B
Sombere klanken uit Londen
IDOZAN helpt
POSITIEVE
BEGINSELEN
De positie van
Canada
Uit Vaticaanstad
CHAMBERLAIN ZIET GEEN
UITWEG
BRITSCHE PERS PRIJST
CHAMBERLAIN
Kerkelijk leven
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1938
EMIGRATIE NAAR Z.-AFRIKA
Nieuw motorschip
„Prins Bernhard"
Door Haarlemsche Scheepsbouw-
Mijovergedragen aan Vaar-
tuigendienst Suriname
Rheumatische pijnen
Het Poolsche antwoord
aan Praag
OPNAME RIJSTVOORRADEN
DUITSCHERS WENSCHEN
BRITSCHE NATIONALITEIT
ZWAAR BEWOLKT WEER
h
1
x
KAPPERSZAKEN IN
DEN HAAG
BU1TENLANDSCH OVERZICHT
Europa in den ban der
bajonetten
Vergadering inspecteurs P.T.T.
Waardeering voor zijn sobere
en ontroerende rede
Instemming in Frankrijk
Het gaat niet meer om de
Sudeten-Duitschers
Berlijn verwijst naar Praag
UITVAART PATER
D'AQUIN S.J.
Fr. B. VAN LEEUWEN O.F.M. T
PATER J. HOLTUS S.J.
Zooals men in ons blad heeft kun
nen lezen, is prof. mr. A. C. Jose-
phus Jitta uit den Vrijzinnig-De-
mocratischen Bond getreden. Voor den
professor en voor den Vrijzinnig-Demo-
cratischen Bond is deze gebeurtenis
belangrijker dan voor ons, vooral nu
hij te kennen heeft gegeven, het voor
nemen te koesteren, geen actieve rol
meer in het politieke leven te spelen.
Van meer belang ook voor ons zijn de
motieven, welke hem tot dit besluit
hebben gebracht en welke hij ift een
aan mr. P. J. Oud gericht en in de
„Vrijzinnig Democraat" afgedrukt
schrijven uiteen heeft gezet. De eenige
reden, waarom hij de banden met de
Vrijz.-Dem. Partij verbroken heeft, is,
dat hij de beginselen dier partij in zeer
belangrijke opzichten niet meer deelt.
„In verschillende opzichten", aldus
schrijft prof. mr. A. C. Josephus
Jitta o.a., „kan ik mij nog wel „vrij
zinnig" en „democraat" noemen,
maar niet zonder reserve en juist
niet in den zin, dien men in de krin
gen van den V. D. Bond aan die be
grippen hecht. Het begrip „vrijzin
nig" is mij naar mijn tegenwoordig
inzicht te negatief en het woord „de
mocraat" te formeel geworden.
Belangrijker is de positieve basis
van Iemands politieke beginselen,
dan de simpele verklaring, dat hij
eerbied heeft voor de overtuiging
van anderen. Een regeering in het
belang van het volk kan onder be
paalde omstandigheden beter zijn
dan een regeering, die niets meer
pretendeert te zijn dan een regee
ring door het volk. Het is nuttiger,
dat een volk goed geregeerd wordt,
dan dat het zich zelf, misschien op
slechte wijze, regeert. De beginse
len, op grond waarvan geregeerd
wordt, zijn belangrijker, dan de
vraag, wie regeert. In dezen tijd
komt het meer dan ooit op de be
ginselen aan.
Basis van wat wij beiden „demo
cratie" noemen efi van politieke or
ganisatie moet naar mijn tegen
woordig inzicht zijn de aanwezig
heid van een bepaalde, positieve
religieuze overtuiging. Ik ontken
allerminst, dat die bij sommigen in
den V. D. Bond ik had bijna ge
schreven „bij ons" aanwezig is,
met name bij U, maar die aanwe
zigheid wordt niet als essentieel be
schouwd. Integendeel. Het is zelfs
essentieel, dat die religieuze over
tuiging niet essentieel is".
Wij kunnen de motieven van
prof. mr. Josephus Jitta zeer
goed begrijpen. Ook wij zijn
van meening, dat de positieve basis
van iemands politieke beginselen be
langrijker is dan de simpele verkla
ring, dat hij eerbied heeft voor dé
overtuiging van anderen, en wij stem
men volkomen met hem in, dat in de
zen tijd het meer dan ooit op de be-
gtnselen aankomt. Vandaar dan ook,
dat wij ijveren voor een positief Chris
telijke politiek, niet alleen echter in be
ginsel maar ook in de practijk. En een
der meest dwingende eischen van zulk
een principieele en practische positief
Christelijke politiek is een tot het
uiterst mogelijke ingespannen strijd
tegen de catastrophale werkloosheid,
haar oorzaken en haar gevolgen. Dit
is een eisch niet enkel van Christelijke
naastenliefde, maar ook van de meest
elementaire Christelijke sociale recht
vaardigheid. Krachtdadige werkloos
heidsbestrijding werd niet ten onrech
te of slechts oratorisch onlangs door
Katholieken Katholieke Actie en Actie
voor God genoemd. De erkenning, dat
basis van democratie en politieke orga
nisatie een bepaalde, positieve religieu
ze overtuiging dient te zijn, wordt door
ons volkomen onderschreven. Een de
mocratie en een politieke organisatie,
die positieve religieuze overtuiging als
niet ter zake doende terzijde wil schui
ven, verdient niet door ons verdedigd
en begeerd te worden. En het is inder
daad nuttiger, dat een volk goed gere
geerd wordt, dan dat het zichzelf op
slechte wijze regeert, ook al zou deze
slechte wijze door het volk zelf wor
den verlangd. De eenige democratie,
die het dan ook in deze woelige tijden
zal kunnen en blijven uithouden, is een
democratie, die steunt op positief reli
gieuze beginselen en deze beginselen
ook zoo volledig mogelijk in practijk
brengt.
Naar aanleiding van de in den laats ten tijd
ontvangen aanvragen deelt het secretariaat der
Nederlandsch Zuid-Afrikaansche vereeniging
mede, dat de berichten over gunstige kansen
voor verpleegsters in Zuld-Afrika slechts be
doeld zijn voor gediplomeerden-diploma A., al-
gemeene ziekenverpleging en niet slaan op
krankzinnigenverpleegsters of kraamverpleeg
sters.
Verplegers hebben evenmin kans.
Nederlanders die in Zuid-Afrika hun studie
aan een universiteit willen voortzetten, dienen
te bedenken dat de formaliteiten noodig voor
het verkrijgen van toelating in de Unie en aan
de universiteiten veel tijd vorderen.
Hoewel de colleges eerst in Maart beginnen,
mag men niet rekenen op tijd te zijn wanneer
niet vóór 1 November de voorbereidende stap
pen zijn gedaan.
Nadere inlichtingen verstrekt het secretariaat
der Nederlandsch Zuid-Afrikaansche vereeni
ging, Keizersgracht 141, Amsterdam C.
edenk in uren van beproeving en
smart, dat ied're mensch wel iets
te boeten heeft en het leed zal
lichter te dragen worden.
Na een geslaagden proeftocht is heden het
door de N. V. Haarlemsche Scheepsbouw-Mij.
gebouwd motorschip „Prins Bernhard" overge
nomen door den opdrachtgever, de semi-officieele
N. V. Gemengd Bedrijf Vaartuigendienst Su
riname.
Het fraaie scheepje, dat bestemd is voor
vracht- en passagiersvervoer langs de kust van
Suriname en naar de Fransche Antillen-eilan-
den, heeft een laadvermogen van 715 ton, ls 50,4
meter lang, 8.07 meter breed en 3 meter hol. Het
wordt voortbewogen door een 450 p.k. Krom
hout Dieselmotor, die het schip een snelheid van
ruim 10 mijl per uur kan geven. Het is geheel
electrisch uitgerust, met vier electrische laad-
lieren, een electrischen kaapstand, electrische
ankerlier en electrische stuurmachine, alsmede
een electrische koelkast.
Daarvoor bevinden zich aan boord twee dy
namo's van 23 K.W. elk, en een dynamo van 4
K.W., welke eveneens door Kromhoutmotoren
worden aangedreven.
Het schip biedt ruimte aan 17 officieren en
manschappen en heeft drie tweepersoons hutten
voor in totaal zes passagiers. Er zijn douchecel
len aan boord en er is een zeer comfortabele, met
satijn- en coromandelhout betimmerde salon,
waar aan den wand het portret prijkt van
Prins Bernhard, in de uniform van luitenant
ter-zee eerste klasse, naar wien het schip ge
noemd is.
Aan dek is een ruimte waar honderd
koeien geplaatst kunnen worden, want het
schip zal in vele gevallen ook vee moeten
vervoeren. Met behulp van een z.g. regen
leiding zal het vee, wanneer het tropische
klimaat dat gewenscht maakt, natgesproeid
kunnen worden.
Voorts is het schip erop berekend, in
vaten verpakte benzine te vervoeren, met het
oog waarop speciale voorzieningen zijn ge
troffen.
De tocht van heden was tevens bedoeld als
technische proefvaart en werd medegemaakt
door den heer M. C. Koning, oud-directeur van
de N. V. Stoomvaart Mij. „Nederland", president
commissaris van de N.V. Gemengd Bedrijf Vaar
tuigendienst Suriname, door den heer Copool-
sen, directeur van dit bedrijf en den heer Ver-
meyden, verder door den heer Van Dijk, directeur
en ir. van Hecking Colenbrander, bedrijfsleider
van de N.V. Haarlemsche Scheepsbouw Mij.,
wier driehonderdste schip de „Prins Bernhard"
is. Van de overige opvarenden noemen we voorts
nog' den heer van den Boom, inspecteur van de
scheepvaart te Amsterdam en den heer J.
Goedkoop, directeur der Kromhout Motoren Fa
brieken.
De „Prins Bernhard", die reeds voor de over
dracht bemand was door de toekomstige be
manning onder commando van kapitein B. van
der Brug, vertrok tegen negen uur uit de sluizen
van IJmuiden en zette, nadat voor de kust het
compas was gecompenseerd, koers naar het
lichtschip Haaks. Dit werd tegen half twee be
reikt, waarna het terug in Zuid-Oostelijke rich
ting ging.
Op den terugweg werden met de machines
verschillende manoevres uitgevoerd en werden
de ankerspillen en de stuurinrichting geprobeerd,
welke alle tot volle tevredenheid van de op
drachtgevers bleken te functionneeren. Het schip
bleek bovendien met een snelheid van meer dan
elf mijl te loopen.
Toen tegen kwart voor zes de „Prins Bern
hard" voor de pieren van IJmuiden was geko
men, verzamelden de aanwezigen zich op de brug,
waarna de heer Koning namens het Gemengd
Bedrjjf Vaartuigendienst Suriname het schip
overnam, daarbij dank brengend aan den
scheepsbouwer en aan allen, die aan den
bouw van het schip hadden meegewerkt.
Mijnhardtjes doen deze snel verdwijnen.
12 stuks 50 ct.
Onder een driewerf hoera werd de vlag
van het gemengd bedrijf, een verticale
oranjebaan en drie diagonale rood-wit-
blauwe banen, geheschen.
De heer van der Boom, inspecteur van de
scheepvaart, wenschte reeders, scheepsbouwer en
gezagvoerder geluk en sprak de overtuiging uit,
dat de nieuwe aanwinst niet alleen van groote
beteekenis zou zijn voor het Gemengd Bedrijf,
maar ook een landsbelang zou zijn, dat aan
zienlijk zal kunnen bijdragen tot de ontwikke
ling van Suriname.
Te ruim 6 uur was de „Prins Bernhard' te
rug in de sluizen van IJmuiden.
WARSCHAU, 28 Sept. (Havas.) Het Pool
sche Telegraaf-agentschap deelt officieel mede,
dat het antwoord van President Moscicki op het
eigenhandige schrijven van Benesj naar Praag
is gebracht in een speciaal vliegtuig, dat reeds
is aangekomen. Het antwoord ging vergezeld
van een nota der Poolsche regeering met een
concreet ontwerp voor de regeling der vraag
stukken.
OTTAWA, 28 Sept. (Reuter) Mackenzie
King heeft gisteravond, na een kabinetszitting,
welke zeven uur heeft geduurd, verklaard:
„De Canadeesche regeering blijft voortdurend
de ernstige ontwikkeling van den Europeeschen
toestand zoo nauwkeurig mogelijk volgen. De re
geering is in volkomen overeenstemming met de
door Chamberlain tot de wereld gerichte verkla
ring."
Hij voegde hieraan toe, dat Canada zich voor
bereidt op iedere gebeurlijkheid en dat de re
geering bereid is het parlement bijeen te roepen,
indien de pogingen den vrede te bewaren, zou
den falen.
BATAVIA, 28 Sept. (Aneta). In de „Javasche
Courant" is een gouvernementsbesluit versche
nen, waarbij aan het Centraal Kantoor voor de
Tusschen Oudewater en Gouda botsten t wee autobussen tegen elkaar op, bij welk
ongeval vele gewonden te betreuren waren. De totaal vernielde wagen van Hoop's
wilde-autobusdienst UtrechtDen Haag
Statistiek wordt opgedragen, om, op den voet
van de statistiekordonnantie 1934, gegevens te
verzameleh betreffende de voorraden padi, ge
pelde en ongepelde rijst in geheel Ned.-Indië.
LONDEN, 28 Sept. (Havas.) Vanochtend werd
medegedeeld, dat een groot aantal te Londen
wonende Duitschers zich tot het ministerie van
Binnenlandsche Zaken heeft gewend met het
doel de Britsche nationaliteit te verkrijgen.
Blijkens de weerbeschouwingen wordt een
wat koelere nacht met plaatselijken ochtend
mist verwacht. Morgen overdag zal het meest
zwaar bewolkt zonder regen van beteekenis zijn.
De wind zal zwak tot matig uit Zuid-Oost tot
Zuid-West draaien.
^7od liefhebben is geen kwestie
I van woorden, maar van daden.
Koning Faroek van Egypte heeft een reis gemaakt door het woestijngebied aan
de Lybische grens. Hij ontving van de bevolking véle geschenken
Onze Romeinsche correspondent schrijft:
In een schrijven van zijn staatssecretaris, kar
dinaal Pacelli, heeft Z. H. de Paus Zijn aposto-
lischen zegen geschonken aan de 16de Canadee
sche sociale studieweek, welke in deze dagen te
Sherbrooke gehouden wordt. Het thema der
studieweek is de bescherming van de maat
schappij en speciaal van den arbeidersstand
tegen het communistische gevaar. In verband
hiermede betoogt genoemd schrijven, dat voor
het lot der naties en der individuen, voor de
religie, de moraliteit, de beschaving en de een
voudige mensc.helijkheid niets zoo zeer te vree
zen valt als het communisme, welks leerstel
lingen de fundeeringen zelf van de samenleving
ondermijnen en de vernietiging beoogen van
alle geestelijke waarde, de vrijheid van den
mensch, zijn persoonlijkheid en zijn meest on
betwistbare rechten niet uitgezonderd.
Het laatste nr. van de „Acta Apostolicae Se-
dis" bevat een lijst van gebeden, welke Z. H. de
Paus met aflaten heeft verrijkt en die veran
dering brengen in de rubrieken van Brevier en
Missaal.
Bij decreet van de H. Congregatie voor bui
tengewone kerkelijke aangelegenheden is de
apostolische delegatie van de Antillen opgehe
ven. Jamaica en Engelsch Honduras kwamen
onder de apostolische nuntiatuur van Cuba en
het eiland Porto Rico en de Kleine Antillen, met
uitzondering evenwel van Barbados en de eilan
den van Venezuela, onder de apostolische nun
tiatuur van Haiti en San Domingo.
De Haagsche kappers hadden een beroep ge
daan op de Kroon teneinde het raadsbesluit,
waarbij de sluiting op Dinsdagmiddag verplich
tend werd gesteld, ongedaan te doen maken.
Dit beroep is, naar het Vaderland verneemt,
afgewezen, zoodat de sluiting op Dinsdag be
paald blijft.
Geen opgezweepte massa juichte den Brit-
schen premier overwinningskreten toe,
toen deze gisteravond van zijn stille
werkkamer aan Downingstreet uit aan de mil-
lioenen luisteraars, die voor hun luidspreker
zaten, een boodschap bracht, die diepen indruk
maakte door den inhoud en door den ernstigen
toon, waarop zij werd uitgesproken. De „man
des vredes", zooals de grijze staatsman zich
noemde, en zonder eenige hoovaardij kin noe
men, stond voor de dreiging van een verschrik-
keljjken oorlog, en hij zag, voor het oogenblik
althans, geen uitweg. Het was geen phrase, toen
Neville Chamberlain deze situatie een nacht
merrie noemde. De flegmatieke Engelschman
bleek te beschikken over fantasie daaruit
vooral moet hij de kracht geput hebben, om
bovenmenschelijke pogingen In het w^rk te stel
len, teneinde den vrede te bewaren. Uit de brie
ven, die hi) van tallooze zijden ontving, was
voor hem opgerezen het werkelijke beeld van
wat anderen zich mogelijk als een eervollen en
nobelen krijg voorstellen: het beeld van den
doem en ellende, waarin millloenen in Europa
en misschien daarbuiten gestort zullen worden.
De Britsche premier herinnerde aan wat hij
voor het behoud van den vrede gedaan heeft:
Zijn vliegtochten „heen en weer boven Europa",
het succes van een overeenstemming inzake de
beginselen, en den nieuwen twist, die dreigender
dan ooit dreigt uit te breken over de tenuit
voerlegging van een plan, dat den vrede zou
waarborgen. Geen woord van verbittering kwam
over zijn lippen, toen hij memoreerde, hoe de
Duitache rijkskanselier telkens grooter conces
sies eischte; hij noemde die houding slechts
onredelijk.
Doch aan het einde van zijn rede stelde
Chamberlain een alternatief, waarbij hij de
verantwoordelijkheden aanwees. De Britsche
gentleman voelde sympathie voor den kleinen
staat, die door een grooten buurman dreigt te
Worden overweldigd, doch zijn gevoel voor ver
houdingen deed hem weigeren de belangen van
een imperium aan die sympathie op te offeren.
Het wordt te Londen evenwel steeds meer dui
delijk, dat de twist niet gaat over een randge
bied, doch dat achter dezen twist imperiale be
doelingen verscholen liggen, waaraan de Brit
sche belangen wél gelijkwaardig zijn. Vandaar
de ernst van zijn woorden.
Uit hetgeen de Fransche en Britsche bladen
vermelden over de voorstellen van Londen en
Parijs eenerzijds, en de eischen van Hitier, ver
vat in het memorandum van Godesberg, ander
zijds, blijkt vrij duidelijk, dat Praag terecht
beducht is voor een vernietiging jan de Tsjecho-
Slowaaksche republiek, wanneer de Duitsche
eischen worden ingewilligd. Niet alleen wordt
een bezetting verlangd van een grooter gebied,
dan Waarin aanvankelijk was voorzien, doch
bovendien zou de nieuWe staat in een econo
misch zoo afhankelijke positie komen te ver-
keeren, dat hij met den ondergang wordt be
dreigd. Tegen die bedreiging zou hij zich dan
zelfs niet meer gewapend teweer kunnen stellen,
daar de volledige overgave van de aangelegde
versterkingen Tsjecho-Slowakije weerloos zou
maken tegen een Duitsche overmacht.
Overigens, men spreekt thans nog van een
Tsjecho-Slowakije doch bleek uit de
rede, die de Duitsche rijkskanselier
Maandag te Berlijn hield, niet dat hij daar
mede nog nauweHjks rekening hield? Hij sprak
slechts van Tsjechen, die het met de andere
minderheden op vreedzame wijze eens moesten
worden. Welke beteekenis heeft zijn belofte om
trent een „laatsten territorialen eisch in Europa"
nog, wanneer thans Italië op zijn beurt opkomt
voor de Hongaarsche eischen, en Hitier zijn be
lofte van hulp aan den asgenoot gaat inlossen?
Waren de garanties, die hij tenslotte wel aan
den nieuwen staat wilde geven, geen garanties
voor een staat, die van nem volkomen afhan
kelijk wordt, en waar overheen zijn macht ge
makkelijk zal kunnen reiken naar het begeerde
Oosten?
Ziet de Fransche generale staf in een sterk
Tsjecho-Slowakije een militair bolWsrk tegen
het agressieve Derde Rijk. ook daarop zin
speelde Hitler in zijn rede het Britsche Im
perium ziet in een sterk Tsjecho-Slowakije een
economisch bolwerk tegen het streven naar een
Duitsch imperium, waarbij imperiale belangen
tegenover elkaar komen te staan. Bij zulk een
conflict schrompelen de eischen van Polen en
Hongarije ineen tot onbelangrijke territoriale
geschillen, die langs den gebruikelijken diplo-
matieken weg vrij gemakkelijk tot oplossing
kunnen' gebracht worden. Dat Warschau en
Boedapest juist dit moment uitzochten om hun
verlangens te uiten, kan men staatsïfiankunst
noemen of Iets anders het is hun zaak. Ai
is Frankrijk diep verontwaardigd over den
bondgenoot, die zijn herstel In niet geringen
mate aan de Fransche hulp te danken had, en
die thans het voor Frankrijk gevaarlijkste uur
uitkoos om zijn eischen te stellen, en in de
kaart te spelen van den eens gemeenschappe-
lijken tegenstander.
Ging dè strijd echter alleen maar om impe
riale belangen van twee groote mogendheden,
de wereld zou met koele belangstelling kunnen
toezien, aan welke zijde de gunstige uitslag zal
vallen. Doch parallel met dien strijd loopt een
strijd over waarden, zonder welke de Britsche
premier het leven van een volk waardeloos
noemde. Chamberlain noemde die: de vrijheid.
Tegen het Britsche Imperium nu zijn, op zeer
officieele plaatsen, verdachtmakingen geuit te
dien opzichte, doch niemand, die een redelijk
oordeel over de feiten wil vormen, zal kunnen
zeggen, dat Engeland, zfeker in deze tijden, de
volkeren, waarover het heerscht, op tegen de
borst stuitende wijze onderdrukt. Van de an
dere partij zou men dit niet onvoorwaardelijk
kuhnen zeggen. Wij zijn geen vrienden van gru-
welberichten, doch er zijn constataties van on
aantastbare zijde gedaan, die ernstig te denken
geven. Wij bedoelen de encycliek „Mit brennen-
der Sorge", en de uitspraken van Z. H. den
Paus over de rassenleer. Voor het overige zul
len wü zwijgen. Dit argument van Chamberlain
brengt bij voorbaat allen, die het wel meenen,
bij een eventueel conflict althans moreel aan
zijn zijde.
BANDOENG, 28 Sept. (Aneta). Voor behan
deling van zaken, den algemeenen dienst be
treffende, hield het hoofd van den P. T. T.-
dienst in Ned.-Indië een bijeenkomst met de
inspecteurs, waarbij ook die uit de buitenge
westen aanwezig waren. Dit is de eerste maal
sedert 1935, dat een dergelijke vergadering is
belegd.
Intusschen liggen er nog drie dagen tusschen
de pogingen, die vandaag alsnog in het werk
gesteld worden, en de tijdlimiet van het
Godesberger ultimatum. Inderdaad weten wij,
dat Chamberlain alles in het werk heeft gesteld,
wat een man kan doen, om dezen twist bij te leg.-
gen. Zijn pogingen, om door persoonlijk con
tact met Hitier een oplossing van dit conflict
te bereiken, zijn mislukt door de tenslotte on
aanvaardbaar geworden eischen van den Duit-
schen rijkskanselier. Misschien zoo dacht men,
was dit een gewoon geval van overvragen, en
het Foreign Office deed duidelijk bekend ma
ken, dat twijfel over de militaire macht, die
achter de Londensche voorstellen stond, ver
derfelijk zou zijn. Het antwoord daarop was een
door semi-officieele Berlijnsche kringen geïn
spireerd communiqué, waarin de Fransch-Britsch-
Russische hulp aan een aangevallen Tsjecho-
Slowakije toch weer in twijfel getrokken werd.
Daftrbij had Hitier zich inmiddels voor het
Duitsche publiek vastgelegd in een rede, waarin
hij weliswaar eenige concessies scheen te doen.
doch waarvan de constructieve waarde steeds
geringer geacht wordt. Chamberlain zond daar
op nogmaals een persoonlijk schrijven aan den
Führer, waarin hij zelfs Britsche garanties aan
bood; het rapport, dat Horace Wilson gisteren
uit Berlijn medebracht, wees wederom conces
sies van Duitschland af.
Vandaag komt het Britsche parlement bijeen
waarin ook Chamberlain zich misschien voor
een wrevelig gestemde vergadering zal moeten
vastleggen. Toch schijnt het Britsche kabinet
nog een laatste poging te willen wagen.
Middelerwijl komt Europa steeds meer in den
ban van de bajonetten. Parijs gaat met ont
stellende regelmaat door met het nemen van
steeds uitgebreidere „voorzorgsmaatregelen";
thans is ook de Britsche vloot in een toestand
gebracht, die van een mobilisatie weinig ver
schilt. De kleine staten nemen geen risico, en
treffen eveneens hun voorbereidingen. Zal Hit-
Ier inderdaad antwoorden met mobilisatie? Op
het uur, dat wij dit schrijven, is dit nog een
vraag
De laatste pogingen, door Londen, Parijs en
Washington ondernomen of nog te ondernamen,
worden vergezeld door onze hoop en onze vurige
gebeden. Doch wij hebben niet de pretentie
wijzer te willen zijn dan de minister-president
van Engeland, die niet meer ziet „wat hij op
het oogenblik nog verder voor nuttigs zou kun
nen doen op den weg van bemiddeling."
LONDEN, 28 Sept. (Reuter). De commen
taren in de Engelsche bladen bewijzen, hoe
eenstemmig en van ganscher harte de uit
drukking van dankbaarheid van pers en pu-
pliek is, jegens Chamberlain voor zijn on
vermoeide pogingen den vrede te bewaren,
voornamelijk door zijn verklaring van gis
termorgen en zijn ontroerende radiorede
voering van gisteravond.
Niet beducht voor critiek en laster, heeft hij
alles in het werk gesteld om den vrede te ver
zekeren. Deze popingen hebben den volmondi-
gen steun ontvangen van alle mannen en vrou
wen die van goeden wil zijn en het verstand
gebruiken.
De „Times" schrijft: Niemand kan nog we
ten, of de heldhaftige pogingen van Chamber
lain bekroond zullen worden met het eenige
succes dat een billijke beloning voor hem vormt,
n.l. het behoud van den werelvrede. De „Times"
besluit:
Chamberlain heeft bij Hitier een persoon
lijk vertrouwen gewekt, dat de Fllhrer geen
enkelen anderen democratischen staatsman
heeft geschonken. Een vertrouwen, dat on
getwijfeld gegrondvest is op de erkenning,
dat het vermogen om leiding te geven niet
tot de totalitaire staten beperkt blijft.
De Parijsche pers is het in het algemeen met
Chamberlain eens, dat de strekking van het
internationale debat buiten het kader van
Tsjecno-Slowakije uitgaat, nadat de groote mo-
reele beginselen, die de betrekkingen in de we
reld regelen, op het spel staan. Zij wil nog
hopen, dat Hitier tegenover de kalmte, de vast
beradenheid en de gematigdheid der democra
tieën geen catastrophe zal ontketenen.
In de „Epoque" schrijft De Kérillis: „Wie
heeft niet begrepen, dat het gaat om de hege
monie in Europa?"
De „Figaro" zegt: „Men weigert nog te ge-
looven, dat een zoo dringend beroep op het
geweten van mannen, die volken leiden en be
slissen over het lot van millioenen levens niet
gehoord zal worden, en dat alles gedaan moet
worden om te bereiken, dat het beroep alsnog
gehoord wordt".
In de „Populaire" schrijft Blum, dat het on
mogelijk is, dat Hitier zich blijft verzetten tegen
de laatste oproep van Chamberlain en Roose
velt, waarvoor hij zelf het thema heeft gele'
verd. Als men de wereld in Mn oorlog zou
willen storten, wanneer het probleem in hoofd
zaak ic geregeld en de overwinning is gekregen,
zou daar een ware furie van trots en verwoes
ting voor noodig zijn".
De „Berliner Boersenzeitung" schrijft over de
radioredevoering van minister-president Cham
berlain: „Alle onrust van deze dagen is slechts
te herleiden uit het feit, dat de Tsjechische re
geering thans niet meer de belofte gestand doet,
welke zij de vorige week heeft gegeven. Hier
ligt de kern der orgen, welke de staatslieden
bewegen. Wij zouden het juist achten, wanneer
men vermaningen en smeekingen zou richten
tot het Praagsche adres. Van Praag zijn ook in
deze dagen alle pogingen uitgegaan de kalmee
ring, bijlegging en overeenstemming in den
geest van ware menschenrechten te saboteeren".
(Ongecorrigeerd.)
Dinsdag heeft de plechtige uitvaart van Pa
ter Jos d'Aquin, in leven leeraar aan het St
Aloysiüscollege te Den Haag, plaats gehad. De
plechtige H. Mts werd opgedragen door den H-
E, Pater Esser, provinciaal der paters Jezuïeten.
In de kapel bevonden zich behalve de leer
lingen van het college en zeer vele oud-leer
lingen, o.m. Jhr. Ch. M. Verheijen, Opperstal
meester van H. M. de Koningin; Mgr. AdolphO
Todini, secretaris van de Pauselijke Internun-
tiatuur; Monsieur P. Bechet, secretaris van de
Fransche Legatie; Pastoor F. Beijsens S.J., uit
Rotterdam; de heeren Stuyt en Sassen, namens
de Amities Catholiques Franqaises.
Des middags werd de overledene te Grave ter
aarde besteld.
In het Sint Elisabeth Ziekenhuis te Venray
is overleden de eerwaarde frater Bertwin van
Leeuwen O.F.M. in den ouderdom van 22 jaa*»
in het vijfde jaar van zijn religieus leven.
De weleerw. pater J. Holtus S. J„ kapelaan
der St. Petrus Canisiuskerk te Nijmegen, vice*
praeses der Kath. Gezellenvereeniging, is ter
gelegenheid van zijn koperen priesterfeest ge*
huldigd. Twee eere-avonden werden gehouden
door de St. Aloysiuscongregatie, waar de jubi"
laris zoowel door de eongreganisten als door dfi
ouders werd gehuldigd en met geschenken be*
dacht. De Gezellen hebben een heelen dag be*
steed om hun vice-praeses als echte Kolping*
zonen hun erkentelijkheid te betuigen. Zoowe'
de jongeren als de ouderen toonden hun groot®
waardeering, ook in den vorm van feestgaven
op den feestavond aangeboden.
Bij de receptie in de pastorie betuigden jong
en oud, rijk en arm hun dankbaarheid aan <len
jubileerenden priester, die in Nijmegen groot®
verdiensten heeft voor de geestelijke en soci»*®
vorming van de rijpende mannelijke jeugd.
Katholiek Nijmegen heeft bij het jubileUfn
van pater J. Holtus op ondubbelzinnige wij!'®
getoond, het werk van den socialen geestelijk®11
jeugdleider op hooge waarde te schatten.
Heeft U geen büzonderen eetlust?
