ST.WILLIBRORDUS
Chamberlain vertrokken
naar Berchtesgaden
De brief van
Mussolini
HENLEIN EISCHT AANSLUITING
BIJ HET DERDE RUK
„Persoonlijke besprekingen tusschen Hitier
en mij kunnen nuttige resultaten
hebben", zegt de Britsche
premier
Proclamatie
uitgevaardigd
Het nieuws van heden
Nj{JAar
sro2?p_gw
nIke%SteuT''
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 15 SEPTEMDER 1938 - AVONDBLAD
N.V. NEDERL.VERZ.MU.
CATHARIJNESINGEL48UTRECHT
DAGBLAD MEI OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 21380
LONDEN, IS Sept. (Reuter). Neville Cham
berlain is hedenmorgen om S.S5 utir (Ned.
tijd) van het vliegveld Heston vertrokken om
zijn historische vlucht naar Duitschland te
aanvaarden.
Om tien minuten over achten is Chamberlain
vanochtend uit Downingstreet vertrokken.
Een geweldige menigte juichte hem toe. Cham
berlain was vergezeld van Sir Horace Wilson
en Strang, den directeur der afdeeling Mid
den Europa van het ministerie van Ruiten-
landsche Zaken.
Op het oogenblik, dat Chamberlain in het
vliegtuig plaats nam, ontving hij uit handen
van Lord Londonderry, die toen juist aan
kwam, een boodschap, waarvan hij glim
lachend kennis nam.
Chamberlain is hedenmiddag te 12.30 uur
te München aangeko men.
Om 4 uur eerste onderhoud
Henderson te München
Belgische ministers
vergaderen
In dit uur van Sudeten-Duit-
schen nood wend ik mij tot u,
Het Duitsche volk en de ge
heele geciviliseerde wereld en
verklaar: Wij willen als vrije
Duitsche menschen leven. Wij
willen weer vrede en arbeid in
ons vaderland. Wij willen in
het Rijk opgenomen worden.
God zegene ons en onzen ge
rechtvaardigden strijd.
Voorzorgsmaatregelen
te Parijs
Tegen luchtaanvallen
De Duce spreekt zich openlijk uit
voor een volksstemming
Aansluiting bij broeder
volken
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Rijkskanselier Hitier op „Berghof" op den Obersalzberg, waar hij
heden Neville Chamberlain zal ontmoeten. Onder een kijkje in
een der gastenkamers
In het Sudeten-Duitsche gebied kwam het tot ernstige onlusten,
zoodat in eenige districten de noodtoestand moest worden afgekon
digd. Vele bewoners namen uit angst de vlucht naar Duitschland
Gematigder houding
der Roethenen
Het WeeriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuï
g
^'IIIIIIIIIIIIIIIjllllllllillllllllillillllllillllllllUlllllllllllllllllHHIillllllil
Voorraden voor het
Roemeensche leger
'V' Gerard
Kleeder
straat 7
Haarie
HUOOIF
«KW.
VERZEKERINGEN TOT ELK BEDRAG
Vertegenwoordigers gevraagd
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen reget 50 et., Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen. Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
De weersomstandigheden zijn niet bijzonder
gunstig voor vliegen en waarschijnlijk zal het
vliegtuig, een der modernste toestellen van de
British Airways, onderweg veel regen ontmoeten.
Het toestel wterdt bestuurd door de piloten
Pelly en Kling van de British Airways.
Aangezien Chamberlain geen Duitsch verstaat
en Hitier geen Engelsch kent, zal Strang aan
Britsche zijde als tolk optreden.
Lord Halifax, Sir Alexander Cadogan, Lord
Brocket, Lord Londonderry en vertegenwoordigers
der Duitsche ambassade te Londen waren aan
wezig bij het vertrek van Chamberlain van het
vliegveld te Heston.
Voor zijn vertrek verklaarde Chamberlain:
Ik vertrek om den Duitschen Rijkskan
selier te ontmoeten, daar de toestand my
zoodanig voorkomt, dat persoonlijke bespre
kingen tusschen hem en mij nuttige resul- -
taten kunnen hebben. Mijn politiek is steeds
geweest te probeeren den vrede te verze
keren en de gereede aanvaarding door den
Fuehrer van mijn voorstel moedigt mij aan
te hopen, dat mijn bezoek aan hem niet
zonder resultaat zal zijn.
De Duitsche zaakgelastigde wenschte
Chamberlain geluk met zijn grootmoèdig
initiatief.
Naar vernomen wordt zal Chamberlain
heden om 4 uur te Berchtesgaden zijn eer
ste onderhoud met Hitier hebben. De be
sprekingen zullen Vrijdag den geheelen dag
worden voortgezet en Zaterdagmorgen zal
de premier naar Engeland terugkeeren.
Bevestigd wordt, dat dit besluit van
Chamberlain is genomen na voorafgaand
overleg met de Fransche regeering en van
ochtend door den ministerraad is goedge
keurd.
De Engelsche ambassadeur Si/ Neville
Henderson is vanochtend uit Berlijn te
München aangekomen, waar hij Chamber
lain zal verwelkomen.
De diplomatieke correspondent van de „Press
Association" schrijft: Men kan onmogelijk voor
uit den duur der besprekingen tusschen Hitier
en Chamberlain schatten. In Londen rekent
men er echter algemeen op, dat zij minstens
tot Zaterdag zullen duren. Zouden zij verschei
dene dagen duren, dan is het waarschijnlijk,
dat behalve het Tsjechische vraagstuk ook an
dere kwesties ter sprake zullen komen, welke
reeds sinds iang op opheldering wachten. In
sommige kringen heeft men zelfs den indruk,
dat in aansluiting op de besprekingen te
Berchtesgaden een nieuw tijdperk van begrip
en goeden wil in de Duitsch-Engelsche betrek
kingen zou kunnen ontstaan.
Onze Parijsche correspondent seint ons he
denmorgen:
Het laat in den avond door de radio en extra
edities der bladen bekend gemaakte sensatio-
neele nieuws, van Chamberlain's vertrek naar
Berchtesgaden is hier door politici, journalisten
en publiek met gevoelens, die ontroering nabij
waren, ontvangen.
Men was er reeds van overtuigd, dat Enge
land besloten was zeer ver te gaan in het belang
van den vrede, maar dezen grandiozen „coup de
théatre" welke nu eens een „coup de théatre"
in het belang van den vrede is, had men niet
verwacht. Wel was men in politieke en jour
nalistieke kripgen reeds min of meer voorbe
reid, vooral na de publicatie in de Temps",
dat een of ander officieel, ingrijpend initiatief
genomen zou worden, waardoor de situatie,
w'elke de laatste 24 uren naar het ergste scheen
af te glijden, geredresseerd zou worden.
Wanneer men nu weten wil, in noeverre
de Fransche regeering aan deze opzienba
rende geste van den Engelschen premier
deel heeft, dan staat slechts de door den
minister-president Daladier afgelegde ver
klaring ten dienste, waarin deze zeide
reeds Dinsdagnamiddag het initiatief te
hebben genomen van een direct en per
soonlijk contact met den Engelschen pre
mier, ten einde met hem de mogelijkheid
te onderzoeken Van een uitzonderlijke
krachtsinspanning', welke zou veroorloven
met Duitschland over de meest doeltreffen
de middelen te beraadslagen, die het Sude-
tengeschil alsnog op minzame wijze zouden
kunnen regelen.
Op zijn eigen, bruuske en gedecideerde wijze,
zoo verklaart men, heeft Chamberlain de aan
vrage van een persoonlijk dringend onderhoud
met den rijkskanselier als vorm van deze uit
zonderlijke procedure gekozen en zijn Fran-
schen collega daarvan op de hoogte gebracht.
Ook Leon Blum betuigt zijn warme en volle
dige instemming er mee.
Des te grooter wordt de geste geacht, omdat
men niet vergeten heeft, hoe Hitler in zijn rede
te Neurenberg zich smalend en bijna beleedi-
gend over de democratieën in het algemeen en
ditmaal over Engeland in het bijzonder uitliet.
Daarom, zoo zegt men, zal de prestige-winst in
het oog der wereld tenslotte voor Chamber
lain grooter zijn dan voor Hitier.
Vrijwel algemeen wordt aangenomen,
dat, wat Chamberlain aan Hitier als uiter
ste concessie zal aanbieden is, de organisa
tie van een plebisciet in het Sudetengebied,
onder internationale controle, waarbij men
zich zal instellen op de volksstemming,
welke eenige jaren geleden in het Saar-
gebied werd gehouden.
Het ochtendblad „Le petit Parisien", dat als
officieus geldt, zegt zulks in zijn commentaar
met evenveel woorden.
Het lijkt geheel onaannemelijk dat, tenzij
Duitschland den oorlog zou verkiezen, de rijks
kanselier niet alles in het werk zal stellen om
nu, in afwachting van het plebisciet, de rust en
de zelfbeheersching in het Sudetengebied te
doen terugkeeren. Van Praag verwacht men,
dat het voor den „amicalen" druk van Parijs en
Londen zal bukken.
Opdat de keus, welke Frankrijk thans
wel gedaan schijnt te hebben, n.l. „tus
schen de meest verschrikkelijke der oor
logen en de meest ondraaglijke der vredes"
waardig is, zal het noodig zijn, dat Duitsch
land, na bij een regeling van het Sudeten-
vraagstuk het onderste uit de kan te heb
ben gekregen, zich loyaal en stipt leent
voor een hechte organisatie van den vrede
en de internationale samenwerking in
Europa. Men spreekt in dit verband reeds
van een later te houden conferentie der
groote Europeesche mogendheden.
BRUSSEL, 14 Sept. (Havas). Gisteravond
is de Belgische ministerraad bijeengekomen.
Volgens het na afloop gepubliceerde communi
qué heeft minister-president Spaak den raad op
de hoogte gesteld van den internationalen toe
stand,
EGER, 15 Sept. (D.N.B.) De leider der
Sudeten-Duitsche partij, Konrad Hcnlein,
vaardigt de. volgende proclamatie uit:
„Mijne volksgenooten.
Als drager van uw vertrouwen en in het be
wustzijn van mijn verantwoordelijkheid stel ik
vOor de geehele openbare meening der wereld
va&t, dat het onderdrukkingssysteem van het
Tsjechische volk met het inzetten van machine
geweren, pantserwagens en tanks tegen het
Weerlooze Sudeten-Duitschtum zijn hoogtepunt
bereikt.
Daardoor heeft het Tsjechische volk voor de
°ogen der geheele wereld laten zien, dat een
Samenleving in een staat definitief onmogelijk
15 geworden.
De ondervindingen van een twintigjarige
heerschappij van geweld en vooral de zware
bloedoffers der laatste dagen verplichten mij te
Verklaren:
1In 1919 werden wij met ont
houding van het ons plechtig toege
zegde recht op zelfbeschikking tegen
onzen wil in den Tsjechischen staat
gedwongen.
2. Zonder ooit te hebben afgezien
Van het recht op zelfbeschikking,
hebben wij onder de zwaarste offers
alles geprobeerd in den Tsjechischen
staat ons bestaan te verzekeren.
3. Alle bemoeiingen het Tsjechi
sche volk en de dragers van zijn ver
antwoordelijkheid te bewegen tot een
eerlijk en rechtvaardig vergelijk, zijn
mislukt door een onverzoenlfjken wil
tot vernietiging.
(Ongecorrigeerd.)
PARIJS, 15 September (A.N.P.). De Parijsche
politie heeft na een conferentie op het ministe
rie van Ovrlog bekend gemaakt, dat met in
gang van vandaag voor alle hulzen te Parijs
zand zal v orden beschikbaar gesteld, dat moet
worden neergelegd op den zolder of de bovenste
verdieping. Een emmer en een schop moeten
by net zand worden geplaatst.
Zooals wij reeds in een deel onzer vorige
editie hebben gemeld heeft Mussolini in de
„Popolo cl' Italia" een open brief aan Runciman
gepubliceerd: -
Wij laten hier de voornaamste passages van
dit schrijven volgen:
„Toen u eenige weken gleden uit Londen
vertrok, om u naar Praag te begeven, had de
wereld geen duidelijk begrip van uw taak, uw
bevoegdheden en uw verantwoordelijkheid. Was
uw missie officieel? Was zy niet-officieel? Dat
alles bleef in een soort Londenschen mist ver
borgen. Was uw taak uitsluitend die van een
bemiddelaar, of zou zij op een gegeven oogen
blik die van een scheidsrechter zijn?
Hoe dat ook zij, u kwam naar Praag met een
staf van medewerkers en de aandacht, der ge
heele wereld was op u gevestigd. Ieder was
gedwongen den ijver te bewonderen, waarmede
gij uw zware taak ter hand naamt. In den
loop der laatste weken hebt u tallooze memo
randa en honderden brieven gelezen, dozijnen
personen ontvangen, met de leiders van alle
nationaliteiten gesproken.
Want men staat hier niet slechts voor
een Duitsch probleem, doch ook voor een
Hongaarsch, een Poolsch, een Slovaaksch
probleem, evenveel problemen als er natio
naliteiten zijn, waarmee men te Versailles
de Benesj-republiek opgeblazen heeft.
Ik ben er van overtuigd, dat u in uw hart
al tot een conclusie bent gekomen: Daar er
geen Tsjechoslovaaksch volk bestaat, kan er
ook geen Tsjechoslovaaksche staat bestaan.
U, mijnheer Runciman, bent niet toevallig
beland in een familie, waar toch nog altijd
een minimum aan hartelijkheid en begrip be
staat, zooals men dat tusschen menschen van
een en hetzelfde bloed kent. Neen. De samen
stellende elementen van de Tjechoslovaaksche
familie zijn van verschillend ras en kunnen el
kaar niei verstaan. Zij zijn niet bezield door een
middelpuntzoekende, maar door een middel
puntvliedende kracht. Slechts door dwang wor
den zij bij elkaar gehouden. Zoodra die dwang
zou ophouden, zouden ook de ontbinding en het
einde van Tsjechoslowakije onafwendbaar en
onweerstaanbaar worden. Te Versailles zou een
nieuw Bohemen een historische naam met
een homogene Tsjechische bevolking geschapen
worden. In plaats daarvan heeft men Tsjecho
slowakije uitgevonden; een ding, dat nooit be
staan heeft, zoodat men een kunstmatigen
staat heeft gesticht, die reeds bij zijn geboorte
alle elementen van zwakte en van onmacht tot
leven in zich verborg.
Ik geloof, mijnheer Runciman, dat u deze si
tuatie letteriyk gevonden hebt, zooals ik ze heb
afgeschilderd. Misschien hebt u zich afge
vraagd, wat u nog te doen stond. (Men heeft
inderdaad van de mogelijkheid van uw terug
keer naar Londen gesproken).
Neen, sinds de rede van Hitler is voor u.
mynheer Runciman, de goede tyd aangebroken.
HENLEIN EISHT AANSLUITING BIJ
DUITSCHLAND.
CHAMBERLAIN TE MüNCHEN AAN
GEKOMEN.
Men is thans te Parijs van meening 'dat
Chamberlain als uiterste concessie een
plebisciet zal aanbieden.
Te Parijs zijn voorzorgsmaatregelen ge
nomen tegen luchtaanvallen.
Arbeidsongeval met doodelijk gevolg te
Barneveld.
De Karimata is van Terschelling ver
trokken.
O
U kunt handelen en iets tot stand brengen wat
geschiedenis zal worden. Thans is' er' geen
tijd meer voor compromissen. Karlsbad is reeds
lang verouderd.
Benesj, de oude parlementaire vos, heeft den
wedloop verloren. U, mijnheer Runciman, moet
eenvoudig aan den heer Benesj de volksstem
ming voorstellen, niet alleen voor de Sudeten-
Duitschers, doch voor alle nationaliteiten, die
haar zullen eischen. Zal Benesj een plebisciet
van de hand wijzen? Dan moet u hem aan het
verstand brengen, dat Engeland zich zevenmaal
bedenken zal, voor het ten oorlog trékt om een
fictieven staat te redden, die ook in zijn geo
grafische samenstelling een afschuwelijk maak
sel is, zoodat men hem steeds weer een blinde
darm- of worststaat noemde. Als Londen zegt,
dat het standvastig blijft, zal niemand het wa
gen zich te roeren. Stel een plebisciet voor.
Hebt u slechts den moed, mynheer Runci
man. Stelt u het plebisciet voor, of, beter ge
zegd, de plebiscieten. Het is een heerlijke en
delicate taak.
Er zijn heele gebieden, waar de volksstem
ming heel eenvoudig zal uitloopen op een
aansluiting bij het broedervolk.
Er zijn echter ook gebieden, waar de ver
schillende rassen sterk vermengd zyn en een
volkomen scheiding niet mogelijk is.
Hier zou het systeem van de z.g. „gelijkge
rechtigde districtsindeeling" of iets dergelijks
toegepast worden. Overigens zou dit geheel en al
bij de democratische traditie passen. Als men
de .'gebieden, waar een volksstemming moet
worden gehouden, heeft vastgesteld, blyft .er
nog over, - het tijdstip, de voorwaarden en de
controle te regelen. Deze controle kan interna
tionaal zijn, zooals dat ook bij de stemming in
het Saargebied gebeurd is.
Voor Italië is het bijna onmogelijk, op
vriendschappelijken voet met Tsjecho-Slo-
wakije te blijven, maar met een toekomstig
Bohemen zou dit zeker mogelijk zijn. Een
nieuwe territoriale constellatie zou aldus een
nieuw evenwicht en nieuwe mogelijkheden
scheppen. En, wat vooral van gewicht is.
Europa zou voor een oorlog gespaard biy-
ven. Millioenen menschen zyn van mee
ning, dat het beslist noodzakelijk is, dit te
verwezenlijken. Grenzen, die met een pen-
nestreek getrokken zijn, kunnen door een
nieuwen pennestreek gewijzigd worden. Een
geheel andere zaak is het echter, wanneer
de grenzen door Gods hand getrokken of
door bloed bezegeld zyn."
PRAAG 15 September. (Havas). Volgens
Lidove Noviny hebben dé Roetheensche autono-
misten be.loten, gezien den toestand, niet aan te
dringen op een directe verwezenlijking van
autonomif in sub Karpatisch Rusland. Zij heb
ben besi ten te wachten totdat de regeering
zelve een concreet plan zal aanbieden.
VERWACHTING: Meest matige Noord-
oostelijke tot Noordelijken of Noordwes- g
tclijken wind, gedeeltelijk bewolkt, weinig g
of geen regen, koude nacht, weinig ver- g
andering in temperatuur overdag.
5 Hoogste barometerstand 777.8 te Valentia g
Laagste barometerstand 727.1 te Vardoe g
Zon op 6.35 - onder 7.16 - Licht op 7.46 s
Maan op nam. 9.51 onder nam. 1.06
17 September L. K.
BOEKAREST 15 Sept. (D. N. B.) De minis
terraad heeft g steravond besloten, het minis
terie voor Nationale Verdediging te machtigen,
alle pakhuizen et industriebedrijven, welke ar
tikelen bevatten tf vervaardigen die voor de
landsverdediging nocdig zijn, van 15 September
af onder militaire ccntröle te plaatsen, tenein
de een overzicht te Vrij gen van de productie
capaciteit der bedr vul, alsmede van de aan
wezige grondstoffen en producten. Deze maat
regel heeft ten doel, de productie van goederen
voor het leger te verhoogën en te bespoedigen.
