s
Paul Godwin-Orkest
BREEMEN
GOLDSCHMEDING
KATHOLICKCN
VO LTOOIT
UW GIGGN
UNIVGRSITGIT
Haarlem, 19 Sept.
HOORT
Kort en volledig
MAANDAG 19 SEPTEMBER 1938
NOG TOT 1 OCTOBER KUNT U
BIJ ONS UW BRANDSTOFFEN TECEN
ZOMERPRIJZEN BESTELLEN
UAN
HAARLEM telef 10070
HEEMSTEDE telef 29280
Onrust
R. K. VOLKSBOND
CURSUS LEEKEN
APOSTOLAAT
Boete en Eerherstel
MET „HAERLEM" NAAR
ROTTERDAM
BIJ ONS EENS
DE NIEUWE TOE
STELLEN VAN
TELEFUNKEN EN PHILIPS
OFF. SERVICE STATION
GROOTE MARKT 8, HAARLEM
HET BIECHTGEHEIM
Opvoering door het Groot
Ned. Volkstooneel
RADIO-CENTRALE
Dinsdag 20 September
GEHEIMZINNIG GEVAL
Tumult aan de Jan Gijzenvaart
„LUDAMUS" IN DEN
STADSSCHOUWBURG
DE JAARFEESTEN VAN DEN
R.K. VOLKSBOND
AANRIJDING TE
AERDENHOUT
MANUFACTURENBREVET
BURGERLIJKE STAND
STADSSCHOUWBURG
„Delila"
Bestemt UW Woensdagavond tot bijwoning
van het BOETE-LOF in de kathedrale kerk
Aanvang 8.15 uur. - Predicatie door den
welbekenden kanselredenaar, den zeereerw.
heer rector H. Drost
Fantasieën over manen
Bestaan er nog andere satellieten
van de aarde?
AGENDA
Bioscopen
20 September
Bioscopen
Frank Capra docet
Bescheidenheid leeren
STAD
Het Algem. Weekblad voor Bloembollencul
tuur vestigt de aandacht op den verlammen-
flen invloed, dien de gespannen internatio
nale verhoudingen op het voor deze streek zoo
belangrijke bloembollenvak uitoefenen. Vooral
baar waar men exporthandel als beroep be-
°efent, beteekent de vraag oorlog of vrede zoo
Seweldig veel. De internationale, dikwijls rech
te zakenverbindingen van een vak als den bol-
'enhandel kunnen een ongunstig antwoord op
bie vraag niet verdragen. Reeds onzekerheid
de vrede zal worden bewaard, werkt verlam
mend en verstorend. Alle ondernemingslust
*'ordt gekortwiekt en benadeeld. Ook als er
maar oorlogsgevaar dreigt is dat reeds een na-
beei voor het vak. Deze nu treft het bloembol-
'ehvak aan het begin van de pakkerij van de
Nabestellingen. Het vakblad hoopt, dat de
spanningen zich snel zullen oplossen.
Wij leven inderdaad in een moeilijken, ang
stogen tijd. Bij al de misère van internationa-
'e economische moeilijkheden komen nu
Nog de spanningen van den dreigenden oorlog.
^Taar niet alleen zakenmenschen worden er
boor aangegrepen, ook de gewone burger heeft
bat gevoel van op een vulcaan te leven. Er zijn
er zelfs, die reeds aan het hamsteren zijn ge
lagen.
Wij zouden by allen ernst, dien de alge
mene toestand vraagt, willen waarschuwen
togen dergelijke onbedachtzaamheden. Intus-
!;chen schijnen er zelfs winkeliers te zijn, die
bun klanten tot voorraad vorming aanzetten,
^en late zich door dergelijke praatjes niet van
No wijs .brengen. Zeker is het, dat als de win
kelier wist, dat er te eeniger tijd gebrek aan
tots zou komen, hij zelf voorraden zou opslaan
6N die niet zou afstaan aan zijn klanten. Een
koed geordende naastenliefde begint nog al-
Njd bij zich zelf. Bovendien is het de vraag
de hamsteraars veel genoegen van hun be-
^Üf zullen beleven. De regeering heeft reeds
kruimen tijd haar maatregelen genomen om
°P mogelijke eventualiteiten voorbereid te
tlJN, zoodat iedereen met vertrouwen en een
gerust hart de naaste gebeurtenissen kan te-
kobioet zien.
Een goedgeslaagd Triduum
Het triduum van den R.K. Volksbond is dan
jNsteravond met een plechtig Lof besloten en
j6n wij er direct aan toevoegen, het is bui
tgewoon goed geslaagd. De opkomst had be-
r en grooter kunnen zijn, maar de kern van
®N R.K, Volksbond was toch aanwezig.
He leider van het triduum, de zeereerw. zeer
geleerde heer dr. A. A. Olierook heeft in een
Njetal avonden behandeld: de genade van het
jpöof, de waarde van het geloof en de mid-
®len om het geloof te beleven.
Zondagmorgen om zeven uur werd in de St.
jtefkerk een H. Mis opgedragen met algem.
g1 Communie der leden, waaronder de gezan-
®6h Werden uitgevoerd door de R.K. Mannen-
jNhgvereeniging „St. Caecilia", directeur de heer
ax, wat onder het communiceeren der leden
,eN diepen indruk maakte. Na het zingen van
t lied „Dat Jezus leev'werd de kerkelijke
thtigheid besloten en ging men naar het
te
3°uw ,,St. Bavo" om den inwendig-en mensch
Versterken. Een feestelijk ontbijt stond reeds
'aar. Ook bij het ontbijt zong „St. Caecilia"
d6ei' verdienstelijk eenige nummers, wat een
NNbkbaar applaus ontlokte en op hoogen prijs
!ferct gesteld. Na het ontbijt hield de voor-
j'tter, de heer J. Ph. H. Castricum, een geest-
giftige toespraak, wees op de behandelde stof
aN den Zeereerw. leider van het triduum en
aN ernstigen toestand waarin wij leven en de
?tQote taak welke ons dezen winter weer te
achten staat en vroegi de medewerking van
6 aanwezigen. De toestand van onze arbei-
®rs is niet van dien aard, dat hij rooskleurig
i^Noemd mag worden. Wij hebben een achter
gang te boeken van sociale maatregelen. La-
teN wij trachten dezen in de komende tijden in
6 balen door een gezonden opbouw.
«Aolgend jaar bestaat de R.K. Volksbond, afd.
rn innt< T of-or> Uiii Hlf fooct rr,nnv>
He,
aarlem, 50 jaar. Laten wij dit feest gaan
"ren met een geestelijke beleving der leden
deze op een hooger peil brengen. Na dank
ff bebben gebracht aan hen die medegewerkt
vebben tot het slagen van het triduum en het
.6rzorgen van het ontbijt, werd deze bijeen-
h tNst gesloten met het gezamenlijk zingen van
ff' „Strijdlied" en „Aan U, o Koning der
Nwen"
-eN Zeereerw. Zeergeleerden heer dr. Olierook,
es avonds had in de St. Jozefkerk het slui-
'Sslof plaats, dat gecelebreerd werd door
N Zeereerw. Zeergeleerden heer dr. Olierook,
bj. e ook de predicatie hield over de belofte,
q bet H. Doopsel gedaan, om het Heilig
J'oof te belijden en te beleven. Tot slot zong
-• eN nog „Aan U, o Koningi der Eeuwen", waar-
e dit goedgeslaagde triduum werd besloten.
Wc*n verzoekt ons mecie te deelen. dat deze
Ier hdo cursussen van bet leekenapostolaat we-
beginnen en wel de nieuwe cursus op Dins
dag 20 September om half 9 in het gebouw der
St. Elisabeth-vereeniging, Jansstraat 49, en de
vervolgcursus op Woensdag 21 September in het
vereenigingsgebouw der St. Joseph-parochie op
het Bagijnhof.
Het bestuur hoopt, dat vele katholieken den
nieuwen cursus zullen gaan volgen en wij mee-
nen dat aan deze verwachting wel zal worden
voldaan. Meer en meer begint onder ons Katho
lieken gelukkig het besef levendig te worden, dat
wij ook als leeken een apostolaat kunnen ver
vullen. Hiertoe is echter een goede scholing
noodzakelijk en deze wordt in den cursus van
het Leekenapostolaat overvloedig geboden.
Pontificaal Lof in de Kathedraal
Met dankbare instemming zullen de geloovi-
gen van Haarlem gisterenochtend van den kan
sel de mededeeling vernomen hebben, dat op
Woensdagavond a.s. te kwart na acht in onze
kathedrale kerk een pontificaal Lof gecelebreerd
zal worden, een Boete-lof en tevens een Lof van
Eerherstel.
Zwaar drukt de beproeving op ons volk, alom
heerscht pijnlijke onzekerheid, crisis en werk
loosheid zijn geworden tot een weergalooze
ramp voor honderdduizenden en met ieder uur
dreigt een nieuwe verschrikking: oorlogsgerucht
vervult den aether, en als God den volkeren
niet genadig is, zal er over Europa losbreken
een rampspoed, zooals de menschheid er nog
géén gekend heeft.
In den nood en den angst der tijden is het
een der diepst-menschelijke behoeften te bid
den; „de profundis clamavi ad te, Domine",
zoo luidt het deemoedig smeekend psalmgebed,
en het gebed verlicht onze nooden en ang
sten, vertrouwen als wij stellen in hartelijk en
oprecht gebed.
Aangekondigd is een Boete-lof: de mensch
heid zelf toch is de schuldige, dat er zooveel
beproeving, ook over ons volk, is gekomen; aller
wegen vertoont zich de godsdienstige en zede
lijke inzinking, de verwijdering van God, en ons
past een boete-bede, om in ootmoed onze schuld
te erkennen, om de wrekende hand Gods, die
zoo zwaar op ons volk drukt, af te wenden;
Ons past een smeekend „miserere", een nood
kreet tot God, tot Wien héél de menschheid
zich moest verheffen om uitkomst in haar be
nauwenis.
Doch instede daarvan congresseeren er in Lon
den de god-loozen, als wilden zij den Hemel
verzoeken en God tarten, Hem uitdagen tot nog
feller tuchtiging van Zijn volk.
Zwaar is de beleediging, Gode in deze stonde
aangedaan, en zoo zal het Boete-lof voor de ka
tholieken van Haarlem tevens een acte van
eerherstel beteekenen.
Uit innigen drang naar boetepleging en aan
bieding van eerherstel zullen de geloovigen van
Haarlem a.s. Woensdagavond ongetwijfeld in
dichte drommen naar de Kathedraal opgaan,
om barmhartigheid af te smeeken: „Domine,
exaudi vocem meam".
Naar wij vernemen zal Z. H. Exc. Mgr. J. P.
Huibers, bisschop van Haarlem, het boete-lof
bijwonen en zal de predicatie gehouden worden
door den zeereerwaarden heer Rector H. Drost,
den bekenden kanselredenaar.
Morgen zullen wij nog nadere bijzonderheden
laten volgen.
Het bezoek van „Haerlem" aan de Goudsche
Glazen had een groot en goed succes en dat
bracht Bestuurderen van „Haerlem" er toe, zijn
leden ook naar het museum Boymans te Rotter
dam te noodigen. Een kleine zestig waren dan
ook tegen half twee Zaterdag jl. in de stations
hal samengekomen. Een extra tram bracht het
gezelschap van Station Delftsche Poort tot na
bij dit moderne, grootsche en groote Rotter-
damsche museum, waar zoo men weet in een
serie zalen een tentoonstelling van meesterwer
ken uit vier eeuwen wordt gehouden tot: half
October. Waar wij indertijd het museum be
schreven en vóór de opening een Kunstbeschou
wing gaven, zullen we over het moderne gebouw
en den rijken schat der tentoonstelling uit
eigen en andere musea en van particulieren
niet spreken.
VRAAGT ONZE SPECIALE CONDITIES
De Haarlemmers werden in twee groepen ge
splitst en bezichtigden de tentoonstellings
nummers onder leiding van twee kunsthistorici,
die duizend en een bijzonderheden mededeelden
en op honderden dingen wezen. Wel mogen we
zeker mededeelen, dat de Haarlemsche School
een bijzonderen blik van ons kreeg en we stam
verwantschap en overeenkomst met onze Haar
lemsche schilderijen opmerkten.
Ruim ly uur werd zoo gedwaald door de
lange reeks zalen en toen keerden velen om
streeks vijf uur terug, maar ook bleven velen
nog wat in de Maasstad hangen.
Vol was men over de Halzen, die men gezien
had. Reeds in zijn jeugdwerk, hier vertoond,
toonde Frans Hals zich een grootmeester in
dop.
De populaire voorstelling van „Het Biecht
geheim", gisterenavond door het Groot Neder-
landsch Volkstooneel voor een zeer goed gevul
de Gemeentelijke Concertzaal gegeven, is een
succes geworden. Niet alleen, dat de belang
stelling belangrijk grooter was dan anders op
dergelijke concertgebouw-tooneel-avonden, doch
het publiek wist het krachtig gespeelde drama
op waarde te schatten, en een na leder bedrijf
lang aangehouden applaus bewees, dat die
schatting niet aan den lagen kant was.
In „Het Biechtgeheim" heeft de schrijver.
Dirk Janse, het zieleconflict willen uitbeelden
van een priester, die zijn eigen broer onschul
dig veroordeeld ziet en den waren moordenaar
kent, doch niet zijn naam mag noemen, om
dat deze zijn misdaad in de biecht beleden
heeft. En hij heeft het conflict uitgebeeld op
een aangrijpende en juist gevoelde manier, met
al zijn bekoringen van een knielend smeekende
moeder en een eervergeten schurk, die de
moordenaar was en aan wien toch niets ver
loren zou gaan.
De vertolking met Willem Goossens in dé
hoofdrol van priester, was sterk en doorvoeld.
De blinde moeder was zuiver, de vader robuust
en krachtig. Ook van de andere rollen werden
zonder uitzondering door de vertolkers bezielde
figuren gemaakt.
Programma 1: Hilversum II
Programma 2: Hilversum I
Programma 3: 8.00 Keulen, 10.20 Parijs, 10.50
Keulen, 11.20 Parijs Radio, 12.05 Radio PTT N.,
12.20 Parijs Radio, 1.20 Brussel Ned., 1.30 Brus
sel Fr., 2.20 Londen Reg., 4.20 Keulen, 520 Brus
sel Ned., 6.50 Brussel Fr., 7.20 Keulen, 8.20
Londen Reg., 9.20 Keulen, 10.20 Brussel Ned.,
10.30 Erussel Fr., 10.50 Keulen.
Programma 4: 8.00 Brussel Ned., 9.20 Diver
sen, 10.35 Londen Reg., 12.05 Droitwich, 12.35
Londen Reg., 2.20 Droitwich.
Programma 5. 8.00—7.00 Diversen. 7.00 Eigen
gramofoonplaien. Dajos Bela: 1. Hochzeitszug
in Liiliput, 2. Puppe und Hampelmann, 3. Was
Blumen traumen, 4. Tee bei Maikafer, 5. Der
Rose Hochzeitstag, 6. Polospiele, 7. Marionet
ten Brautzung. Gino Bordin: 1. Night in the
desert, 2. The blue Bird, 3. In Vienna one night,
4. Flowery Path. Wiener Bohème orkest: 1.
Uber Land und Meer, 2. Matinata, 3. Das ist
Johann Strauss, 4. Poranek, 5. Weaner Madlen.
6. El Turia. 8.0012.00 Diversen.
Zondagochtend werd de anders zoo rustige
stilte te Santpoort-Station wreed verstoord. Fan
tastische geruchten over zelfmoorden en ver-
drinkings-gevallen deden de ronde. Drijvende
schoenen in de Jan Gijzenvaart, politie met
dreggen en burgers met harken gewapend, waren
oorzaak van deze geheimzinnigheid, die nog niet
opgelost is.
Toen een kerkganger zich uit de vroegmis
huiswaarts begaf, ontdekte hij in de Jan Gijzen
vaart een rijwiel, dat gedeeltelijk boven water
uitstak. Bij nader onderzoek bleek het een hee-
renfiets te zijn. Daar een ongeluk werd ge
vreesd, waarschuwde men de politie, die weldra
ten tooneele verscheen, gewapend met een dreg.
Na enkele manipulaties met de dreg, kwamen
tot aller schrik plotseling twee schoenen boven
dryven. Weer werd de dreg uitgeworpen, nu in
de richting van de schoenen. De omstaanders
werden nog bleeker! Daar zou de oplossing ko
men. Na een zwaren trek en onder doodsche
stilte van de vele nieuwsgierigen, haalde de po
litie wéér een rijwiel op, nu een damesfiets. Ver
der bleken de geruchten over de verdrinkings-
gevallen gelukkig ongegrond en keerde de rust
spoedig terug.
Over de herkomst van de rijwielen, die ver
moedelijk vandiefstal afkomstig zijn, tast de
politie echter nog in het duister.
Met de comedie „Chateau de Bersac" van
Ben van Eysselsteyn heeft de katholieke Too-
neelvereeniging „Ludamus" gisterenavond in
den Stadsschouwburg het seizoen geopend.
Van deze opvoering zullen we de uitvoerige
bespreking in ons ochtendblad publiceeren.
KOMT VRIJDAG IN HAARLEM!
De dienst van Openbare Werken heeft
een proef laten nemen ten aanzien van
verfraaiing van het viaduct tusschen
Schoterbrug en Kenaupark. Men weet,
dat ter plaatse binnenkort, een geheel
nieuwe verkeersoplossing zal worden
uitgewerkt. Hierboven de ommantelde
ijzeren kolommen, die uitverkoren
werden voor de proefnemingHet ziet
er heel wat beter uit
De jaarfeesten van den R.K. Volksbond zullen
dit jaar plaats vinden in de maand October en
wel Dinsdag 4, Donderdag 6, Zondag 9, Dins
dag 11, Donderdag 13, Dinsdag 18, Donderdag
20, Zondag 23 en Dinsdag 25 October, telkens
des avonds acht uur.
De Rederijkerskamer „Alberdingk Thijm" (ge
mengd tooneel) zal deze avonden weer verzor
gen met een blijspel in vier bedrijven van Justus
van M'aurik, getiteld „Janus Tulp". De regie is
in handen van den heer Herman Moerkerk.
Muziek-arrangementen worden verzorgd door
Jan Nibbering met zijn orkest.
Het is een mooi volksstuk dat in den geest
van de leden van den Volksbond zal vallen
en zeker 9 volle zalen zal trekken!
Zaterdagmiddag had bij den Viersprong te
Aerdenhout een aanrijding plaats. Een vracht
auto, bestuurd door den heer G. uit Heemstede
kwam met een luxe-auto, welke bestuurd werd
door mej. K. S. uit Lelden, (doordat zij den ver-
eischten voorrang niet verleende) in botsing
Beide wagens werden beschadigd en tegen mej.
K. S. uit Leiden werd proces-verbaal opge
maakt.
Men meldt ons, dat de officieele opening van
den cursus voor het manufacturenbrevet, uit
gaande van den R. K. Bond van Handels-, Kan
toor- en Winkelbedienden en de R. K. Vereeni-
ging van Patroons in het Manufacturenvak
niet, zooals gemeld vanavond in een der zalen
van Brinkman zal aanvangen, doch morgen, 20
September, des avonds te half negen.
Geboren 16 Sept: A. Rab—Posthuma, doch
ter; J. Kortenoevenv. Tol, zoon; M. J. Nieu-
wendijkZwetsloot, dochter; Takv. Opstal,
dochter; B. M. v. Kempen—Scholten, dochter;
14 Sept.; G. A. M. Schnitger—Bos, zoon; 17
.Sept.; M. V. AntonisseE:eller, zoon; 18 Sept.;
E. E. J. OutSchmidt, dochter; G. M. Witkamp
v. Dam, zoon; E. H. BuijsHölscher, zoon;
19 Sept.: L. M. Verdam—Sieraad, dochter; A.
VerhaarBernsen, dochter.
Overleden 17 Sept.: S. 4 j., dochter van J. W.
v. d. Putten, Vooruitgangstraat; J. C. Pollé
Keijzer, 75 jaar, Witte Heerenstraat; T. Rozen-
hartHogetoorn, 67 jaar, Z.B. Spaarne; J. C.
Keur, 85 jaar, Gerrit v. Heesstraat.
Dit is een Delila tusschen aanhalingsteekens,
en inderdaad toont de houding van Marianne
wel een groot verschil met die van haar bij-
belsche voorgangster, al weet zij evenzeer haar
Samson onschadelijk te maken.
In dit menschelijke, ten deele tragische en
ten deele humoristische geval van den gewiek-
sten Hongaarschen tooneelschrijver Franz Mol
nar, wordt de Samson voorgesteld door Virag,
een zelfbewusten restauranthouder. Na een rus
tig huwelijksleven van tien jaren verliest hij
zijn hoofd, meer dan zijn. hart, aan de kleine
vamp Ilonka, die in het bezit van Virag's dik
spaarbankboekje een mooie toekomst ziet en
daar een sulligen jongen verloofde als Berényi
wel voor opofferen wil. Het zal tot een schei
ding komen, want Virag raakt volkomen in de
sensueele betoovering van het slimme katje ver
strikt en de werklooze en futlooze Berényi legt
weinig gewicht in de schaal.
Evenwel: Marianne Is niet alleen een lief
hebbende, maar ook een tactische vrouw, die de
situatie volkomen door heeft. Zij bemachtigt de
aanlokkelijke banksom en maakt er den ver
laten jonkman gelukkig mee, waardoor Virag
vctpr Ilonka alle bekoring verliest. En dan komt
alles natuurlijk op z'n pootjes terecht.
Het geval Is erg doorzichtig en niet bijster
origineel, maar Molnar heeft er een aardig spsl
van gemaakt, waarin gewone tooneeltrucs af
wisselen met fijr> bedachte en goed uitgewerkte
scènes. Toch zouden de drie bedrijven niet ge
boeid hebben, had het Nederlandsche Tooneel
een minder voortreffelijke opvoering geleverd.
Met Louis de Bree als de verdwaasde minnaar,
Fientje de la Mar als zijn verstandige vrouw,
Myra Ward als de sluwe Ilonka en Piet Rienks
als de huilerige jongeman zonder vooruitzich
ten, stond er een viertal op de planken, dat aan
de simpele situatie een dieper relief gaf. En
dan zorgde de buffetknecht van Anton Roe
mer voor een populaire, komische noot. Naast
de twee eerstgenoemde, beproefde krachten in
geraffineerd fijn samenspel, viel de zooveel
jongere Myra Ward op door haar vlotte typee
ring en sterke mimiek.
Voor een „openingsvoorstelling" en een voor
velen eerste kennismaking met het nieuwe ge
zelschap van den Amsterdamschen Stads
schouwburg, zou een spel van meer beteekenis
beter op zijn plaats zijn geweest. Maar nu A.
Defresne als fijnzinnig regisseur er alles uit
haalde wat er in zat, mochten we toch dank
baar zijn voor deze vertooning, die aan vol
wassenen een plezierigen avond verschaft.
H. B. V. d. a
Het blijft steeds merkwaardig, na te gaan,
hoe de menschheid zich in den loop der
eeuwen een inzicht heeft weten te ver
werven in het verband tusschen de zon, onze
aarde en de andere planeten en hoe uit de oor
spronkelijk naïeve opvattingen, voortvloeiend uit
de directe waarneming, zich langzamerhand een
afgerond wetenschappelijk stelsel heeft weten
te ontwikkelen. Theorieën werden opgebouwd
en met ijver verkondigd, om later door de we
tenschappelijke wereld weer verworpen te wor
den. Nieuwe hypothesen kwamen op en namen
de plaats van de oude in. Zoo groeide een sys
teem, dat wij gevoeglijk het systeem van de
officieele wetenschap zouden kunnen noemen.
Op een terrein, dat zoo uitgestrekt is als het
onderhavige, bleef echter voldoende ruimte
over voor allerlei meer of minder sensationeele
en gewaagde, of meer of minder fantastische
theorieën en speculaties. Inderdaad zijn er zul
ke in den loop der jaren dan ook verschillende
verkondigd, en alle behooren zij min of meer
tot den zelfkant der officieele wetenschap.
Het is wel eens interessant om zoo eens rond
te neuzen in de rommelkamer der wetenschap.
Het ligt voor de hand dat wij er vogels van
verschillend allooi en diverse pluimage zullen
aantreffen. Naast allerlei rariteiten, stammend
uit het brein van hardnekkige non-conformis
ten en singuliere betweters, wien het dikwijls
zoowel aan de broodnoodige kennis als vak
wetenschap ontbreekt, zoodat zij werkelijk met
het meest verbazingwekkende gemak over alle
moeilijkheden weten te „zegevieren" of hun
argumenten en speculaties op occulte gronden
baseeren, treft men ook veronderstellingen en
theorieën aan van een beter soort, die echter
dikwijls aan gewaagdheid ook niets te wenschen
overlaten.
Een typisch voorbeeld hiervan levert de ver
onderstelling, dat onze aarde, naast haar ouden
wachter, de maan, nog 'n anderen, 'n tweeden
satelliet zou bezitten en misschien zelfs nog
wel 'n derden. De maan zou dus niet het eenige
hemellichaam zijn dat de aarde op haar tocht
door het wereldruim vergezelt, alleenhier
op de wereld merken wij er niets van.
Zoo op het eerste gezicht moet het zeer boud
lijken, met een dergelijke bewering aan te ko
men. Wanneer men gaat werken met hemelli
chamen, waarvan niets te merken valt, zoo is
men geneigd te zeggen is het hek van den
dam en is het aantal mogelijkheden legio. En
tóch vond deze hypothese een verdediger in
het wetenschappelijke kamp.
In het tijdschrift „Die Globe" van 7 Fe
bruari 1898 werd het denkbeeld van een aardsch
manenstelsel het eerst wetenschappelijk uitge
werkt door den Duitschen astronoom Dr. Wal-
temath. Hij kwam namelijk beweren, dat van
deze onzichtbare manen wèl eens iets te mer
ken valt!
Deze bewering was stoutmoedig genoeg om
niet al te flegmatisch aangelegde naturen in
opstand te brengen. Men schreef 1898 en wie
had ooit die tweede maan gezien? Wat waren
dan de argumenten van Dr. Waltemath?
Onze astronoom had de lijst van uit de kro
nieken bekende zonsverduisteringen uit vroe
ger eeuwen nagegaan en had daaronder ver
schillende aangetroffen, waarvan hem bleek,
dat er op die bepaalde dagen onmogelijk een
zon s-verduistering in den waren zin des
woords dat is een over de zonneschijf heen
schuiven van de maanschijf kan hebben
plaats gehad. Opgaven, die op denzelfden dag
zoowel 'n zon- als een maaneclips vermelden,
spreken zichzelf tegen, want dit is een onmo
gelijkheid.
Men kan zich nu op het standpunt stellen:
er is op die data niets gebeurd. Maar men kan
ook redeneeren: er is wel iets gebeurd, doch
het was duidelijk geen zonsverduistering. Een
schiften en bestudeeren van deze data voerde
Dr. Waltemath tot de conclusie, dat tenminste
op 6 Juni 1761, 19 Nov. 1762, 3 Mei 1764 en 11
Juni 1855 onbekende hemellichamen de zonne
schijf moeten gepasseerd zijn. Een merkwaar
dige ontdekking was, dat de tusschenliggende
perioden alle veelvouden zijn van 177 dagen.
Dit wees op een hemellichaam, dat een syno-
dischen omlooptijd bezat van 177 dagen en dat
op bepaalde tijden, precies als de maan, de
zonneschijf verduistert. Een dergelijk lichaam
kan alleen maar een satelliet zijn en Dr. Wal
temath was van oordeel, dat wij hier werke-
lyk met zoo'n satelliet van de aarde te maken
hebben. Hij kon zich zelfs op een waarneming
beroepen. Een zekere Gowey toch beweerde, dat
hij op 4 September 1879 te Lewisburg, Ohio,
een satelliet waargenomen had.
De beweringen van Dr. Waltemath werden
door de astronomische wereld niet bepaald en
thousiast ontvangen. Hoewel er theoretisch op
zijn speculaties niets aan te merken valt en
het feit van een manen-stelsel geenszins on
denkbaar is ook de planeet Jupiter bijvoor
beeld bezit zulk een manenstelsel was zij
toch zoo vrij zijn conclusies in twijfel te trek
ken. Zijn uitgangspunt, de historische gegevens,
konden geen genade vinden in het oog der
critici: men meende redenen te hebben aan
hunne juistheid te twijfelen en men nam de
vrijheid hem in te deelen in de rubriek war
hoofden.
Door zoo'n kleinigheid liet Dr. Waltemath
zich echter niet uit het veld slaan en hij be
antwoordde zooveel miskennning dapper met 'n
nieuwe publicatie over een door hem gevonden
derde maan! Aan diens bestaan histori
sche data hadden hem ook weer op dit spoor
gebracht viel volgens hem niet te twijfelen,
daar hij zelf deze derde maan tweemaal aan
den hemel gezien had. De eerste maal was dit
geschied op 6 October 1897 te Hamburg des
avonds omtrent 10 uur. Een ander maal te
Wiesbaden op 4 Februari 1898. Op dit laatste
moment, zoo vertelde Dr. Waltemath, waren
te Wiesbaden, terwijl onze „traditioneele maan"
zich onder den horizon bevond, twee manen
zichtbaar en dat waren de door hem gevonden
satellieten.
Gedachtig het oude adagium „Eén getuige,
geen getuige", haastte hij zich te vermelden,
dat twaalf andere personen het merkwaardige
verschijnsel ook hadden waargenomen. Onder
hen bevond zich ook de postdirecteur Ziegler.
Waltemath had zich zelfs aan zijn schrijftafel
gezet om den omloopstijd van den satelliet te
berekenen en daarvoor gevonden 354 dagen.
Wat er van zij, de wetenschappelijke wereld,
hoezeer ook overtuigd van de mogelijkheid
van het bestaan van meerdere manen om onze
aarde, wilde er niet aan. En zoo behoort het
geloof aan het bestaan van verschillende aarde-
manen een geloof dat in verschillende ge
bieden en in verschillende tyden levendig was
tot den inventaris van de rommelkamer der
wetenschap,
H. v. M.
Gebouw St. Bavo: R. K. Oratoriumver., 8
uur; Haarlems Zanggenot, 7 uur; R. K. Bevol
kingsbureau, 8 uur.
Stadsschouwburg: Ned. Tooneel (.Delila"),
8.15 uur.
Kunstzaal De Bois: Expositie 95 uur.
Kunstzaal Huysen: Expositie Kunstfoto's.
Domi, Oveneen: Kon. Ned. My. voor Tuin
bouw en Plantkunde.
Cinema Palace: Olympiade-film, 2 uur, 8.15
uur.
Rembrandt: Groot Schandaal. 2.30, 1 uur,
9.15 uur.
Moviac: Doorloopend uurfilmprogramma.
Gebouw St. Bavo: St. Caecilia 8 uur; Rechts
kundig Bureau 8 uur; Bestuur Tram 8 uur.
Stadsschouwbur: Ned. Ver. v. Huisvrouwen,
Voordrachten Mevr. Couperus 2.30 U./5.30 u.
Kunstzaal Huysen: Expositie.
Kunstzaal de Bois: Expositie 9 uur/5 uur.
Cinema Palace: Olympiade-film, 2 uur, 8.15
uur.
Rembrandt: Groot Schandaal, 2.30, 7 uur,
9.15 uur.
Moviac: Doorloopend uurfilmprogramma.
„MET VUUR SPELEN" beteekent: licht
zinnig handelen. KOLENHANDEL KRUL
zal nooit met vuur spelen, want het gaat
om het vertrouwen van zijn cliënteele
KRUL LEVERT BRANDSTOFFEN VAN DE
BESTE KWALITEIT!
Stationsterr. Overveen, Tel. 23517; Huis Tel. 28724
Tot leeraar in de klassieke talen in vasten
dienst aan het R. K. Lyceum voor meisjes te
Den Haag is benoemd drs. W. S. J. Klooster
man, alhier.
Drs. Kloosterman was reeds 3 li jaar als
tijdelijk leeraar werkzaam aan bovengenoemd
Lyceum.
Aan de j.l. Zondag gehouden bedevaart van
Maviavereenigingen en Kruisverbonden in
Noord-Holland naar O. L. Vrouw ter Nood te
Heiloo een godsdienstige oefening die onder
leiding van den Z.Eerw. Pater Aug. de Hart
O.F.M. uitstekend slaagde werd ook door de
Haarlemsche R. K. Drankbestrijding deelgeno
men. Zij kwam uit met een aantal van 24 pel
grims, hetgeen zeer bevredigend mag heeten, en
deze waren allen hoogst voldaan over den
schoonen dag.
Het programma van de orgelbespeling in de
Groote- of St. Bavokerk te Haarlem op Dinsdag
20 September, 's avonds van 8!i9Vi uur, door
den heer George Robert luidt:
1. Preludium en Fuga g kl. t., J. S. Bach; 2.
O Mensch, bewein dein Sünde gross, J. S. Bach;
3. Vierde Sonate, F. Mendelssohn-Bartholdy; 4.
Ave Maria von Arcadelt, Fr. Liszt; 5. Improvi
sation, S. Karg-Elert; 6. Hallelujah!, G. F. Han
del (op verzoek).
Gisterenavond tusschen zeven uur en midder
nacht is, tijdens de afwezigheid der bewoners,
een inbraak gepleegd in een huis aan de Over-
tonstraat. Waarschijnlijk heeft de inbreker zich
toegang verschaft door middel van een valschen
sleutel, terwijl hij het perceel (no. 6) verlaten
heeft door de keukendeur. Er worden 150.
en twee belasctingplaatjes vermist.
De politie zoekt den dader.
Frank Capra, een der begaafdste en verstan
digste filmregisseurs, die Hollywood rijk is, heeft
een artikel geschreven, dat de Kath. Filmpost
in het Utrechtsch Dagblad aantrof en waarin
hij opmerkelijke en behartigenswaardige woorden
over de filmerij en de industrie vertelde. Het
komt te weinig voor, dat er bezadigde en van
crltischen zin getuigende woorden in Hollywood
gesproken worden om hier de slotpassage van
het artikel niet te citeeren. Capra besluit dan
zijn beschouwingen aldus:
,,Wij moeten ervoor oppassen, dat we de films
niet overdreven belangrijk gaan vinden, want
juist filmsterren hebben veel bescheidenheid van
noode. Films immers zijn zelden blijvend be
roemd geworden. Als regel zijn ze amusement,
dat vandaag leeft, maar morgen al dood blijkt
te zijn. En dus is er weinig, dat een garantie
vormt voor het egoïsme van sterren of regis
seurs.
Behalve de meesterwerken van Chaplin en
Disney heeft Hollywood tot nu toe weinig ge
leverd, dat op één lijn kan staan met de mees
terwerken van oudere kunstvormen. Er komen
veel talenten te voorschyn, maar weinig ge
nieën. En als we dat realiseeren, zijn we veilig
voor ons zelf. Wanneer enkele honderden men-
schen in een bioscoop een film mooi vinden
en dat oordeel komt in duizenden bioscoopzalen
op dezelfde manier tot uiting, dan is dat alleen
nog maar een bewys, dat een algemeene snaar
geraakt is. Dat is alles wat we weten. En in de
meeste gevallen is dat ook alles waar we naar
streven: we vinden een interessante idee voor
een draaiboek zorgen voor een goede rolbe
zetting en blijven voor de rest onszelf...."
