Paleis van Kard. Innitzer te
Weenen bestormd
Hitier wenscht geen Britsche
WÊÈBÊÊ^1101^
GEESTELIJKE HERBEWAPENING
Bloedige Zondag
in Palestina
International
Bestelwagens
„SINT PETRUS"
BIBLIOTHEEK GEHEEL
VERNIELD
SAARGEBIED EN AKEN
WORDEN VERSTERKT
Het nieuws van heden
RESTAURANT
i i DEN HOUT
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
MAANDAG 10 OCTOBER 1938 - AVONDBLAD
N.V. VERZEKERING MAATSCHAPPIJ
Levensverzekering - Studieverzekering
Lijfrente
Collectieve Pensioenverzekering
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
De zestigjarig priester Johann
Krawarik werd uit het raam
op de binnenplaats
geworpen
De Kardinaal heeft
„huisarrest"
Spanning tusschen Kerk
en Staat
De lezing van het D.N.B.
Belhamels naar concen
tratiekamp
Indruk in Vaticaanstad
Koning en Koningin van
Engeland naar Canada
Van Eden, Duff Cooper of Chur
chill zou slechts een wereld
oorlog te wachten zijn"
Mussolini onze eenige
werkelijke vriend
Nieuwe versterkingswerhen
Britsche bemoeizucht
„Wij hebben den vrede noodig"
Duitsche publiek verrast
Het Weer
f AAel instemming nam Ik kennis ook van hei ver
volg van den oproep voor moreele en geestelijke herbewa
pening.
Nu de beklemmende dagen achter ons liggen, waarin
hei dreigend gevaar ons zoo duidelijk voor oogen stond,
nu voor het oogenblik de mogelijkheid van de algeheele
vernietiging onzer beschaving is afgewend, is hei een ver
heffende gedachte, ons allen vervuld ie weien van den
zelfden wensch: den zegen van den vrede ie bewaren.
Die begeerie naar vrede vormt een band tusschen alle
volken. Toch is deze, gepaard aan de versteviging onzer
weermacht, nog niet gejioeg wil die vrede duurzaam
zijn, zoo moei hij gedragen worden door de gedachte, ge
grondvest in den oproep.
Allen zonder onderscheid kunnfen wij persoonlijk bij
dragen tot den groei en de ontplooiing van die gedachte,
door van heeler harte mede ie werken tot de moreele en
geestelijke herbewapening: dien innerlijken drang, welke
ook uiiwendigen ommekeer te weeg brengt en tot gevolg
heeft, dat eerlijkheid, vertrouwen en liefde richisnoer wor
den iusschen personen en volken.
Behoef Ik u ie verzekeren, daf, hoe dieper onze over
tuiging is en hoe meer ons eigen leven zelf die uitdraagt
en verder geeft in eigen kring en daarbuiten, des ie grooier
de kans wordt op hei verwezenlijken van een betere toe
komst?
Wie de ieekenen des iijds begrijpt, weet, dat thans van
ons gevraagd wordt eene daad van vertrouwen, van zelf
opoffering en zedelijken moed en van geloof.
(w.g.WILHELMINA."
De Britsche regeering heeft op
nieuw versterkingen naar
Palestina gezonden
Congres in Caiiro
Joh. Swaalf - Tel. 10663, Haarlem
Een nieuw Consistorie
te verwachten?
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21422
BAKKER S BEHANG
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
^1^1938
'*Costwjms
MALIEBAAN 50 UTRECHT
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
J f TE DEN HAAG
BEZÜIDENHOÜTSCHEWEG 11-13
BIJ STAATSSPOOR
Het aangewezen adres voor Uw maaltijden
SPECIAAL MENU OP VASTENDAGEN
WEENEN, 10 Oct. De anti-katho
lieke betoogingen van Vrijdagavond
voor het paleis van Kardinaal Innit
zer en voor de kathedraal te Weenen
hebben zich Zaterdagavond en Zon
dagmiddag herhaald.
Zaterdagavond werd het paleis van Kardi
naal Innitzer door de menigte bestormd. Ook
Zondagmiddag kwamen weer duizenden natio-
haal-socialisten te zamen, bijna allen jonge
lieden, die een uitdagende houding aannamen
®h zich in de omgeving van het paleis en in
öe café's van den Stephansplatz ophielden.
Sommigen vreesden Zondagmiddag, dat het
^eer tot handtastelijkheden en incidenten zou
konien tusschen katholieken en nationaal-so-
oialisten, doch tot laat in den avond bleef het
VrÜ rustig.
Zondagavond hebben zich verdere inci
denten voorgedaan buiten de kathedraal.
Toen de kerkgangers uit het Lof kwamen,
Werden zij begroet met gejoel en luid ge
trommel van honderden leden der Hitler-
•Jeugd.
De politie dreef de menigte van toe
schouwers en betoog ers uiteen en zette de
naburige straten af. Tot laat in den avond
hieven de betoogers door de stad marchee-
ren, waarbij zij uitdagend zongen: „Mar
cheert verder, kameraden, hang de Joden
°P, schiet de priesters neer".
Kardinaal Innitzer, die Vrijdagavond tijdens
°c betooging der nationaal socialisten gewond
*as, heeft huisarrest in zijn paleis.
Een priester verklaarde, dat de aartsbisschop
Paleis niet mag verlaten. Het paleis is be-
2et door ambtenaren der Gestapo.
E>e Gestapo stelt een onderzoek in naar de
relletjes en kardinaal Innitzer zelf is Zondag
Weemaal ondervraagd.
Het is verboden met zijn huis te telefo
neren.
De verwondingen van den Kardinaal-aarts-
msschop zijn niet ernstig. In de Zondag uit
gekomen dagbladen te Weenen staan geen be
ften over de relletjes.
Een officieele woordvoerder verklaarde te-
|eriover een vertegenwoordiger van Reuter, dat
fj-krdinaal Innitzer volledige vrijheid heeft in
iJh eigen huis en dat zijn arrest slechts voor
•"i eigen bescherming tegen de massa dient.
^Ooggetuigen, onder wie in het Bisschoppelijk
aleis wonende priesters, hebben nadere toij-
hderheden omtrent de betoogingen van Za-
rbag bekend gemaakt.
Terwijl een groep betoogers het
baleis bestormde, drong een andere
Sroep door in de pastorie. Daar wer-
den verscheidene priesters aangeval
len en een zestig-jarig geestelijke,
J°hann Krawarik genaamd, werd uit
^et venster op de eerste verdieping
°P de binnenplaats geworpen, met
liet gevolg, dat hij een hersenschud
ding bekwam en beide beenen brak.
kostbare bibliotheek der Ween-
$cbe bisschoppen werd volkomen
Vernield.
tie<?ndanks bet stilzwijgen der Weensche bla-
v,- verspreidde het nieuws omtrent, het ge-
zich snel door de stad. Tijdens de
biet
b6i verspreidde het nieuws omtrent, het ge-
j^btde zich snel door de stad. Tijdens d<
bief11 Van vanmorSen in de kathedraal werd
6ei g.ezinsPeeld °P de relletjes, maar toen de
«to^VigGn de kerk om 12 uur verlieten, ont-
lied n nieuwe moeilijkheden, waarbij katho-
bet en nationaal socialistische jongelieden
l°kken waren. Verscheidene personen wer
bp;Sewond, doch de politie kwam tusschen-
w'cte - - -
^kh.
.„de en maakte een einde aan de wanorde-
ieden.
lien
bog"" acIlt bet niet waarschijnlijk, dat thans
blen een nieuwe poging kan worden onderno-
^erk °m tot een overeenkomst tusschen de
\Ve. eh de nationaal-spcialistische partij te
bfj 'len te komen. In welingelichte kerkelijke
sch eeb Wordt verklaard, dat de spanning tus-
ergb Kerk en partij thans in Oostenrijk veel
Verw is dan in het oude Duitschland en men
geVolacbt, dat de gebeurtenissen in Weenen
Vif'eci zullen worden door een nieuwen en
eb riSeren strijd tusschen de Katholieke Kerk
bits6 t,llationaal socialistische partij in geheel
dbtw'k n<^- In Oosteririjk zou een zoodanige
bbin q ing bijzonder ernscg zijn, aangezien
kathol 5 pot- der Oostenrijksche bevolking uit
ooheken bestaat.
Vit,llent de demonstraties tegen Kardinaal
CUe zich gisteren te Weenen hebben
buret?11, PubUceert het Duitsche Nieuws-
»Zaf f/1 Berbjn het volgende bericht:
agaV0nC* zich een bende opge-
h°Udin verzameld, die een dreigende
Pol ft- - 6gen Bisscb°PPelijk Paleis aannam.
br^e le greep krachtig in, zoodat spoedig de
was hersteld.
De in het buitenland verspreide berichten,
volgens welke de bisschop gewond zou zijn, en
meer van dien aard, zijn niet in overeenstem
ming met de feiten.
Naar vernomen wordt, zullen de daders met
alle gestrengheid gestraft worden."
BERLIJN, 9 Oct. (Reuter) De leiders van
de betoogingen tegen Kardinaal Innitzer zullen
op last van gouwleider Buerckel streng gestraft
en voor een jaar naar een concentratiekamp
gezonden worden. In ofifcieele kringen te Ber
lijn veroordeelt men dit incident, vooral in ver
band met de goede betrekkingen, die tusschen
den Kardinaal en de Duitsche autoriteiten be
stonden.
In het Vaticaan heeft men volgens Havas
slechts via de bladen van het gebeurde kennis
genomen. Men ontveinst zieh echter niet, dat
de incidenten van ernstigen aard waren en her
innert er aan, dat het niet de eerste maal is,
dat dergelijke voorvallen zich in Duitschland
afspelen. Men herinnere zich slechts de aan
vallen op den bisschop van Rothenburg Z. H.
Exc. Mgr. Sproll. Ook daar werd het Bisschop
pelijk Paleis overvallen en geplunderd, zonder
dat de politie ingreep.
Men- wacht nu in het Vaticaan nog op de
officieele berichten van de nuntiatuur te Ber
lijn.
LONDEN, 8 Oct. (Reuter). Van Balmoral
Castle wordt gemeld, dat het Britsche Konings
paar de uitnoodiging van den Canadeeschen
minister-president het volgend jaar een bezoek
te brengen aan Canada, heeft aangenomen.
Hunne Majesteiten hopen vroeg in den zomer
aan te komen en drie weken te vertoeven in de
Dominion. Men verwacht dat zij van een speciaal
voor dit bezoek ingerichte mailboot gebruik
zullen maken. Geen regeerend Britsch vorst
heeft tot nu toe de Nieuwe Wereld bezocht.
Kardinaal Innitzer
SAARBRüCKEN, 10 Oct. Op het
„Veld der Bevrijding" te Saar-
briicken werd Zondag een groote
volksbetooging gehouden, waarop
Hitier het woord voerde.
In deze rede, waarin Hitier zich
nogal laatdunkend uitliet over de
Britsche bemoeizucht, kondigde hij
o.a. aan, dat hij in de eerstkomen
de dagen de honderdduizenden
mannen, die voor de herfstmanoeu-
vres opgeroepen waren, weer naar
huis kan sturen en dat hij thans ook
de groote gebieden, die tot dusver
vóór de Duitsche vestingwerken in
ht Westen lagen n.l. de gebieden
van Aken en Saarbrücken in de
grensverdediging zal betrekken.
Aan de nieuwe grenzen van Tsjecho-Slowakije worden in allerijl provisorische
versterkingen opgericht. Op den achter gp ond het door de Duitschers bezette gebied
In verband met de''toenemende onlusten in Palestina worden de Britsche troepen
aanzienlijk versterkt. Nieuwe leger-af deelingen komen in Jeruzalem aan
de hulp van andere staatslieden by deze
vreedzame regeling vermeld, moet ik steeds
weer onzen werkelijken eenigen vriend,
dien wij heden bezitten, Benito Mussolini,
aan het hoofd stellen, en ik weet, dat gij u
bewust zijt van hetgeen wjj dezen man te
danken hebben. Ik wil ook de beide andere
staatslieden noemen, die er naar gestreefd
hebben, een weg naar den vrede te vinden."
„De ervaringen der laatste acht maanden,"
zoo zeide Hitier verder, „moeten Duitschland
sterken in den wil, voorzichtig te zijn en nooit
iets na te laten, wat tot bescherming van het
rijk moet worden gedaan. Duitschland staat te
genover staatslieden, die eveneens den vrede
willen. Alleen regeeren zij in landen, welker
innerlijke opbouw het mogelijk maakt, dat deze
staatslieden te allen tijde afgelost kunnen wor
den door anderen, die vrede niet zoo zeer op
het oog hebben.
In Engeland zou na een Chamberlain slechts
Duff Cooper, Eden of Churchill behoeven te
komen om vast te doen staan, dat het doel
dezer mannen zou zijn direct een wereldoorlog
te beginnen. Hierdoor wordt Duitschland ge
noodzaakt, waakzaam en op verdediging be
dacht te zijn.
„Ik heb derhalve", aldus Hitier, „besloten,
de uitbreiding van onze versterkingswerken
in hét WSsteïï; ïWals"® in mijn rede te
Neurenberg heb aangekondigd, met verhoog
de energie voort te zetten, en ik zal thans
de beide groote gebieden, die tot dusver vóór
onze versterkingswerken lagen, namelijk het
groote gebied van Aken en het gebied van
Saarbruecken, in deze versterkingen betrek
ken."
Duitschland, zoo ging Hitier voort, is als sterke
staat te allen tyde bereid, met zijn omgeving
een politiek van verstandhouding te voeren.
Duitschland kan dat, want het verlangt niets
van anderen. Wij hebben geen wenschen, wij
hebben geen eischen, wij willen den vrede.
Iets is er echter, dat Duitschland wenscht, en
dat geldt in het bijzonder voor zijn betrekkingen
met Engeland: Het zou goed zijn, wanneer men
in Engeland geleidelijk bepaalde allures uit den
tijd van Versailles zou laten varen. De gouver-
nance-achtige voogdij over Duitschland ver
draagt Duitschland niet. Informaties van Brit
sche staatslieden of parlementsleden over het
lot van Duitschers en rijksonderdanen binnen
de grenzen van het rijk zijn misplaatst. Duitsch
land bekommert zich ook niet om dergelijke din
gen in Engeland.
De rest van de wereld heeft herhaaldelijk
reden te over om zich eveneens te bekommeren
om internationale gebeurtenissen, op het oogen-
blik bijv. om de gebeurtenissen in Palestina.
Duitschland laat het aan diegenen, die zich
daartoe geroepen voelden, over, deze problemen
op te lossen en ziet alleen vol verbazing toe,
hoe vlug zij dat klaar zullen spelen. Duitschland
moet al dezen heeren echter den raad geven
zich nog veel meer bezig te houden met de op
lossing van hun eigen problemen en Duitsch
land met rust te laten.
Om den wereldvrede te verzekeren is het noo-
dig, dat alle staatslieden en politici, die zich
van verantwoordelijkheid bewust zijn, zich om
hun eigen zaken bekommeren en zich niet voort
durend mengen in de problemen van andere
volken of landen. Slechts wanneer men dit we
derzijds in het oog houdt, zal men werkelijk
de voorwaarden scheppen voor een duurzamen
vrede, die door niemand meer gewenscht wordt
dan door het Duitsche volk.
Wij hebben groote taken voor den boeg, ge
weldige cultureele taken. Economische proble
men moeten opgelost worden. Geen volk kan
beter vrede gebruiken dan wij. Geen volk ook
weet beter dan wij, wat het beteekent, zwak
te zijn en aan de gpnade of ongenade van an
deren overgeleverd te zijn'.
Dit jaar heeft een groot Duitsch, nationaal
eenwordingswerk aanschouwd. Duitschland
heeft in dit jaar een onmetelijk geluk beleefd.
Wij willen derhalve de Voorzienigheid dank
baar zijn, dat Zij ons dezen weg uit de'ellende
naar de vrijheid heeft laten bewandelen. Wij
willen steeds weer dankbaar zijn, zoo besloot
Hitier zijn rede, dat deze weg kon worden af
gelegd zonder den hoogsten inzet van volk, van
man en van vrouw.
De aankondiging van Hitier betreffende zijn
voornemenom groote streken rondom Aken en
Saarbrückente betrekken in de Westelijke ver-
sterkingszöneis als een "-groote verrassing ge
komen voor het Duitsche publiek en voor offi
cieele kringen.'Het moet hier een der zeer eigen
plannen van Hitier betreffen. Slechts weinigen
kunnen, aldus heeft Reuter vernomen, bijzon
derheden weten.
Hitier ving zyn rede aan met te zeggen, dat
hij in den aanvang van dit jaar besloten had,
de 10 millioen Duitschers, dié zich nog buiten
het rijk bevonden, tot Duitschland terug te
brengen. „De internationale wereldburgers heb
ben," zeide hij, „wel medelijden met den eer
sten den besten spitsboef, die in Duitschland
ter verantwoording wordt geroepen, doch zij zijn
doof geweest voor het leed van ,tien millioen
menschen. Deze wereld is ook thans nog door
drenkt van den geest-van Versailles."
De voorwaarden voor het tot stand brengen
van een regeling waren, naar Hitier verklaarde,
de volgende geweest:
1. De innerlijke geslotenheid van het Duitsche
volk. Ik weet, wat wellicht velen in de rest der
wereld en enkelen in Duitschland nog niet
schijnen te weten, dat het volk van 1938 niet
het volk van 1918 is.
2. De nationale bewapening, waarvoor ik spoe
dig reeds zes jaar lang heb gestreden.
3. De veiligheid van het rijk. Geen mogend
heid ter wereld zal het gelukken, ooit door de
zen muur te breken.
4. Wij hebben ook buitenlandsch-politieke
vrienden gewonnen. De as, waarover men in het
buitenland zoo dikwijls heeft nieenen. te kunnen
spotten, heeft bewezen, dat zij ook in de ern
stigste uren stand houdt.
Voortgaande zeide Hitier: „Wanneer ik
illllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIÜÉ
E VERWACHTING: Matige tot zwakken,
Zuidwestelijke tot Zuidelijken wind, half
tot zwaar bewolkt, weinig of geen regen,
aanvankeiyk weinig verandering in tem-
peratuur, later koeler. EE
Hoogste barometerstand 764.1 te Marseille
Laagste barometerstand 734.3 te Olna
H Zon op 6.16 - onder 5.17 - Licht op 5.47
Maan op nam. 5.'35 onder v.m. 7.29
EE 16 October L. K.
JERUZALEM, 10 October. (Havas). Zon
dag zijn in Palestina drie Arabieren en twee
Joden gedood. Nabij de kolonie Zirkhon
Yakov zijn acht Joden min of meer ernstig
gewond door de ontploffing van een mijn
juist op het oogenblik, dat de vrachtauto,
waarin zij hadden plaats genomen, passeerde.
Rebellen hebben te Djenin een veertigtal
huizen in brand gestoken en nabij Lydda
een goederentrein tot ontsporing gebracht.
Voorts wordt melding gemaakt van talrijke
overvallen, o.a. op het politiebureau te Djenin
en op verscheidene joodsche kolonies, als
mede van bomontploffingen in de onmiddellijke
omgeving van Jeruzalem.
Het gevoel van onveiligheid neemt dermate
toe, dat het verkeer tusschen de voornaamste
steden vrijwel geheel stilgelegd is.
Het Britsche departement van Koloniën
heeft bekend gemaakt, dat besloten is ver
dere militaire versterkingen naar Palestina
te zenden.
Nog vier bataljons en een batterij artillerie,
benevens eenige pantserwagens met hulptroe
pen zullen in den loop van de eerstvolgende
twee of drie weken in Palestina aankomen. Dit
zal de sterkte der militaire troepen brengen op
17 bataljons infanterie twee regimenten cava
lerie, een batterij artillerie en pantserwagens.
Men gaat voort met omvangrijke verdere recru-
teering van oud-militairen voor de Britsche af-
deeling van de Palestijnsche politie.
Ruim 200 Mohammedaansche gedelegeerden,
die tien landen vertegenwoordigen, o.m. Pales
tina, Syrië, den Libanon, Irak, Yemen en
Marokko nemen deel aan het interparlementaire
congres, dat te Cairo bijeen is ter bestudeering
van de Arabische kwestie in Palestina.
Naar verluidt heeft de Egyptische regeering
matigheid aangeraden op grond van het feit,
dat Egypte de Britsche pogingen om de Pales
tijnsche kwestie op te lossen, niet wenscht te
belemmeren.
Naar de „Germania" uit Rome verneemt,
wordt na den terugkeer van den H. Vader
uit zijn zomerresidentie te Castel Gandolfo
naar Rome verwacht, dat een nieuw Con
sistorie bijeengeroepen zal worden voor de
benoeming van eenige Kardinalen.
Het H. College bestaat nu uit 64 Kardina
len. Van deze 64 zijn 35 Italianen en 29
buitenlanders.
Behoudens bijzondere omstandigheden zal de
H. Vader einde October van zijn zomerverblijf
te Gastel Gandolfo naar Rome terugkeeren.
Reeds zijn, naar ons bekend is, de regelingen
getroffen voor de audiënties, waarin Z. H. af
scheid zal nemen van de bewoners van Castel
Gandolfo en zijn personeel aldaar.
APART en GOEDKOOP
Vakkundige BEHANGERS beschikbaar
Gen. Cronjéstr. 135, tel. 11657, Haarlem
Een persoonlijk -woord van H. M. de
Koningin in zake moreele en geestelijke
herbewapening.
Jeugdige nazi's bestormen het paleis van
Kardinaal Innitzer te Weenen.
Ernstige terreurdaden in Palestina; de
Britsche regeering zendt versterkingen.
Hitier kondigt t.e Saarbrücken de uit
breiding der versterking van Aken en
het Saargebied aan.
De terugtrekking der vrijwilligers uit
Spanje.
Bij een bombardement op een personen
trein in Spanje werden 150 personen
gedood.
Gouwleider Förster verklaarde in een
rede, dat Danzig slechts tot den Duit-
schen staat behoort.
Bohoemin door de Poolsche troepen
bezet.
De besprekingen tusschen de Slowaken
en de Hongaren te Komaron.
De Sch. 102 bij de Scheveningsche ha
ven vergaan. Drie van de 1 4 opvarenden
omgekomen.
Pater lector J. Dito O. P. benoemd tot
voorzitter van het Internationaal Katho
liek Radio Bureau.
Auto onder Zuidbroek in Winschoter
Diep gereden. Drie inzittenden verdron
ken.
Benoemingen in het bisdom Haarlem.
Het beeld van de Sterre der Zee Zon
dagavond plechtig te Rotterdam ont
vangen.
De directe treinverbinding Eindhoven
Brussel is Zondag officieel geopend.
De industrieel M. v. Z. uit Oss is in
fiooger beroep wegens het plegen van
zedenmisdrijven tot 1 1/% jaar gevangenis
straf veroordeeld met aftrek der preven
tieve hechtenis.
Opnieuw is een Weesper ambtenaar ge-
geschorst in verband met gepleegde on
regelmatigheden.
^ra.i-ri a
