Pi
III
Praag verleent amnestie aan Polen,
Sudeten en Hongaren
Schip in nood bij
Ameland
Fascistische Raad
vergadert
International Trucks
PARTIJLEIDERS BIJ
SYROVY
Duitsch crediet
voor Turkije
Waar is Blücher?
Londen en de
Poolsche eisch
AMERIKAANSCHE JODEN
IN ITALIË
Ongeregeldheden
te Weenen
Het nieuws van heden
BI
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZATERDAG 8 OCTOBER 1938 - AVONDBLAD
BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE.
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21420
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Ingez.
mededeellngen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
«to kleine annonces „Omroeoers" zie de rubriek
Hitler heeft op zijn tocht door het Sudetenland ook de betonnen verdedigingslinie,
welke door de Tsjechen was gebouwd, bezichtigd
Nadere uiteenzetting van de taak
der nieuwe Slowaaksche
ministers
De onderhandelingen
met Hongarije
ISO millioen Rijksmark voor
industrieele en militaire
opdrachten
Onderhandelingen te Komarno
Sympathieke bommen
regen
Behalve brood werpen de rechtsche
vliegers ook sigaretten uit
Het Weerjiiiijiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiniii.
illllllllllillllllllllllllHlllllllllllllllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllli?
De negen opvarenden van de
„IJmuiden 133" zijn gered
Nadere bijzonderheden
Maatregelen tegen
spionnage in de V. S.
Het uitgegeven communiqué zwijgt
over de buitenlandsche
politiek
Kamer van fasces en
corporaties
De voorgevel van het Koninklijk Paleis op den Dam te Amsterdam is thans
geheel gerestaureerd. Een der fraaie ramen, dat een mooi uitzicht op de
Nieuwe Kerk geeft
De Russische maarschalk zou te
Swerdlowsk in Siberië
gevangen zitten
Aan de Rijksuniversiteit te Leiden promoveerde Vrijdag tot doctor in de wis- en
natuurkunde mej. A. P. Keesom, bij welke promotie haar vader, prof. dr. IV. H.
Keesom, als promotor fungeerde. Vader en dochter na de promotie
Washington eischt voor hen dezelf
de rechten, als de Italianen in
de V. S. genieten
Duizenden katholieken demon-
streeren voor de Kathedraal
KUNSTHANDEL LEFFELAAR
TENTOONSTELLING van SCHIL
DERIJEN door HUUB GERRETSEN
De vlucht van de
Mercury"
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
JOH. SWAALF
Pan-Arabisch Congres
te Cairo
Spanning in Palestina neemt toe
NIEUWE HAARLEM COURANT
PRAAG, 8 Oct. (Reuter) In de kabinets
bijeenkomst van gisteravond is besloten, dat
amnestie zal worden afgekondigd voor
Sudeten-Duitsche, Poolsche en Hongaarsche
Politieke gevangenen.
Syrovy heeft de leiders van de coalitiepartijen
ontvangen. Hij zeide niet voornemens te zijn,
sich in de binnenlandsche politiek te mengen,
Öoch al zijn krachten te willen wijden aan:
le de regeling van de grenzen;
2e. de betrekkingen met Duitschland, Polen,
Hongarije en andere landen, en
3e. den economischen wederopbouw en an-
üerë vraagstukken voortvloeiende uit den nieu
wen toestand.
De verkiezing van een nieuwen president der
Republiek zal, naar verluidt, worden uitgesteld
tot de nieuwe grenzen zijn vastgesteld.
De in het Praagsche „Landesamt" aangestelde
^Udeten-Duitsche ambtenaren hebben officieel
jhededeeling gekregen van hun verplaatsing naar
let door de Duitsche troepen in de eerstvolgen-
dagen te bezetten gebied. Aangezien volgens
Oe Tsjecho-Slowaaksche wet de staatsambtena
ren onmiddellijk na hun verplaatsing het inge-
^etenenrecht van hun nieuwe standplaats krij
sen, verwerven de Sudeten-Duitsche ambtenaren
PP deze wijze het burgerrecht in de Sudeten-
jditsche gemeenten opnieuw, hetgeen zij ver
ben hadden door hun aanstelling in staats
dienst in Praag.
Omtrent de nieuwe Slowaaksche regeering
wordt nader gemeld, dat het de voornaam
ste taak der Slowaaksche ministers zal zijn
Sich te verstaan met de Tsjecho-Slowaak
sche ministers over de tijdelijke bestuurs
maatregelen ter verzekering van de toekom
stige functies der autonome Slowaaksche
ministers.
Zij zullen schikkingen moeten treffen opdat
Oc Slowaaksche zaken beheerd zullen worden
o°or Slowaken, zonder dat de belangen van den
taat daaronder lijden. Het gaat hier dus niet
m ministers, die deel uitmaken van de regee-
lrig krachtens een verhoudingsgewijze vertegen-
ANKARA, 8 Oct. (D.N.B.) Omtrent de on-
erhandelingen van den Rijksminister voor
conomische Zaken, Punk, met den Turkschen
Minister voor Economische Zaken, Kesebir,
^°rdt het volgende communiqué uitgegeven:
Dij de besprekingen, die de laatste da-
®en tusschen den Duitschen Rijksminister
v°or Economische Zaken en den Turk-
schen minister van Economische Zaken
2Ün gevoerd, zijn de grondslagen vastge
legd voor een door Duitschland aan Tur
tle te verleenen crediet ten bedrage van
millioen Rfjksmark.
crediet zal gebruikt worden voor de be-
miiH van opdrachten van industrieelen en
W ren aard' henevens voor bestellingen op
Öe gebied van openbare werken, e. d. De voor
diE, mtvoering van een dergelijk verdrag noo-
tüss v^ondere bepalingen zullen in overleg
tteiq, de beide reseeringen worden vastge-
woordiging in die regeering. Deze taak zal ten
deel vallen aan de leden van de eerstkomende
Slowaaksche regeering, die zal beginnen te
functionneeren, zoodra de Tsjecho-Slowaaksche
grondwet gewijzigd zal zijn overeenkomstig de
overeenkomst van Zilina.
Naar Havas uit Praag meldt, zullen de onder
handelingen met Hongarije over de teruggave
van enkele gebieden in Zuid-Slowakije met
een Hongaarsche minderheid Zondag a.s. te Ko
marno aanvangen. De onder leiding van Mgr.
Tisso, den Slowaakschen minister van Buiten-
landsche Zaken, staande commissie, die namens
Tsjecho-Slowakije de onderhandelingen zal
voeren, bestaat uitsluitend uit Slowaken.
De Hongaarsche regeering zal bij de Hon-
gaarschTsjechische onderhandelingen verte
genwoordigd worden door den minister van Bui-
tenlandsche Zaken, Von Kanya, en door den
minister van eeredienst en onderwijs, graaf
Telecki. De beide ministers zullen door deskun
digen worden vergezeld.
ST. JEAN DE LUZ, 7 Oct. (Reuter). De
Rechtsche pers meldt, dat Rechtsche vliegtui
gen boven Barcelona 250 ton brood hebben uit
geworpen.
Radio-Saragossa heeft medegedeeld, dat de
vliegtuigen boven het front van Madrid, het
Levantfront en het Pyreneeënfront 345.000 pak
jes sigaretten hebben laten vallen. Hieraan
werd toegevoegd, dat de luidsprekers aan het
front van Madrid wederom de Rechtschen voor
deze giften hebben bedankt.
Radio Nacional deelt verder mede, dat de
rechtschen in den sector van de Ebro hun op-
marsch voortzetten en vijf nieuwe stellingen
hebben veroverd.
Er werden bijna 400 krijgsgevangenen ge
maakt en een belangrijke buit viel den recht
schen in handen, o.m. 400 geweren.
Twee vijandelijke vliegtuigen werden in den
Ebrosector neergehaald.
De bezetting van de Sierra de los Carvallos
is bijna voltooid.
Hoogste barometerstand: 770.1 Toulouse
Laagste barometerstand: 734.2 Thorshavn
VERWACHTING: Aanvankelijk storm-
aehtige tot. krachtigen, later afnemende
Noord-Westelijke tot Westelijken wind,
EE gedeeltelijk bewolkt, later wellicht weer
toenemende bewolking, regenbuien met
wellicht hagel en onweer, koude nacht
weinig verandering in temperatuur over- S
1 dag.
Stormwaarschuwingsdienst: Hedenmor-
gen te 8.25 uur gesehid van De Bildt aan
jË alle posten: „Wordt verwacht storm uit
het Noord-Westen".
Zon op v.m. 6.13 onder n.m. 5.21 uur.
Licht op n.m. 5.51. Maan op n.m. 4.43 S
onder v.m. 5.04. Volle M. 9 Oct. 9.57 v.m.
Hedennacht om halfeen gaf de stoom-
treiler „IJmuiden 133", dwars van Nes op
Ameland, door middel van stakellichten
noodseinen.
Binnen korten tijd voeren zoowel de motor
reddingboot „Insulinde" van de Noord- en
Zuid-Hollandsche Redding-Maatschappij, ge-
stationneerd te Oostmahorn, als de motor-
strandreddingboot „Adriaan de Bruine" van
het station Hollum op Ameland uit naar de
plaats van de schipbreuk om assistentie te ver
leenen.
Volgens een later bericht is de bemanning,
bestaande uit negen koppen, door de „Adriaan
de Bruine" aan boord genomen en naar Nes
gebracht, waar de menschen voorlocpig in het
hotel de Boer zijn ondergebracht.
De sleepboot „Holland" van de N.V. Doek-
sen en Zn. is herwaarts vertrokken, teneinde
te trachten het schip te bergen.
Nader vernemen wij, dat de stoomtreiler
„Sperwer" IJmuiden 133, schipper Albert Vuil,
is gestrand op de tweede bank aan de noordkust
van Ameland, even bewesten Nes. Het schip
ligt ongeveer driehonderd meter van de kust.
Voor de stranding verloor de treiler zijn schroef,
en was daardoor geheel stuurloos geworden.
De schipper van de reddingsboot, Botte Ney,
wist goed langszij te komen, en de schipbreu
kelingen sprongen direct over. Met behulp van
den sleepzak kwam de reddingsboot behouden
door de branding aan den wal, waar de beman
ning aan 'land werd gezet.
De mogelijkheid bestaat, dat wanneer de
treiler met hoog water over de bank slaat, een
gedeelte van de lading nog geborgen kan wor
den.
NEW-YORK, 8 Oct. (Reuter). Roosevelt
heeft op de gisteren te Hydepark gehouden
persconferentie medegedeeld, dat de regeering
voorbereidingen treft ter belemmering van de
pogingen van buitenlandsche agenten, zich
meester te maken van militaire en marinege
heimen der Vereenigde Staten.
Roosevelt voegde hieraan toe, dat, hoewel hij
geloofde, dat er op het oogenblik niet van een
uitgesproken vermeerdering der activiteit van
dergelijke agenten kon worden gesproken, er
in de laatste tien jaren toch een vermeerdering
te constateeren was.
ROME, 8 Oct. (Havas). De groote Fas
cistische Raad heeft gisteravond onder
voorzitterschap van Mussolini een tweede
zitting gehouden, die in hoofdzaak gewijd
was aan de bespreking der buitenlandsche
politiek. Deze bijeenkomst duurde van 10
uur des avonds tot één uur in den nacht.
In het communiqué, dat na de zitting is uit
gegeven, wordt gezegd, dat de Groote Raad het
wetsontwerp tot vervanging van de Kamer van
Afgevaardigden door een kamer van fasces en
corporaties, in Maart 1939, heeft goedgekeurd.
Ook een wetsontwerp tot hervorming van den
nationalen raad voor de corporaties is goedge
keurd.
Het communiqué spreekt niet over de buiten
landsche politiek. Vanavond te 22 uur wordt
een derde zitting gehouden.
Het wetsontwerp op de instelling van een
Kamer van Fasces en corporaties bevat 21 ar
tikelen, waarin onder meer wordt bepaald:
De Senaat en de Kamer der Fasces werken
met de regeering samen bij de uitwerking der
wetten. De Kamer van Fasces en corporaties,
waarvan de duce rechtens deel uitmaakt, be
staat uit leden van den nationalen raad der
fascistische partij, en van den nationalen raad
der corporaties. De zittingsperioden van Senaat
en Kamer worden verdeeld in wetgevende perio
den, waarvan een koninklijk decreet op voorstel
van den duce het einde bepaalt. Ook de datum
van bijeenroeping wordt bij decreet vastgesteld,
terwijl de wetgevende periode wordt geopend
met het voorlezen van de kroonrede. Voor
zitters en ondervoorzitters van de Kamer
worden bij decreet benoemd. De stemming is
nooit geheim. De door Senaat en Kamer goedge
keurde wetsontwerpen worden overhandigd aan
den duce, die ze ter teekening aan den Koning
voorlegt en ze doet afkondigen volgens de wet.
In geval van nood kunnen bij oorlogsgevaar of
om dringende redenen maatregelen van finan
cieel karakter bij koninklijk decreet zonder meer
worden genomen.
Het ontwerp zal op 7 November aan den
ministerraad worden voorgelegd.
RIGA, 7 Oct. (P. A. T.) Gemeld wordt,
dat maarschalk Blücher, voormalig com
mandant van het Sovjetleger in het Verre
Ocsten, is opgesloten te Swerdlowsk in Si
berië.
Tijdens het verblijf van Blücher in de Oekraï
ne zou daar onder de troepen een opstand
zijn uitgebroken.
De maarschalk wordt door de Gepoe ervan
beschuldigd, dezen opstand te hebben aange
stookt.
In den loop van de laatste tien dagen moe
ten drie-en-veertig generaals van het roode
leger in het Verre Oosten tezamen met den
geheelen generalen staf van Blücher zijn gear
resteerd. Zes politieke commissarissen zijn ge
fusilleerd.
Een oproep van Blücher aan het leger in het
Verre Oosten, waarin de maarschalk Stalin
beschuldigde van verraad aan de wereldrevo
lutie in China, Spanje en Tsjecho-Slowakije.
is in beslag genomen.
Te Moskou gaat het gerucht, dat de volks
commissaris van landsverdediging, Worosjilof
zich solidair verklaard zou hebben met Blücher
en stalin zou hebben medegedeeld, dat hij zijn
ontslag zal nemen, indien Blücher voor de
rechtbank wordt gebracht.
LONDEN, 8 Oct. (Reuter). Naar Reuter in
gezaghebbende kringen verneemt, heeft de
Britsche regeering te Warschau duidelijk haar
standpunt uiteen doen zetten ten aanzien van
den Poolschen eisch inzake een gemeenschap
pelijke grens met Hongarije.
Dit standpunt is, zoo verklaart men, dat
geen minderhedeneisch in Tsjecho-Slowa
kije den steun der Britsche regeering zal
ontvangen, tenzij deze gebaseerd kan wor
den op zuiver ethnologische gronden.
Men gelooft, dat in het bijzonder de nadruk
is gelegd op de verplichting, die Engeland op
zich genomen heeft, en die minister Inskip op
4 dezer in het Lagerhuis uiteen heeft gezet,
namelijk om de garantie aan Tsjecho-Slowakije
als reeds van kracht zijnde te beschouwen.
Wat betreft het vaststellen van de vijfde
zóne der Duitsche gebieden in Tsjecho-Slowa
kije meent men in bevoegde kringen te Londen
te weten, dat de verhouding der Duitschers ge
baseerd wordt op de cijfers van 1910.
Men neemt aan dat, als beide partijen
de nieuwe grenslijn als definitief willen
beschouwen, een volksstemming in de
grensgebieden niet noodig zal zijn.
WASHINGTON 8 Oct. (Havas) De onder
staatssecretaris van Buitenlandsche Zaken der
Vereenigde Staten, Summer Wellis, heeft den
vertegenwoordigers van de pers een nota voor
gelezen, welke door den Amerikaanschen am
bassadeur te Rome is overhandigd aan de Ita-
liaansche regeering met betrekking tot de Ame-
rikaansche Joden in Italië.
In die nota wordt er aan herinnerd, dat, niet
tegenstaande het afloopen van het verdrag tus
schen de Vereenigde Staten en Italië, waarbij
beide mogendheden gelijke rechten toekenden
aan beider burgers, die in een anderen staat
woonden, de Vereenigde Staten de Italianen,
die in de Vereenigde Staten wonen, steeds zom
der eenige discriminatie van de -Amerikaan-
sche wetten hebben doen profiteeren.
De regeering van de Vereenigde Staten
verwacht daarom, dat de Italiaanschc re
geering gelijke rechten zal toekennen aan
de Amerikaansche burgers, opgeacht ras of
godsdienst.
Welles deelde verder mede, dat president
Roosevelt een persoonlijk schrijven heeft ge
zonden aan Chamberlain, handelende over het
werk van de Vluchtelingenconferentie te Lon
den. Meer kon Welles omtrent dit schrijven niet
zeggen.
WEENEN, 8 Oct. Volgens een bericht uit
Weenen aan de „Times" is het Vrijdagavond
te Weenen tot ernstige ongeregeldheden ge
komen tusschen katholieken en nazi's.
Op den Stefansplatz voor de kathedraal be
vond zich een verzameling van ongeveer tien
duizend mannen, vrouwen en kinderen, die het
Lof hadden bijgewoond, waarin Kardinaal
Innitzer een preek had gehouden. Zij bleven op
het plein staan, roepend: „Onze godsdienst, onze
God, heil Jezus Christus en heil Innizer, onzen
bisschop."
Spoedig daagde een troep nazi's in uniform
op, die de katholieken uiteenjoeg onder het uiten
van strijdkreten als: „Sieg Heil, Sieg Hitier", en
„Onze godsdienst is Duitschland". Velen van
de katholieken, die tegenstand boden, werden
gearresteerd en gevankelijk weggevoerd.
Nadat de menigte uiteen was gegaan, bleven
de nazi's op het plein staan en riepen: „Wij
wenschen den bisschop te zien", en „zendt
Innitzer naar Dachau".
Onder de katholieken, die aangevallen wer
den, bevonden zich priesters en vrouwen.
De stemming onder de katholieken is sinds
korten tijd slechter geworden, als gevolg van
de order waarbij heropening van katholieke
scholen in Oostenrijk is verboden.
In zijn preek richtte kardinaal Innitzer zich
voornamelijk tot de jongeren, tegen wie hij zei,
dat zij heden voor veel moeilijkheden stonden
en verplicht waren „zich op plaatsen te bevin
den waar priesters geen toegang hadden". Aan
het einde van zijn preek zeide hij: „Aan het be
gin van dit schooljaar ondervinden wij allerlei
moeilijkheden. Het is gebleken, dat vele ouders
en kinderen trouw willen blijven aan den gods
dienst. Wij danken hen en wij willen hopen, dat
anderen, die van ons weggerukt zijn, in den
schoot van de kerk zullen terugkeeren".
WAGENWEG 102 HAARLEM
DAGEL. VAN 105 'S ZOND. 2i
KAAPSTAD, 8 Oct. (Reuter). Te 3.30 uur is
de „Mercury" gezien boven Walvischbaai, 1100
tilometer ten Noorden van Kaapstad.
Nader wordt gemeld, dat de „Mercury" te
9.25 plaatselijken tijd bij den mond van de
Oranje Rivier gedaald is wegens gebrek aan
brandstof. Er is geen record verbeterd.
Twintig-jarig meisje te Groningen aan
kinderverlamming overleden.
De nieuwe belasting van twee procent
van het inkomen wordt vermoedelijk
niet voor Mei 1939 ingevoerd.
Duitschland verleent aan Turkije crediet
ten bedrage van 150 millioen Rijks
marken.
De Ver. Staten eischen een goede be
handeling der Amerikaansche Joden in
Italië.
De vergadering van den Grooten Fas-
cistischen Raad.
De Britsche regeering gekant tegen een
gemeenschappelijke Poolsch-Hongaarsche
grens in Tsjecho-Slowakije.
Praag verleent amnestie aan Poolsche,
Sudeten-Duitsche en Hongaarsche poli
tieke gevangenen.
Ongeregeldheden tusschen katholieken
en nazi's in Weenen.
Maarschalk Blücher zou in Siberië ge
vangen zitten.
Prins Bernhard van zijn verblijf in
Duitschland op Soestdijk teruggekeerd.
Schip in nood bij Ameland; opvarenden
gered.
Gouverneur Kielstra over den economi
schen toestand van Suriname.
TELEF. 10663 HAARLEM
CAIRO, 8 Oct. (Havas-A.N.P.). Het Pan-
Arabische Congres ter bestudeering van den Pa-
lestijnschen toestand is Vrijdag te Cairo
geopend. Verscheidene sprekers deden felle aan
vallen op de Britsche politiek in Palestina. Zy
eischten den heiligen oorlog. De zitting ont
aardde in een betooging en de aanwezigen
traden ruw op tegen Alloeba Paspa, den orga
nisator van het Congres, die hen tot kalmte
aanmaande. De meeste Arabische landen zijn
op het congres vertegenwoordigd, met uitzonde
ring van Iran, Transjordanië en Saoedisch
Arabië.
Er heerscht een gespannen toestand in Pa
lestina, waar de telegrafische verbindingen den
geheelen dag waren verbroken. De Palestynsche
Joden toonen zich categorisch gekant tegen de
oplossing, die door den Irakschen minister van
Buitenlandsche Zaken is bepleit.
De Joden verklaren, dat zij bereid zijn met de
uiterste energie de toepassing van een minder-
hedenstatuut binnen een Arabischen staat van
de hand de wijzen en dat zij voornemens zijn
het recht op immigratie en op voortzetting van
den opbouw van een nationaal tehuis te hand
haven.
RADIO-DISTRIBUTIE - HAARLEM
Ergert U niet alle dagen,
Lijdt toch niet aan toestel-wee,
Handelt wijs en wordt nog heden
distributie-abonné.
Telef. 10010
