Heel de wereld wacht met spanning op Hitler's rede „Engeland kan niet buiten een algemeen conflict blijven als Frankrijks integriteit wordt bedreigd" MEDEDEELING Het Britsche kabinet? bijeen Kalmte bewaren Het nieuws van heden Militaire maat regelen SINT PETRUS" Het voorbeeld van de Nederlandsche regeering DUIDELIJKE TAAL VAN MINISTER SARRAUT DE BAROMETER TROEPENBEWEGINGEN LANGS DEN RIJN VREEDZAME OPLOSSING NOG STEEDS MOGELIJK Voorzorgen van Zwitserland en België De N.V. Dans-Academie J. G. Martin Zonen VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS MAANDAG 12 SEPTEMBER 1938 - AVONDBLAD N.V. VERZEKERING MAATSCHAPPIJ Levensverzekering - Studieverzekering Lijfrente Collectieve Pensioenverzekering DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21374 bericht hiermede, dat de uren voor inschrijving en besprekingen, betreffende clubs en lessen Seizoen 1938/39, zullen aanvangen op DONDERDAG 15 SEPTEMBER van 11—12, van 2—5 en van 79 uur SCHAGCHELSTH. 29 TE HAARLEM - TELEF. 10806 DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Laat het buitenland zich niet in Frankrijk vergissen" Manoeuvres uitgesteld Sudeten-Duitschers hebben Zondag een beroep gedaan op Lord Runciman Te Neurenberg gaan de wildste geruchten De stemming te Neurenberg Th plaats daarvan publiceeren de bladen «euwe gruwelverhalen uit TS-jechOr Slowakije. De berging van een Chineesch passagiersvliegtuig, dat tusschen Macao en Kanton door, de Japanners is neergeschoten. Veertien personen kwamen aim, het leven De militaire toestand in West-Rusland Diverse maatregelen sinds den Anschluss probleem bijeen zijn Downingstreet afgesloten „Wij willen autonomie, volksstemming" Franco wint den strijd aan de Ebro Het linksche leger verslagen MALIEBAAN 50 ÜTRECHT NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez. nnededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiHiiiiiiii^ VERWACHTING: Meest matige Noord- westelijke tot Zuidwestelijken wind, neve- lig tot betrokken of zwaar bewolkt, weinig :Z of geen regen, weinig verandering in tem- peratuur. Hoogste barometerstand 771.7 te Valentia Laagste barometerstand 742.0 te Ingö Zon op 6.29 - onder 7.22 - Licht op 7.52 Maan op nam. 8.04 onder v.m. 9.31 17 September L. K. Nu Europa in tot berstens toe ge spannen toestand leeft, nu welhaast ieder, die het verloop der gebeurtenis sen in Neurenberg, Praag en Londen volgt, zich afvraagt wat de naaste toe komst zal brengen, is het wellicht goed erop te wijzen, hoe de Nederlandsche regeering volkomen terecht haar kalm te bewaart en „rustig te midden der golven" haarsweegs gaat. Aan geruchten, dat de Nederlandsche regee ring den toestand met ernstige bezorgdheid onder oogen zou zien en dat zij ingrijpende maatregelen tot versterking, met name van onze Oostgrens zou overwegen, ontbreekt het niet. En dergelijke geruchten laten niet na de nerveuze onrust nog hooger op te voeren. Met den meesten nadruk zij daarom gecon stateerd, dat de feiten al dergelijke geruchten ten eenenmale logenstraffen. De eenige „getroffen maatregel" in mili tairen zin kan men dat woord niet eens ge bruiken bestaat in een wijziging van de ver- lovenregeling, die tot effect heeft dat alle grensposten (niet alleen die in het Oosten, doch evenzeer die in het Zuiden en langs de kust) continu op hun normale vredessterkte blijven. Nederland is noch direct noch indirect bij het hangend geschil betrokken. Met al de mogend heden, die er wel bij betrokken zijn, onderhou den wij vriendschappelijke betrekkingen en wij zijn in de verste verte niet van zin er eenige verandering in te brengen. I Ook wanneer de spanning tot een conflict zou uitgroeien, wordt het niet eens een vraagpunt, welke houding Nederland zal innemen; deze kan geen andere zijn, dan die van volstrekte neutraliteit. Ieder spoor van argwaan naar de zijde van een grens moet dus zorgvuldig worden verme den. Alles wijst er intusschen op, dat de Neder landsche regeering nog geen gewapend conflict verwacht. De Ministerraad kwam Zaterdag ochtend bijeen in verband met de voorbereiding van de staatsbegrooting, die de volgende week moet worden ingediend. Het is niet onwaar schijnlijk, dat op deze vergadering de interna tionale toestand een punt van bespreking heeft uitgemaakt, doch uit het feit, dat de minister van Buitenlandsche Zaken, Z. Exc. mr. J. A. N. Patijn, aanstonds daarna, nog den avond van denzelfden dag de Residentie heeft verla ten om zich naar de vergadering van den Vol kenbond te Genève te begeven, spreekt duide lijk de overtuiging van het kabinet, dat ons land dus voorloopig nog niet voor groote geva ren beducht behoeft te zijn. Luchthartigheid in deze ernstige zaken is de Nederlandsche regeering vreemd, doch even min laat zij zich meesleepen door ongerecht- vaardigden angst. Zij houdt het hoofd koel. Haar houding in deze moeilijke dagen van internationale spanning moge den Nederland- schen burger tot rust en moge de regeering van menig ander land tot navolging aansporen. Engeland heeft Berlijn doen weten, dat het, indien Frankrijks integriteit wordt bedreigd, niet buiten een algemeen con flict kan blijven. De Fransche minister van Binnenland- sche Zaken wijst op de eensgezinde en moedige houding van het Fransche volk. Troepenbewegingen langs den Rijn. Militaire voorzorgsmaatregelen worden gemeld uit Zwitserland en België Moordaanslag te Hollum. Moeder van tehuis voor ouden van dagen ernstig ge wond. Geen ongerustheid over den toestand van H. K. H. Prinses Juliana. Ministerieel schrijven aan den Ned. Jour nalisten-Kring inzake de uitzetting van een Ned. dagblad-correspondente uit Polen. De heer G. J. Born, adj.-dir. der Ned. Heide-Mij., zal binnenkort den dienst met pensioen verlaten. Nederlandsch-Belgische bijeenkomst te Brussel in verband met de tot stand ge komen sneltreinverbinding Eindhoven Brussel. De zaak Vrijman. Oud-minister mr. PI. P. Marchant zal haar behandelen tijdens de vergadering der A. R. U. A. Breuk op de „Karimata"de molen zal naar Kinderdijk gesleept worden. Op de R. K. F.-vergadering te Amster dam besprak ir. H. F. Hopster de kwes tie der centralisatie. Een nieuw wereldrecord van Ragnhild Hveger. „Trekvogels" clubkampioen athletiek van Nederland. O NOYON, II Sept. (Havas). Bij de inwijding van een monument heeft de minister van Binnenlandsche Zaken, Albert Sarraut, een rede gehouden waarin hij zeide: „Als het volk zich in dienst van de grootheid van het land wil stellen, is in Frankrijk niets onmogelijk. Als morgen het uur van gevaar zou komen, zou Frankrijk onmiddellijk weer even eensge zind zijn als het was in vroeger jaren, wanneer een buitenlandsch gevaar dreigde. Laat het bui tenland zich daarin niet vergissen. De handhaving van den vrede vraagt van alle Franschen stoffelijke offers of doctrinaire offers. Wij moeten eensgezinder dan ooit rond om de regeering van nationale verdediging staan. Het Fransche volk zal een nomogene massa zijn, waarbij zich ongetwijfeld de elemen ten van wijsheid en gezond verstand die nog zoo machtig zijn in de wereld, zullen scharen. Daardoor zal de vrede eens te meer gered worden." Sarraut herinnerde in dit verband aan de ondubbelzinnige waarschuwingen van Hall fax en de treffende rede van den Amerikaan- schen gezant. De Fransche autoriteiten hebben besloten de manoeuvres van de vijfde infanterie-divisie, die gehouden zouden worden op 20, 21 en 22 Sep tember in 't gebied van Caux, uit te stellen. De opgeroepen reservisten zullen echter onder de wapenen blijven. Voor den eersten keer sedert het zomerreces is het kabinet vanochtend in Downingstreet bijeengekomen. Het doel der vergadering is in de eerste plaats alle leden van het kabinet in staat te stellen den toestand te bezien in het licht der laatste berichten uit het buitenland. Zeer groote beteekenis kent men toe aan de door Hitier vanavond uit te spreken redevoering. In den loop der week zullen nog meer kabinets zittingen worden gehouden. Reuter meldt uit Keulen, dat Zondag aan beide oevers van den Rijn talrijke troe penbewegingen hebben plaats gehad. In bijna alle richtingen en vooral in het Saargebied heeft men dit in de afge- loopen week kunnen opmerken liepen nog laat treinen. Wat den rechter Rijnoever betreft is men de meening toegedaan, dat daar een groote troepenmacht, en in het bijzonder zware artillerie, wordt samenge trokken. Stand op Maandag 1 uur n.m.: 763.8 Vorige stand: 763.5 De Britsche ministers hebben Zondag herhaaldelijk, soms uren achter een, geconfereerd. Ook Eden en de Amerikaansche ambassadeur Kennedy bevonden zich gisteren op het ministerie van Buitenlandsche Zaken. De Britsche ambassadeur Neville Henderson heeft gisteren een vrij langdurig onderhoud gehad met von Neurath, die lid is van den Ge heimen Raad. De Britsche regeering heeft Berlijn laten weten, dat Groot- Brittannië niet buiten een algemeen conflict kan blijven, als Frankrijks integriteit zou kunnen worden bedreigd. Hedenmorgen is het geheele Britsche kabinet in Downingstreet bij eengekomen. Met groote spanning wacht heel de wereld op de rede, welke Hitier hedenavond te 8.40 Amst. tijd zal houden. Te Neurenberg gaan op het oogenblik de wildste geruchten. De leiders van de Sudeten-Duitsche partij in Tsjecho-Slowakije te Praag bijeen. Van links naar rechts: dr. Sebekovsky, dr. Schicketunz, dr. Peters, Ernst Kundt, Alfred Rosche Bij uitstek bevoegde Hritsche kringen, die alleszins in staat zijn, het standpunt van hun Tand uiteen te zetten, hebben Zondagavond voor de vertegenwoordigers van de pers com mentaar geleverd op den internationalen toe stand en de houding van Engeland te dien aanzien. Men kan aannemen, dat deze verkla ringen volkomen de inzichten van de Britsche regeering vertegenwoordigen. De Britsche regeering, aldus werd verklaard, is er zich van bewust, dat de Tsjecho-Slowaak- sche kwestie het uitgangspunt voor een gewa pend conflict zou kunnen zijn, doch zij gelooft hog steeds, dat het mogelijk is, dit vraagstuk met vreedzame middelen op te lossen. Het is volgens bedoelde kringen van het grootste be lang, dat de onderhandelingen voortduren. Niets zou rechtvaardigen, dat de onderhande lingen worden afgebroken om plaats te maken voor een krachtdadiger oplossing. Zoolang Runciman te Praag blijft, ziet men geen en kele reden waarom geen oplossing zou worden gevonden. Het feit, dat zich nieuwe moeilijk heden zouden kunnen voordoen, zou geen re- hen zijn, het bemiddelingswerk niet voort te setten: Dit is de meening van de Britsche re geering en die van alle andere. Voorts verklaart men, dat Enge land niet afzijdig zou kunnen blij ven in een algemeen conflict, waarin de integriteit van Frankrijk zou wor den bedreigd. Het is van het groot ste belang, dat de Duitsche regeering niet meent tegen Tsjecho-Slowakije ongestraft een snellen en met succes bekroonden veldtocht te kunnen be ginnen, zonder te moeten vreezen voor inmenging van Frankrijk en zelfs van Engeland. Tenslotte verklaart men, dat de regeering der Vereenigde Staten voortdurend volledig door de Britsche regeering van de ontwikke ling van den toestand op de hoogte is gehou den. Het is ook te dien ehtde, dat de Ameri kaansche ambassadeur Zondagmiddag door Ralifax ontvangen is en vervolgens een lang durig onderhoud met Chamberlain heeft ge had. Reuter meldt uit Neurenberg: In de afgeloopen zes en dertig uur is de stemming zoo wild geworden, dat zij niet meer de stem der natie of van de regee- ringskringen weergeeft. Bij afwezigheid van officieele richtlijnen uit den Deutschen Hof geven de Duitsche autoriteiten en journa listen zich aan wilde speculaties over. Eenigen verklaren, dat een overeenkomst met de Tsjechen onmogelijk is en een oorlog niet meer valt te vermijden, terwijl anderen beweren, dat een oorlog onmoge lijk is. Voor de meeste Duitschers is de Britsche houding nog steeds niet te gelooven. De gisteravond uitgegeven verklaring over de ®ritsche politiek is tot nu toe nog niet in de Duitsche bladen gepubliceerd, hoewel zij gis- avond wel door den voor het buitenland be emden dienst van het Duitsche Nieuws-Bureau "ferd verspreid. MOSKOU, 12 Sept. (Havas). Hoewel de berichten dienaangaande zeer schaarsch zijn, schijnt het wel, dat aan de westelijke grenzen der Sovjet-Unie belangrijke militaire voorbe reidingen zijn getroffen. Na de aansluiting van Oostenrijk bij Düitschland werden de militaire districten Kiew en Wit-Rusland tot speciale districtengemaakt. Thans wordt de nieuwe lichting opgeroepen, terwijl de oudere niet voor den 20en September naar huis zullen worden gezonden. De gewone herfstmanoeuvres in deze districten zijn zoo juist geëindigd evenals die in het district Moskou en er trekken groote ge motoriseerde troepenafdeelingen langs de wegen. Na de kabinetszitting van vandaag zal Lord Delawarr zich per vliegtuig naar Genève bege ven, waar hij ongetwijfeld aan de Hooge Com missarissen der Dominions verslag zal uitbren gen. De spanning in Europa. Belangstelling rond het Ministerie van Buitenlandsche Zaken te Londen, waar de ministers in conferentie over het Tsjecho-Slowaaksche Als voorzorgsmaatregel heeft de politie vandaag Downingstreet voor het gewone publiek afgesloten. Lord Runciman, die sedert Vrijdagavond op het slot van graaf Czernin te Petersburg aan den weg KarlsbadPraag vertoeft, heeft Zon dagmiddag een delegatie van de Sudeten-Duit sche partij onder leiding van den afgevaardigde, Wollner, ontvangen. Wollner zette de grieven der Sudeten-Duitschers uiteen en besloot met de woordfin „wij schenken aan de Tsjechische beloften geen geloof meer. Wij vertrouwen op uw lordschap, dat u alles wat in uw vermogen is, doen zult, opdat ons recht gedaan wordt". Runciman liet door een tolk verklaren, dat hij met de grootste belangstelling kennis had genomen van de onder zijn aandacht gebrachte gevallen van onrecht en het meegebrachte actenmateriaal zou bestudeeren. Hij verzocht echter wel in het oog te willen houden, dat hij niet almachtig is. Een uit duizenden menschen bestaande menigte, die voor het slot wachtte riep in spreekkoor: „Wij willen autonomie hebben." Toen lord Runciman met zijn vrouw en Wollner op het terras verscheen kwam er geen einde aan het gejuich. Voortdurend riep de menigte: „Beste lord, maak ons vrij van Tsjecho-Slowakije". Runciman liet Wollner aan de menigte dank zeggen voor haar komst en verklaren, dat hij hoopte, de diepe kloof die beide naties scheidt, te overbruggen. Uit de menigte weerklonk de roep „volksstemming". In het lEngelsch sprak Runciman ten slotte nog de volgende woorden, die door graaf Czernin in het Duitsch werden vertaald. „Mijn beste Duitsche mannen en vrouwen, gij leeft hier in een wonderschoon land, zeker een der mooiste op aarde. Moge God dit schoone land den vrede schenken." De menigte brak hierop spontaan in ge juich uit. zameld op het marktplein te Mohelnice. De menigte schreeuwde „één rijk, één volk, één Führer" en zong het Horst Wessellied en het Deutschland über alles. De politie werd door de betoogers aangevallen. Te Jablonec hebben twee duizend manifes tanten heropening van een door de autoritei ten gesloten bioscooptheater geëischt. Na een toespraak van een partijleider gingen de be toogers uiteen. Eenige uren later kwamen hon derden Henleinisten te Wimpiek bijeen om vrij lating van een politiek gedetineerde te vor deren. Ook hier ging men uiteen na een toe spraak van een leider. Te Liberec heeft zich gisteren een incident afgespeeld, waarover het politierapport de vol gende bijzonderheden verstrekt: Des avonds tusschen 5 en 6 uur verzamelden zich 2.000 Sudeten-Duitschers op een plein, waar, naar men zeide, Henlein zou komen spre ken. De politie, die trachtte het verkeer voor opstopping te behoeden, werd ontvangen met steenen en met kreten als: „weg met de Tsje chische politie." Acht politiebeambten werden gewond en twee hunner moesten in een zie kenhuis worden opgenomen. Vier betoogers zijn aan een verhoor onderworpen. BERN, 12 Sept. (D.N.B.) Het federale departement voor militaire aangelegenhe den deelt mede: „Steunende op een mach tiging van den bondsraad heeft het fede rale departement voor militaire aangelegen heden bepaald, dat vandaag, 12 September, als voorzorgsmaatregel de mijnen moeten worden geladen om eventueel de spoor- en straatwegen aan alle grenzen onbegaanbaar te maken. Zaterdagavond hebben zich drieduizend per sonen, voor het meerendeel Henleinisten, ver- De mijnen worden door de vrijwillige grens- beschermingsafdeelingen bewaakt. De bevol king moet zich aan de door deze afdeelingen gegeven bepalingen onderwerpen. Het is verboden zich op te houden in de buurt waar mijnen zijn geplaatst, deze te fotografee- rén of te teekenen. Het Belgisch dagblad Gazette publiceert het volgend bericht: Men weet, dat de internationale toestand de Belgische regeering heeft genoodzaakt zekere maatregelen te nemen, welke slechts beschouwd kunnen worden als onmisbare voorzorgen en niet als militaire besluiten, welke de bevolking zouden kunnen veront rusten. Om deze reden hebben aan de Duitsch-Bel- gische grens verscheidene troepenbewegingen plaats gevonden, hieruit bestaande, dat in den nacht van Zaterdag op Zondag artillerieafdee- lingen, die te Elsenborn in kwartier lagen, naar hun garnizoenen zijn teruggezonden. De bereden artillerie uit Luik heeft des nachts 60 K.M. afgelegd. De carabiniers uit Eupen §n Malmédy waren Zondag den geheelen dag ge consigneerd. Tenslotte zijn de brigades van de rijkswacht, die langs de grens zijn gelegen, even eens krachtig versterkt, niet om, zooals was ge zegd den uittocht van joden uit Düitschland tegen te gaan, doch als militaire maatregel, welke, naar het blad herhaalt, slechts als voor zorg bedoeld is. 1 FRONT AAN DE EBRO, 12 Sept. (Havas.) Naar de meening van het groote hoofdkwartier van Franco is het linksche leger in Catalonië thans verslagen, zoo al niet vernietigd. De woordvoerder van het opperbevel heeft aan den correspondent van Havas verklaard: „het rechtsche leger heeft niet zijn beste troepen en het gros van zijn artillerie en zijn lucht macht in den sector van de Ebro in den strijd geworpen, alleen met het doel den zak, die de frontlijn vormt, kleiner te maken, doch wel in de hoop, de strijdkrachten van den vijand te vernietigen. Onze zwaarbevochten zege der laatste dagen zal eerlang vrucht afwerpen. De linksche le gers zijn aan het einde hunner krachten. Dit resultaat maakt op de openbare meening min der indruk dan de verovering van een groote stad, doch het belang er van is overwegend."

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1