Vlootschouw te Scheveningen schitterend geslaagd bureaux voor redactie en administratie, mm Runciman gast van Kard. Kaspar DEN HOUT Chineesche linies doorbroken Het nieuws van heder GOUDEN HORLOGEE 16 OORLOGSSCHEPEN VOOR DE KUST RONDVAART I9 DE BAROMETER HOTEL-RESTAURANT VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS ZONDAG 4 SEPT. 1938 - OCHTENDBLAD NASSAULAAN 51 - TEL 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f 3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21360 Het mooist denkbare weer begun stigde middag- en avond demonstraties Buitengewoon groote belangstelling Om de Rijkseenheid Marine en koopvaardij Défilé Wk ÉtN Het Weer I Een Britsche hulp-colonne zoekt na een hom-aanval op Kanton tusschen de puin- hoopen naar, slachtoffers Men verwacht, dat hij een nieuw onderhoud zal hebben met Henlein Sudeten in gevecht met Duitsche democraten Praag en Bulgarije VOORHEEN ROOZEN EINDE DREEF - HAARLEM - TELEF. 15407 Het oudste en bekendste adres voor diners, feestmaaltijden enz. Belangrijke overwinning der Japanners ten Noorden van Teian China wil een beroep doen op Genève Wmm HET ADRES VOOR feR door de verlichte grachten is REEDER1J BERGMANN Water-Taxi-Station No. 1 Water-Taxi-Station No. 2 DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN Mgr. B. Gijlswijk O.P. onderscheiden Ridder in de Orde van den Ned. Leeuw LAME RIS NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Ingez. mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor do kleine annonces „OmroeDers" zie de rubriek (Van onzen specialen verslaggever). Misschien wel 250.000 toeschou wers zijn Zaterdagmiddag en -avond getuige geweest van de Vlootschouw te Scheveningen. Zij vulden de pier, de boulevards, de terrassen, het strand, zoover het oog reikte en hetgeen men, begun stigd door het mooist denkbare weer, te zien ente hooren kreeg, heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen, het doel belangstelling te wekken voor zeemacht en maritieme lucht macht te verwezenlijken. Was de middagdemonstratie leer zaam door het herkennen der deel nemende scheepstypen, indrukwek kend door den daver van het ge schut, de duikoefening der O-booten, den aanval der zee-vliegtuigen, die de grootste oorlogsbodems in nevel hulden, terwijl de luchtdoel-mitrail leurs op de kust blaften en de artil lerie er bij tijd en wijle haar zware stem in mengde, de avond bracht een fantastisch kijkspel met' geillumi- neerde schepen op duistere zee, het aanflitsen der zoeklichten en de felle schittering der lichtgranaten en Parachütè-flarès. De Marine-taptoe op de pier in het zeer late avonduur was een waardig slot. Oude getrouwen zooals de „Gelderland'die Juist zijn veertigsten verjaardag vierde en dan begint voor een oorlogsschip niet bepaald hieer het leven waren niet ingedeeld, zoodat men 'n juisten indruk kreeg van het materiaal, dat nu voor werkelijken actieven dienst hier te tande beschikbaar is. Mocht dit velen misschien zjjn tegenge vallen bij de grootsche buitenlandsche vlootrevues, zooals men die in de film- Journaals ziet, staken de 16 deelnemende vaartuigen natuurlijk wel poover af men dient er rekening mee te houden, dat ver uit het grootste en ook het beste deel onzer strijdkrachten ter zee in Indië ver toeft. Dit voorop gesteld moet men erken den, dat onze kleine staatsmarine, zooals ZÜ zich dezen middag en fivond heeft ver toond, een uitstekenden indruk maakte. Hetgeen bij de vlootschouw werd gedemon streerd, is door de overtalrijke belangstel lenden dan ook zeer gewaardeerd. °P de middagbijeenkomst in de groote Kur- Zaal, door een groot aantal autoriteiten bijge woond, is de beteekenis van onze kleine, maar Parate marine nog eens duidelijk uiteengezet door den chef van den Marine-staf, vice-admi- faal j. xh. Fürstner. In den modernen oorlog, zoo zeide deze, wordt de strijd gevoerd niet enkel tusschen de mili taire machten, maar tusschen de volkeren in hun geheel. De Marine kan dus niet volstaan toet de afsluiting door middel van mijnversper- Hngen van onze zeegaten en toegangen te water Paar het hart des lands. Ook voor de instand houding van de volkskracht dient zoo goed mo gelijk te worden gezorgd. Deze volkskracht en daarmede de weerkracht van ons volk eischen in een geruimen tijd durenden oorlog voor ver schillende oorlogsgevallen verschillende maat- togelen, die erop gericht zijn den toevoer over toe van voedingsmiddelen voor onze bevolking en van grondstoffen voor onze industrie zoo lang en zoo veilig mogelijk in stand te houden. Meer nog: Onze positie in de wereld Wordt bepaald door onzen status als zee varende en koloniale mogendheid. Deze positie staat of valt met de instandhouding van den band met het schoone eilandenrijk langs den evenaar. Met is de Koninklijke Marine, die de allerbelangrijkste taak vervult bij de in standhouding van den band tusschen die eilandenwereld en het Nederlandsche volk. Wie zich het belang, dat op het spel staat, realiseert, begrijpt, dat een sterke zeemacht ter bescherming van onze wereld-positie als het ware de sluitsteen moet zijn van het geheele cultureele, sociale en economi sche bouwsel van ons volksbestaan. Ook minister Steenberghe heeft, nadat de heer E. G. Wesselink, directeur van de Hol- landsche Stoomboot-Maatschappij, de beteeke nis der Nederlandsche handelsvaart had uit eengezet, de rol der Marine als schutse onzer koopvaardij duidelijk in het licht gesteld. Er zijn meer aanknoopingspunten dan ver schillen tusschen de Marine en de koopvaardij, zoo zeide de bewindsman. Er was zelfs een tijd, dat er nauwelijks on derscheid te maken zou zijn geweest. In de dagen van Michiel de Ruyter en ook daarvóór was handel- en vrachtvaart zonder strijd van wapenen niet denkbaar. De tijden veranderen en daarmede de omstandigheden, maar niettemin zal ook nu de Marine in de uren des gevaars zooals in den grooten oor log gebleken is haar taak t.o.v. de koop vaardij vervullen. Is over de vlotte wijze, waar op de Koninklijke Marine op het oogenblik convooidiensten in de Straat van Gibraltar ver richt een geruststelling voor passagiers, tijdsbesparing en risico-beperking voor de sche pen niet met grooten lof te gewagen? Als de nood aan den man komt zullen de koopvaardijschepen als zoogenaamde hulpkrui sers en hospitaal-schepen en de stoom- en motorvisscherij-schepen voor de kustbewaking en het vegen van mijnen de marine-vloot kun nen aanvullen en versterken en mannen uit de koopvaardij zullen als reserve-officieren de Marine helpen bemannen. Het meest frappante aanrakingspunt tus schen Marine en koopvaardij in het ver leden is wel geweest het feit, dat De Ruyter zelf in zijn illuster leven afwisselend als koopvaardij- en als Marine-man heeft ge diend. En in ieder geval behooren nu evenals vroeger de opvarenden van de Nederland sche koopvaardij, Marine en visscherij, naar de getuigenis van buitenlandsche kenners, tot de beste zeelieden van de wereld. Zij houden zich aan den ouden regel van de zorgvuldige navigatie: Een stierman, die daer seyld na wijd gelegen landen neemt altijdt oogenmerek op caep en schip en stranden Na deze bijeenkomst, welke werd opgeluisterd door het Haagsche Matrozenkoor, is de ver bondenheid tusschen Marine en koopvaardij gedemonstreerd in een défilé op den boulevard. Hieraan namen deel een bataljon Marine troepen, onder bevel van luitenant-kolonel F. Lugt bestaande uit tamboers en pijpers, het stafmuziekkorps uit Den Helder, mariniers en matrozen en verder een aantal leerlingen van zeevaartscholen en opleidingsinstituten voor zee- en binnenvaart, de laatsten onder com mando van mr. O. Verdoorn, res. eerste luit. der Jagers. Inmiddels waren, komende uit het Zuid-Westen, de oorlogsschepen ge naderd op een zee, die lag te blin ken en te schitteren in de stralende zon en het diepblauw van den onbe- wolkten zomerhemel weerspiegelde. In kiel-linie stoomden zij op, dicht onder de kust, tot voorbij de Pier: louter donkergrijze kielen tegen een lichtenden horizon en onderzeeboo ten, die een felwit kielzog achter lieten. Voorop voeren de torpedo-booten Z 6 en Z 7, gevolgd door de mijnenvegers Willem van Ewijck, Pieter Florisz, Jan van Gelder en Abraham van der Hulst, de kanonneerboot Brinio en de mijnenleggers Douwe Aukes en Hydra. Hierop volgden de onderzeebooten O 8, O 11, O 12, o 15 en o 16 en tenslotte de nieu we flottilleleider Tromp en de kruiser Sumatra. Voorbij de pier zwenkten de schepen west waarts af, plots aan bakboordzijde met vele metaalglanzen in het laaiend licht. Als meteen De vlootschouw te Scheveningen. Het défilé voor de autoriteiten Verwachting: Zwakke, later weer toene- mende Zuid-Westelijke tot Noord-Weste- lijken of Noordelijken wind, aanvankelijk Ei toenemende bewolking met tijdelijk regen in het Westen en in 't Noorden, later op- klarend, zelfde temperatuur. Verdere vooruitzichten: Gedeeltelijk be- p j=j wolkt, koel weer met weinig of geen regen. fijn penseel stond het rood-wit-blauw aange stipt, strak in den zeewind, op den achterste ven. De eerste demonstratie was een duik-ma- noeuvre der onderzeebooten. Duidelijk zicht baar vanaf de kust lieten de schepen zich weg zinken in de zee, die zich fel-wit boven hen sloot met een oogenblik van heftig opbruischen. Nog laong kon het oog de booten volgen, als bruinvisschen het watervlak roerend. Was alles tot dusverre zonder gerucht verloopen, het echte strijdrumoer werd thans in het nog altijd vreedzame beeld der rustig varende schepen wakker. De Tromp en de Sumatra stoomden zuidwaarts en losten daarbij met een bat terij een vijftal salvo's. Krakend en dreu nend als zware onweersslagen viel de don der van het geschut wijd rondom. Telkens zag men eerst bij de Sumatra vijf witte wolkjes opspringen over de geheele lengte van het schip en na een aantal seconden volgde dan het geluid der losbranding. De Tromp ant woordde kort daarop en de kruitdamp dreef langzaam over de zee, zooals op het oud-Hol- landsche schilderstuk „Het kanonschot." De geheele vloot ging nu ten anker voor de pier, waarna het woord was aan de Marine luchtmacht. Deze demonstreerde allereerst haar jongste aanwinst, de eerste der 48 nieuwe X 3 H Dor- nier vliegbooten voor Indië, die enkele malen op het water voor de kust neerkwam. Een opwindend tafereel was tenslotte de aan val van zee-vliegtuigen van het type C VIIIW op de Sumatra en Tromp, die volgens de regels der kunst werden ingeneveld en vervolgens met luchttorpedo's bestookt. Inderdaad verdwenen midden op den klaren zomermiddag de groote oorlogsschepen geheel in de kunstmatige nevel massa, welke, fantastisch door de zon besche nen, als een groote grijs-witte muur over het water schoof. Aan deze demonstratie namen ook nog deel twee vliegtuigen van het type T. IV, drie C. XI W en vijf vliegtuigen type C. VII W. De vloot- en vliegdemonstraties 's avonds na zonsondergang, vormden een schitterend slot-effect. Het is een grootsch en feestelijk spel geworden van alle denkbare lichteffecten: de geïllumineerde schepen op de avond donkere zee, later de zoeklichten, paars en blauw en goud-geel, die het duister rijk van den eenzamen vuur toren veroverden en beheerschten om als slot met vier bundels een groote W te vormen en eindelijk het afschie ten van lichtspoor-projectielen en lichtgranaten, welke laatste met hun langzaam dalende magnesiumlichten de zee als in helderen maanglans zet ten, zoodat men de donkere sil houetten der oorlogsschepen plot seling scherp waarnam. Het was alles zoo fantastisch mooi, dat herhaalde lijk een dankbaar applaus uit de duizenden opklonk. Aan de avonddemonstratie namen ook vlieg tuigen deel, die parachute-flares uitwierpen en door de zoeklichten achterhaald en gegrepen werden. De Marine-taptoe, onder leiding van kapelmeester L. H. F. Leistikow, werd, zooals gezegd, het schitterend besluit van de welge slaagde vlootschouw. Naar wij vernamen heeft H M. de Koningin de demonstratie vanaf een duintop nabij den fj^uigenhoek gevolgd. Na afloop van de taptoe lichtten de oorlogsschepen het anker en gin gen onder stoom naar Amsterdam, waar zü hedenmorgen vroeg worden verwacht. PRAAG, 3 Sept. (Reuter). Men verwacht, dat Runciman het weekeinde zal doorbren gen bij den Kardinaal-Aartsbisschop van Praag, Mgr. Kaspar. Voor Maandag staat geen bespreking op het program, ofschoon het mogelijk is, dat Runciman een ontmoeting zal hebben met Henlein. Naar Havas meldt, is Henlein hedenmiddag tegen 5 uur uit Berchtesgaden te Asch terug gekeerd. Volgens de Prager Mittag zou Hen lein tegenvoorstellen van Hitier hebben mede gebracht, welke op zijn laatst Zondagmiddag zouden worden gepubliceerd. Omtrent de plannen van den medewerker van Lord Runciman, Gwatkin, doen overigens zeer tegenstrijdige geruchten de ronde. Hij heeft evenwel aan den correspondent van Havas ver klaard, dat hij niet wilde zeggen, waarheen hij ging, aangezien hij niet wilde, dat de journalis ten rond zijn deur zouden zwermen. Kundt, de leider van de delegatie der Hen- lein-partij, is hedenochtend door minister president Hodza ontvangen. Om 1 uur vanmid dag duurde de bespreking nog voort. Gisteravond om 9 uur hebben te Salzteicher in Moravië vijf jonge Duitschers, die witte kousen droegen, in verband met de vijandige houding van het publiek het redactiebureau van het Sudeten-Duitsche blad Der Tagesbote moeten binnenvluchten. De politie moest er aan te pas komen om de betoogers voor het gebouw van de krant te verspreiden. Der Sozialdemokrat, het orgaan van de Duit sche siciaal-democratische partij, meldt, dat in den nacht van Donderdag op Vrijdag te Doern- herg nabij Jachymof een socialist, die door twee vrienden vergezeld werd, aangevallen is door een groep leden van de Henlein-partij, die steenen naar hen wierpen. De drie socialisten vluchtten een gebouw van de coöperatieve arbeidersvereeniging binnen. De Sudeten-Duit- schers verlichtten daarop het huis met tien schijnwerpers en wierpen steenen door de rui ten. Tot half vier in den ochtend belegerden zij het huis en beletten den bewoners de gen darmerie te waarschuwen. Deze verscheen pas om 6 uur. In een officieel communiqué wordt medege deeld, dat uit het onderzoek, dat is ingesteld naar aanleiding van de berichten, dat zou zijn geschoten op een Duitsch douanebeambte, is gebleken, dat op Tsjechisch gebied een Sude- ten-Duitscher op een vogel heeft geschoten. Hij kon niet in de richting van de grens schie ten, want op deze plek ligt de grens achter een heuvelrug. Volgens Der Sozialdemokrat, het orgaan van de Duitsche sociaal-democratische partij, heeft de Tsjecho-Slowaaksche regeering in den gis teren gehouden ministerraad besloten, ten aan zien van Bulgarije en de militaire verplichtin gen, die dit land door het verdrag van Neuilly zijn opgelegd, dezelfde houding aan te nemen als de staten der Balkanentente. Het Poolsche telegraaf-agentschap verneemt van welingelichte zijde, dat in de laatste dagen van Augustus vier hooge officieren van de Sovjet-Russische luchtmacht en drie functio narissen van de Gepoe te Praag zijn aange komen. SJANGHAI, 3 Sept. (Reuter). De Japan- sche troepen zijn vandaag door de Chi neesche verdedigingslinies ten Noorden van Teian gebroken. Bovendien is, volgens het Japansche pers bureau Domei, Maweiling, een belangrijk Chi- neesch verdedigingscentrum, vijftien kilometer ten Noorden van Teian aan den spoorweg NantsjangKioekiang, door een Japansche afdeeling bezet. Japansche af deelingen uit Hoeangmei hebben Sjikoeling, acht kilometer ten Zuiden van de Tsjijoenbergen, bezet. Nu de Japansche strijdkrachten de buiten ste verdedigingslinie van Hankau hebben door broken, leggen de Chineezen volgens berichten uit Kioekiang een binnenste verdedigingslinie aan, die Woening in de provincie Kiangsi en Janghsin en Kitsjoen in de provincie Hoepeh verbindt, en welke door ongeveer 400.000 man troepen zal worden verdedigd. Door de ver overing van Maweiling hebben de Japansche troepen den spoorweg van Kioekiang naai Nantsjang in hun macht, waardoor den Chinee- „ohen troepen, die uit het Loesjangebergte in Zuidelijke richting terugtrekken, de terug- DAMRAKBRUG b/h Centraal-Station. SINGEL b/h Koningsplein, AMSTERDAM tocht wordt afgesneden. De hoofdmacht der Japansche troepen rukt thans verder naar Teian op. Japansche verkenningsvliegtuigen melden, dat de Chineesche troepen hedenochtend be gonnen zijn, zich uit Teian terug te trekken, in de richting van Anatsjang. Van Chineesche zijde wordt gemeld, dat er aanduidingen zijn, dat de Japansche troepen binnenkort een aanval willen doen i-en Noor den van den Jangtse in de richting van Kwangtsji. Hun poging de Chineesche verde diging ten Westen van Joeitsjang te doorbre ken is blijkbaar mislukt. Te Hoeangmei, het punt van uitgang van den aanval, worden ze ven regimenten infanterie, dertig vechtwagens, een regiment cavalerie en een regiment artil lerie verzameld. Men verwacht derhalve bin nenkort een hevigen strijd tusschen Kwangtsji en Hoeangmei. Aan het front bij Hsintze hebben de Japan ners opnieuw gifgas gebruikt, waardoor een geheel Chineesch regiment werd gedood. Bij Joeitsjang hebben de Japansche troepen versterking ontvangen. De Chineezen hand haven evenwel hun stellingen. Het Chineesche nieuwsbureau bericht, dat de Japanners gisteren bij Taiwang aan de spoorlijn Taukau-Tsingwa 3780 onschuldige Chineezen in koelen bloede hebben omgebracht, uit wraak voor het dooden van Japansche schildwachten door Chineesche guerillabenden De Japanners veronderstelden, dat de schild wachten doot boeren uit de omliggende dor pen werden gedood. Zij staken daarom de dorpen in de omgeving in brand en plaatsten mitrailleurs rondom, waarmede zij, die uit de brandende huizen vluchtten, werden doodge schoten. Naar het in den regel goed ingelichte Chineesche blad Takoengpau bericht, zal China een beroep doen op den Volken bond om artikel 17 van het handvest in werking te doen treden. Overeenkomstig dit artikel kunnen onder bepaalde omstan digheden sancties worden toegepast. Te Sjanghai wordt uit goede bron vernomen, dat de Japansche autoriteiten het kortgeleden aan de Japansche inwoners gegeven bevel, de Fransche en Britsche concessies te Tientsin te ontruimen, hebben ingetrokken. Verscheidene Japansche bladen kondigen het voornemen van den Japansehen minister van Buitenlandsche Zaken Oegaki aan, om gelei delijk omvangrijke mutaties te verrichten in liet departement van Buitenlandsche Zaken en onder de diplomatieke vertegenwoordigin gen, volgens het beginsel „de rechte man op de rechte plaats" zonder onderscheid van rang en leeftijd. De Sjoegai Sjogyo meent te kunnen mede- deelen, dat het in de bedoeling ligt, den am bassadeur ce Berlijn, Togo, te benoemen tot plaatsvervangend minister van Buitenland sche Zaken en generaal Osjima tot ambassa deur te Berlijn. In de plaats van den ambas sadeur te Rome, Hottas, komt de vroegere ge zant in Zweden, Sjiratori, in aanmerking Er bestaat ook de mogelijkheid van vervanging van den ambassadeur te Londen, Yosjida. door den plaatsvervangenden minister van Buiten landsche Zaken, Horinoutsji. De groote Vlootschouw te Scheveningen. Men verwacht, dat Runciman het week end zal doorbrengen bij Kardinaal Kaspar. Bijzonderheden over het bezoek van Henderson aan Von Ribbentrop. De Japansche troepen hebben de Chi neesche linies ten Noorden van Teian doorbroken. De strijd aan het Ebrofront is weer her vat. De eerste zeven maanden van dit jaar hebben'de Indische landsmiddelen f 12.6 millioen meer opgebracht. Nederlandsch ingenieur vertrekt naar Argentinië ter bestudeering van bodem gesteldheid en toekomstmogelijkheden. Vreemdelingen worden uit de balie ge weerd. Mgr. B. Gijlswijk O.P., pauselijk dele- gaat van Zuid-Afrika, is benoemd tot ridder in de orde van den Ned. Leeuw. Autobus te Delft in brand geraakt; in zittenden ongedeerd gebleven. Twee dooden bij auto-ongelukken te Heerlerbaan. De dirigent Carl Schuricht ontvangt een hooge onderscheiding. Buiskool-monument te Delfzijl onthuld. Beurs van New York: Stemming vast. We gaan feesten We gaan feesten. Dan laten we dén Nurks in ons thuis! We bevitten gaar ne veelmaar we moeten toch zorgen de feeststemming niet te bederven door „vitterij". Gerechte critiek op veel leelijks is nuitig en noodig om een feest waarlijk ivaardig te doen slagen: om de allerbeste krachten voor het allerbeste aan het werk te zetten. Maar eenmaal het feest daar, dan moeten we wat door de vingers weten te zien en allereerst waardee ring hebben voor het vele. dat goed en geslaagd is: het leelijke moeten we pas later „opmerken". En bovenal: we nemen de goedmoedigheid tot gezel. Kniezers en Nurksen kunnen we in geen geval gebruiken. De kruidje- roer-me-niets, die niets van hun even- mensch kunnen verdragen, die nijdig worden in de volte en ruzie zoeken, wanneer ze bij ongeluk op hun teenen getrapt worden, dienen thuis te blij ven. We gaan feesten: dan moet zon der baldadige onhebbelijkheid de vroolijke stemming hoogtij vieren. Leve Willemienl Bij K. B. van 26 Augustus 1938 is benoemd tot ridder in de Orde van den Nederlandschen Leeuw mgr. B. A. Gijlswijk O.P., aartsbisschop- titulair van Euchaita en pauselijk deleeaat van Zuid-Afrika, te Bloemfontein (Oranje-Vrijstaat), tijdelijk verblijvende in het Albertinum te Nij megen. UURWERKHANDEL LEID5CHESTRAAT 18 ïicTTl 12 1 2i 18 7 6 5 4! Stand op Zondag 1 uur v.m. 769.8 Vorige stand 765.5

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1