Waarom had Chamberlain
zooveel haast?
BERLIJN IS „GEVECHTSKLAAR
Sportieve cocktail
d;
EEN ULTIMATUM VAN
BERCHTESGADEN
Fransch kabinet
verdeeld?
r <"I
DE GROOTE VRAAG: WAT
DOEN DE TSJECHEN?
VRIJDAG 23 SEPTEMBER 1938
BU1TENLANDSCH OVERZICHT
Engeland is nog niet
gereed
va"
be
\v\o9
Daladier en Bonnet stelden hun
collega's voor een voldongen feit
Bulgarije erkent Franco
Algemeene dienstplicht
in Argentinië
Ondank is 's werelds
loon
Goedgeefsche metselaar bleek al
zijn geschenken gestolen
te hebben
Het Derde Rijk schijnt Tsjecho-
Slowakije van den aardbol te
willen wegvagen
Ondraaglijke spanning
Met een gangetje van tien K.M.
per minuut!
Langzaam maar zeker dringt een en ander
door omtrent' de waarheid betreffende
de dramatische periode in Europa's ge
schiedenis, welke een week geleden, toen
Chamberlain naar Berchtesgaden vertrok, in
haar jongste stadium trad.
Het Britsche publiek is verbijsterd, aldus
schrijft onze Londensche correspondent, en
Zelfs dit is maar een heel zwak woord. Eener-
Zijds neemt men, vooral onder de volksklassen,
een verbolgenheid waar, welke ondanks het
nationale flegma met eenige moeite onder
drukt wordt, maar die zich uit zoo vaak in
bioscopen Chamberlain's bezoek aan Berchtes
gaden in beeld gebracht wordt; anderzijds stelt
men zich met de grootste ongerustheid de
vraag: waarom heeft Chamberlain aldus ge
handeld? Om tot eiken prijs oorlog te voor
komen zoo luidt het eenvoudigste antwoord.
Maar geen regeering van een groot en mach
tig land voorkomt oorlog tot eiken prijs, en
het minder eenvoudige, doch in zoo hooge
mate verontrustende antwoord luidt dus:
i,Chamberlain heeft tot iederen prijs oorlog
trillen voorkomen, omdat hij redenen heeft
om aan te nemen, dat Engeland, ondanks ai
tvat ons omtrent zijn reusachtige bewapening
Verzekerd is, onvoldoende voorbereid is op een
oorlog."
Een uitbarsting vermijden uit zuivere vre
delievendheid, en in weerwil van het feit, dat
een land zich sterk genoeg voelt om, zij het
ha langen en harden strijd, de overwinning te
behalen, dat kan mooi en lofwaardig zijn;
maar tot eiken prijs een uitbarsting vermijden
omdat een land van den eersten rang zich niet
sterk genoeg voelt, dat is gevaarlijk, en heeft
fen verpletterende uitwerking op het volk.
Er is, sinds Chamberlain's terugkeer uit
Berchtesgaden, één factor geweest, welke het
Volk in het bijzonder geënerveerd heeft, en wel
üe bliksemsnelle haast, welke de eerste minister
tuaakte met het opdringen van Hitler's voor-
haamste eischen, vastgelegd in het Engelsch-
Fransche plan, aan Tsjecho-Slowakjje.
Men begreep deze haast niet. Men geloofde
toen nog, dat er een plebisciet gehouden zou
Worden. Op het Foreign Office werd te kennen
gegeven, dat dit pas na eenige maanden zou
kunnep plaats hebben, aangezien eerst de rust
in hek Sudetenland zou moeten terugkeeren.
Wat deed het ertoe, of Praag (onder de pres
sie van Londen en Parijs) en Berlijn het eeni
ge dagen eerder of later met elkaar eens wer
den over de beginselen, welke toegepast zouden
Worden bij de „overdracht" van het Sude
tenland aan Hitier?
In Engeland meende men vóór Zondag nog
ëenigszins naïef, dat deze crisis beoordeeld
kon worden naar den ouden, algemeen-aan
vaarden standaard. Het goede humeur, waar
mee Chamberlain uit Duitschiand terugkeer
de, de glimlach, waarmee hij te Heston de
Vliegmachine verliet, schenen de hoop te wet
tigen dat hij Hitier niet geheel onredelijk ge-
Vonden had. De groote waarschijnlijkheid dat
hij binnen enkele dagen naar Duitschiand zou
terugkeeren, wees er naar men meende
bp, dat 'n zekere grondslag tot overeenstemming
te Berchtesgaden gelegd was, en dat Chamber-
'ain daar niet vruchteloos aan Hitier te ver-
Waan gegeven had, dat Engeland niet onver
schillig kon blijven toezien, indien Duitschiand
®en aanval deed op Tsjecho-Slowakije, en de
integriteit van Frankrijk bedreigde.
Wel verbaasde men zich erover, dat in de
Volgende dagen de Duitsche pers haar aanval-
ien op Praag nog verscherpte; dat inlijving
Winder plebisciet, en tenslotte zelfs algeheele
slooping van de Tsjechische Republiek ge-
C'Scht werd; ook ergerde men zich eraan, dat
hei lijn herhaaldelijk op bulderenden toon te
kennen gaf, dat het geen dag langer zou kun
nen wachten, maar men hechtte natuurlijk
meer aan het tusschen Chamberlain en Hitier
kepieegde overleg dan aan het gebulder der
^Uitsche pers, die, wel-is-waar, „geïnspireerd"
is, maar welker taak het veeleer scheen te zijn
"Stemming" dan politiek te maken.
Zaterdag werd het Britsche publiek er ge
leidelijk op voorbereid, dat Chamberlain
te Berchtesgaden gecapituleerd had; Zon
dag, toen de Fransche ministers met hun
britsche collega's te Londen beraadslaagden,
begon men in te zien, hoe volmaakt die capi
tulatie geweest was.
Het is onmogelijk in het kort den indruk
^eer te geven, dien deze ontdekking op de
ëroote massa van het Britsche publiek maak
te De meeningen over de vraag, of Chamber-
'ain Tsjecho-Slowakije „verraden" had, konden
v«rdeeld zijn; zelfs onder die meerderheid, die
^et haar sympathieën geheel aan de zijde
Van Praag stond, moeten er zeer velen geweest
xÜn, die meenden, dat, oorlog tot iederen prijs,
dus ook ten koste van Tsjecho-Slowakije's
bestaan als democratische staat in midden
k'üropa, vermeden moest worden. Het stand
punt was misschien niet edelmoedig, maar 't
«'as menschelijk.
Doch voor de Engelschen gold nog een an-
tcre overweging. Het was deze, dat zonder
?ehigen twijfel Engeland zelf diep vernederd
^as; dat het niet in staat geweest was zijn
landpunt ook maar eenigszins te doen gelden,
Öat het toegegeven had aan Hitler's eischen op
*°°danige wijze, dat niet alleen het bestaan van
Tiecho-Slowakije, maar het prestige van Gr.-
Httannië diep ondermijnd was.
®h zelfs toen men dit ten volle ging inzien,
begreep men nog niet, waarom Chamberlain
zulk een koortsachtige haast maakte; waarom
hij te Praag een pressie liet uitoefenen, die in
strijd was met het meest elementaire diploma
tieke fatsoen; waarom hij zelfs niets deed om
de pil voor de Tsjechen ook maar eenigszins
te vergulden. Hij scheen geen ander doel meer
te hebben dan, in samenwerking met Frank
rijk, dat geen andere keus had dan aan Enge-
lands zijde te staan, de hem te Berchtesgaden
door Hitier gestelde voorwaarden aan Tsjecho-
Slowakije te dicteeren, en zich daarna naar
Godesberg te spoeden.
Waarom? Wij kunnen het met bijna vol
maakte stelligheid zeggen. Toen Chamberlain
de vorige week glimlachend uit Berchtesgaden
terugkeerde, was hij in het bezit van een
Duitsch ultimatum. Het was geen geschreven
document, maar Hitler had hem op de stelligste
wijze aan het verstand gebracht, dat, indien
Chamberlain hem niet deze week nog de inwil
liging van zijn eischen door Tsjecho-Slowakije
kon voorleggen, de Duitsche troepen het Sude
tenland zouden binnenrukken.
Dit zou het begin zijn van den grooten Euro-
peeschen oorlog. Frankrijk zou zijn Tsjechischen
bondgenoot te hulp moeten snellen; Rusland
eveneens, en Engeland was dan in zijn eigen
belang genoodzaakt Frankrijk bij te staan.
Dit ultimatum, zorgvuldig geheim gehouden
voor het Engelsche volk, bracht Chamberlain
mee uit Berchtesgaden. Bij hem stond het vast,
dat alles en alles gedaan moest worden om
Praag tot volmaakte onderwerping te dwingen.
Met stelligheid kunnen wij thans zeggen,
dat hij niet dan met de grootste moeite
erin geslaagd is het kabinet tot zijn
standpunt over te halen; dat Zaterdag verschei
dene ministers dreigden ontslag te nemen, maar
dat tenslotte de uiterlijke eendracht gehand
haafd werd.
Te Londen wist men, dat de Fransche minis
ter Bonnet niet ongeneigd was Tsjecho-Slowa
kije in den steek te laten. Uren gingen voorbij,
jbvuW-
J5&
st"®
alvorens Parijs ingelicht werd omtrent de re
sultaten van Berchtesgaden. Had de- Fransche
regeering zich niet in beginsel met Chamber
lain's houding vereenigd, dan zouden vele leden
van het Britsche kabinet afgetreden zijn. Maar
te Parijs liet Chamberlain op de nadrukkelijk-
ste wijze verklaren, dat hulp aan Frankrijk en
Tsjecho-Slowakije alleen dan verleend kon
worden, indien laatstgenoemd land overweldigd
werd, nadat het een door Engeland goedge
keurde regeling aangenomen had.
En Engeland had de door Hitier te Berchtes
gaden geëischte regeling aangenomen.
Frankrijk had dus te kiezen tusschen zijn
bondgenootschap met Tsjecho-Slowakije en zijn
Entente met Engeland. Na de besprekingen tus
schen de Fransche en Britsche ministers te
Londen werd datgene, wat in werkelijkheid een
ultimatum was, gezonden aan Praag.
Had Duitschiand dit ultimatum zelf gezon
den, dat zou Praag het verworpen hebben; auto
matisch zou Duitschiand het Sudetenland bin
nengetrokken zijn, en Frankrijk had krachtens
zijn bondsverplichtingen Praag te hulp moe
ten komen. Onmiddellijk hierop zou ook Enge
land met Duitschiand in oorlog geweest zijn.
Vandaar dat Chamberlain besloten had, dat
niet Duitschiand, maar Engeland en Frankrijk
het ultimatum zouden versturen. Hiertoe was,
naar ons met stelligheid verzekerd was, reeds
te Berchtesgaden besloten.
In de zes dagen, die achter ons liggen, voerde
Chamberlain punt voor punt de orders van
Hitier uit. Het kritieke oogenblik kwam, toen
Maandag de eischen gesteld werden aan Tsje
cho-Slowakije. Zü moesten niet alleen snel, zij
moesten onvoorwaardelijk aangenomen worden,
want Chamberlain wist, dat als hij niet deze
week naar Godesberg ging, de Duitschers naar
Praag zouden gaan.
Dit alles werd door sommigen vermoed, door
anderen als onmogelijk beschouwd. Thans weet
men het met bijna volmaakte stelligheid. Dat
hij handelde onder den druk van een ultima
tum, heeft Chamberlain strikt geheim gehou
den, ofschoon het de alles-beheerschende factor
geweest is. De reactie op de openbare meening
in Engeland zelf had, vóór Tsjecho-Slowakije
Vier honderd en vijftig Fransche arbeiders brengen in nationale kleederdracht op
uitnoodiging van dr. Ley thans een bezoek aan Duitschiand
toegegeven had, noodlottig kunnen worden.
Wederom is Chamberlain naar Duitschiand
vertrokken. Een week geleden werd hij gehul
digd gelijk zelden een staatsman vóór hem;
thans vertrekt hij onder een algemeen gemor,
waaraan slechts de voorstanders van isolatie en
de onvoorwaardelijke vrienden van Nazi-
Duitschland niet deelnemen. Zelfs de „Daily
Telegraph", het blad, dat de regeering steeds
trouw is, kan zich niet tot eenig enthousiasme
voor Chamberlain opvoeren. Zij hoopt, dat de
Tsjechische regeling te Godesberg gemaakt zal
worden tot het begin eener algemeene pacifica
tie, maar in de bitterste bewoordingen laat zij
zich uit over Duitschiand, en onder de conser
vatieven begint groote ontevredenheid op te
steken, want zoo dezen al niets geven om Tsje
cho-Slowakije, zij geven toch zeer veel om En
geland. Zal Chamberlain intusschen te Godes
berg Duitschiand thans tevreden kunnen stel
len?
De geruchten omtrent een oneenigheid in het
Fransche kabinet over de houding, door den
premier en zijn minister van Buitenlandsche
Zaken inzake het Tsjecho-Slowaaksche vraag
stuk ingenomen, zijn, zooals gemeld, door Dala
dier uitdrukkelijk tegengesproken. Die geruch
ten, welke een vast omlijnden vorm hadden
aangenomen, spraken ervan, dat Daladier en
Bonnet thans een verdrag met Tsjecho-Slo
wakije van onwaarde verklaarden, dai zij nog
enkele weken geleden nadrukkelijk ten volle
hadden bekrachtigd. Vijf van de Fransche mi
nisters, die zich aldus voor een voldongen feit
geplaatst zagen, weigerden dit te accepteeren,
en slechts de overweging, dat het landsbelang
hun aanblijven eischte, kon hen ertoe brengen
hun ontslag niet te nemen.
De Parijsche correspondent van de N. Rott.
Crt. meldt dienaangaande nog:
Het is niet aan twijfel onderhevig', of het
Fransche kabinet was niet eenstemmig ten op
zichte van de jegens Tsjecho-Slowakije gevolg
de gedragslijn. Hoewel eenige leden tegen Bon
net stelling namen, konden ze tegelijkertijd toch
niet aan dit meeningsverschil uiting geven. De
minister van Buitenlandsche Zaken had hen
voor een uitgemaakte zaak gesteld, door in de
laatste oogenblikken, toen de regeering te Praag
nog weifelde en naar men zegt, hoopte op een
ommekeer te Parijs als gevolg van een minis -
têrieeie crisis, te laten mededeelen, dat zij
verder niet op de medewerking van Frankrijk
behoefde te rekenen, als zij niet terstond
zwichtte. Bonnet moet daarmee een belofte ge
schonden hebben. Een zoo belangrijke stap had
door alle ministers goedgekeurd moeten zijn, die
dan hadden moeten uitmaken of er aanleiding-
bestond het bestaande verdrag m werking te
stellen. In plaats daarvan werd het gerucht
verspreid, dat behalve Engeland de Sovjet-Unie
niet bereid was een militaire actie van Frankrijk
ten gunste van Tsjecho-Slowakije te steunen.
Litwinof heeft te Genève dit gerucht ontze
nuwd.
SOFIA, 23 Sept. (Havas). Bulgarije heeft
het bewind van Franco officieel erkend. De
regeering heeft een communiqué gepubliceerd,
>s' ->.C,
■is
De zaal in hotel Dreesen te Bad Godesbergwaar de besprekingen tusschen Hitier en
Chamberlain worden gehouden
waarin gezegd wordt: „Tusschen beide regee
ringen is een overeenkomst gesloten, die be
paalt, dat de landen bij elkander vertegen
woordigd zullen zijn door agenten, die dezelf
de rechten zullen hebben als de chefs der di
plomatieke missies."
BUENOS AIRES, 22 Sept. (Havas) De Ar-
gentijnsche regeering heeft een wetsontwerp in
gediend, waarbij het actieve leger en de reserve
direct afhankelijk van de regeering worden ge
maakt en waarbij voor het geval van oorlog de
algemeene militaire dienstplicht wordt inge
steld voor mannen van 18 en voor 'vrouwen var
16 jaar af, zonder leeftijdsgrens naar boven.
De gemeentepolitie te Helmond heeft Donder
dag den metselaar J. M. v. d. B., werkzaam bij
de N.V. Raymakers en Co.'s Textielfabrieken al
daar en wonende te Beek en Donk, gearresteerd.
Gebleken is, dat deze man in den loop der laat
ste vijf jaar zich herhaaldelijk aan diefstal van
tafelkleedjes, gordijnstoffen, japonstoffen, ka
toen, schorten, beddetijken enz. heeft schuldig
gemaakt. Een gedeelte hiervan werd bij een
onderzoek in zijn woning i» beslag genomen,
deels verwerkt, deels onverwerkt. Ook kwam vast
te staan, dat de gearresteerde metselaar ver
schillende familieleden nu en dan „lapjes" ten
geschenke gaf, welke vrijgevigheid tenslotte tot
zijn aanhouding heeft geleid.
Van den B. is te Helmond ingesloten en zal
ter beschikking van de justitie worden gesteld.
I n den strijd tegen het communisme
is sociale rechtvaardigheid het sterk
ste wapen.
(Van onzen Berlijnschen correspondent)
De Duitsche pers en de Duitsche radio heb
ben Tsjecho-Slowakije van den aardbol
weggevaagd. Zij noemen den naam niet
meer en spreken van Hussietenhorden, gepeu
pel en janhagel om nog krassere uitdrukkin
gen maar te verzwijgen wanneer zij het Tsje
chische volk bedoelen. Regeering en autoritei
ten worden niet meer. erkend. Woorden als re
geering, president, kabinet, minister, enzoo-
voorts worden in de kranten tusschen aanha-
lingsteekens geplaatst, terwijl de radio ze van
het epitheton „zoogenaamd" voorziet.
Ook het leger weigert men langer als een
geregelden troep te beschouwen. Men spreekt
van soldateska, bloedhonden, in uniform gesto
ken roode moordbenden, kortom van een mui
tende, plunderende, brandende, moordende en
schendende horde, die niet meer reageert op de
bevelen van een generalen staf, doch zich over
geeft aan de instincten, die joodsch-commu-
nistische agitatoren aanwakkeren.
De geheele Duitsche voorlichting is er op het
oogenblik op gericht Tsjecho-Slowakije af te
schilderen als een tweede Rood-Spanje. Alleen
spreekt men nog niet van een sowjetbewind in
Praag, doch dit zal wel niet lang meer duren,
daar president Benesj en het kabinet-Hodza
reeds lang' voor machteloos zijn verklaard en
de eigenlijke macht meer en meer wordt toege
schreven aan Russische officieren en civiele
raddraaiers, alsmede hun Tsjechischen aan
hang.
(Deze verwachting heeft zich intusschen be
waarheid. De jongste edities der Duitsche bla
den melden, dat na den val der regeering-
Hodza de bolsjewisten de eigenlijke macht in
handen hebben. Generaal Sirovy, die als voor
zitter eener militaire dictatuur genoemd wordt,
heet een aanhanger der sowjets).
Het Duitsche volk wordt in ademlooze span
ning gehouden. Van 's morgens vroeg tot in den
nacht verschijnen de kranten in ontelbare
extra-edities. Steeds grooter en dreigender wor
den de koppen, die de halve voorpagina be
slaan; steeds alarmeerender de kolommen en
kolommen nieuws, waaruit geen mensch wijs
kan worden, daar de officieele berichten teza
men met de waarnemingen van informators,
die een dicht net over het Sudeten-Duitsche
gebied spannen, en de fantastische verhalen van
vluchtelingen en overloopers tot een onontwar-
baren chaos dooreengemengd worden. De radio
stort dagelijks schier ononderbroken een zond
vloed van „Sondermeldungen" uit over de
hoofden der luisteraars, die op straat bij de
luidsprekers staan, die thuis de conversatie
onderbreken om te hooren hoe het er mee staat
en die zelfs in restaurants en café's de muziek
het zwijgen opleggen om de radio te laten in
schakelen. Niemand wordt er ongeduldig, ook
al herhaalt de stem in den luidspreker dozijnen
tijdingen, welke men reeds in de krant gelezen
heeft. Overigens, dat voorlezen wij zouden
haast zeggen: dat declameeren van berichten
is ook een boel interessanter dan het uitspellen
van de sensationeelst opgemaakte krant. De
speaker draagt uitstekend voor. Er is afwisse
lend verbeten woede en innige ontroering, rouw
en triomf in zijn stem. Soms spreekt hij vlug
en luid, dan weer fluistert hij triest slepend.
Op elke droeve mare volgt een pooze van plech
tig zwijgen. En wat de omroeper alleen maar
beschrijven kan, wordt bij tijd en wijle ook rea
listisch opgevoerd. Hoorberichten doen de luis
teraars het aankomen der treinen met vluch
telingen beleven, leiden hen rond in de kampen
der uit Tsjecho-Slowakije gevluchte volksge-
nooten; er komen Sudeten voor de microfoon,
die verhalen ophangen, waarop men van alles en
nog wat kan aanmerken, doch waaraan men de
verdienste niet ontzeggen kan van uiterst sug
gestief te zijn en diep op het gemoed der mas
sa in te werken.
Intusschen kan men niet anders dan ontzag heb
ben voor 't organisatietalent, dat in twee weken
tijds het vraagstuk der Sudeten van een kwestie
tot een casus belli maakte, dat door geen com
promis meer de wereld uitgeholpen kan worden.
Zelfs al zou Hitier de Sudeten willen laten val
len, dan zou hij dit niet meer kunnen, daar
het Duitsche volk een definitieve oplossing
eischt. Zeker, men wil nog steeds geen oorlog.
Men hoopt van harte, dat het zoover niet
komen zal. Maar als het moét.Als het zon
der geweld niet gaat.... Wij herhalen, dat een
dergelijk organisatietalent alleen maar met
ontzag vervult en niet met eerbied, nog minder
met bewondering. Het bewijs isi immers geleverd,
dat machtsmiddelen als pers en radio in staat
zijn om allen goeden voornemens en allen droe
ven ervaringen ten spijt binnen korten tijd een
Volk zoo op te zweepen tegen een ander volk,
dat elke andere oplossing dan die van het
brutale geweld onmogelijk wordt.
De tijding, dat het kabinet-Hodza' is af
getreden, werd met vreugde begroet. De
radio bracht het bericht het eerst.
Korten tijd later werd het door de bladen be
kend gemaakt. De omnibussen gaven uitdruk
king aan de algemeene vreugde door haken
kruisvlaggetjes uit te steken. Dit voorbeeld vond
echter geen navolging. Nergens wappert er een
vlag in den wind.
Het ziet er naar uit, dat het oprukken van
het Sudeten-Duitsche „Freikorps" en het over
nemen van de politiemacht in sommige Tsjechi
sche gebiedsdeelen door Sudeten-Duitschers de
schier ondraaglijk geworden spanning eer deed
toe- dan afnemen.
Wij bevonden ons, juist toen algemeen bekend
begon te worden, welk een wending de zaken
plotseling genomen hadden, toevallig in de
omgeving der Berlijnsche luchthaven Tempel
hof. Het verkeer werd daar voortdurend onder
broken door lange rijen legerauto's, afgeladen
met soldaten, geschut en zoeklichten. Op de
enorme gebouwen, welke het vliegveld omgeven
en die grootendeels nog niet eens voltooid zijn,
werd overal luchtafweergeschut in stelling ge
bracht. Ordonnances op motorfietsen raasden af
en aan. Van alle kanten kwamen vliegtuigen
aanzetten, waaraan ook de leek wel zien kon,
dat ze geen deel uitmaakten van de burgerlijke
luchtvaart.
Het zou dwaas zijn, uit dit alles op te maken,
dat het nu hard tegen hard zal gaan. Dergelijke
conclusies trokken ook de menschen niet, die
zwijgend stonden toe te zien bij al die bedrij
vigheid. Het zijn slechts voorzorgsmaatregelen,
zooals ook de groote plakkaten op de muren
van Berlijn, die iederen volksgenoot op het hart
drukken, dat het zijn plicht is, voor zich en de
zijnen oogenblikkelijk een volksgasmasker aan te
schaffen, slechts voorzorgsmaatregelen zijn. Men
kan niet weten, waartoe de Tsjechen in een
wanhopige bui in staat zijn! Maar toch stemt
het wel even nadenkend, wanneer men Berlijn
om zoo te zeggen „gevechtsklaar" ziet maken.
Tot nu toe leek het allemaal nog zoo ver weg,
ook al hielden de kranten niet op te verzekeren,
dat een modern bombardementsvliegtuig slechts
veertig minuten noodig heeft om van de
Tsjechische grens naar de Duitsche hoofdstad
te vliegen
Het is en blijft de groote vraag: Wat zullen
de Tsjechen nu doen?
De Duitsche bladen bevatten dagelijks heele
reeksen van gebouwen, dorpen, steden zelfs, die
ondermijnd zijn en opgeblazen zullen worden,
zoodra ze onhoudbaar worden. Wereldberoemde
badplaatsen als Karlsbad en Mariënbad zouden
vallen onder het gebied, waar steeds volgens
de Duitsche pers de Tsjechen gedreigd heb
ben, geen steen op den anderen te zullen laten.
Een geweldige stuwdam is met ecrasiet geladen.
Zou het hier tot een ontploffing komen, dan is
een catastrofale overstrooming onvermijdelijk,
die zich niet alleen over Tsjechisch, doch ook
over Duitsch gebied zal uitstrekken. Een der
laatste jobstijdingen van de Duitsche radio
luidt, dat een vernuftige combinatie van ont
plofbare vloeistoffen en electrische kabels is
aangebracht, waarmee men heel de ontzaglijke
wouden van Noord-Bohemen in vlammen kan
doen opgaan. Ook de kolen- en ertsmijnen wor
den met verwoesting bedreigd.
Wat zullen de Tsjechen doen?
Men zoekt sterkte in de officieele Duitsche
bedreiging, dat dergelijke daden van geweld in
het Sudeten-Duitsche gebied onherroepelijk ge
volgd zouden worden door een strafexpeditie.
De man van de straat twijfelt er niet aan, of
zijn regeering zou eventueel de daad bij het
woord voegen en den Tsjechen voor eens en
voor altijd inpeperen, dat er met het Derde
Rijk niet valt te spotten. Maar aan den anderen
kant overweegt hij, dat een mogelijke vernie
ling niet zou worden goed gemaakt door ook
in Praag den boel kort en klein te slaan.
Officieel en officieus weigert men te Ber
lijn van eenige genoegdoening blijk te
geven, nu het Derde Rijk de vervulling
zijner wenschen zoo dicht genaderd is. Inte
gendeel, men kent nu ten opzichte van Praag
geen genade meer en gaat meedoogenloos ver
der en verder in zijn eischen.
Het is nog maar eenige dagen geleden, dat
men met het Sudeten-Duitsche gebied rijkelijk
tevreden geweest zou zijn. Thans eischt men
meer. Voor het eerst zeggen de kranten recht
streeks, wat zij tot nu toe nauwelijks durfden
bedoelen, namelijk dat Tsjecho-Slowakije hee-
lemaal verdwijnen moet. Er wordt hier zelfs niet
bij vermeld) dat men den Tsjechen het zuiver
Tsjechische deel van de republiek wil laten.
De afscheiding van alle andere volksgroepen
wordt noodzakelijk genoemd.
Het spreekt vanzelf, dat hier geen andere dan
zuiver „völkische" overwegingen ter sprake
worden gebracht. Niemand spreekt er over, dat
het Sudeten-Duitsche gebied, behalve drie mil-
lioen volksgenooten, ook nog kostbare ertsen en
onuitputtelijke houtvoorraden bevat, waarom 't
Derde Rijk verlegen is als om brood. Niemand
ook spreekt er over, dat Duitschiand na het
verdwijnen van Tsjecho-Slowakije bevrijd zou
zijn van de belangrijkste schakel in de keten
Moskou—Parijs.
Op de zoutvlakten van Bonneville is de laatste
weken een felle strijd gestreden tusschen twee
Britsche snelheidsduivels, die elkander het ab
solute snelheidsrecord te land betwisten.
Captain George Eyston is naar de glinste
rende zoutvlakten gekomen met zijn „Thunder
bolt", die een 5000 P.K. sterken motor herbergde
en waaraan dusdanige technische vernieuwin
gen waren aangebracht, dat de captain er van
overtuigd was, dat hij het wereldrecord, dat op
zijn naam stond met 501 KM., belangrijk zou
verbeteren.... Hij zou de 536 K.M. halen!
En captain George begon de training, gelijk
met zijn landgenoot John Cobb, een Brooklyn-
ster, die zich als ideaal gesteld heeft om de snel
ste man ter wereld te zijn. Cobb heeft zijn
Railton bemand met twee Napier-motoren, elk
van 1250 P.K. en een 75 gallon tank met ijs voor
de afkoeling van de motoren.
Aanvankelijk werkte de regen alle pogingen
tegen en was zelfs een behoorlijke training uit
gesloten, doch toen de zoutvlakten glinsterden
in het gouden zonlicht, werden de paar dui
zend krachtige paarden van stal gehaald en kon
het feest beginnen.
Het liep captain George niet mee. Bij zijn
training begin Augustus, werd hij in zijn cock
pit door gassen bedwelmd, maar het liep won
derlijk goed af. Captaiij Eyston heeft trouwens
in zijn rennersloopbaan, welke onmiddellijk na
den oorlog begon, meerdere malen het gevaar
onder de oogen moeten zien. Zoo vloog zijn wa
gen eens in brand toen hij een gangetje had van
100 mijl per uur. Hij heeft het er levend afge
bracht, maar het kostte hem toch drie maanden
ziekenhuis! Maar snelheidsduivels zijn niet voor
een klein geruchtje vervaard. Eyston's meening
is, dat de mensch er steeds naar gestreefd
heeft zijn medemensch te overtroeven en de
snelheid is, naar zijn meening, het meest aan
trekkelijke middel om zijn veroveringslust bot
te vieren.
Er moesten er meer zijn, die er zoo over den
ken!
Intusschen zag het er naar uit, dat Eyston
door pech achtervolgd zou worden. U moet we
ten, dat de organisatie van zoo'n recordpoging
een lieve duit kost en er heel wat bij komt kij
ken. In totaal vinden er 75 man emplooi bij,
daar zijn 25 man, die de speciale tijdopneem-
apparaten bedienen, apparaten vervaardigd
naar een speciale Amerikaansche vinding, die
op de honderdste seconde reageeren! Daar is
verder de telefoondienst langs het af te leggen
parcours, en de hulpdienst, dokter, verpleegsters
e.d., die evenmin mogen ontbreken.
Op 24 Augustus stapte Eyston in zijn wagen.
Hij overtrof zijn eigen verwachting en schoot
met een gemiddelde uursnelheid van 558 K.M.
met zijn Thunderbolt over de glinsterende baan.
De vliegtuigen der fotographen, die hem tracht
ten te volgen, liet hij achter zich! Maarzijn
record kon niet worden erkend, want op den
terugweg hadden de officieele tijd-contróle-ap-
paraten dienst geweigerd.
Eyston nam den tegenslag nogal gemoedelijk
op en drie dagen later, op 27 Aug., kroop hij
weer in zijn cockpit en bereikte nu een gemid
delde uursnelheid van 556.010 K.M., waardoor
hij dus zijn eigen wereldrecord belangrijk had
verbeterd.
Maar nu was het de beurt aan zijn belager.
De achtendertig-jarige John Cobb stapte op 15
September in zijn Napier Railton enhij was
dol verheugd zich de snelste man van de wereld
te kunnen noemen, want zijn gemiddelde uur
snelheid bedroeg niet minder dan563.592
K.M.!
John Cobb zou echter slechts 24 uur op zijn
snelheidstroon zetelen, want reeds den volgen
den dag deed de onttroonde snelheidskoning
Eyston met succes een nieuwen aanval. En hij
bereikte de fantastische gemiddelde uursnelheid
van 575.347 K.M.!
Realiseert u het zich even, dat beteekent een
snelheid per minuut van ongeveer 9.6 K.M. Een
snelheid dus, die u in één minuut van Haarlem
naar Zandvoort brengt!
En John Cobb, die de eerste was om Eyston
geluk te wenschen, is er nog van overtuigd, dat
hij den snelheidstroon opnieuw zal bestijgen.
Hij heeft n.l. verklaard niet te zullen rusten
voor hij de643 K.M. heeft gehaald.
Intusschen moet men den dag nooit prijzen
voor het avond is. Deskundigen zijn het er over
eens, dat een poging tot een grootere snelheid
als welke nu behaald is, gevaren met zich mee
zou brengen. En veronderstel, dat men met een
gangetje van lö K.M. per minuut een lek bandje
krijgt!
Er is nog een recordjacht met succes be
kroond.
Sir Malcolm Campbell heeft met zijn omge-
bouwden Blue Bird pogingen gedaan zijn eigen
absolute snelheidsrecord te water op het Meer
van Genève te verbeteren. Zijn pogingen faal
den en toen heeft hij zijn blauwen vogel ingepakt
en naar het Hallwilermeer bij Zurich gezonden,
waar hij Zaterdag zijn poging bekroond zag.
Maar het is nog geen 575 K.M. Zijn oude record
was 208.040 K.M. en hij bracht dit op 210.078.
Deskundigen beweren, dat hij de 240 kan halen,
maar Sir Campbell gaat voorzichtig te werk en
neemt geen risico.
Inmiddels is men in Engeland bezig met den
bouw van een nieuwe boot en het laat geen
twijfel, of het volgend jaar zal ook Sir Camp
bell weer van zich doen hooren.
MIXER
e optimist is een beter hervormer
J dan de pessimist
