Het probleem van Tsjecho-
Slowakije
w;
M
Mogelijkheden en
onmogelijkheden
BREEMEN
Op de 100.000
BREDERODE-DUIN
De incidenten in
T s j echo-Slo waki j e
MARKTEN
DONDERDAG 15 SEPTEMBER 1938
NOC TOT 1 OCTOBER KUNT U
BIJ ONS UW BRANDSTOFFEN TEGEN
ZOMERPRIJZEN BESTELLEN
VAN
HAARLEM telef 10070
HEEMSTEDE telef 29280
VETGEHALTE VAN DE MELK
atbeteekent het lijden in den
tijd, vergeleken bij het geluk in de
eeuwigheid?
DE PRIJS DER LOTEN
BEDRAAGT EEN GULDEN
eer dan ooit eischt de tijd van
ons edelmoedigheid. Bedenk, dat
God zich in edelmoedigheid niet
laat overtreffen.
KWALITEIT EN PRIJZEN DER
EDAMMER KAAS
SCHOENEN VAN SMIT
Smeer-apparaat sprong
uit elkaar
GEBRUIK VAN BEDRIJFS-
WATER
De nobelprijzen voor
het jaar 1938
VOETBAL
K.F.C.-elftal
WIELRENNEN
DE RONDE VAN ASSENDELFT
BESTRIJDING VAN KOOL
RUPSEN
DAMMEN
Simultaanseance te Heemskerk
R1JKSVISCHAFSLAG
STAAT VAN BESOMMINGEN
Nog altijd kookt de Tsjechoslowaak-
sche ketel, maar nog altijd, ook na
Hitler's brandrede, kookt hij niet
over. Is er nog tijd voor een ontleding van
de Tsjechoslowaaksche puzzle? Het schijnt
van wel, als men bedenkt, dat de Britsche
„Times" het een week geleden nog niet te
laat (of te vroeg) achtte een proefballon
te lanceeren omtrent het „afschillen" van
den Sudetenbolster van de Tsjechische
kern, en dat de „Temps" eergisteren, dus
op den dag van Hitler's rede zelf, een even
verwonderlijke als vage opmerking ten
beste gaf over „geheel nieuwe methoden",
waarmee men, als alles mislukte, óók nog
eens een oplossing kon probeeren.
Hoofdacteur in het geding is de Tsjecho
slowaaksche staat, twintig jaar geleden iet
wat willekeurig uit den na-oorlogschen
baaierd geformeerd. Men zegt, dat Masaryk
moeite had, en er ook niet in slaagde, zich
alle stukken land van het lijf te houden,
die de confereerende overwinnaars hem
wilden aanleunen. Hoe dan ook, deze staat
begon onder Tsjechische leiding een opge
wekt leven, waarvan de leiding zelf na
twintig jaren nog allerminst moe is. Dat
de Tsjechen, het „staatsvolk", het nieuwe
staatsbestel niet tot een aangename woon
stee wisten te maken voor de met hen ver
bonden minderheden, en met name voor de
Sudeten-Duitschers, was ten deele hun
fout, ten deele gevolg van algemeene om
standigheden. Het zelfbewustzijn van dit
bevrijde volk, dat nu eens aan de beurt
kwam om zich tegenover het vroegere
„staatsvolk" te laten gelden; strategische
belangen, die de grensstreek zoo weinig
mogelijk inviteerend voor een eventueelen
aanvaller wenschten te maken; economische
factoren als het verlies van vroeger afzet
gebied voor de Sudeten-industrieën en de
vestiging van nieuwe industrieën bij voor
keur in het Tsjechische landsdeel speelden
daarbij o.a. een rol.
Toen Hitler in Duitschland aan de macht
kwam, konden de Sudeten-Duitschers met
zijn steun een strijdbare organisatie op
bouwen, die het Sudetenland met separa
tisme en verzetsgeest vulde als een bom;
op het oogenblik, dat hij Oostenrijk an
nexeerde, begon de lont te branden.
Twintig jaren na Versailles verkeert
Europa weer in onrust en algemeen brand
gevaar. Wanneer men de conferentie van
Versailles vergelijkt met het Weener Con
gres, dat na de Napoleontische oorlogen
den baaierd ordende, ziet men, dat het
toenmalige werk, zoo vaak veroordeeld, het
toch vijfmaal zoo lang uithield als dat van
honderd jaar later. Het was blijkbaar niet
alleen „dansen", wat men te Weenen beter
verstond dan in Versailles.
Welke kansen bestaan er vandaag nog
voor een demonteering van de bom?
De Tsjechische regeering wil
autonomie geven aan de Sudeten-Duit
schers en de andere minderheden. Maar zij
stelt aan deze autonomie twee grenzen.
Op de eerste plaats zal het autonome
Duitsche gebied de rechten van een demo
cratische grondwet moeten eerbiedigen
Met andere woorden, Praag meent niet te
kunnen goedvinden dat er binnen de gren
zen van den Tsjecho-Slowaakschen staat
een kleine dictatuur-staat gevormd wordt,
compleet met stormafdeelingen, concentra
tiekampen, jodenwetten en wat dies meer
zij. Op de tweede plaats zal de buitenland -
sche politiek van Tsjecho-Slowakije niet
door de autonomie der minderheden mogen
worden beïnvloed.
Is het eerste punt een vraag van binnen-
landsche politiek van Tsjecho-Slowakije, in
het tweede spreken door den mond van
Praag groote mogendheden, Rusland,
Frankrijk, Engeland. Voor hen is Tsjecho-
Slowakije ce barrière tegen den Duitschen
invloed naar het Oosten en den Balkan.
Komt Duitschland over die barrière heen,
zoo meenen zij, dan ligt de weg open naar
een Duitsche hegemonie over al de kleinere
staten in die zone.
De vraag is echter, of ook een beperkte
autonomie der Sudeten-Duitschers binnen
den Tsjecho-Slowaakschen staat zich niet
op den duur in die richting zal uitwerken.
Velen zijn geneigd aan te nemen, dat die
autonomie, in breedere of engere mate toe
gekend, slechts den eersten stap op den
weg naar een volledige afscheiding kan be-
teekenen, zoolang de groot-Dultsche mag
neet haar huidige aantrekkingskracht be
houdt. Maar omgekeerd kan men ook van
meening zijn, dat zulk een autonomie, juist
als zij vrede-brengend zou werken, de in
leiding zou kunnen vormen van een ver
standhouding tusschen Berlijn en Praag,
welke dit laatste centrum geleidelijk, hall
door druk, half door geschenken, uit de
verkleefdheid met de zoog. groote demo
cratieën zou losweeken.
Het is blijkbaar ook daarom, dat som
mige halfluide Britsche stemmen aan eer.
„afschillen" van het Sudetengebied de voor
keur gaven, omdat een „mossel zonder
schelp", zooals onze Geneefsche correspon
dent zich heden uitdrukt, toch nog te ver
kiezen is boven een totaal verlies.
Hoe dit zij, de Sudeten-Duitschers ach
ten de beperking van hun autonomie weer
niet aanvaardbaar, inzooverre deze in strijd
zou komen met hun vrijheid, om de ideo
logie van hun stamvolk aan te hangen. Die
ideologie vordert immers niet alleen een
„volksche" politiek in het binnenland, maar
verzet zich ook in de buitenlandsche poli
tiek tegen een samengaan van den staat,
waartoe de autonome Sudeten toch zouden
blijven behooren, met bijv. het bolsjewisti
sche Rusland, of zelfs met de „groote de
mocratieën".
Tegen het „afschillen'' dat nu bepleit
wordt op grond van het zelfde beginsel der
zelfbestemming, waaraan Tsjecho-Slowa
kije zijn ontstaan dankte verzet zich op
de eerste plaats de Tsjecho-Slowaaksche
staat, die terecht voor zijn eigen bestaan
opkomt. De leuze van zelfbeschikking bij
volksstemming, destijds door de democra
tieën uitgevonden en nu door Hitier uitge
speeld, is anti-historisch. Zij kan immers
in het oneindige herhaald worden en tel
kens weer den groei van historische samen
hangen verbreken. De overwinnaars van
1918 hebben haar toegepast en de eeuwen
oude Dubbelmonarchie ermee uiteengesple
ten: de kwade gevolgen zijn nog lang niet
aan hun end. Nu richt die leuze zich tegen
het twintigjarige Tsjecho-Slowakije. En
morgen tegen wie?
Een andere vraag is echter, of Duitsch
land zelf bij een aansluiting van het Sude
tengebied uitsluitend baat zou vinden. Ideo
logisch zou die nieuwe „Anschluss" inder
daad een nieuwe, zuivere triomf voor het
al-Duitsche nazisme zijn. Maar in de sferen
der buitenlandsche politiek zou zij, zooals
boven reeds werd aangeduid, ook het ver
lies van een balkon c« het Oosten, een
handvat voor de aanwending van Duitsch-
iands macht beteekenen. Waartegenover
weer staat, dat een ontmanteld Tsjecho-
Slowakije door het verlies fan zijn noorde
lijken defensie-gordel voorloopig een strate
gisch „weekdier" aan Duitschlands grens
zou zijn.
In elk geval heeft Hitier tot nu toe niet
uitdrukkelijk op een afscheiding aange
drongen, maar veeleer van het recht der
Sudeten-Duitschers „in Tsjecho-Slowakije"
gesproken.
Welke de houding der „groote demo
cratieën" tegenover een eventueele
afscheiding is, is heden ondanks alle
berichten dienaangaande nog geenszins
volkomen duidelijk. Het criterium, dat En
geland voor zijn houding heeft gesteld,
schijnt eerder formeel dan materieel te
zijn. „Geweld" van Duitsche zijde, dus een
aanval van Duitsche troepen, zou naar alle
waarschijnlijkheid door een gewapende
tegenactie van Frankrijk èn Engeland ge
volgd worden. Maar althans Engeland heeft
zich niet aan eenige beperking vastgelegd,
wat een „vreedzame'' demonteering van de
bom betreft. En geruchten willen, dat het
vooral Runciman is geweest, die deze Brit
sche scepsis heeft teweeggebracht. De Brit
sche verloskundige, die met zijn assistenten
naar het Praagsche kraambed gestuurd
werd om een accoord ter wereld te helpen
brengen, zou door de kennismaking met het
Sudeten-vraagstuk, tot nu toe in Europa
nauwelijks gekend, tot de overtuiging ge
komen zijn, met een hopeloos geval te doen
te hebben, en die meening ook aan zijn
Londensche vrienden hebben gesugge
reerd. Als dat zoo is, zouden de Tsjechen
dus, toen zij Runciman verheugd begroet
ten, „den bok tot tuinman" hebben ge
maakt.
Eindeloos en verbijsterend wordt
echter het uitzicht, wanneer men de
afscheiding van de Duitsche minder
heid uit Tsjecho-Slowakije als een
concrete mogelijkheid onder de oogen ziet.
Want de minderheden in dat deel van
Europa, niet alleen in Tsjecho-Slowakije,
zijn talrijk als de zandkorrels aan het
strand. Ons buitenlandsch overzicht somt
er eenige op.
„Het feit, dat men zich plotseling voor
een Europeesch vraagstuk gesteld ziet
schreef de Temps eergisteren terwijl het
er tot nu toe slechts om ging, een locale
crisis te ontknoopen, zou tot gevolg heb
ben de opening, met nieuwe methoden,
van een debat van geheel andere strekking,
en de dingen plaatsen op een plan, dat zeer
verschilt van dat, waarop zij zich tot nu toe
afspeelden."
Dat de Europeesche politici dit vraag
stuk Maandag 1.1. „plotseling" zouden heb
ben ontdekt, is niet bepaald 'n getuigschrift
van intelligentie, temeer, waar zij dit ei
twintig jaar geleden zelf hebben gelegd.
Duidt de geheimzinnige taal van de
„Temps" echter op een Europeesche confe
rentie of iets dergelijks, die over de „her
ziening der verdragen'' zou gaan spreken?
Men moet vreezen, dat dit recept, althans
voor de Tsjecho-Slowaaksche keuken, te
laat komt, nu de vlam al in de pan is.
Sobriëtas-bedevaart naar Heiloo
De traditie getrouw zal Zondag 18 September
de jaarlijksche bedevaart van katholieke drank
bestrijders in Noordholland naar het Heiligdom
van O. L. Vrouw ter Nood te Heiloo worden
gehouden. De geestelijke leider zal zijn pater
Aug. de Hart O.F.M., rector van het klooster
te Nieuwe-Niedorp. De Hoogmis zal te 10.43
uur worden opgedragen, waaronder zang van
het bedevaartkoor o. 1. v. Mej. Engelke, Am
sterdam; organist de heer Twisk uit Uitgeest.
Het programma vermeldt voorts een plechtigen
Kruisweg met muzikale begeleiding, een plech
tig Lof met H. Sacramentsprocessie, even
eens met muzikale begeleiding van het plaatse
lijk harmoniecorps.
De commissie verwacht vanzelfsprekend alle
Sobriëtasmenschen uit Noordholland en daar
buiten, maar elke andere belangstellende Ma-
riavereerder/ster is van ganscher harte welkom.
Redelijke zekerheid der genomen
monsters
In zijn jaarverslag over 1936 had de Rijks-
zuivelconsulent voor Noordholland reeds gewe
zen op de belangrijkheid der vraag: „hoe krijgt
de boer de zekerheid, dat het genoteerde vet
gehalte ook het werkelijke vetgehalte van zijn
geleverde melk is?"
Deze kwestie is nog altijd actueel in verband
met de betaling der melk volgens een overeen
gekomen vetprijs en bij de verdeeling van het
beschikbare melkgeld aan coöp. fabrieken; maar
ook om onjuiste gegevens omtrent betaaide
melkvetprijzen te voorkomen, die aanleiding
geven tot ongelukkige verhoudingen tusschen
de fabrieken onderling.
Ook gedurende het jaar 1937 is herhaaldelijk
gebleken, dat het gemis aan een redelijke ze
kerheid, dat de zaak in orde is, nogal eens
door de melkleveranciers wordt gevoeld.
Er werden nu en dan melkmonsters door vee
houders gezonden om het hier gevonden vet
gehalte te vergelijken met de uitkomst van den
fabriekscontroleur.
Natuurlijk behooren die uitkomsten overeen
te komen en dat is dan ook doorgaans het ge
val, doch dit zegt nog niet, dat het genoteerde
wekelijksche vetgehalte ook inderdaad het wer
kelijke is.
Om dit als een steekproef na te gaan, moet
de veehouder strikt volgens de instructies van
het consulentschap minstens 14 maal een mon
ster melk nemen; dit schrikt sommigen af en
men laat het erbij.
Eenmaal is het gebeurd met het volgende re
sultaat: volgens het onderzoek van de 14 mon
sters avond- en morgenmelk, in de tweede helft
van September 1937 door den veehouder zelf
genomen, welker vetgehalten een alleszins be
trouwbaar beeld ter beoordeeling der monster
neming gaven, berekende het consulentschap
voor zijn weekleverentie een vetgehalte van
3,78 pet. De melkmonsters waren met 1 pet.
k'aliumbichromaatoplossing verdund.
waagt U een kans bij de Staats
loterij. Nog grooter is uw kans
om winnaar te worden van de
schitterende Chevrolet, waaide
2200.de hoofdprijs der
verloting ten bate van
want bij de Staatsloterij worden
21000 loten uitgegeven; bij de
verloting voor Brederodeduin
slechts 20.000 loten.
En boven alles:
U STEUNT EEN NOBEL DOEL!
N.B. Deze hoofdprijs wordt desge-
wenscht door den leverancier terug
gekocht tegen 80% der waarde.
Loten worden franco toegezonden na
overschrijving op de postrekening der
Haarl. Ver. t. bestr. der tuberculose,
No. 119600.
(Verloting goedgek. bij Min.
besl. van 9 Juni '38, No. 1184)
Volgens het melkbriefje leverde de veehou
der gedurende die week 1388 K.G. melk met
een vetgehalte van 3.50 pet. Wanneer de uit
komst van het consulentschap tot op 3,75 pet.
naar beneden wordt afgerond, blijft er een
verschil van pet., overeenkomende met 3.47
K.G. melkvet.
De directeur van een zuivelfabriek vermoed
de, dat een leverancier schapenmelk aan de
melk toevoegde; de samenstelling (S.G. 32.0 en
3.90 pet. vet) wezen wel in die richting. Het
feit werd door de politie geconstateerd.
Het oordeel van den Rijks-
zuivelconsulent
Nadat de Rijkszuivelconsulent voor Noord
holland in zijn jaarverslag! over 1937 een aan
tal kaas-gebreken geconstateerd heeft en aan
gegeven heeft welke middelen ter verbetering hij
na onderzoek heeft aanbevolen, verklaart hij, dat
de melkeommissie zich wederom mocht verheu
gen in een toenemende belangstelling van de
veehouders. De commissie is een onmisbare in
stelling geworden, die thans ook in het zuide
lijk gedeelte der provincie in het consumptie-
melkgebied van Amsterdam meer en meer
waardeering Vindt en daar nog veel nuttig werk
kan doen.
Er zijn in 1937 21 cursussen tot stand geko
men met 24 groepen; ook zijn nog 3 groepen
melkers van 2 cursussen, welke in 1936 gedeel
telijk zijn gegeven, afgewerkt en geëxamineerd.
In het geheel zijn 116 mannelijke personen en
35 meisjes geëxamineerd, van wie 99 jongens en
34 meisjes het getuigschrift ontvingen, samen
133 gediplomeerden; dus 88 pCt. is geslaagd.
In het geheel heeft de commissie thans 720
getuigschriften uitgereikt.
Wat de kwaliteit van de Edammerkaas be
treft, deze was in 1937 normaal, terwijl de
marktprijs van de Edammerkaas 40 plus min
der laag was dan in 1936.
In de eerste 6 weken was er geen verschil
van beteekenis; in de tweede helft van Febru
ari waren de prijzen 2,hooger dan in het
voorafgaande jaar, begin Maart zelfs 4,
daarna volgde een viertal weken zonder ver
schil. Van half April tot half Juni was de no
teering 1,a 2,lager dan in 1936, toen
kwamen weer 6 weken met ongeveer overeen
komstige prijzen. In Augustus en September
waren ze echter 2,— a 4,— hooger dan het
jaar te voren, en in de laatste 3 maanden be
droeg dit verschil zelfs 5,a 6,
De hoogste marktprijs was in het eerste
kwartaal ongeveer 20,alleen in de eerste
helft van Maart enkele guldens hooger. In het
tweede kwartaal bedroeg deze noteering 17,
met een stijging in de laatste paar weken tot
20,welke zich in het derde kwartaal voort
zette, en zich handhaafde op een gemiddelde
van ongeveer 23,deze prijs gold ook voor
het vierde kwartaal. Het hoogste punt (f 25.
werd in de eerste helft van October bereikt.
Zooals gewoonlijk was ook nu in Mei, Juni en
Juli de prijs van de hooggekleurde, z.g. roode
Commissiekaas 2,— a 5,— hooger dan die
van de kleine Edammers; in het najaar waren
de noteeringen echter ongeveer gelijk.
Zoowel Duitschers als Tsjechen
onder de slachtoffers
PRAAG, 15 Sept. (Ceteka). De incidenten
van gisteren, aldus het Tsjecho-Slowaaksche
persbureau, zijn vandaag bijna volkomen geli
quideerd.
Betreffende de opstandige actie in eenige
hotels te Cheb (Eger), wordt medegedeeld, dat
er in totaal zes dooden zijn. Bij een benzine
pomp kwamen om het leven een agent van
politie en 'n spoorwegbeambte, beiden Tsjechen,
alsmede de chef van het pompstation, van
Duitsche nationaliteit en de chauffeur van de
„Egerer Zeitung". Alle lijken hadden het gelaat
gekeerd naar het hotel „Welzel" en waren blijk
baar getroffen door kogels uit het hotel. Onder
een trap werden voorts de lijken van een man
en een vrouw gevonden, die blijkbaar eveneens
door uit het hotel komende kogels gedood wa
ren. Hun identiteit is tot dusver nog niet vast
gesteld. De politie heeft het hotel, waar buiten
het personeel niemand werd aangetroffen, be
zet. De in hotel „Viktoria" gevonden papieren
zullen onderzocht worden.
De rebellen te Schwaderbach hebben zich op
Duitsch gebied in veiligheid gesteld. De gevan
gen genomen Duitsche gendarmes en douane
beambten zijn over de grens gezet. De politie
post van Markthausen, welke door Sudeten-
Duitschers was bezet is zonder moeilijkheden
'ontruimd. De rebellen zijn over de grens ge
gaan.
HEBBEN GOEDE PASVORM EN SNIT
NASSAUSTRAAT 1, hoek Kruisstraat,
Haarlem Telefoon 13490
Maandag is in de garage van de firma Van
Versenöaal te Barneveld een smeer-apparaat
onder luchtdruk uit elkaar gevlogen, waarbij
de 16-jarige bediende Aart van de Pol zeer
ernstig aan het hoofd is gewond. In den afge-
loopen nacht is hij in het St. Elisabeth-zieken-
huis te Amersfoort aan de verwondingen over
leden.
v
De inspecteur van den Arbeid in het district
Arnhem, die belast is met het toezicht op de
naleving van de veiligheidswet, heeft het toe
stel, op verzoek van de politie te Barneveld,
onderzocht. Hierbij is niet gebleken, dat er iets
aan mankeerde. Het ongeval moet te wijten
zijn aan te hooge opvoering van den luchtdruk.
Het apparaat van dit type is gevaarlijk, zooals
den Inspecteur reeds enkele malen in de prak
tijk is gebleken.
Ook in het jaar 1937 zijn door het Rijks-
zuivelconsulentschap voor Noordholland vele
onderzoekingen verricht, om advies te kunnen
geven omtrent de voorziening van boerderijen
en zuivelfabrieken van bedrijfswater. Een on
derzoek ter plaatse, waarbij dan tevens de noo-
dige monsters werden genomen, was in het al
gemeen tevens noodig.
Op een boerderij werd het water uit een
drinkput in den stal gebruikt, die ook nog in
verbinding stond met een sloot. Het diende als
drinkwater voor het vee en boenwater. Het
onderzoek viel ongunstig uit; o. a. was het zout
gehalte tamelijk hoog (1.61 gram keukenzout per
liter), het water bevatte veel coli-bacteriën
Zulk water is altijd bedenkelijk, aangezien het
een wisselende samenstelling heeft en elk
oogenblik nog slechter worden kan.
Een veehouder wenschte een onderzoek van
net nortonwater, bestemd voor drinkwater van
het vee. De pomp stond in den stal. De norton
was r.og maar 10 jaar oud; de ziiigbuis hing in
de nortonbuis, waarvan het koperen boveneind
20 c.M. boven den stalvloer uitstak. Hoewel de
koeien voldoende voer kregen, zagen zij er ma
tig uit en herhaaldelijk hadden zij erg last van
diarrhee.
Bij het bezoek aan de boerderij werden 3
monsters genomen, het eerste direct na aan
komst, het tweede na heel wat water wegge
pompt te hebben en het derde eveneens. Hei
wegstroomende water liet men een doek in een
goot pass ee ren. Het bleek, dat er plantaardige
stukjes meekwamen, wijzende op veen. Het on
derzoek der monsters wees uit, dat niet steeds
hetzelfde soort water werd opgepompt; de
chioriongehalten bedroegen per liter 147 resp.
118 en 105 milligram. Ter vergelijking werd ook
nog een monster genomen uit de gelijksoortige
norton bij den buurman; dit water bevatte 199
milligram Cl. per liter. Dit water maakte den
mdruk, dat het met de wel in orde was. De
koelen hier hielden zich goed.
Veronderstellende, dat het nortonwater op de
eerste boerderij in zuiveren toestand diezelfde
samenstelling had, moest men aannemen, dat
er besmetting plaats vond met water uit de
veenlaag, waardoor het koperen gedeelte van
de norton liep, hetwelk dan een lager Cl.-ge-
n-alte moest hebben.
Daarom is cr voortaan leidingwater aan de
koeien verstrekt. Later is de nortonput ge
sloopt en het bleek inderdaad, dat er in de ko
peren buis groote gaten waren gekomen, waar
door dus drangwater, dat daar wel zeer besmet
n-.oet zijn, mede opgepompt werd
Een veehouder kwam eerst om hulp, nadat ei
een nieuwe norton gemaakt was. De aanleg
bleek heel ondeskundig te zijn geschied. Tegen
öen eisch, dat het zuivere nortonwater op den
weg uit de diepte naar de plaats, waar het ge
bruikt wordt, onbesmet moet blijven, was gru
welijk gezondigd.
Op een boerderij in den polder Schermeer bij
Rustenburg is een nieuwe norton gemaakt. Het
water is afkomstig uit 4 lagen en gaat tot 65
meter diepte. In het vorig jaarverslag wees de
consulent op een paar nortons (in de Weere
Geir.. Hoogwoud, en in de Berkmeer), die water
„even met een voor Noordholland bijzonder laag
zoutgehalte, n.l. 56.8 en 57.8 milligram Cl. per
,iter Het gehalte van het water uit bovenge
noemde bron is slechts 30.4 mg/1.
op hetzelfde erf was ook een oude gasbron
Oit water bevatte 31.4 mg. Cl. per liter, dus
hetzelfde gehalte. Het water uit de nieuwe bron
werd bacteriologisch zuiver bevonden.
Een groote zuivelfabriek heeft een nieuwe
norton van groote capaciteit laten maken. Eerst
was het plan een bron te maken tot op een
diepte van pl.m. 50 M. Door de reeds bestaande
bron, die moest vervallen, was de hydrologische
ioestand tot die diepte bekend. De vraag drong
zich nu op, of door een diepere boring een bron
van grootere capaciteit kon worden verkregen
zonder dat het water in scheikundige samen
stelling achteruitging. Er is een proefboring uit
gevoerd tot 85 meter. Volgens de gevonden
grondlagen kon er van 70 tot op 83 meter, dus
13 M. extra filterlengte verkregen worden. Ei
werd van 80—83 M. een proefpomping uitge
voerd om de kwaliteit van het water na te gaan;
4 monsters, genomen na telkens 45 minuten
flink afgepompt te hebben, bleken dezelfde sa
menstelling te hebben, dus een betrouwbaar
monster te zijn. Het onderzoek viel gunstig uit
zoodat geadviseerd kon worden, de norton tot
83 meter diepte af te werken.
Er is nu een bron verkregen met 2 filters te
zaïnen 49 meter lang, dus met een zeer groote
capaciteit.
Toen de bron eenigen tijd gebruikt was, werd
het water bacteriologisch steriel bevonden.
Voor de Directie van den Wieringermeerpol
der is advies uitgebracht omtrent de geschikt
heid van een terrein voor de oprichting van
een zuivelfabriek, met het oog op het te ver
krijgen bedrijfswater. Daartoe is een proefbo
ring gedaan en werd het water, bij een proef
boring verkregen, onderzocht. Het resultaat is
geweest, dat'het terrein in dit opzicht is goed
gekeurd. Water van uitmuntende samenstel
ling evenwel is daar nergens te verwachten.
STOCKHOLM, 15 September. De Nobel-
stichting heeft zoojuist haar jaarboek voor
1938 gepubliceerd. Er blijkt uit, dat het voor
naamste fonds einde 1937 32.811.120 kronen
heeft bedragen.
De Nobel-prijzen voor 1938 zullen ieder 155.077
kronen (een kroon heeft de waarde van f 0.46)
bedragen.
De volgende instellingen kunnen de prijzen
toewijzen: de academie van wetenschappen
(Vetenskapsakademien), die voor natuurkunde
en scheikunde, de medische faculteit der univer
siteit te Stockholm (het Carolin-instituut), die
voor physiologie en geneeskunde en de Svenska
akademien (Zweedsche academie) die voor let
terkunde. Het Carolininstituut neemt uiterlijk
31 October een beslissing, de academie van we
tenschappen uiterlijk 15 November.
met de ouderwetsche middelen te werken. Stui
ven gaat bovendien veel vlugger, als het ten
minste niet te hard waait. Van derris gaan de
rupsen niet oogenblikkelijk dood. Eerst na eenige
dagen kan men de resultaten vaststellen. Bij
eigen ervaring weet ik echter, dat het een goed
middel is. Men kan derrishoudende middelen
onder verschillende benamingen bij de hande
laren in dergelijke artikelen koopen.
Volledigheidshalve kunnen wij nog wel eens
vertellen, dat de rupsen ook in de natuur ge
lukkig genoeg vijanden hebben. Verschillende
sluipwespen van veelal kleine afmetingen jagen
op de rupsen en daaraan heeft de tuinder in
derdaad een zeer goed hulp. In sommige jaren
gaan aan die parasieten soms wel voor 80 proc.
ten gronde. De bekende hoopjes van lichtgeel
gekleurde coconnetjes van de meest bekende
sluipwesp zijn zeer bekend, doch soms worden ze
aangezien voor vlindereieren. De vlindereieren
zijn echter kleiner en anders van kleur en vorm.
Dat is echter weer een ander hoofdstuk.
Inlichtingen op plantenziektenkundig gebied
worden gratis verstrekt door ondergeteekende.
De ambtenaar van den Plantenziektenkun-
digen dienst,
VAN HERWIJNEN,
St. Pancras.
In K.F.C.-kringen durft men het nog steeds
niet aan de oude spelers, waarvan enkelen aar
dig het veteranenschap beginnen te benaderen,
door jongeren te vervangen. Alleen is In de
voorhoede De Bast als nieuweling opgenomen.
Het K.F.C.-elftal is thans als volgt samen
gesteld:
Klokkemeyer
Wm. Mol M. Hille
Kaayk P. Nieuwenhuizen Bley
v. Wensveen v. 't Kaar De Boer De Bast
Kruyver
Onder groote belangstelling organiseerde de
R. C. Kennemerlanü voor de derde maal de
jaarlijksche Ronde van Assendelft. In renners
kringen bestond voor dezen omloop veel animo,
zoodat een groot aantal deelnemers uit het ge-
heele land aan den start verschenen.
Bij de Nieuwelingen, die in de morgenuren
hun koers reden, bleek Smits uit Rotterdam de
sterkste te zijn met een tijd van 1 uur, 23 min.
er. 16 sec. (vorig jaar won Griffioen uit Diemen
Jn 1 uur, 38 min. en 17 sec.). Des middags ver
trokken de amateurs en onafhankelijken en na
feilen strijd werd hier J. v .d. Stel uit Apel
doorn winnaar met een tijd van 2 uur 24 min.
en 43 sec.
De volledige uitslag luidt als volgt:
Nieuwelingen (60 KM.)1. C. Smits, Rotter
dam (1 uur, 23 min. en 16 sec.). 2. Segaar, Leiden.
3. Ottenbros, Alkmaar. 4. Loos, Amsterdam. 5. J.
v Vliet, Gouda. 6. G. Blauw, Zaandam. 7. P. Ver
schuren, Rotterdam. 8. A. Lodewijks, Rotterdam.
9. Sanou, Amsterdam. 10. Dietvorst, Amsterdam. -
11. Bouman, Haarlem. 12. J. Smit, Hoofddorp.
13. J. Lust, Zaandam. 14. A. Verhagen, Assen
delft.
Amateurs en onafhankelijken (105 K.M.): 1.
J. v. d. Stel, Apeldoorn in 2 uur 24 min. en 43
sec. 2. Zwartepoorten, Amsterdam. 3. Engel,
Amsterdam 4. Luppes, Amsterdam. 5. Demme-
nie, Rotterdam. 6. C. Bakker, Zaandam. 7. Motke,
Amsterdam. 8. Moeke, Weesperkarspel. 9. de
Jong, Rotterdam. 10. Joosen, Made. 11. Rijne-
veld, Haarlem. 12. Kors, Rotterdam. 13. Hordijk.
Rotterdam (onder protest van Bösinger, Amster
dam) 14. Jansen, Amsterdam. 15. Reuter, Am
sterdam. 16. de Groot, Amsterdam.
De binnenkomende vragen geven de beste
aanwijzingen voor wat in de praktijk op een
zeker oogenblik omtrent de ziektebestrijding of
insectenbestrijding het meeste de aandacht
vraagt.
Ook blijkt, dat men omtrent de bestrijding nog
schen last hebben van rupsen in hun kool.
Dok blijkt, dat men omtrent de bestrijding nog
wel voorlichting noodig heeft.
Nu mag het waar zijn, dat de verbouwers van
de grootste oppervlakten juist den minsten last
hebben van koolrupsen, tengevolge van het feit,
dat de rupsen juist veel voorkomen onder den
rook van de dorpen, dicht bij de huizen dus, en
op beschutte plaatsen; dat alles neemt niet weg
dat een klein artikeltje over dat onderwerp niet
van belang ontbloot is.
Dat de rupsen, vooral van de eerste genera
tie, vooral in de buurt van huizen of op be
schutte plaatsen voorkomen, is gemakkelijk te
verklaren, doordat bekend is, dat de poppen
gedeponeerd worden op beschutte plaatsen. Uit
die poppen komen de vlinders, die de eieren
afleggen en het is te begrijpen, dat de vlin
ders de eerste de beste gelegenheid te baat
nemen om eieren te leggen.
Overigens kan men gerust aannamen, dat
die beschutte plaatsen ook nog andere, clima-
tologische, voordeelen bieden.
Rupsen zijn dieren, die aan den kost ko
men door te vreten, zulks in tegenstelling met
vele andere nsecten of insectachtige dieren, zoo
als b.v. luizen, wantsen etc. die hun maag vol
krijgen door te zuigen. Nu is dat voor ons van
belang te weten, omdat wij dan weten, op
welke wijze wij ze bestrijden kunnen. Rupsen
bij kool vreten stukken van het blad en wel
net zoo lang, tot de planten kaal zijn. Dan is
het dus geen koolplant meer, doch een kaal
stelletje bladnerven, die wij niet voor men-
schelijk voedsel aan den man of op de veiling
kunnen brengen.
Zorgen wij nu, dat de bladeren bedekt zijn
met een vergif, dan vreten de rupsen tege
lijk met het blad, ook het vergif naar binnen
en ze gaan dood, zoodra ze een voldoende hoe
veelheid binnen gekregen hebben. Zoo gemak
kelijk gaat dat echter altijd niet. De rupsen
zijn listig en vreten dikwijl niet van vergif
tigde planten en ze vasten dan gewoonweg of
ze zoeken net zoolang, tot ze bladeren gevon
den hebben, waarop geen vergif zit.
In gewoon Nederlandscil komt het er dus
op neer, dat wij de rupsen kunnen bestrijden
door de kool te spuiten met Parijsch groen of
loodarsenaat. Inderdaad kunnen wij dat ook
doen, Parijsch groen wordt gebruikt in een
oplossing van 1 gram per liter water met bij
voeging van 10 gram kalk per liter water,
Parijsch groen is n.l. zuur en daardoor kunnen
de plant enbeschadigd worden, maar boven
dien dient de kalk om Let Parijsch groen zwe
vende te houden en meer te doen hechten.
Deze middelen worden echter vrijwel niet
gebruikt, omdat wij in He derrishoudende mid
delen en vooral de stuifmiddelen zulke uit
nemende rupsenbestrijdingsmiddelen hebben
gekregen, dat het eigenlijk onzin zou zijn nog
Woensdagavond gaf de Belgische kampioen
dammen, de heer K. Bordon, een simultaan-
séance in het clublokaal van D.C.H. te Heems
kerk.
Hier zag de Belgische kampioen zich ge
plaatst tegen 32 borden, en daar ook hier de
strijd in 3 uur beslist moest worden, werd in
een snel tempo gespeeld, zoodat de gemiddelde
duur van iedere partij slechts 6 minuten was.
De heer Bordon won 19 partijen, verloor
partij, tegen A. Peekei, H. Zonneveld, Th. Kloes,
C. Peekei, J. Koper, J. Beentjes en G. Zonne
veld, en speelde 6 partijen remise, tegen Th.
Mulder, J. Vendel, J. Zonneveld, W. de Ruiter,
J. Koper en A. Wentink.
Heden, Donderdagavond is de heer Bordon de
gast van de damclub „Ontwikkeling" te Lisse.
HAARLEM, 14 Sept. Groentenmarkt. Tomaten
614, Heerenboonen 1424, Snljboonen 1422
cent per kist Andijvie 4060, Sla 2555, Spina
zie 3560, Postelein 4060, Zuring 2535 cent,
Uien 1,101.40, Groene kcol 4060, Savoye kod
5075 cent per kist. Bloemkool 1022, Roode
kool 59, Komkommers 37 cent per stuk. Wor
telen 812, Kroten 47, Selderie 37, Peterse
lie 3—6, Prei 512, Kervel 48, Radijs 24, Ra
barber 610 cent per bos.
IJMUIDEN, 15 Sept. Versche visch. Tarbot 80
88 cent. Tong 1.02—1.50, Heilbot 1.10—1.20 pet
kg. Griet 18.00—30, groote Schol 38.00, middel
Schol 32.00—36, Zetschol 20.50—26, kleine Schol
10.50—23, Schar 14.00, groote Schelvisch 25.00—"
36, middel Schelvisch 32.00, kleine middel Schel
visch 7.8030, groote Gullen 14.5017, klein®
Gullen 7.00—17, Wijting 3.40—6.10, Makreel 5.20
—9, versche Haring 1.952.65, kleine middel
Heek 16.00, kleirie Heek 11.00—12 per 50 kg. Ka
beljauw 43.00—82 per 125 kg. Leng 0.75—2.16 V'
stuk.
Versche Haring aangevoerd: 3703 kisten, ö4
kantjes steurharing 6.306.70 per kantje.
van de heden aangekomen
TRAWLERS
Bloemendaal IJm. 71 315 manden 2700.—, Pet
ten IJm. 49 650 manden 4790.—, Haarlem IJm. 9
3800 manden 5250.—, Flamingo IJm. 25 1700
manden 3350.
KOTTER
E. 436 1520.
LOGGERS
K.W. 78 1050—, K.W. 60 460.—, IJm. 201 060.—»
IJm. 204 620—,
WATERSTANDEN TE IJMUIDEN
16 September 7-.56 3.29 8.19
