Hitier zal wachten
tot 1 October
HET FOREIGN OFFICE
SPREEKT KLARE TAAL
Een boodschap van Benesj
aan president Moscicki
Dan zal het Duitsche leger, desnoods met
geweld, de Sudeten-Duitsche
gebieden bezetten
Definitieve eisch
Frankrijk, Engeland en Rusland zullen
Tsjecho-Slowakije zeker steunen bij
een niet-uitgelokten aanval
Wilson bij den
Führer
Het
heden
Jan Masaryk over
de rede van Hitier
STAAT VAN BELEG IS
WEER UITGEBREID
DE LANDSVERDEDIGING
IN BELGIË
nieuws van
DE BAROMETER
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DINSDAG 27 SEPT. 1938 - OCHTENDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE,
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 21399
De laatste territoriale verlangens
in Europa, die Hitier niet
zal prijsgeven
„De beslissing thans
aan Benesj"
Het memorandum
De militaire maatregelen in Europa
TEGEN PRIJSOPDRIJVING
IN ENGELAND
LONDEN, 26 Sept. (Reuter). Vanwege het
Foreign Office is de volgende officieele ver
klaring gepubliceerd:
In officieele kringen wordt verklaard, dat
Chamberlain de vorige week heeft getracht
met den Duitschen Rijkskanselier een vreed
zame oplossing voor het Tsjecho-Slowaak
sche vraagstuk te vinden. Het is nog steeds
mogelijk, dit door onderhandelingen te doen.
In den Duitschen eisch inzake overdracht van
de Sudeten-Duitsche gebieden is reeds toege
stemd door de Fransche, Britsche en Tsjecho-
Slowaaksche regeeringen.
Indien echter ondanks alle pogingen, die
door den Britschen minister-president zijn
aangewend, door Duitschland een aanval
wordt gedaan op Tsjecho-Slowakije, moet
het onmiddellijk gevolg zijn, dat Frankrijk
verplicht zal zijn, laatstgenoemd land te hulp
te komen en Engeland en de Sovjet-Unie
zullen Frankrijk zeker steunen.
Het is niet te laat om deze groote tragedie
te doen eindigen en voor de volken van alle
landen om aan te dringen op een regeling
door vrije onderhandeling.
Het Weerjiiiiiiii!iiiii!ijiijiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiini^
Een beroep van Chamberlain op
Hitier tot behoud van
den vrede
Het Duitsche plan
onaanvaardbaar
ln Tsjecho-Slowakije was het
gisteren vrij rustig
Steeds meer Poolsche
vluchtelingen
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct., Ingez.
mededeellngen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
«to kleine annonces „Omroeoers" vte de rubriek
BERLIJN, 26 September (ANP) In zijn
hedenavond in het sportpaleis te Eerlijn ge
houden redevoering begon de Duitsche Rijks
kanselier met te constateeren, dat hij thans
sprak voor het geheele Duitsche volk, zooals
in de dagen van strijd.
Het vraagstuk, dat op het oogenblik de
wereld bezig houdt, is niet Tsjecho-
Slowakije, doch „de heer Benesj".
Het doel van de Duitsche buitenlandsche
politiek is volgens Hitier het volgende:
Het Duitsche volk wil geen andere volken
onderdrukken, het wil geen andere volken
onder zich zien, het wil op zijn eigen wijze
zalig worden, de anderen moeten het op
hunne wijze doen. De buitenlandsche po
litiek moet het volk dienen, het bewaren
en voor zijn bestaan in het krijt treden.
Spreker herinnerde vervolgens aan het ver
drag van Versailles en wees erop, dat Duitsch-
land thans weer groot en sterk is, en dat het
dit alleen dankt aan zijn eigen kracht.
Het Duitsche volk koestert geen haat tegen
andere landen. Zij zijn niet verantwoordelijk
De verantwoordelijkheid draagt slechts een
kleine groep internationale gelukzoekers, die er
tiet voor terugschrikken geheele volken in dienst
te stellen van hun eigen belangen.
Hitier somde vervolgens de voorstellen op, die
hij gedaan heeft, om tot een internationale ont
wapening te komen.
Na twee jaar steeds afgewezen te zijn, gaf hij
het bevel de Duitsche weermacht op te bouwen,
en thans is een leger gereed, zooals de wereld
nog niet heeft gezien. Milliarden zijn hiervoor
Uitgegeven. Het leger is met de meest moderne
wapenen uitgerust.
Verder zeide hij. dat Duitschland en Frankrijk
twee groote mogendheden zijn, die beide willen
leven en werken, en zij kunnen dit goed doen.
wanneer zij samenwerken. Hij bood zijn hand
aan Engeland.
Wat Polen betreft, verklaarde Hitier, dat zulk
een land steeds een toegang tot de zee moet
hebben. Verder verklaarde hij alleen voor de
Duitschers te spreken, hoewel hy natuurlijk
Voelt voor de Slowaken, Hongaren en Polen.
Ook zeide Hitler, dat de vriendschappelijke
houding van Italië nooit vergeten zal worden en
indien ooit Italië in een dergelijke positie zou
komen, dan zal Duitschland te hulp sneller».
Ten aanzien van Tsjecho-Slowakije zeide
hij: „Dit is de laatste territoriale eisch,
dien ik stel in Europa, doch ik zal dezen
niet prijsgeven."
In scherpe bewoordingen laakte Hitier de
„terreur" waaraan de Duitschers hebben bloot
gestaan. De heer Benesj, aldus spreker, was
vastbesloten het Deutschtum eenvoudig gelei
delijk uit te roeien en hij heeft dit op zekere
hoogte bereikt.
Men maakte er geen geheim van, dat de
Tsjeeho-Slowaaksche staat er toe voorbe
stemd was, zoo noodig, tegen Duitschland
in het veld te worden gebracht. Van dezen
staat bedient zich thans het bolsjewisme
als van een toegangspoort.
Deze staat, die slechts een minderheid als
regeeting bezit, dwingt de nationaliteiten deel
te nemen aan een politiek, die haar eens er toe
leidt op de eigen broeders te moeten schieten.
Ik heb tegenover den heer Chamberlain on
dubbelzinnig te kennen gegeven, wat wjjj thans
sis eenige mogelijkheid eener oplossing be
schouwen.
Thans heeft Engeland, en Frankrijk heeft
zich c a ar bij aangesloten, aan Tsjecho-Slowakije
den eenig mogelijken eisch gesteld: het Duit
sche gebied eindelijk vrij te laten en aan
Duitschland af te staan. Benesj vond een uit
weg. Hij gaf toe: deze gebieden moeten worden
afgestaan. En wat deed hij: niet het gebied
stond hii af. doch de Duitschers drijft hij thans
Uit.
Thans geloof ik, dat het tijdstip gekomen is.
om het eens goed te zeggen. Benesj heeft zeven
inillioen Tsjechen, doch hier staat een volk van
hieer dan 75 millioen.
Ik heb thans een memorandum met
een laatste en definitief Duitsch voor
stel aan de Britsche regeering ter be
schikking gesteld. De inhoud van dit
Voorstel is zeer eenvoudig: elk ge
bied, dat naar het volk Duitsch is, en
naar zijn wil tot Duitschland wil be-
hooren, komt thans aan Duitschland,
en wel direct.
Ik heb thans hier de grens gekozen, die, op
grond van het sedert tientallen jaren beschik
bare materiaal over de verdeeling der volken
en talen in Tsjecho-Slowakije, rechtvaardig is.
Ik heb van te voren vastgesteld, dit gebied
wordt onder de Duitsche souvereiniteit ge
plaatst, daar het feitelijk in elk geval door
Duitschers bewoond wordt. De definitieve vast
stelling van de grens laat. ik over aan den wil
van de zich daar bevindende volksgenooten,
d.w.z. ik heb vastgelegd, dat ondanks alles in
dit gebied een volksstemming moet worden ge
houden, en opdat niemand kan zeggen, dat het
niet billijk kan toegaan, heb ik het Saarstatuut
van het Saar-plebisciet als basis voor deze
volksstemming gekozen.
Ik zeide aldus Hitler tot. Chamberlain:
„Wanneer ge bepaald wilt, dat slechts in eenige
omstreden gebieden gestemd wordt mijnent
wege. In elk geval dan aan deze en aan gene
zijde van de grens. Ik was ook bereid, de stem
ming door internationale commissies te laten
controleeren. Ik was bereid, de vaststelling van
de grens over te laten aan een Duitsch-Tsjechi-
sche commissie of door een internationale com
missie. Ik was voorts bereid, tijdens deze volks
stemming zelfs de troepen terug te trekken, en
ik heb mij thans bereid verklaard voor dezen
tyd het Britsche legioen van oud-strijders uit
te noodigen, dat mij het aanbod heeft gedaan,
zich naar deze gebieden te begeven en daar de
orde en rust te handhaven. En ik was bereid
er in toe te stemmen, dat dan een internatio
nale commissie de definitieve grens vaststelt,
ik was bereid alle modaliteiten over te laten
aan een uit Duitschers en Tsjechen bestaande
commissie.
Thana komen twee mannen tegenover elkaar
te staan; ginder Benesj en ik hier. Toen Benesj
tijdens den grooten volkerenstrijd door de
wereld zwalkte, heb ik als fatsoenlijk Duitsch
soldaat mijn plicht gedaan. En thans sta ik
tegenover dezen man weer als de soldaat van
mijn volk.
Ik ben mr. Chamberlain dankbaar voor al
zijn bemoeiingen. Ik heb hem verzekerd, dat
het Duitsche volk niets anders wil dan vrede,
alleen, dat ik niet de grens van ons geduld kan
overschrijden.
Ik heb hem verder verzekerd, dat op het
oogenblik, waarop Tsjecho-Slowakije het vraag
stuk oplost, d.w.z. de Tsjechen de geschillen
met hun andere minderheden geregeld hebben,
en wel op vreedzame wijze en niet door onder
drukking, ik in een Tsjechischen staat geen
belang meer stel. En dat wordt- hem gega
randeerd.
Alleen wil ik nog voor het Duitsche
volk verklaren, dat met betrekking tot
het Sudeten-Duitsche vraagstuk mijn
geduld thans ten einde is. Ik heb
Benesj een voorstel gedaan. Het is
niets anders dan de verwezenlijking
van datgene, wat hij zelf beloofd
heeft. Hij heeft het thans in zijn
handvrede of oorlog Hij zal óf dit
aanbod thans aanvaarden en den
Duitschers eindelijk de vrijheid geven,
óf wij zullen deze vrijheid zelf gaan
halen. Wij zijn vastbesloten, aldus
besloot Hitier. Benesj mag thans
kiezen.
-
v's-~w
Ook België heeft militaire voorzorgsmaatregelen genomen. In allerijl weraen de
troepen geconsigneerd en gemotoriseerde afdeelingen naar de grenzen gezonden
Na lof te hebben gebracht aan de bewon
derenswaardige Duitsche cultuur, waarin hij
was grootgebracht, heeft Jan Masaryk, de
Tsjecho-Slowaaksche gezant te Londen, met
betrekking tot Hitler's redevoering aan Reuter
verklaard
De rede, die ik vanavond heb gehoord, is
zoo ongeloofelijk onbeschaamd en schok
kend, dat ik trotsch ben op het besluit van
mijn regeering om een krachtige houding
aan te nemen tegen de verwekkers van een
mentaliteit, die tracht de Europeesche cul
tuur te vernietigen.
LONDEN, 26 Sept. (Havas). Op verzoek van
het departement, belast met het opstellen van
plannen tot ravitailleering in Oorlogstijd, heeft
de „London provision exchange" medegedeeld,
dat de prijzen van levensmiddelen, zooals ham.
boter, spek, margarine enz. voor een tijdvak
van veertien dagen op hun huidig niveau moe
ten blijven.
Ook de vrouwen in
Tsjecho-Slowakije helpen
toegangswegen
mee aan het versperren der
1 Verwachting: j|
Zwakke tot matigen wind uit Zuidelijke
richtingen, in het Zuidwesten meest
zwaar bewolkt, waarschijnlijk eenige
regen met kans op onweer, iets koeler, Ei
S in het Noordoosten gedeeltelijk bewolkt,
weinig of geen regen, weinig verandering
5 in temperatuur.
Verdere vooruitzichten: Onzeker.
BERLIJN, 26 Sept. (Reuter). Sir Horace
Wilson is vanmiddag om 3 uur 35 (vijf
minuten voor vieren Amsterd. tijd) op
bet vliegveld Tempelhof aangekomen.
De Lobby-correspondent van Reuter meent
te weten, dat Chamberlains boodschap aan
Hitier de verklaring bevat, dat het Duitsche
pian volkomen onaanvaardbaar is.
Op Hitier wordt een beroep gedaan te
bewijzen, dat hij een vreedzame regeling
wenscht door er in toe te stemmen, de
bijzonderheden van de gebiedsoverdracht
rechtstreeks met de Tsjechen te. bespré
ken.
Tenslotte wordt in de boodschap opgemerlu
dat onderhandeling meer dan oorlog in over
eenstemming is met wat, naar men meent te
weten, het Duitsche standpunt is, n.l. dat de
geschilpunten slechts betrekking hebben op de
procedure.
Tezamen met den Britschen ambassadeur
Henderson en Kirkpatrick kwam Sir Horace
Wilson even voor vijf uur op de rijkskanselarij
aan. Bij den Fuehrer bevonden zich tevens
Von Ribbentrop, de Duitsche minister van
Buitenlandsche Zaken en Meissner, de secre
taris van Adolf Hitler.
Na zijn onderhoud met den Fuehrer heeft
Sir Horace Wilson te 17.40 uur de rijkskan
selarij verlaten. Morgen zal hij per vliegtuig
naar Londen terugkeeren, met het antwoord
van Adolf Hitler op het schrijven van
Chamberlain.
Van officieuze Duitsche zijde wordt gemeld,
dat men er in politieke kringen op wijst, dat
de argumenten van Praag op zeer ondubbel
zinnige wijze de toegestane cessie van het
Sudeten-Duitsche gebied in twijfel willen doen
trekken.
Er wordt hier nogmaals op gewezen, aldus
de officieuze kringen, dat de Duitsche voorstel
len definitief zijn. Over de kwestie oorlog of
vrede zal Praag beslissen.
WARSCHAU, 26 Sept. (Reuter). Vanoch
tend is te Warschau een bijzondere bood
schapper aangekomen met een persoon
lijken brief van Benesj voor president Mos
cicki.
De gezant van Tsjecho-Slowakije heeft
dezen brief vanmiddag in een bijzondere
audiëntie overhandigd.
De Tsjechische staatsomroep heeft vanmid
dag het volgend communiqué verspreid. In de
grensstreken blijft de toestand onveranderd. De
autoriteiten handhaven de orde. Niettemin blij
ven afdeelingen van het Sudeten-Duitsche vrij
corps, komende uit Duitschland en voorzien van
geweren, machinegeweren en granaten van Duit
schen oorsprong, voortgaan aanvallen te doen
op wachtposten en douanekantoren.
Men meldt, dat verschillende Tsjecho-Slo
waaksche burgers met geweld naar Duitschland
werden overgebracht.
De staat van beleg is nog uitgebreid tot
het district Plana nabij Marienbad.
De officieele Tsjechische radio heeft vanmid
dag te een uur enkele berichten van den Duit
schen radio-omroep tegengesproken. Volgens de
Duitsche radio zouden bij Warmsdorf Tsjechi
sche soldaten gevangen zijn genomen en zouden
zij dumdum-kogels bij zich hebben gehad, waar
uit hun bruut optreden tegen de ontwapende
bevolking zou blijken. De Tsjechische autori
teiten verklaren, dat geen Tsjechische soldaten
gevangen zijn genomen en al zou dit het geval
zijn geweest, dan kan men nog geen dumdum-
kogels op hen hebben gevonden. Bovendien is
de ontwapende bevolking, voor Duitsche mili
taire doeleinden, voorzien van geweren, mitrail
leurs, handgranaten en ecranit.
Het ministerie van Buitenlandsche Zaken van
Amerika heeft mededeeling ontvangen, dat de
Duitsch-Tsjechische grens aan Duitsche zijde is
gesloten. Amerikaansche staatsburgers zijn aan
de grens tegengehouden en waren gedwongen
n.aar Praag terug te keeren.
Het ministerie heeft de Amerikaansche
ambassade te Berlijn opgedragen zoo spoe
dig mogelijk een regeling te treffen, dat deze
Amerikanen over Duitsch gebied de zee kun
nen bereiken.
Verder wordt medegedeeld, dat maatrege
len worden genomen om tachtig Amerikaan
sche onderdanen, die Duitsche visa voor
Parijs hebben, de grens te laten passeeren.
Zij werden gisteren bij Eger tegengehouden.
Uit Cieszyn wordt gemeld, dat steeds meer
Poplsphe vluchtelingen uit Tsjecho-Slowakije op
Poolsch gebied aankomen. Verder wordt gemeld,
dat de Poolsche afgevaardigde in het parlement
van Tsjecho-Slowakije, dr. Wolff, door de Tsje
chische politie wordt bewaakt.
BRUSSEL, 26 Sept. (Havas). Minister-presi
dent Spaak heeft met den minister van Lands
verdediging, generaal Denis, de maatregelen be
sproken, welke eventueel genomen zouden moe
ten worden tot bescherming van de veiligheid
van het land. Een beslissing is nog niet ge
nomen.
In zijn rede in het Sportpaleis te Berlijn
eischte Hitier, dat de Tsjechen de Sude
ten-Duitsche gebieden zullen ontruimen
vóór 1 Oct. a.s.
Frankrijk, Engeland en de Sovjet-Unie
hebben Tsjecho-Slowakije hun steun toe
gezegd in geval van een niet uitgelokten
aanval.
In Parijs worden maatregelen genomen
voor bescherming der stad. Velen trek
ken naar de provincie.
In Engeland zijn voorl.oopig voor veer
tien dagen de prijzen vastgesteld der
meest noodzakelijke levensmiddelen.
In Den Haag worden maatregelen geno
men ter bescherming van de burgerbe
volking tegen luchtaanvallen.
Pachtwet treedt 1 November in werking
De nieuwe dienstregeling van de Neder-
landsche Spoorwegen.
Staking bij de werkverschaffing te Aarle-
Rixtel.
Twee ernstig gewonden bij auto-ongeluk
te Renswoude.
Beurs van New York: Stemming flauw.
De basis
Ergerlijk is bijwijlen de onberede
neerde stemming van onwetende
heethoofden: „sla er maar op los,
deze of die mag niet te veel praats
krijgen." Men kan van meening ver
schillen over recht en onrecht, over
herstel van recht en de wijze waarop.
Doch men moet nooit de wereld ver
giftigen met een tendenz welke bloe
dige daden uitvloeisel doet worden
van een gekweekte stemming. Wij
kunnen in ons land weliswaar geen
gewicht in de schaal werpen voor het
Europeesch gebeuren, maar we kun
nen wel onder eigen volk zorgen het
juist begrip te doen heerschen dat
niet sympathie of antipathie van on
beredeneerde heethoofden, maar het
vurig gebed der tienduizenden, het
welk genade over een wereld doet
neerdalen, de basis van ons redenee
ren en handelen zij.
I Y VLUu\unmuiiHiin;;/;//7
Stand op Dinsdag 1 uur v.m.:
Vorige stand: 767.8
767.5
