Een plebisciet zou niets op
lossen zegt Hodza
Londen zou Praag geadviseerd
toe te geven
f
Britsche en Fransche ministers zouden
afstand van het Sudeten-Duitsch
gebied de beste oplossing
achten
Als tegenprestatie; Parijs en Londen
garandeeren de nieuwe grenzen
Vreeselijk ongeluk
bij Zwolle
QTTGERING 11561
RADIO-REDE VAN DEN
MINISTER-PRESIDENT
WAT ZAL PRAAG THANS
DOEN?
DE SUDETEN-DUITSCHE
VLUCHTELINGEN
Het nieuws van heden
èt
STOOMEN - VERVEN
UW KLEEDING VERZORGT
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1938 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE,
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H cl. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
J
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21386
11 ft
mmmmm
■Rii
Rijkskanselier Hitier vertoeft dikwijls te Bad-Godesberg. Onze foto toont den
Führer tegenover Hotel Dreesen, waar voor de a.s. tweede ontmoeting met
Chamberlain vele kamers zijn gereserveerd
bank zij den uitzonderingstoestand
is het ergste voorkomen
Accoord met Slowaken
en Roethenen
Twee soorten van ver
antwoordelijkheid
Een plebisciet zou niets
oplossen
Een beroep op de burgers
Het Weer,
IIIIIIIIIiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimimi
Chamberlain rekent er op Dinsdag
of Woensdag naar Godesberg
te gaan
Heden ministerraad te
Londen en Parijs
Men zou dus te Londen
overwegen, de thans nog aan
de souvereiniteit van Praag
onderworpen grensdistricten,
waar de Duitsche bevolking
een uitgesproken meerderheid
heeft, naar Duitschland te
doen terugkeeren.
Sneltrein botst tegen petroleum-
tankauto op onbewaakten
overweg
Autobestuurder levend
verbrand
De Paus ontvangt een
aantal cursisten
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Beheerder in Indië
vermoord
Door zijn huisknecht dood
gestoken
De Duitsche minister
Funk naar Turkije
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et, Ingez.
mededeelingen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen. Voor
•to kleine annonces „OmroeDers" rle de rubriek
PRAAG, 19 Sept. (Havas). Minister-
President Hodza heeft gisteren in zijn
radioredevoering verklaard, iedere oplossing
van het Sudeten-Duitsehe vraagstuk door
middel van een volksstemming van de
hand te moeten wijzen.
Hjj sprak als volgt;
„Gij voelt allen, dat wij de meest dramatische
Oogenblikken onzer geschiedenis beleven. Ons
land wordt opnieuw op de gevaarlijkste wijze
bedreigd. Wij doen alles om den vrede te red
den. Nimmer hadden wij meer behoefte dan nu
aan sterkte van hart en geest. Voor andere
landen gaat het er om den vrede te redden.
Voor ons gaat het er bovendien om een waar
dige toekomst voor ons land te verzekeren.
Onze geschiedenis is een gevolg van de po
gingen, welke beoogden een overeenstemming
tusschen Tsjechen en Duitschers te verwezen
lijken.
Onze plicht is thans al het mogelijke te
doen om deze overeenstemming te ver
zekeren. Geheel Europa kent den loop van
onze onderhandelingen met de Duitschers.
Iedereen weet, dat wij, na zeer moeilijke
onderhandelingen een voor beide partijen
aanvaardbare basis hebben gevonden. Doch
toen deed zich een dramatische ommekeer
voor. Een opstand begon. Men beschuldigde
de regeering er van krachtig te zijn opge
treden. Wij wijzen deze beschuldigingen
van de hand. Wij hebben eenvoudig onzen
plicht gedaan. De onderdrukking van een
opstand is geen vervolging. Dank zij den
uitzonderingstoestand slaagden wij er in het
ergste te voorkomen.
De buitengewone maatregelen, door de
regeering genomen, zullen van kracht
blijven, zoolang zij noodig zullen zijn.
Op de politiek der regeering drukken twee
Soorten van verantwoordelijkheid, eenerzijds
bioet het staatsgezag worden verzekerd, ander-
2ijds moet zij zich bewust zijn van alle gevol
gen, welke zouden kunnen voortvloeien uit het
feit, dat de Duitsche kwestie niet is opgelost.
Daarom willen wij onderhandelen.
Het feit, dat de wereld onzen geest van ver
zoening in zekere dingen en onze energie in
Zekere andere zaken waardeert, veroorlooft ons
een krachtige basis te hebben voor onze binnen-
eh buitenlandsche politiek.
Tsjecho-Slowakije komt al zijn plichten na.
Andere landen moeten dat ook doen. De be
dekkingen tusschen Tsjechen en Duitschers
'hoeten geen nieuwe twisten doen ontstaan.
Wij zfjn allen deze meening toegedaan.
Haar, waar een plebisciet dienstig kon zijn,
*erd het gehouden. Indien in Tsjecho-Slowakijè
een volksstemming noodig zou zijn geweest, zou
vredesconferentie er haar toevlucht toe
bebben genomen.
Hodza wees op ondubbelzinnige wijze
ieder denkbeeld van een volksstemming
Van de hand. Hij verklaarde deze oplossing
onaanvaardbaar, daar zü nieuwe proble
men zou kunnen doen ontstaan, analoog
aan de thans bestaande.
Ondanks de weigering van Henlein zich te
Verstaan met de Tsjecho-Slowaaksche regeering
v°or een oplossing der nationaliteiten-kwesties
niettegenstaande de poging tot opstand ver
andert de regeering, welke vastberaden de volle-
pge integriteit van den staat verdedigt, niets
b de politiek, welke zij tot nu toe in overeen
stemming met de nationaliteiten en in het bij-
bder met de Sudeten-Duitschers volgt, een po
litiek, gebaseerd op de laatste regeeringsvoor-
stellen.
Voor deze overeenstemming heeft de regee
ring thans Henlein, noch de gevluchte leiders
noodig, daar de gebeurtenissen bij ons en de
mislukking van den opstand het beste bewijs
leveren, dat de regeering te doen heeft met de
Sudeten-Duitsehe volksmassa, die in haar groo-
te meerderheid overeenstemming en verzoening
der nationaliteiten wenscht.
De regeering zal geen politiek van wraak
noch van vervolging voeren. Zij moet evenwel
haar aandacht gericht houden op de eerbiedi
ging en de handhaving der wet, kalmte en or
de. Op het gebied van de rust en openbare orde
kan zij geen concessies doen, daar slechts in
kalmte en orde de mogelijkheid kan bestaan
een algeheele redelijke overeenstemming te
waarborgen.
Wij zouden er verkeerd aan doen, wanneer
wij, ons met de Duitschers verstaande, de
vraagstukken der binnenlandsche politiek die
zich voordoen, uit het oog zouden verliezen.
Men streeft er naar onzen staat te ondermij
nen. Men wil een paniek in het binnenland
zaaien en men wil aantoonen, dat onze staat
niet in staat is het verband tusschen al zijn
nationale elementen te handhaven.
Daarom is de regeering de onderhandelin
gen begonnen en hoeft den president der repu
bliek een doeltreffende oplossing gevraagd.
De regeering wilde vrede. Anderen wilden-
onrust.
De Slowaaksche oppositie-partij raakte in de
war door in het parlement dezelfde eischen te
stellen als de andere nationaliteiten.
Maar men kan zeggen, dat de verwezenlijking
van autonomie in Slowakije en sub-Karpathisch
Rusland op den goeden weg is. Er moet nog
een stap worden gedaan, opdat een garantie
van trouw dezer beide staten aan de republiek
wordt gegeven. Het zal een opmerkelijk resul
taat zijn te midden van de tegenwoordige
crisis."
De minister-president deed vervolgens een
beroep op de eenheid van alle burgers om
kalmte en de bereidheid zich te verdedigen.
„Slechts hij die in staat is te strijden, kan
aan vrede denken," verklaarde Hodza. „Wij wil
len vrede en vrijheid. Wij gebruiken geen
krachtige woorden en hebben daaraan geen
behoefte. Maar wij hebben de krachten van
geest en hart noodig en die hebben wij."
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiwiiiiiiniMiiiiiiiiiiiijE
VERWACHTING: Meest matige, in het I
EE Noorden tijdelijk wellicht toenemende, Ej
EEE Zuidelijke tot Zuidwestelijken wind, half
tot zwaar bewolkt of betrokken, weinig of EE
geen regen, weinig verandering in tem-
EE peratuur.
Hoogste barometerstand 767.1 te Budapest
Laagste barometerstand 739.1
te Reykjavik EE
Zon op v.m. 6.41 onder n.m. 7.06 uur.
EE Licht op n.m. 7.36. Maan op v.m. 1.01
onder n.m. 4.33. Nieuwe Maan 23 Sept.
▼▼▼▼▼▼▼▼TTTVTTyy
Na de besprekingen, welke Zon
dag tusschen de Britsche en Fran
sche ministers zijn gehouden, werd
het volgende officieele communiqué
uitgegeven
„Na een zeer diepgaande bespre
king van den huidigen internationalen
toestand zijn de Fransche en Britsche
regeeringen tot volkomen overeen
stemming gekomen, wat betreft de
te voeren politiek. Men zal een
vreedzame oplossing van het Tsjecho-
Slowaaksche probleem trachten te
bevorderen. De beide regeeringen
hopen, dat hierdoor een breedere
basis voor overleg verkregen zal
worden in het belang van den
Europeeschen vrede."
Tijdens de Zondag te Londen ge
houden besprekingen tusschen de
Engelsche en Fransche ministers is
men, volgens den specialen corres
pondent van Havas, tot de over
tuiging gekomen, dat het gevaarlijk
zou zijn, de dissidente elementen nog
langer tegen hun zin deel te laten
uitmaken van de Tsjecho-Slowaak
sche gemeenschap.
Naar het oordeel van de verantwoordelijke
Britsche kringen, aldus Havas, zouden deze
rectificatie van de grens en het overbrengen
van de bevolking, dat hieruit zou kunnen voort-
Zanddislributie in. Parijs. Aan alle huizen is een hoeveelheid zand bezorgd, dat bij
luchtaanvallen als bluschmiddel kan worden gebruikt
vloeien, bij voorkeur dienen te geschieden langs
den weg van rechtstreekscheonderhandelingen
onder controle eener internationale commissie,
zonder gebruik te maken van de minder soepele
en minder snelle procedure eener volksstem
ming, die overigens de andere minderheden, o.a.
de Hongaarsche en de Poolsche, ertoe zou kun
nen brengen, op haar beurt eveneens een volks
stemming te eischen.
Hoewel de mogelijkheid van een dergelijke
oplossing, met het oog op de huidige omstan
digheden en het gevaar, dat hierin schuilt, van
Fransche zijde moeilijk kon worden verworpen,
meenden Daladier en Bonnet hun Britsche
collega's er met nadruk op te moeten wijzen,
hoe onrechtvaardig het zou zijn, een dergelijk
offer van de Tsjechische regeering te verlangen,
zonder haar een compensatie te bieden voor
het verlies der natuurlijke grens, die door het
Sudetengebergte wordt gevormd.
De beide Fransche ministers heb
ben den Britschen premier ertoe kun
nen bewegen, zijn collega's in het
Britsche kabinet de noodzakelijkheid
te doen inzien van een internationale
garantie, geldend voor het nieuwe
territoriale statuut.
De onafhankelijkheid van Tsjecho-Slowakije
zou zoodoende voortaan gewaarborgd kunnen
worden door een conventie naar het model
van het verdrag van Locarno, een conventie,
geteekend door de aangrenzende staten
Duitschland, Polen, Hongarije en Roemenië
alsmede door Engeland, Frankrijk en Italië.
Op grond hiervan zou Tsjecho-Slowakije
moeten afzien van de vroeger met Frank
rijk en de Sovjet-Unie aangegane verplich
tingen tot bijstand.
De regeering te Praag zal officieel door Parijs
en Londen op de hoogte gesteld worden van de
opvattingen der beide regeeringen en uitge-
noodigd worden, zoo spoedig mogelijk haar
meening hieromtrent te laten weten. Chamber
lain rekent er namelijk nog steeds op, zich
Dinsdag of op zfjn laatst Woensdag naar
Godesberg te kunnen begeven om opnieuw
Hitier te ontmoeten.
r
De Fransche minister-president Daladier en
de minister van Buitenlandsche Zaken, Bonnet,
waren gisteren te 8.05 van Le Bourget vertrok
ken en arriveerden te 9.26 uur op Croydon. Zij
werden op het vliegveld verwelkomd door
Chamberlain, Lord Halifax en den Franschen
ambassadeur Corbin.
Vrijwel den geheelen dag nebben de Fransche
en Britsche ministers geconfereerd. De Britsche
regeering bood den gasten des middags een
noenmaal aan in het Carlton-hotel.
Daladier en Bonnet vanmorgen zijn van
morgen om 8.20 uur (Britschen tijd) in een
Fransch vliegtuig van Croydon naar Parijs
teruggekeerd. Te 9.40 uur landden zfj op
het vliegveld Le Bourget.
Vandaag zal zoowel het Britsche als het
Fransche kabinet bijeenkomen, om de resul
taten van de gisteren gehouden conferentie te
bespreken.
De beoogde stappen bij de regeering van
Tsjecho-Slowakije zullen pas ondernomen
worden, nadat het Britsche kabinet en de
Fransche ministerraad de Zondagavond in
Londen genomen besluiten zullen hebben
geratificeerd.
BERLIJN, 19 Sept. Het Duitsche Nieuws
bureau meldt, dat volgens de laatste inlichtin
gen het aantal der naar Duitschland gevluchte
Sudeten-Duitschers thans tot 84.000 gestegen
is. De vluchtelingenstroom uit Sudeten-Duitsch-
land is ook Zondag niet verflauwd. Steeds weer
komen in bijna alle grensplaatsen lange stoeten
van vrouwen, kinderen en grijsaards aan. Zfj
deelden volgens het D.N.B. mede, dat de Sude
ten-Duitsehe mannen in gevangenentransporten
naar het binnenland worden vervoerd.
De Sudeten-Duitsehe partij erganiseert voor
de zich in Duitschland bevindende vluchtelin
gen hedenavond 8.30 uur in het tentoonstel
lingspaleis te Dresden een massabetooging,
waarop de afgevaardigden der Sudeten-Duitsehe
partij, Sandner en Dr. Sebekowsky, het woord
zullen voeren.
Duizenden vluchtelingen uit het Sudeten -Duitsche gebied zijn in kampen en
scholen ondergebracht, in afwachting van de oplossing, die door de groote
mogendheden in deze voor Europa zoo gevaarlijke kwestie moet worden gevonden
Hedenmorgen is op den onbe
waakten overweg te Berkum nabij
Zwolle een ontzettend ongeluk ge
beurd, dat den autobestuurder Schip
hof uit de Lindestraat te Zwolle het
leven heeft gekost.
Om ongeveer acht uur bevond S. zich met
een gevulden tankauto van de A.P.C. op weg
van Zwolle in de richting Dalfsen In de nabij
heid van den onbewaakten overweg te Eerkum.
Zooals gewoonlijk wilde S. ook hedenmorgen
stoppen om de gereedstaande petroleumbus van
den spoorbrugwachter te vullen. Het schijnt,
dat de man al zijn aandacht heeft geconcen
treerd op de petroleumbus en daardoor niet lette
op den naderenden sneltrein uit Leeuwarden.
Op het oogenblik, dat S. met een slakken-
gangetje over de rails reed, botste de snel
trein etm een zoo hevige kracht op de tank,
dat deze onmiddellijk scheurde en in brand
vloog.
Het was een hartverscheurend schouwspel.
Vijfendertig meter reed de trein nog door, met
den brandenden tankwagen op de buffers.
De brandende petroleum verspreidde zich snel,
zoodat ook de cabine en de locomotief in vlam
men werden gehuld. Toen de trein tot stilstand
was gekomen, heeft de moedige machinist zoo
wel als de stoker, gewapend met lange stook-
ijzers, niet zonder levensgevaar de brandende
tank van de locomotief gestooten, waarna de
vlammen met zand werden gedoofd. De tank
wagen rolde naar den voet van de spoorbaan,
waar hij drie uur lang fl brandde. Een on
draaglijke hitte werd daardoor verspreid.
Eerst toen kon worden vastgesteld, dat de
autobestuurder S. zonder doodsstrijd het
leven had gelaten. Het verkoolde lichaam
zat nog ineengedoken in de cabine, beide
handen aan het stuurwiel.
Het vermoeden bestaat, dat hij door den
schok bewusteloos is geraakt en terstond daar
na levend verbrand' is. Reeds vijftien minuten
na het ongeval was dr. Hagenbeek ter plaatse,
doch hij kon slechts den dood constateeren.
De marechaussee heeft het onderzoek in
handen en houdt de wacht bij de vormelooze
massa.
De landbouwer Zielman uit Berkum was de
eenige - ooggetuige. Uren na het ongeluk was
de man nog hevig ontdaan.
Met een vertraging van 35 minuten zette de
trein zijn reis voort. De locomotief was zoo
ernstig beschadigd, dat de trein in zeer ver
traagd tempo naar Zwolle moest rijden. De
koplampen en alle ruiten van de locomotief wa
ren verbrijzeld. Na aankomst te Zwolle werd
van locomotief verwisseld.
Donderdag ontving de Heilige Vader een aan
tal cursisten van een ter Vaticaansche biblio
theek gehouden cursus voor de bibliothecarissen
van de regionale seminaries van Italië. In Zijn
toespraak zéide de Heilige Vader, dat het zijn
levendigste wensch was, dat ieder diocees en
iedere kathedraal een bibliotheek had, want
dit zou voor het kapittel de mogelijkheid be-
teekenen eenige speciale studie te maken. De
kanunniken zouden het verleden kunnen be-
studeeren en nieuwe wegen openen voor de toe
komst. De Heilige Vader haalde de woorden
van Sint Bernardus aan: „Een convent, ook
al is het klein, zonder bibliotheek voor studie
is als een fort, als een wachtpost zonder wa
pens." De Heilige Vader zou willen, dat ieder
diocees naar de Vaticaansche school voor biblio
thecarissen iemand ter opleiding zond.
HET RESULTAAT VAN HET
FRANSCH-BRITSCHE OVERLEG ZOU
ZIJN, DAT MEN AAN DUITSCHLAND
WIL TOEGEVEN.
Mussolini acht volksstemmingen de bes
te oplossing van het Tsjecho-Slowaak
sche probleem.
Minister-President Hodza verklaarde dat
een plebisciet de moeilijkheden niet zou
doen oplossen, en zinspeelde op een
accoord met de Slowaken en Roethenen.
Petroleum-tankauto op onbewaakten
overweg bij Zwolle door trein gegrepen
en in brand gevlogen; chauffeur in de
vlammen omgekomen.
Reliek van den H. Lambertus van Luik
naar Maastricht overgebracht.
R.K. Nationale vereeniging voor slecht-
hoorenden opgericht.
De toestand van Prinses Juliana vooruit
gaande.
Benoemingen in het bisdom Haarlem.
Katholiekendag in het bisdom Den Bosch
Mijnwerkersdrama te Heerlen; twee
zwaar-gewonden.
Father F. Koperdraad, oud-missionaris
van Madras, plotseling overleden.
MAKASSAR, 19 September (Aneta) De
beheerder van de Pasanggrahan te Kalosi, de
gepensionneerde korporaal Verhey, is door zfjn
huisjongen doodgestoken. Zijn stoffelijk overschot
werd te Para Pare ter aarde besteld.
BERLIJN, 19 September (D.N.B.) De rijks
minister van economische zaken heeft zich gis
teren op uitnoodiging van de Turksche regee
ring Voor een officieel bezoek naar Ankara be
geven. Op deze reis zal Funk ook eenige hoofd
steden van Zuid-Oost Europa bezoeken.
