Boot omgeslagen op Brasemermeer Toenemende kritiek op het verdrag van München L Drie sleepschepen verongelukt RIJKSMINISTER FUNK IN JOE GO-SLA VIË Ook gij, Slowaken! BRITSCHE REGEERING STAAT NOG STERK m IJZERSTERKE WOLLEN SCHOOLKOUSEN Het nieuws van heden DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS DINSDAG 4 OCTOBER 1938 - AVONDBLAD BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE, NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voot Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f3.25. Bij onze Agenten 2IVi ct. per week. per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21412 Twee der schepen zijn op de Wester schelde gezonken, het derde is omhoog gevaren Verbetering der economische be trekkingen tusschen Joego slavië en Duitschland Het Weer De twee opvarenden vermoedelijk verdronken Min. Cermak eischt binnen 24 uur inwilliging der Slowaaksche autonomistische eischen II m- v. Brooden-bomharde- ment op Madrid mm X De oppositie verwijt Chamberlain dat hij geen gebruik maakte van Engelands sterke positie Eerste enthousiasme geluwd Dubbele voeten, extra lang van been KAAN, Gen. Cronjéstr. 129 Perscommentaren DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN a nATUnriAlJl: #TACK ehSALADESAU5 Mr. H. Kolfschoten Benoemd tot directeur van het partijbureau der R.K.S.P. Het militaire drama in Indië Gearresteerde korporaal en ge- doode soldaten waren Javanen De gevangenhouding van Ds. Niemoeller NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et Inget. mededeelingen 50 cent; Idem op pag één 65 cent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor •ia kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Vanochtend om half elf is op den hoek van Baarland, op de Wester- schelde, het Belgische sleepschip „Bailline" gezonken. De „Bailline" is duizend ton groot en was geladen met pyriet, op weg van België naar Dordrecht. Het sleepschip „Brabant" is om hoog gezet op de zandplaat aldaar. Beide schepen kunnen als verloren Worden beschouwd. De bemanning is gered door de sleepboot van de firma Muller uit T erneuzen. Een derde sleepschip is gezonken recht vóór Hoedekenskerke. De pro vinciale stoomboot, die den dienst onderhoudt van Terneuzen naar Hoe dekenskerke, is ter assistentie uitge varen. Het is nog niet bekend, of de opvarenden zich in veiligheid hebben kunnen stellen. Omtrent het sleepschip, dat voor Hoedekens kerke gezonken is, wordt nader gemeld, dat het hier het Fransche sleepschip „Jupiter" betreft. Dit vaartuig heeft een bruto-inhoud van 1300 ton en was geladen met hoogovenslakken. Aan boord bevonden zich de schipper en zijn knecht, Welke laatste in het water viel, doch spoedig door de bemanning van de sleepboot „Pieter- nella" werd gered. Ook de schipper is op deze sleepboot in veiligheid gebracht. De „Jupiter' wordt als verloren beschouwd. BELGRADO, 4 Oct. (D.N.B.) De Duitsche rijksminister voor Economische Zaken, Funk, heeft vandaag, den laatsten dag van zijn be zoek aan Joego-Slavië, verscheidene industrie- bedrijven bezocht. Hedenavond heeft hij tegen over journalisten o.m. verklaard, dat zijn be zoek zeer nuttig is geweest. Hij heeft diepgaande besprekingen gevoerd om de economische be trekkingen tusschen Duitschland en Joego- Slavië te consolideeren en te verdiepen. In aansluiting aan deze besprekingen zal te Belgrado de permanente Duitsch-Slavische re- geeringscommissie bijeenkomen. De Duitsche delegatie is reeds in Belgrado aangekomen. De onderhandelingen zouden gaan over alle pro blemen van den Duitsch-Slavischen handel, teneinde de tot dusverre bestaande betrekkin gen te verstevigen en een nieuw handelsverdrag tot stand te brengen, dat voor een lange feeks van jaren van kracht zal blijven. Als af sluiting dezer onderhandelingen heeft de rijks minister, den Joego-Slavischen minister van handel en industrie, ir. Kabalin, uitgenoodigd voor een bezoek aan Duitschland. Deze uit- noodiging is aanvaard. Met zijn reis, adus Funk verder, heeft hij geen bijbedoelingen gehad, al kan men de economische politiek niet van algemeene politiek scheiden. De vriendschappelijke betrekkingen tusschen Joego-Slavië en Duitschland zijn de natuurlij ke voorwaarden voor de groote economische pan nen, die Duitschland thans gemeenschappelijk met Joego-Slavië ten uitvoer wil leggen en die ook succes hebben. Duitschland is de eerste klant van alle landen in Zuidoost-Europa en kan al dezen landen voordeelen waarborgen als geen ander land. Vannacht is de rijksminister naar Turkije doorgereisd. Hoogste barometerstand 764.3 te Marseille EE Laagste barometerstand 718.5 te Aberdeen E VERWACHTING: Stormachtige tot EE krachtigen, later verder afnemende meest EE Westelijke wind, betrokken tot zwaar be- EE wolkt, met aanvankelijk nog regenbuien, EE later opklarend, iets kouder. H Zon op v.m. 6.06 onder n.m. 5.31 uur. Licht op n.m. 6.01. Maan op n.m. 3.16 EE onder v.m. 0.32. Volle Maan 9 October. Tengevolge van den hevigen storm is in den afgeloopen nacht op het Brasemermeer, onder Alkemade, een motorboot omgeslagen. De twee opvarenden zijn vermoederijk ver dronken. Van een politieboot, die op het Erasemer- meer op nachtelijke surveillance was, heeft men gezien dat de motorocot, welké toeber.oort aan de Bijloos' motorbootdienst N.V. te Schiedam, is omgeslagen. Door de ruwe zee kon men ech ter geen hulp bieden. Vanochtend is men opnieuw met het onder zoek begonnen. Van de twee opvarenden is echter niets meer vernomen, zoodat men vreest, dat zij verdronken zijn. Nader vernemen wij, dat de omgeslagen mo torboot de „Maria" is. Het vaartuig meet 70 ton en was, geladen met stukgoederen, op weg van Rotterdam naar Zaandam. Aan boord bevonden zich de 35-jarige I. Klein en de 40-jarige knecht A. Bil. Tot nu toe is bij de reederij geen bericht ontvangen omtrent de beide vermisten, zoo dat het vrijwel vaststaat, dat zij zijn ver dronken. PRAAG, 4 Oct. (Reuter) De kwestie der betrekkingen tusschen de Tsjechen en de Slo waken dreigt brandend te worden, terwijl de toestand reeds zoo met moeilijkheden overladen is. Volgens het orgaan van de Slowaaksche autonomistische partij heeft Cermak, de minis ter zonder portefeuille, die in het kabinet was opgenomen tijdens de crisis, de regeering er gisteren van in kennis gesteld, dat hij zal af treden, tenzij de Slowaaksche autonomistische eischen binnen 24 uur aanvaard worden. Te Swalmen is een mouterij gedeeltelijk ingestort. Bij de instorting liep één arbeider zulke zware verwondingen op. dat hij eenige uren later overleed BURGOS, 4 Oct. Dertig1 nationalistische bommenwerpers hebben, volgens een bericht VEpi United Press aan haar bladen, een aantal „bombardementen" boven Madrid uitgevoerd tuschen 12 uur en 18 uur vandaag. Ditmaal deden de .bommen" niet de minste schade, want zij bestonden uit.... brooden. Meer dan 47 ton wittebrood werd omlaag ge worpen. De brooden vielen niet, doch daalden langzaam omlaag, omdat ieder der 178.000 broo den werd gedragen door een kleine parachute. Dit vredelievende bombardement had plaats ter viering van den z.g.n. „Franco-dag", den herdenkingsdag van de benoeming van gene raal Franco als staatshoofd en had volgens een nationalistischen zegsman, ook ten doel, „onzen broeders, die in het sovjet-Madrid gevangen gehouden worden, een voorproefje te laten smaken van het wittebrood, dat Franco's sol daten hun zullen brengen, wanneer zij spoedig de straten van Madrid zullen binnentrekken. Een der aviateurs, die aan deze „raids" heeft deelgenomen, deelde mee, dat de vliegtuigen door een hevig vuur der afweerkanonnen wer den ontvangen. Bij de volgende vluchten zou dit vuur eerder heviger dan minder hevig' ge weest zijn. &e intocht der Boolsche troepen in Teschen verwekte groote vreugde onder de Boolsche bevolking (Van onzen Londenschen correspondent) De overweldigende huldiging, welke den Eersten Minister Vrijdagavond na zijn te rugkeer uit München ten deel viel, was, behalve een uiting van nationale dankbaar heid voor hetgeen hij gedaan had om den dreigenden oorlog te voorkómen, vooral ook een reactie op de weergalooze spanning, welke gedurende de voorafgaande dagen geheerscht had. Wij weten niet hoe in die dagen de „stem ming" geweest is in de andere landen, die on middellijk bij een oorlog betrokken geweest zouden zijn indien deze uitgebroken was, maar noch in Frankrijk, noch in Duitschland, kaï; de volksmassa met meer uiterlijke kalmte het snel naderende onheil tegemoet gezien hebben dan in Engeland. Maar zelfs bij een.van nature zoo flegmatiek volk als het Engelsche heeft zulk een haast onverklaarbare kalmte Iets ge dwongens, en de reactie, toen plotseling het gevaar geweken was, moest dus dubbel groot zijn. Hierbij komt dat, hoe men ook oordeelen moge over ce door Chamberlain bereikte resultaten, de pogingen, die hij twee weken lang aange wend heeft om, tegen voortdurend grootere, tenslotte bijna onoverkomelijke moeilijkheden in, de dreigende catastrophe te voorkomen, in derdaad heldhaftig waren heldhaftig in den Christelijken zin, niet in den „razenden Ro- land"-zin van het woord. Ongetwijfeld ver diende hij hiervoor ten volle de geestdriftige hulde zoowel van zijn volk als van zijn koning envan de rest der wereld. Maar het was bijna onvermijdelijk dat op de geestdrift (sommigen spreken van „mas sa-hysterie") van Vrijdag en Zaterdag op nieuw een reactie volgde, en ook deze is niet uitgebleven. Het was niet alleen onver mijdelijk, het was ook gewenscht. Van de sentimenteeie dankbaarheid van het volk is Chamberlain thans verzekerd, maar nu geen critiek op hetgeen hij gedaan heeft den vrede meer in gevaar kan brengen, is een nuchtere, verstandelijke (en verstan dige!) beoordeeling van zijn werk nood zakelijk. Thans reeds blijkt dat de vreugde over het voor- kofnen van oorlog zeer sterk getemperd wordt door de veldwinnende overtuiging dathetzelf de resultaat bereikt had kunnen worden tot veel minder hoogen prijs en op zoodanige wijze dat niet het prestige der dictator-landen, maar dat der democratische mogendheden er door verst erkt was. Een landgenoot te Londen maakte dezer da gen de volgende opmerking: „Het herinnert aan de oorlogen van onze oude Republiek te gen Engeland; ter zee behaalden wij de mees te overwinningen en toch moesten wij meestal een slechten vrede sluiten". De vergelijking is juist voor zoover zij het standpunt van vele beoordeelaars van den „vrede van München" weergeeft. Woensdag, toen het Lagerhuis bijeen kwam. en de zaken plotseling zulk een dramatische wending namen, was Engelands diplomatieke en moteele positie sterk; hiervan aldus meenen velen heeft Chamberlain te München zeer onvoldoende gebruik gemaakt. Een onmiskenbare ontnuchtering is gevolgd op het eerste enthousiasme, terwijl bovendien het door hem en Hitier onderteekende docu ment, dat Chamberlain uit München meege bracht heeft, kritiek veeleer aanwakkert dan af schrikt. Niet alleen omdat het vertrouwen in zulk een door Hitier onderteekend papier in En geland nu werkelijk niet zoo heel groot is, maar ook omdat de Eerste Minister, buiten het parlement en waarschijnlijk zelfs buiten het ka binet om een Engelsch-Duitsche politiek inge wijd heeft die hier, op het oogenblik althans, zeker niet bijzonder populair is. Zelfs het feit dat hij gisteren aan Daladier verzekerd heeft dat de enge samenwerking tusschen Engeland en Frankrijk zal voortduren, verandert niets hieraan dat hij de Engelsch-Duitsche verkla ring onderteekend heeft zonder dat Daladier hiervan op de hoogte was, en zonder dat in die verklaring ook maar van Engelands Franschen „bondgenoot" gewag gemaakt werd. Dat verscheidene volgelingen der regeering alles behalve ingenomen zijn met den loop der zaken, is duidelijk. Mr. Duff Cooper, de Eerste Lord der Admiraliteit, is uit het kabinet getre den om redenen, die hij in het Lagerhuis heeft uiteengezet; maar een groot aantal conservatie ve en andere „Nationale" Lageehuisleden schijnt met hem in te stemmen. De voornaamsten zijn Winston Churchill, Anthony 'Eden, L. S. Amery (een vroegere Eerste Lord der Admiraliteit) en Harold Nicolson, een toonaangevend Nationaal Labour-afgevaardigde, die voornemens zou zijn over te loopen naar de Oppositie. Een zeer opvallend verschijnsel is het dat de „Daily Telegraph", het meest regeerings-ge- trouwe Engelsche dagblad, voortdurend blijk geeft alles behalve gelukkig te zijn met de door Chamberlain bereikte resultaten. Het blad ver wijt hem onomwonden dat Chamberlain, wan neer „puntje bij paaltje komt", zich nooit sterk genoeg schijnt te achten om pal te staan. Haar meeste kritiek oefent de „Daily Telegraph" min of meer indirect uit, door haar te richten tegen Hitier, maar het is duidelijk dat zij over het hoofd van Hitier heen bedoeld is voor Cham berlain. Terwijl deze en dergelijke kritiek al onze aan dacht waard is, en het er allen schijn van heeft dat Chamberlain in het Parlement eenige vee- ren van zijn prachtigen witten vederbos zal verliezen, komt het ons hoogst onwaarschijnlijk voor dat liberalen en socialisten, met steun van een meer of minder sterke groep ontevreden conservatieven, hun kritiek tot het uiterste zul len doorvoeren. Zelfs neemt men aan dat de oppositie geen motie van afkeuring zal indienen en dat zij de resultaten van München niet in hun geheel, doch uitsluitend in onderdeden zal aanvallen. De oppositie kan natuurlijk geen concessies aan Duitschland goedkeuren, welke aanmerkelijk verder gaan dan het reeds door haar scherp be kritiseerde oorspronkelijke Engelsch-Fransche plan, maar zij zal toch zeer omzichtig moeten zijn bij het bestoken der regeering. Chamberlain immers beschikt over een zeer machtig wapen: hij kan het parlement ontbin den en algemeene verkiezingen uitschrijven. Hij zou hiertoe praktisch gedwongen zijn indien een motie tegen hem aangenomen werd maar dit is zoo goed als uitgesloten. Hij zou echter ook tot een beroep op de kiezers kunnen besluiten indien de Labour-partij een motie van afkeuring indiende, welke dan verworpen zou worden, maar waarvoor toch een zeer sterke minderheid stemmen zou. Terecht zou Chamberlain zich dan op het standpunt kunnen stellen dat de meerderheid in een reeds drie jaren oud parlement niet het recht heeft tegen een zeer sterke minderheid haar oordeel in een zaak van zoo vitaal belang aan het land op te dringen. Terecht zou hij voor zijn politiek geen partij-votum, doch een nationaal votum verlangen, en weigert het parlement hieraan te voldoen, dan staat hem geen andere weg open dan de kiezers zelf uit spraak te laten doen. En nu kan één ding met vrij groote stellig heid gezegd worden. De oppositie heeft er alle belang bij, voorloopig algemeene verkiezingen te vermijden. Men kan er bijna niet aan twijfelen, dat Chamberlain'en de nationale regeering een groote stembusoverwinning zouden behalen in dien nog deze maand verkiezingen gehouden werden. Bezien van het standpunt der binnen- landsche partijpolitiek zou het dus zeer verlei delijk voor hem zijn van 'n al te heftigen aanval op zijn beleid gebruik te maken door een beroep te doen op de kiezers. Hij zou het ijzer smeden terwijl het heet was. Hij zou hernieuwing van zijn mandaat vragen op een tijdstip van popu lariteit gelijk geen Britsch minister sinds ge neraties genoten heeft; hij zou den stembusstrijd kunnen voeren onder de .leus, dat hij vrede gebracht heeft, en dat de oppositie het land in oorlog wikkelen \yil. In 1939, of op zijn laatst in 1940, moeten de periodieke algemeene verkiezingen gehouden worden, en ofschoon de kans dat de regeering den strijd winnen zou, in ieder geval groot is, zou zij thans verzekerd zijn van een overweldi gende meerderheid, en tot 1942 of 1943 toe vast in het zadel zitten. Wij kunnen ons niet voorstellen, dat de oppositie dit risico aanvaarden zal Het zou veel lijken op politieken zelfmoord. Zij zal haar kritiek moeten houden binnen zoodanige perken, dat Chamberlain in geen geval reden zal hebben een uitspraak van de kiezers uit te lokken. Na de allereerste vreugde over het be waard blijven van den vrede door de con ferentie te München beginnen zoowel de Fransche als de Britsche bladen zich te realiseeren voor welken prijs deze vrede ge kocht is. Zoo schrijft De Kerillis in „l'Epoque": „In dien helderziende Engelsehen, die veel verder dan wij, Franschen, van de dingen ver wijderd staan, veel minder direct bedreigd blijven door de- Duitsche ambities, zoo duidelijk het verschrikkelijk gevaar zien, dat de vrede van München op Europa doet drukken, is dat een bewijs te meer, dat wij het hier bij het juiste einde hebben. Ik zal probeeren vanmiddag in de Kamer deze waarheid uit te spreken, want er is slechts een herstel mogelijk, indien de Franschen zich bewust zijn van de historische ramp, welke zij zoo juist hebben ondergaan." Lucien Romier schrijft in „Le Figaro", dat het Rijk voortaan bijna tachtig millioen inwoners zal hebben, bijna het dubbele der bewoners van Frankrijk. Het was reeds en op velerlei gebied de eerste industrieele mogendheid. Het is feite lijk meester van alle verkeer in midden-Europa. Men twijfelt er niet aan, dat het Rijk zich wil organiseeren en ook een goed deel van Europa wii organiseeren om er kracht en voordeel te vinden. Vroeg of laat zal het ons een directe kwestie over onze betrekkingen voorleggen. De „Times" schrijft, dat zij, die nu 't luidst Schreeuwen „verraad aan een kleine natie" slechter zijn dan valsche vrienden. Oorlog zou Tsjecho-Slowakije geholpen noch gered hebben en oorlog, behalve tegen een niet uitgelokten aanval, zou geen goede garantie hebben gehad. Ten aanzien van de verklaring van München zegt de „Times": tusschen beide groote landen (Duitschland en Engeland) moest er ofwel sa menwerking zijn ofwel een conflict en zoowel het conflict als de samenwerking moest geheel Europa omvatten. Het was deze gedegen en ge weldige waarheid,, welke Chamberlain steunt in zijn hoop, dat voortdurend gehandhaafd overleg tenslotte moge leiden tot een overeen komst tot beperking der bewapening. De „News Chronicle" gelooft, dat Duff Coo per gelijk heeft. Het blad schrijft, dat het in derdaad een arme vrede is, welke steun noodig maakt door een steeds grooter bewapening. De „Daily Telegraph" schrijft, dat hoewel, zooals uit de gisteren in het parlement gehou den debatten is gebleken, de jongste crisis ons veel te betreuren overlaat, een ding toch wel gebleken is, dat onder alle volken een uitgespro ken verlangen naar den vrede en een even groo- ten afkeer van oorlog bestaat. Dat is zeer zeker een veelbeteebenend feit met welken invloed „oowel dictatoriaal bestuurde landen als democratieën rekening moeten hou den. De „Daily Herald" schrijft: Laat geen enkele regeering in haar opluchting over de ontspan- ningning de redenen voor de ontspanning ver geten, het blad acht het noodig dat er een we reldconferentie wordt gehouden voor de regeling van alle vraagstukken. Daar zullen de goede be doelingen van Duitschland en Italië op de proef moeten worden gesteld- Minister Cermak dreigt met aftreden, als niet binnen 24 uur de Slowaaksche auto nomistische eischen worden ingewilligd. Bezoek van den Duitschen minister Funk aan Joego-Slavië. Toenemende kritiek op het verdrag van München. Minister Romme bezocht een aantal werk verschaffingsobjecten in Drente. Mr. H. Kolfschoten benoemd tot direc teur van het bureau der R.K. Staatspartij. Nieuw Jeugdwerkkamp „De Witte Ber gen" wordt ingericht te Oirschot en om geving. Prins Bernhard is voor enkele dagen naar Duitschland vertrokken. Handelsovereenkomst met Joego-Slavië verlengd. Tijdelijk vestigingsverbod voor het poe- liersbedrijf afgekondigd. De motoren voor het nieuwe vlaggeschip van de Mij. Nederland, de „Oranje", zijn gereed. Grenscontrole-maatregelen voor graan weder ingevoerd. Drie schepen op de Westerschelde ver ongelukt. Boot omgeslagen op het Brasemermeer; twee opvarenden verdronken. DE FIJN DROEVE» GEBRUIKT kJ AVAklU l#E Het partijbestuur der R. K. S. P. heeft op eenstemmig voorstel van het dagelijksch bestuur met algemeene stemmen mr. H. Kolfschoten be noemd tot directeur van het Partijbureau, te vens tweeden secretaris der partij. De bedoeling van het partijbestuur bij de in stelling van deze functie is geweest de verschil lende afdeelingen en diensten van het partij bureau op zakelijk verantwoorde wijze duidelijk onder éénhoofdige administratieve leiding ce plaatsen. TAROETOENG, 4 Oct. (Aneta). Inzake het militaire drama te Taroetoeng. waarbij twee militairen, die gedrost waren na diefstal van ruim f 5000 uit de brandkast in de mili taire wacht, door een achtervolgden korpo raal werden doodgeschoten, vernemen we na der, dat zoowel de gearresteerde korporaal als de doodgeschoten soldaten Javanen waren BERLIJN, 3 Oct. (Havas). Tijdens een diens: in de Evangelische kerk te Berlijn-Dahlerr. heeft oe predikant medegedeeld, dat ds. Nie moeller, die sedert ruim een jaar gevangen wordt gehouden, heeft geweigerd zijn vrijheid te herkrijgen ten koste van het teekenen van een stuk, dat hem het betreden zijner parochie onmogelijk zou maken. In een brief heeft Nie- moeliei, aldus deelde de predikant verder mede. de belijdende leden der kerk aangespoord krachtig te blijven en gezegd, dat hij. als hij eens de gevangenis zal verlaten, dat niet zal doen als een gebroken man. IN I v v v v v v vM l1 li i 11frr r Stand op Dinsdag 1 uur n.m.: 740.0 Vorige stand: 739.1

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1