Teschen door de Tsjechen ontruimd Duitsche troepen rukken het Sudetengebied binnen GOUDEN HORLOGES Vrijdag met groot verlof Lord Duff Cooper afgetreden Het nieuws van heden HET GEBIED AAN POLEN OVERGEDRAGEN IN HET ALGEMEEN ORDELIJK VERLOOP DE BAROMETER Sc: kwwwwwuiiiim ii a VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS ZONDAG 2 OCTOBER 1938 - OCHTENDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE. NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week, per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21410 Reeds hedenmiddag om twee uur zal het gebied door de Poolsche troepen worden bezet Fransche en Britsche wenk aan Polen Polen tot matiging aangemaand De bevolking haalt haar land- genooten onder gejuich en met bloemen in Enkele incidenten LAM R IS Dienstplichtigen voor eerste oefe ning komen 10 October op Chamberlain vertrekt uit Londen Maandag brengt hij verslag in het Lagerhuis uit Naar autonomie van de Roethenen Minister Beek Frankrijk herademt Telegrammen en bloemen voor Daladier Franco zendt telegram aan Hitier Minister Beek voor de microfoon „Wij willen niemand hinderen" Vreugde in Warschau en Teschen Kan niet instemmen met de buitenlandsche politiek van Engeland Een antwoord van Chamberlain VERDRONKEN Het Weer Toespraak van Z. H. den Paus Er is alle reden tot dankbaarheid Barneveldsche eieren voor Chamberlain BUITENLANDSCHE HANDEL VAN ZWEDEN DIT NUMMER BESTAAT UIT ACHT BLADZIJDEN We gaan verder Oceaanvliegtuig der Lufthansa vermist Nieuw snelheidsrecord voor vliegtuigen NIEUWE HAARLEIfISCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 ct., Inaez. mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor «to kleine annonces „Omroeöers" rle de rubriek PRAAG, 1 Oct. (Reuter). Zooals reeds eerder werd gemeld, heeft de regeering te Praag de voorwaarden van de Poolsche nota, waarin af stand van het gebied der Poolsche minderheid in Tsjecho-Slowakije werd geëischt, aanvaard. Als gevolg hiervan zijn de Tsje chische troepen begonnen met het ontruimen van Teschen, dat aan Polen zal worden afgestaan. De onderhandelingen over de om ringende gebieden, welke door Polen worden opgeëischt, zullen on middellijk worden aangeknoopt. Officieel wordt te Warschau gemeld, dat het gebied van Teschen reeds morgenmiddag (Zon dag) 2 uur aan de Poolsche militaire auto riteiten zal worden afgestaan. Reuter meldt nader uit Praag, dat het be richt, als zou de beslissing der Tsjecho-Slo- waaksche regeering over de Poolsche eischen cnder protest zijn genomen, niet bevestigd wordt. ZooWél te Praag als te Warschau werden omtrent deze besluiten officieele communi- qué's gepubliceerd. Het communiqué van Warschau luidt: De Poolsche nota van 30 September, welke met name de eischen preciseerde van de Pool sche regeering' ten aanzien van de teruggavg van Teschen in Silezië aan Polen, is vandaag in vollen omvang door de regeering van de Repu bliek Tsjecho-Slowakije aanvaard. Overeenkomstig de strekking van de Poolsche nota zal het gebied van Teschen op 2 October des middags om twee uur aan de Poolsche mi litaire autoriteiten worden overgedragen. Deze ontruiming en overdracht, alsmede die van het district van Frystadt, zal geschieden in een tijds bestek van tien dagen. De kwesties aangaande de afbakening der andere gebieden, aangaande de volksstemming voor die gebieden, e.a. zul len door een accoord met de Tsjecho-Slowaak- sche regeering geregeld worden. De Tsjecho- Slowaaksche regeering zal terstond maatregelen nemen tot de bevrijding der Poolsche politieke gevangenen. De Poolsche regeering heeft met diepe vreug de het einde verwelkomd van het betreurens waardige conflict tusschen beide landen, dat thans een positieve oplossing heeft gevonden, overeenkomstig de vreedzame bedoelingen van het Poolsche volk. Te Praag is het volgende officieele communi qué uitgegeven: De regeering der republiek is vanmorgen onder voorzitterschap van president Benesj op het kasteel te Praag bijeengekomen. In deze vergadering heeft zij nauwkeurig de nota der Poolsche regeering van 30 Septem ber bestudeerd, behelzende het ultimatum om een gedeelte van het gebied van Teschen af te staan. Na een uitvoerige beraadslaging over dezen eisch, in het oog houdende de moeilijkheden van den internationalen toestand, en ge dwongen door de omstandigheden, voort vloeiende uit het besluit van München, kon de regeering niet anders dan besluiten de Poolsche voorstellen te aanvaarden. De re geering heeft dit moeilijke besluit genomen in volledige overeenstemming met de ver antwoordelijke personen der politieke par tijen. Zij heeft het genomen, zich welbewust van het feit dat elke andere beslissing tot nieuwe moeilijke complicaties zou hebben geleid. In diplomatieke kringen te Londen wordt vernomen, dat de ambassadeurs te Warschau van Groot-Brittannië en Frankrijk gisteren den Poolschen minister van Buitenlandsche Zaken, Beek, hebben gesproken en hem op matiging der Poolsche houding ten aanzien van Tsjecho-Slowakije hebben aangedrongen. Naar gemeld, hadden beide ambassadeurs beloofd, dat aan de Poolsche eischen op redelijke wijze zou worden voldaan, mits de bedreiging met geweld achterwege zou blijven. Een huis drijft op het water. In Illinois (Amerika) werd een ijzeren huis over water van de werf naar de paats van bestemming vervoerd Terwijl men nog nauwelijks tijd gehad heeft zich de groote beteekenis van het Mün- chensche accoord te realiseeren, komen reeds de berichten binnen over bezetting van de eerste zone in Sudetenland. Deze verliep vlot, hoewel enkele incidenten worden ge meld. BERLIJN, 1 Oct. (D.N.B.) Het oppercom mando van de Duitsche Rijksweer maakt bekend: Duitsche troepen, onder bevel van generaal Ritter. von Leeb, hebben heden om 14 uur de vroegere Duitsch-Tsjecho-Slo- LEIDSOjESTRAAT18 SÏO 11 12 1 ;2j ja V»-' 3 !8 7.6 5 4g De regeeringspersdienst bericht: Er worden thans maatregelen getroffen, opdat de dienstplichtigen, die op 1 October groot verlof zouden hebben gekregen, doch wier verblijf in werkelijken dienst ten ge volge van de buitengewone omstandig heden voorloopig werd verlengd, op 7 Oc tober naar huis kunnen terugkeeren. Tevens worden maatregelen genomen, opdat de dienstplichtigen, die op 4 October ter in lijving of voor eerste oefening hadden moeten opkomen, zich op 10 October in werkelijke» dienst begeven. Voor degenen, voor wie het vertrek met- groot verlof was bepaald op een datum na 1 Octo ber, of voor wie de opkomst was vastgesteld na 4 October, blijven de tijdstippen van vertrek en van opkomst ongewijzigd. LONDEN, 1 Oct. (Reuter). De Heer en Mevr. Chamberlain zijn vanmiddag, luide toegejuicht, uit Downingstreet naar Chequers vertrokken. Maandag brengt de Minister-President in het Lagerhuis verslag uit van de conferentie van München en van de onderteekening der En- gelsch-Duitsche verklaring. Voor de oppositie zullen spreken Attlee en Archibald Sinclair. Daarna zullen vermoedelijk het woord voeren Winston Churchill, Eden en Lloyd George. PRAAG, 1 Oct. (Havas) De president van de Republiek heeft Alexander Beskys benoemd tot vice-gouverneur van subkarpatisch Rusland. Deze benoeming was een der voornaamste eischen van de autonomistische Roethenen en wordt beschouwd als een eerste stap op den Weg naar zelfbestuur. PARIJS, 1 Oct. (Havas). Aan het ministerie van Oorlog blijven de uitingen van vreugde en erkentelijkheid jegens den Premier toestroo- men. Daladier ziet zfjn tafel beladen met tele grammen en gelukwenschen en zijn werkkamer gevuld met bloemstukken, waaraan ontroeren de mededeelingen zijn vastgehecht. In Parijs wordt de normale verlichting weer aangebracht. Het Parlement komt Dinsdagmiddag a.s. om drie uur bijeen, om een mededeeling der re geering aan te hooren over den internationalen toestand. Deze verklaring zal tegelijkertijd worden voorgelezen in Kamer en Senaat en de regeering stelt zich ter beschikking van de afgevaardigden en senatoren voor een even- tueele bespreking. Een ander onderwerp staat niet op de agenda. BERLIJN, 1 Oct. (DNEi) Generaal Franco heeft aan Hitier een telegram gezonden, waar in hij hem feliciteert met de bevrijding van het Sudeten-Duitsche gebied en hem opnieuw verzekert van de sympathie van het Nationale Spanje en van zijn bewondering en vriendschap. Hitier heeft de felicitaties van generaal Franco hartelijk beantwoord. WARSCHAU, 1 Oct. (Havas). Vanmiddag te vier uur heeft de Poolsche minister van Bui tenlandsche Zaken, Beek, een radiorede ge houden, waarin hij ten aanzien van den terug keer van Teschen tot Polen heeft gezegd: „Wij leven in een tijd, waarin alle staten na een oorlog overgaan tot een belangrijk onderzoek en waarin men zijn belangen op een zeer moedige wijze moet behartigen." Na hulde te hebben gebracht aan het werk van maarschalk Pilsoedski, zeide Beek, dat deze eerste October wordt gekenmerkt door het terugkeeren van oud Poolsch gebied tot het moederland. De minister herinnerde verder aan de grondslagen van de Poolsche politiek. Eer gisteren kon een Volkenbond nog droomen de wereld te regeeren, gisteren was het een Inter nationale Conferentie, vandaag drong het vraagstuk van den terugkeer van een geheel Poolsch gebied zich aan Polen op. Het feit, dat dit gebied in 1919 van Polen was afge scheurd drukte op dit deel van Europa. Er waren heftige schokken noodig om het tot Polen te doen terugkeeren. Vanaf het oogen- blik, dat de vraag werd gesteld, heerschte een heid en kwamen de krachten van het land samen. „Wij willen niemand hinderen," vervolgde minister Beek. „De Poolsche openbare meening welke gegrondvest is op een gevoel van recht en rechtvaardigheid, zal geen enkel compromis erkennen." Tenslotte zeide de minister, dat men wel be grijpt, dat de terugkeer van Poolsch gebied tot het vaderland geen oppervlakkig succes is. Het is de verwezenlijking van een plicht, welke op alle burgers van de Poolsche republiek ligt. Overal in Warschau en in de overige steden en dorpen van Polen heerscht vreugde. De vlaggen zijn uitgestoken en de bevolking uit haar vreugde in betoogingen, welke tot in den nacht voort zullen duren. Vooral in Teschen zelf heeft de bevolking met groote vreugde het bericht van de overeen komst ontvangen. Te vier uur in den middag is een Tsjechische generaal te Teschen aange komen om, met den commandant van de Pool sche grenstroepen te spreken over de ontrui ming. Een vertegenwoordiger van de Poolsche spoorwegen heeft zich op Tsjechisch gebied begeven om over de overdracht der spoorwegen te onderhandelen. waaksche grens in het Boheemsche woud tus schen Helfenberg en Finsterau overschre den en zijn begonnen met de bezetting van het gebiedsdeel, dat is vastgesteld in het accoord van 29 September. Tot nu toe zijn zooals Reuter uit Linz meldt slechts enkele eenheden zone 1 van het Su detenland binnengerukt. Zij maakten deel uit van het Duitsche en het vroegere Oostenrijk- sche leger. De troepen rukten op langs den weg over de heuvels en hun voorhoede heeft de grens van zone 1 bereikt. Duizenden Duitsche soldaten wachten nog in de Duitsche grensdorpen en men verwacht, dat zij vannacht op zullen rukken. De correspondent van Reuter heeft het bin nenrukken van de troepen in het dorpje Vogel- wald gadegeslagen. Even voor zfj het dorp bin nentrokken, werden zij door den divisie-com mandant geïnspecteerd. De soldaten werden door de bevolking aan beide zijden van de grens toe gejuicht. In de velden in de omgeving lagen afdeelingen van het Sudeten-Duitsche Vrijkorps te rusten. In hun burgerkleeren staken zij sterk af bfj de Duitsche soldaten. Een grenswacht wees den correspondent een aantal heuvels, waar Tsjechische posten hadden gelegen tot hedenochtend vroeg, toen zij in goede orde aftrokken. Het heden bezette gebied is heu velachtig en dun bevolkt. Er liggen groote naald- bosschen, waartusschen kleine ontgonnen velden langs de wegen naar de grens reden lange 'convooien vrachtwagens, artillerie, luchtdoel artillerie en zoeklichten. Vele wagens waren met bloemen getooid. Langs de wegen werden de sol daten toegejuicht, doch de burgerbevolking mocht de troepen niet volgen bij het over schrijden van de grens. Volgens mededeeling van den burgemeester van Siefhennersdorf hebben Tsjechische solda ten gisteravond, zonder de bevolking te waar schuwen, drie bruggen in de lucht laten sprin gen. De omliggende huizen werden bijzonder zwaar beschadigd. Eenige Sudeten-Duitsche burgers werden gewond. Alle electrische en tele foonleidingen werden vernield. Van Duitsche zijde wordt medegedeeld: tot nader order is het Duitschen particulieren ver boden in het militair bezette Sudeten-Duitsche gebied te komen, ook per vliegtuig. Een uitzondering wordt gemaakt voor het kleine grensverkeer, voor de Sudeten-Duitsche vluchtelingen en voor degenen, die een vergun ning der politie kunnen toonen. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt d.d. 1 Oct.: De Tsjechen hebben de stad Eger en omge ving in den afgeloopen nacht ontruimd. Ook de „Roode Weer" is naar Tsjecho-Slowakije af getrokken. Nog vannacht heeft de districts leiding der Sudeten-Duitsche partij van Eger tezamen met de frontstrijders den ordedienst op zich genomen. Een verbinding met Franzensbad, dat eveneens om middernacht door de Tsjechen is ontruimd, was niet mogelijk, daar de Tsjechen de telegraafpalen hadden omgehakt. Nog Vrij dagavond zijn Sudeten-Duitschers, die Eger na derden, door de Tsjechen onder vuur genomen, waarbij een Sudeten-Duitscher gedood werd. Uit Praag bericht Ceteka: Vanmiddag hebben de Duitsche troepen de eerste zóne bezuiden de bergen van Bohemen bezet. De Tsjechische troepen hebben zich tot een kilometer ten Noorden van de Moldau teruggetrokken. Maatregelen zijn genomen om kleine eenheden van het Tsjechische leger naar hun garnizoen te doen terug keeren. Mijnvelden op het oude Tsjechischs gebied werden onschadelijk gemaakt. In diplomatieke kringen te Londen wordt ver nomen, dat de Britsche regeering voornemens is het aantal Engelsche waarnemers in het Su detengebied van twee tot acht te verhoogen, indien de regeering van Praag daarmede in stemt. De étappegewijze bezetting door de Duit sche troepen zal door de militaire waarnemers worden bepaald, die zijn toegevoegd aan de in ternationale commissie, die geconstitueerd is krachtens het accoord van München. Men wil steeds een „neutrale zone" van lal y3 mijl diepte handhaven tusschen de Duitsche en de Tsjechische troepen. Het contact tusschen beide partijen zal door Duitsche en Tsjechische ver bindingsagenten onderhouden worden. LONDEN, 1 Oct. (Reuter). Offi cieel wordt gemeld, dat Duff Cooper, de Eerste Lord der Admiraliteit, zijn ontslag heeft ingediend, aangezien hij zich niet kan vereenigen met de buitenlandsche politiek. In den brief, waarmede Duff Cooper den minister-president in kennis stelt van zijn af treden, zegt hij o.a.; „Ik betreur het buiten gewoon genoodzaakt te zijn, in dit uur van uw groote overwinning een dissonant te laten hooren. Om redenen, welke ge kent en welke ik voornemens ben te zijner tijd in het Lager huis uiteen te zetten, stel ik geen vertrouwen in de buitenlandsche politiek, welke de huidige regeering volgt en welke zij waarschijnlijk zal Zaterdagnacht is de 42-jarige havenarbeider P. C Bertling, toen hij langs den Entrepothavenwal te Rotterdam fietste, door de duisternis mis leid te water geraakt en verdronken. Na een kwartier dreggen is het lijk opgehaald. Het is naar het ziekenhuis aan den Coolsingel vervoerd. illlllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllliiï VERWACHTING: Zwakke tot matigen, zuidwestelijke tot zuidelijken wind, des nachts plaatselijk betrokken met nog eenigen regen, in den ochtend opkla- rend met overdag droog weer, weinig verandering in temperatuur. Verdere vooruitzichten: Weer toene- mende bewolking met opnieuw regen- kans. IllllllllllllllllllllllllllUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIlÜ Duff Cooper voortzetten. Aangezien ik deze meening ben toegedaan, acht ik het een eerezaak mijn ont slag aan te bieden. Ik doe dit met diep jeed- wezen, omdat ik trotsch was op mijn tegen woordige functie, welke mij liever is dan alle andere in den lande, en omdat ik u zoo dank baar ben, omdat ge zoo groot vertrouwen in mij hebt gesteld en u zoo vriendelijk en ge duldig jegens mij gedragen hebt." In zijn antwoord schrijft Chamberlain; „Ik heb uw brief met groot persoonlijk leedwezen gelezen, maar wetende, dat het uw oprechte overtuiging is, dat de buiten landsche politiek van de huidige regeering misplaatst is, ben ik het met u eens, dat het niet juist zou zijn, indien u een lid der regeering zou blijven. Alvorens uw aftreden aan den Koning voor te leggen, wensch ik u te danken voor uw werk in het ambt, dat ge thans prijsgeeft, en de overtuiging uit te spreken, dat de verschillen over de openbare politiek geen breuk zullen teweeg brengen in onze persoonlijke betrekkingen." Duff Cooper zal vermoedelijk Maandag middag in het Lagerhuis een verklaring af leggen over zijn aftreden. De Lobby-correspondent van Reuter ver neemt, dat het niet waarschijnlijk is, dat nog meer ministers zullen aftreden. Duff Cooper heeft zijn standpunt gisteravond in de verga dering van den ministerraad uiteengezet. Hij heeft gezegd, dat hij reeds eenigen tijd onge rust was over de buitenlandsche politiek van de regeering. Het is mogelijk, dat de vacature in het ka binet door een promotie zal worden aangevuld. Lord Duff Cooper heeft vanmiddag een be zoek gebracht aan den Koning op Buckingham Palace, om afscheid van hem te nemen bij het verlaten van zijn post. Morgenavond zullen de Koning en de Ko ningin naar Balmoral Castle vertrekken. CASTEL GANDOLFO, 1 Oct. (Havas). In een toespraak heeft heden Z. H. de Paus de overeenkomst van München ter sprake ge bracht. Hij verklaarde zich te verheugen, dat de politieke en sociale horizon lichter is ge worden, zoodat men kan verwachten, dat de bedreigingen, welke zich opstapelden, zullen verdwijnen. Hij spoorde daarom allen aan de Goddelijke barmhartigheid erkentelijk te zijn. De Barneveldsche vrouwen, dankbaar voor het behoud van den vrede, willen ook die dank baarheid uiten aan den man, die wel het groot ste aandeel in het vredeswerk heeft gehad. De echtgenoote van den burgemeester, mevrouw West lk van Popta, zal aan minister Cham berlain een schrijven doen toekomen, waarin hem do dank van de Barneveldsche vrouwen zal worden kenbaar gemaakt en dit schrijven zal vergezeld gaan van een zending prachtige bruine Barneveldsche eieren, die door bemid deling van den voorzitter der Nederlandsche Barnevelder club, den heer W. H. Janknegt, zijn gekozen Volgens het rapport van het Zweedsche mi nisterie van Handel bedroeg de Zweedsche in voer in Augustus 173 millioen en de uitvoer 150.3 millioen kronen, zoodat het invoerover- schot over Augustus 23.3 millioen kronen be droeg. Voor Augustus 1937 waren deze cijfers resp. 171.2, 187.1 en het uitvoeroverschot be droeg toen 15.9 millioen kronen. In de eerste acht maanden van dit jaar be droeg de Zweedsche invoer 13.02 millioen kro nen of 53 millioen minder dan in dezelfde periode van het vorige jaar en de uitvoer 1184.8 millioen kronen of 33 millioen minder dan in 1937. De Zweedsche buitenlandsche handels balans wijst dus over deze periode een invoer- overschot aan van 117.3 millioen kronen tegen 137.3 millioen in 1937. Teschen wordt hedenmiddag aan Polen afgestaan. Rede van Beek voor de Poolsche zenders Bezetting der eerste zone van Sudeten land door de Duitschers. Duff Cooper, Eerste Lord der Engelsche admiraliteit, is afgetreden. Duitsch oceaanvliegtuig vermist. Dienstplichtigen moeten 1 0 October voor eerste oefening opkomen. Het eeuwfeest van de invoering der burgerlijke wetgeving herdacht. Vrouwen van Barneveld bieden Cham berlain eieren aan. Stand der clearing met Duitschland per 30 September. De eerste partij om het wereldkam pioenschap dammen eindigde in remise. Beurs van New York: Stemming vast. De angst is voorbij in een herade mend Europa. Een oorlog is voorko men. En de toenadering tusschen volken, die niet zoo lang geleden scherp tegenover elkander stonden, geeft veel hoop op een vreedzame ontwikkeling der dingen. Maar al is de oorlog voorloopig overwonnen, er moet een andere vijand uit de gelede ren van alle volken worden geban nen: de werkloosheid. Als nu eens hierop zich aller gedachten, aller streven, aller vernuft concentreer den: op het uitbannen van dit kwaad. Ieder kan er het zijne toe bij dragen door zooveel als in zijn ver mogen is werk te laten verrichten en arbeid te zoeken voor anderen. De jongeren moeten het liefst niet naar de werkkampen, maar naar het be drijf zelf. Een kruistocht in heel Europa dient te worden gepredikt te gen dien maatschappelijken vijand no. 1 thans! BERLIJN, 1 Oct. (Havas). De Lufthansa deelt mede, dat het transatlantische postvlieg tuig D. O. 80, dat uit Natai (Brazilië) naar Bathurst was vertrokken, vermist wordt. De nasporingen zijn terstond aangevangen. ETAMPES. 1 Oct. (Havas) De vlieger Maurice Arnoux' heeft het wereldsnelheids record voor vliegtuigen van de categorie 6,5 tot 9 liter over 'n afstand van 100 K.M. verbeterd en gebracht op een gemiddelde van 372.97 K.M. per uur. Sedert Juni 1938 stond dit record op naam van den Amerikaan Clarence Marc Ar thur met 333.179 K.M. per uur. Stand op Zondag 1 uur v.m. 761.7 Vorige stand: 761.9

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1