we
derom een verbluffend bewijs gaf van klok-
ken-klankenmengeling en onuitputtelijke imi
tatiekunst van motiefjes uit de liederen.
Van de koren mag dat der kinderen wel
extra worden genoemd. De taak van het kin
derkoor was veelomvattender dan voorheen. Bij
zonder aardig zongen de kleine zangers het
Mey-liet en het lied van de Pinksterblom. Dat
klonk naïef, doch tevens overtuigend. Waar
lijk. de kleinen gingen in hun taak op.
Het groote koor, waarvan de bassen nog
talrijker hadden kunnen zijn, zong steeds be-
heerscht en muntte bijzonder uit in de „IJs
pret bijzonder geestig, „Dankhymne", sterk
imponeerend, „Amor", uiterst fijn genuanceerd
(en dat in de open lucht!) en „Had ick duy-
send tonghen", fiksch en gemarkeerd.
De vergroote H.O.V. volgde den leider nauw
gezet. de „verwijderde" trompetters, ook die op
den hoogen torentrans, kweten zich zoo goed
mogelijk van hun taak en ten slotte een woord
van eerbied en hulde voor het werk der leiders,
de heeren de Klerk Sr. en Jr.
Men moet hooge achting hebben voor de lei
ders van deze massale koor- en orkestuitvoe
ring. die zoo uitmuntend slaagde, alsmede voor
de enorme moeite, die zij zich gedurende de
voorbereiding en dat in de vacantie voor
deze zaak hebben getroost.
Op verzoek sporen wij onze lezers gaarne
aan, deel te nemen aan de groote taptoe, die
vanavond zal worden gehouden. Lampions en
fakkels zullen op de plaats van vertrek (Schel
penpad a. d. Dreef) verkrijgbaar zijn.
Door groote deelneming zal een massaal en
schitterend geheel worden gevormd.
De bloemenhulde den dirigent-componist na
afloop gebracht was dan ook wel dubbel en
dwars verdiend.
De burgemeester was door bijzondere om
standigheden verhinderd dit groote muziekfeest
bij te wonen. De loco-burgemeester, W. J. B.
v. Liemt, nam zijn plaats in op de eeretribune,
die vol was van stedelijke autoriteiten.
O. K.
Wanneer we vroeger een sprookjesboek zagen
waarin onder een met sterren bezaaide lucht
een mysterieuze verlichte gondelvaart voorbij
trok, konden we in vervoering raken en vurig
hopen, dat we zulk een schouwspel ééns wer
kelijk zouden mogen zien.
Maar deze gelukkige dag bleef maar uit en
als er eindelijk bij een of andere feestelijke ge
legenheid een rij gondels in een zacht kabbe
lend water en versierd met kleurige lampions
door het duister trok, was het weer zoo onpret
tig, dat veel van het sprookjesachtige totaal
verloren moest gaan.
Niemand zal ontkennen, dat Haarlem gisteren
avond een Venetiaanschen avond heeft beleefd.
We mogen gerust zeggen „Haarlem", want "dui
zenden en nog eens duizenden hadden zich langs
de Spaarneoevers opgesteld om naar de show
der samenwerkende watersportvereenigingen te
kijken. Eigenlijk ontdekten velen weer een ge
heel nieuw brok schoon van onze mooie bloe
menstad. Van Spaarndam tot aan de Nieuwe
Gracht stond men vijf, zes rijen dik te wachten
op de komst van die honderden oranje-lichtjes,
die onrustig op het water schenen te dobberen.
Wanneer er ooit van een massa-schouwspel
sprake was, dan was het op dezen uitgelezen
zomeravond, bijna te mooi om waar te zijn.
Er was geen wind te bekennen, de tempera
tuur was bijzonder aangenaam en de sterren
trachtten te concurreeren met de lichtjes, die
de begeleidende booten ver omhoog staken om
den tweevoudig twinkelenden lichtjes der gon
dels den weg te wijzen in het duister.
De Haarlemsche jachtclub, de Haarlemsche
Zeilvereeniging en de Roei- en Zeilvereeniging
„Het Spaarne", de kanovereeniging „De Trek
vogels" en de Haarlemsche Kanovereeniging
hadden eer van hun werk en zij hebben met
hun honderden oranje-lampionnetjes, die soms
op kunstzinnige wijze gegroepeerd waren, velen
onvergetelijk half uur bezorgd. Het is zoo moei
lijk 'n dergelijke show te beschrijven, men moet
haar zelf gezien hebben.
Omstreeks half elf naderden de bootjes de
Tafelbergstraat, waar voor de leden van de Ver-
eeniging „Koninginnedag" een gedeelte was
afgezet.
Een bootje, waarop de verlichte cijfers
„40" opende de gondelrij, dan volgden eerst
de kano's, die rondom met vetpotjes verlicht
waren, hetgeen veel voorzichtige stuurmans
kunst vereischte. Dan kwamen de vele ver
lichte zeilbooten, tot in het topje van den
mast met oranje lampions behangen. Met
tweeën voeren zij naast elkaar, waardoor
het fantastisch effect nog sterk verhoogd
werd. Een der booten torste zelfs een reus
achtige gouden, verlichte kroon.
Opmerkelijk was het aantal plotseling ge
opende rijwielstallingen en er was dan ook geen
sprake van een nakomen der vestigingswet.
Menige ondernemende werklooze in Haarlem-
Noord heeft gisteravond een aardig centje ver
diend.
Tegen half twaalf schoten de eerste vuur
pijlen van het grootsche vuurwerk de lucht in.
De grootere stukken speelden het zelfs klaar
de sterren te verduisteren.
Bij die gelegenheid konden wij vanaf onze
verheven standplaats eerst goed zien hoeveel
duizenden en duizenden het Spaarne gezocht
hadden. De vereeniging „Koninginnedag" mag
dit onderdeel van haar zeer gevarieerd
gramma volkomen geslaagd achten.
pro-
Ter gelegenheid van de tentoonstelling op het
gebied van Voedings-, Genotmiddelen en Hy
giëne, georganiseerd door de samenwerkende
Haarlemsche vereeigingen op levensmiddelenge-
bied, zal door de Middenstandscentrale voor
Haarlem en omliggende gemeenten een groote
reclame-optocht worden georganiseerd.
Nog helder staat ons voor den geest de uit
stekend geslaagde optocht van de B.E.L.-week
in 1937. Ongeveer in denzelfden geest wordt
ook deze reclame-optocht georganiseerd.
Bij de betreffende autoriteiten is reeds toe
stemming voor het houden van deze reclanie-
actie gevraagd.
Wanneer voldoende bedrijven medewerken
belooft het een waardige en grootsche uiting te
worden van Middenstandsactie.
Groote en kleine bedrijven zullen kunnen
deelnemen. Mooie prijzen zullen voor de beste
deelnemers worden beschikbaar gesteld (medail
les, kunst- en verbruiksvoorwerpen).
Haarlem moet weer eens in het teeken van
den Middenstand staan.
Een groote optocht op denzelfden dag, dat een
belangrijke middenstandsgroep de grootsch op
gezette tentoonstelling „De HAWET" opent.
Deelnemen kunnen alle middenstandsbedrij-
ven (georganiseerd in stands- of vakorg.) of be
drijven die alleen goederen leveren via den
middenstand.
Alleen versierde wagens worden toegelaten.
In overleg met de politie zal de route nader
worden vastgelegd. Zooveel mogelijk zal deze
door centrum en buitenwijken der stad loopen.
De datum is vastgesteld op Woensdag 21 Sept.
1933. Het vertrek zal plaats hebben in den na
middag op een nog aan te geven plaats en uur
gedacht wordt aan een opstellingsplaats in
Haarlem Noord.
Alle inlichtingen zijn te verkrijgen Schoter-
veg 132.
Gsterenavond om kwart voor negen reed 'n
driewielige motorcarrier door de Kruisstraat, die,
waarschijnlijk doordat de bestuurder te heftig
aan de handrem trok, naar rechts slipte en
door de spiegelruit van een lampenwinkel ging.
Een juffrouw, die voor de étalage stond te
kijken, werd door den carrier door de ruit
gedrukt. Hoewel zij menschelijkerwijze gespro
ken zeer ernstige verwondingen had moeten op-
loopen, bekwam zij slechts een snijwonde aan
haar rechteronderarm. Door den Ongevallen-
dienst werd zij ter plaatse behandeld
De carrier is door de politie in beslag geno
men voor een onderzoek naar den toestand van
de remmen.
Naar wij vernemen, zal de sportoptocht, welke
door de heeren A. Volmer en P. Dijkstra zou
worden georganiseerd en door het Centraal Co
mité is overgenomen, bestaan uit niet minder
dan 22 plaatselijke sportvereenigingen.
Zoowel van gymnastiek-, voetbal-, zwem- en
schietvereenigingen als van honden- en paar
densport zullen vertegenwoordigers deelnemen
terwijl een drietal muziekkorpsen het geheel
zullen opluisteren.
De route van den stoet is alS volgt: Opstel
ling Thorbeckelaan, vanwaar via Lindenlaan.
hotel Velserbeek en het kerkplein naar het ge
meentehuis wordt gemarcheerd. Daar volgt dan
een défilé voor den burgemeester en verdere
autoriteiten. Vervolgens trekt de stoet langs
Stationsweg, Willibrordstraat, Trompstraat, Wijk
aan Zeeërweg, Julianakade en Kennemerlaan
naar het Kennemerplein, waar als plechtig slot
een vaandelgroet zal worden gebracht. Om het
plantsoen worden alle vereenigingen opgesteld.
Ongetwijfeld zal het hier niet aan belangstel
ling ontbreken.
De burgemeester zal heden
spreekuur te houden.
verhinderd zijn
Gedurende de feestweek, van 28 September,
zullen in het voorprogramma van het Rembrandt
Theater optreden het bekende Ludowsky-Ballet
met medewerking van het orkest Joop de Lem
en Ans Stroink zang. Martha Posno, die de rol
vertolkt van Lottie van Meerle, in de Nationale
film „Veertig jaren", werkt mede in het „Lu
dowsky-Ballet".
Gisteren herdachten de heeren J. van der
Schaar en F. H. Bottelier, rasp. tweede fitter en
meterhersteller aan het Gem. gas- en water
bedrijf, afd. water, alhier, den dag, dat zij vóór
25 jaar in dienst van de gemeente Haarlem
traden.
De beide jubilarissen, vergezeld van hunne
echtgenooten, werden per auto van hun wonin
gen gehaald en naar het kantoor van de afd.
water, aan den Kampersingel no. 4, gereden,
alwaar zij in de feestelijk versierde technische
afdeeling werden gehuldigd.
Als eerste spreker voerde het woord de heer
ir. H. Hollaar, adj.-directeur (mede namens den
met verlof afwezigen directeur), die de arbeids
prestaties van beide jubilarissen in het licht
stelde en aan den heer v. d. Schaar, namens
ambtenaren en werklieden in de stad, als aan
denken een fraai rijwiel ten geschenke aanbood,
terwijl den heer Bottelier als blijvende her
innering een polshorloge en een schilderij wer
den aangeboden.
Verder werd nog het woord gevoerd door den
heer C. Warmerdam namens het werklieden-
personeel, waarna de jubilarissen voor de hun
betoonde belangstelling en de aangeboden
huldeblijken woorden van dank spraken.
Om 12 uur des middags werden beide jubi
larissen ten stadhuize gehuldigd, waar hun een
enveloppe met inhoud werd overhandigd.
Het verdere gedeelte van den dag brachten
zij in huiselijken kring door.
LONDEN, 1 Sept. De Praagsche correspondent
van de „Daily Telegraph" doet enkele nadere
mededeelingen omtrent de plannen der Tsjecho-
Slowaaksche regeering tot verdeeling van het
and in kantons.
De regeering heeft volgens deze uiteenzetting
nog geen definitief besluit genomen omtrent het
aantal kantons. Dit zou tusschen de 20 en 23
liggen, doch de voorstellen zijn voor wijziging
vatbaar. Ook de grenzen der kantons zijn nog
niet vastgesteld.
In een aantal dezer kantons zouden de Hen-
leinisten een belangrijke meerderheid hebben,
in andere zouden de beide volksdeelen vrijwel
van gelijke sterkte zijn, terwijl in een groot aan
tal de Tsjechen en andere volksgroepen de con
tróle zouden uitoefenen.
Een belangrijk punt in de plannen der regee
ring is, dat zij de mogelijkheid wil openlaten voor
de aaneensluiting van een aantal kantons, of
gouwen, in een z.g. gouwverband, dat dan be-
stuurscontröle zou uitoefenen over een zeer groot
deel van het Sudeten-Duitsche gebied. De re
geering staat er echter op, dat voldoende waar
borgen worden gegeven voor de bescherming der
minderheden.
De bescherming zou ten voordeele van de
Duitschers worden verleend in ieder kanton,
waar zij een minderheid vormen.
Naar de correspondent verder meldt, zou de
regeering reeds direct o.a. de volgende conces
sies willen verleenen:
Evenredige vertegenwoordiging der Duitschers
in het bestuur des lands. Benoeming van Duit
schers bij iedere voorkomende gelegenheid tot
dat volledige evenredigheid is bereikt.
Evenredige toewijzing van begrootingontvang-
sten, behalve in aangelegenheden als het leger,
die slechts centraal geleid kunnen worden. Vol
komen gelijkheid in het officieel gebruik der
talen.
Verstrekkende concessies bij benoemingen bij
de politie en in bestuurszaken.
Cultureel zelfbestuur in alle deelen der repu
bliek.
Voorts zou de regeering onmiddellijk uitgifte
overwegen van een leening voor den industriee-
len wederopbouw van de Sudeten-Duitsche ge
bieden.
Over de aanleiding tot hét drama in Slie
drecht, vernemen wij nog het volgende:
Het gezin van kleermaker BI. bestaat uit
man, vrouw en vier kinderen, onder wie een
tweeling. De familieverhoudingen waren
slecht. De 18-jarige dochter werd door den vader
steeds onder den duim gehouden, mocht zelfs niet
alleen op straat. Zij heeft zich hierover wel
eens beklaagd en als de moeder voor haar
dochter partij koos, kreeg zij ruzie met haar
echtgenoot.
Woensdag is het meisje uitgegaan, ondanks
het verbod van haar vader en heeft in opge
wektheid het Oranjefeest gevierd met den
gymnasiast K. Toen zij om half twaalf thuis
kwam, is er ruzie ontstaan. De man trok
plotseling een revolver en loste drie schoten
In de gisteravond gehouden finale om het
wereldkampioenschap der stayers is de Duit-
scher Metze erin geslaagd den titel te verove
ren. Onze landgenoot Cor Wals speelde geen rol
van beteekenis en werd vierde.
De officieuze wereldtitel in het nummer ach
tervolging om den Grand Prix du Monde werd
gewonnen door Schulte, die in de halve finale
Klink en in de finale Pijnenburg versloeg. On
geveer 30.000 toeschouwers woonden de wed
strijden bij, die circa half twaalf ten einde wa
ren.
op zijn dochter, waarna hij de hand aan zich
zelf sloeg.
Een buurvrouw heeft op verzoek van de
vrouw van BI. de politie gewaarschuwd. De
inspecteur van politie Tienstra en de agent
Van der Velde waren spoedig ter plaatse. De
lijken zijn in beslag genomen.
De regeeringspersdienst meldt:
In verband met de nog loopende onderhande
lingen tusschen de Nederlandsche en de Duit-
sche regeering over een transfer-overeenkomst,
werd overeengekomen, dat de bestaande trans
ferovereenkomst alsnog tot 30 September a.s.
zal gelden.
De onderhandelingen worden dezer dagen in
Duitschland voortgezet.
De trein waarmede de Koninklijke Familie
Maandagmiddag naar Amsterdam reist, zal
waarschijnlijk bestaan uit twee koninklijke sa
lonrijtuigen en een rijtuig waarin de directie
der Nederlandsche Spoorwegen medereist. De
trein rijdt van Den Haag via Gouda en Alphen
aan den Rijn naar Amsterdam.
Het salonrijtuig, waarin de koninklijke familie
is gezeten, zal stoppen aan het begin van een
eeregalerij, welke thans op het station wordt
opgericht.
Donderdagmiddag is op Schiphol het daar
voor ingerichte gedeelte van hangar A., in
tegenwoordigheid van vele autoriteiten
en bekende persoonlijkheden uit de lucht
vaartwereld, door den Amsterdamschen Wet
houder voor de Handelsinrichtingen, mr. G.
C. J. D. Kropman, de luchtvaarttentoon
stelling Schiphol, georganiseerd op initiatief
van de Huldigingscommissie 1938 Amster
dam ter gelegenheid van het veertigjarig
regeeringsjubileum van H. M. de Koningin,
officieel geopend.
Het zijn geen doode voorwerpen, die hier ten
toongesteld zijn, aldus wethouder Kropman in
zijn openingswoord, zij leggen getuigenis af, zij
getuigen van Nederlandschen arbeid en Neder-
landschen geest, Nederlandsch inzicht en Neder-
landsch doorzicht, Nederlandsch initiatief en
Nederlandschen durf, van Nederlandsch intellect,
zij getuigen: ook wij zijn producten van dien
eigen Nederlandschen geest en arbeid, welke
zich in de laatste twintig, vijf en twintig jaren,
heeft kunnen ontwikkelen in ons land en in ons
volk, dat rustig en arbeidzaam is gebleven, mede
dank zij het wijze beleid van de Vorstin, die
straks hier in Amsterdam, zal gedenken hoe zij
veertig jaren lang den opgang van haar volk
heeft mogen geleiden ook wij, voorwerpen van
luchtvaart, vertegenwoordigers van modern le
ven, dragers van modem handelsverkeer zijn
hier te zamen gebracht als een hulde aan dat
wijze beleid en meer: ook als een oelofte voor de
toekomst.
Dankbaarheid is de eerste reactie bij het aan
schouwen van al dit tentoongestelde. Dankbaar
heid voor de innerlijke rust, welke ons land en
ons volk heeft gekenmerkt al de eeuwen, dat de
Oranjes waakzaam en rustig ons volkskarakter
hebben beschermd.
Dankbaarheid maar ook besef van ver
antwoordelijkheid. Wij staan hier op een
grond, waar het moderne handels- en ver
keersleven groeit en zich ontwikkelt en alle
energie van technici en organisators en over
heid er op gericht is aan de steeds toene
mende eischen te voldoen. De feesten welke
aanstaande zijn ter eere van Hare Majesteit
de Koningin, hebben zeker voor de lucht
vaart niet alleen het karakter van een
herdenking van deze laatste veertig jaren, zij
houden ook in de belofte in, wat in deze
jaren is tot stand gebracht, te behouden niet
alleen, maar het voort te zetten en wel met
een tempo, een élan, een vaart, welke onzen
terecht verdienden naam op luchtvaartge
bied over de geheele wereld nog zal ver
sterken.
Terecht is aan deze luchtvaarttentoonstelling
een naam gegeven, den naam „Schiphol". Het
gemeentebestuur waardeert deze vriendelijke at
tentie. Schiphol, een Amsterdamsch bezit, onze
Amsterdamsche trots, Schiphol is Nederland
sche luchtvaart, complex van groote geestelijke
en materieele, op het moderne leven gerichte,
waarden, Schiphol is centrum van moderne acti
viteit, gevoed en gestimuleerd door dat andere
centrum van activiteit: Amsterdam. Schiphol en
Amsterdam zijn onverbrekelijk: een.
Na het openingswoord droeg de declamator
Jan Hartman 'n gedicht voor: „Oranje, Lucht
vaart, Nederland", dat o.a. is afgedrukt in het
programma van het vliegfeest, dat in de feest
week op 6 en 7 September op Schiphol wordt
gehouden, en vervolgens een fragment uit „Log
boek" van A. Viruly.
De declamator eindigde met het zeggen van
eenige strofen van het oude Wilhelmus, waar
na het strijkje het Wilhelmus, dat staande werd
aangehoord, ten gehoore bracht.
De heer Thomson, stationschef van de K.L.M.,
op Schiphol, noodigde het gezelschap uit, zich
thans naar de tentoonstelling te willen begeven,
Voor nangar A. knipte wethouder Kropman het
lint, waarmee de tentoonstellingsruimte was af
gescheiden, door, en hiermede was de officieele
opening verricht.
Onmiddellijk na de openingsplechtigheid
kregen de genoodigden gelegenheid, het ten
toongestelde in oogenschouw te nemen. Het
gedeelte van hangar A, waarin de tentoon
stelling is ondergebracht, is met behulp van
een velum van boven afgedekt, zoodat de
afgescheiden ruimte den indruk maakt van
een zaal, die herschapen is in een betim
merde tentoonstellingshal, welke, ondanks
de verscheidenheid van bedrijven, die er ex-
poseeren, gekenmerkt wordt door een ar
tistieke eenheid van stijl. Het werkcomité
dat onder voorzitterschap stond van den
heer U. F. M. Dellaert, havenmeester Van
Schiphol, heeft het ontwerp en de uitvoe
ring der tentoonstelling opgedragen aan den
heer C, van den Handel, chef van de af
deeling publiciteit der gemeentelijke han
delsinrichtingen, en Joh. J. Krop, propa-
ganda-ontwerper van de K.L.M.
Men is uitgegaan van de gedachte, dat deze
tentoonstelling zoo veel mogelijk een beeld
moest geven van de historische ontwikkeling
van de Nederlandsche luchtvaart, aangezien
deze practisch geheel in de tweede helft van de
regeeringsperiode van H. M. de Koningin valt.
Zoo werd zij tot een symbool van den tech-
nischen vooruitgang onder de regeering van
onze Vorstin, een symbool tevens van Neder
landschen ondernemingsgeest en toekomstzin.
Rondom de - zaal vindt men negen, door den
schilder Frans Hartman vervaardigde wandpa-
neelen, die op symbolische wijze belangrijke
oogenblikken en data uit de geschiedenis van
de luchtvaart verbeelden. Deze paneelen vor
men als het ware de artistieke steunpunten der
expositie en geven kleur en fleur aan het ge
heel.
Bij het betreden der tentoonstelling wordt
onmiddellijk de aandacht getrokken door twee
vliegtuigen, die zoo langzamerhand historische
vermaardheid hebben verkregen, de Spin van
Fokker en het eerste verkeersvliegtuig met ge
sloten cabine van Koolhoven, de F. K. 26. In
dit centrale gedeelte vindt men tevens de be
langrijke inzending van den technischen dienst
van de K.L.M. Hoofdschotel hiervan vormt de
Wright Cyclone-motor, die in 1934 in de Doug
las was gemonteerd, welke aan de Melbourne-
race deelnam.
Daarna was zijn rol echter niet uitgespeeld,
want daarna is deze motor regelmatig in dienst
geweest op de Indië-route en op het Europee-
sche net. In totaal heeft hij 4.356 uur gedraaid
en daarbij een afstand van 1.200.000 K.M. ofte
wel 30 maal den omtrek van de aarde afge
legd. Voorts vindt men er het model van het
laatste type Hamilton-Standard Luchtschroef.
de z.g. Hydromatic Propeller waarmee de
schroef in vaanstand kan worden gebracht.
De overige inzendingen zijn ondergebracht in
een doorloopenden stand, die de vier wanden
der hal geheel in beslag neemt. Bij het binnen
komen vindt men allereerst de inzending van
de Koninklijke Nederlandsche Vereeniging voor
Luchtvaart. Deze betreft voornamelijk fotoma
teriaal en vliegtuigmodellen.
De Koolhoven-inzending vraagt belangstelling
voor de productie van vliegtuigen, op verkleinde
schaal uitgebeeld. Daarnaast laat men zien, wat
er op het gebied van lasschen bereikt is.
De Oranje-stand toont door middel van foto's
de belangstelling van ons vorstenhuis voor de
luchtvaart.
Een inzending luchtvaartlitteratuur laat zien,
hoe sterk de luchtvaart de verbeelding onzer
schrijvers gedurende het laatste decennium
heeft bezig gehouden.
De K.L.M. geeft een overzicht van de ont
wikkeling van haar bedrijf in de periode 1919
1938. Hierbij vindt men o.a. een volledige pantry
van de D. C.-3 waaruit men zien kan, dat men
op een luchtreis honger noch dorst behoeft te
lijden. Philips-N.S.F. radio exposeeren een ma
quette van de Indische luchtroute, waardoor
wordt getoond, hoe de vliegtuigen op ieder punt
van het traject in verbinding staan met de
grondstations langs de route.
Het Koninklijk Nederlandsch Meteorologisch
Instituut vraagt de aandacht voor zijn instru
menten en werkmethoden, en speciaal voor de
weerkaarten, die voor den vliegtuigbestuurder
van zoo groot belang zijn. Het radiobaken wordt
gedemonstreerd door den rijksluchtvaartdienst,
die het mede ontworpen heeft, het werd door de
Philipsfabrieken uitgevoerd.
Voor het staatsbedrijf der P.T.T. ontwierp de
architect Cor Kuiler een bijzonder mooie stand,
waarin tal van historische poststukken uit het
postmuseum zijn ondergebracht. Philips laat
natuurlijk de ideale vliegveldverlichting zien, in
den vorm van een maquette, waarbij de ver
schillende verlichtingsorganen door het publiek
kunnen worden bediend.
Air France komt o.a. uit met een model van
haar nieuwste verkeerstoestel, de Bloch 220, die
men op Schiphol ook in levenden lijve kan aan
schouwen en de Deutsche Lufthansa exposeert
een model van bestuurdersplaatsen met instru
mentenbord van een modern Junker vliegtuig.
Internaional Air Freight Ltd. laat de voor-
deelen van het vervoer van goederen door de
lucht zien.
De gemeente Amsterdam exposeert een fraaie
maquette van het vliegveld Schiphol, waarop
duidelijk uitkomt, hoe voortreffelijk deze lucht
haven is uitgerust en hoe groot het vliegveld
na de jongste uitbreiding op 1 October zal zijn.
Ook hier kan de apparatuur door het publiek
worden bediend.
De Fokker-inzending geeft een overzicht van
de moderne inrichting van de N. V. Nederland
sche Vliegtuigenfabriek, die een internationale
reputatie geniet, en die aan 2000 personen werk
verschaft. Afbeeldingen van verkeerstoestellen
en militaire vliegtuigen completeeren deze in
zending.
Bijzondere aandacht vraagt de inzending van
de K.N.I.L.M. De achtergrond daarvan wordt
gevormd door een artistieke landkaart waarop
het luchtnet, zooals het thans is, en zooals het
nog worden kan, is uitgezet. De twee nieuwe
internationale lijnen Australië en Saigon maken
de kaart zeer actueel. Ook aan het karteerings-
bedrijf is verdiende aandacht besteed.
De afdeeling Beplantingen der gemeente Am
sterdam zorgde voor een fraaie planten versie
ring der tentoonstelling, welke ongetwijfeld de
belangstelling zal trekken van allen, die zich
voor de luchtvaart interesseeren en van de ve
len die gedurende de komende feestdagen de
drukte van de stad een enkele maal ontvluch
ten om verpoozing te zoeken op Amsterdams in
ternationale luchthaven.
Tot groote verrassing van de genoodigden
werd de openingsplechtigheid bijgewoond door
de Australische pilote Jean Batten, die te za
men met den heer Plesman, directeur van öe
K. L. M., arriveerde.
Nadat reeds de presidenten van de recht
banken te Middelburg en Dordrecht in kort
geding de vordering tot opheffing van de be
slaglegging op een lading benzine, die hier uit
Mexico was aangevoerd, hadden toegewezen,
heeft Donderdag de waarnemend president
van de Rotterdamsche rechtbank, mr. dr. G. J.
van Oosten Slingeland, bij uitspraak in deze
kwestie doen blijken, dat hij het geheel eens
is met de uitspraken van zijn ambtgenooten
in Middelburg en Dordrecht. Hij was n.l. van
oordeel, dat de beslaglegging gehandhaafd moet
blijven.
Mr. v. Oosten Slingeland motiveert zijn uit
spraak o.m. door aan te voeren, dat als vast
staand mag worden aangenomen, dat de ben
zine deel uitmaakt van de 10.000 ton, wier
winnen en raffineeren twee maanden geduurd
heeft, zoodat veilig aangenomen kan worden,
dat men daar gereed mee was, voordat de be
kende Mexicaansche onteigeningswet van kracht
werd. Verder meende de president, dat uit een
Fransch vonnis betreffende deze zaak is op te
maken, dat de kooper der benzine er van op
de hoogte moet zijn, dat er iets niet in den
haak was. Uit verschillende geschriften blijkt,
dat de Mexicaansche onteigening alleen op
roerende goederen slaat en dat het van den
president der Vereenigde Staten van Mexico
geenszins de bedoeling was, dat goederen, die
reeds vóór 18 Maart 1938 gewonnen waren, in
Eagle beschouwd worden.
De benzine aldus de president moet dan
ook als rechtmatig eigendom van de Mexican
eagle beschouwd worden.
Rechtdoende, beval de president van de
rechtbank, dat het beslag op de benzine ge
handhaafd moet blijven en dat de vordering tot
opheffing ontzegd moet worden. Tenslotte
veroordeelde hij de eigenaresse, t. w. de Bataaf -
sche Petroleum Maatschappij tot betaling der
nog nader te bepalen proceskosten.
BATAVIA, 1 September (Aneta) In de
buitengewone zitting van den Volksraad, welks
op deze zitting zal volgen, zal o. a. cle te ver
wachten ordonnantie inzake bepaalde regelin
gen in verband met de rubberrestrictie worden
behandeld.
Ook de interpellatie-Kruyne over het mala
ria-gevaar te Tandjong Priok wordt in ieder
geval nog deze maand in behandeling geno
men.
Voor den aanvang van de vergadering van
heden deelde de voorzitter mee, dat aan den
gouverneur-generaal, naar aanleiding van de.
hooge koninklijke onderscheiding, welke hem is
toegekend, de eerbiedige gelukwenschen van den
Volksraad zijn aangeboden, welke mededeeling
met instemming werd begroet.
