ST.WILLIBRORDUS
I
r
Felle aanvallen op
Kard. Innitzer
De ontscheping in de Biasbaai
i
En nu: de Duitsche
koloniën
Explosie op de
„Tromp"
V
MAATREGELEN TE
HONGKONG
Noode ziet Berlijn
de bewapening
Het nieuws van heden
Chvalkovsky's reis
naar Berlijn
DE BAROMETER
NV NEDERL.VERZ.MSI.
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
DONDERDAG 13 OCTOBER 1938 - AVONDBLAD
CATHARIJNESINGEL48-UTRECHT
DAGBLAD MET OCHTEND- - EN - AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21428
f§JHÉ.
Het gebied rond Aken en Saarbrücken zal worden versterkt. Adolf Hitler heeft de
werkzaamheden, die op zijn bevel reeds zijn begonnen, vergezeld van legerautöri-
teiten in oogenschouw genomen
Het geduld der partij tegenover
de katholieken is thans
uitgeput
Maatregelen tegen de
zwarte provocateurs"
Barcelona wenscht
geen compromis
Radiorede van Negrin
op a.s. Vrijdag
«Rusland gaf slechts
vage beloften"
Lord Winterton handhaaft
zijn verklaring
Het Weer
't koud. o$ nat
HoU*t {/au „de. Syiaatne&tad
r/'
Twee opvarenden zwaar gewond;
van beiden moest een hand
geamputeerd worden
Het vluchtelingen
vraagstuk
De Chineezen voornemens 20 KIM.
landinwaarts stand te houden
op een versterkte linie
De houding van de
Ver. Staten
WT
Om de verduisteringsproeven, welke Woensdagavond te Rotterdam zijn ge
houden, 200 goed mogelijk te doen slagen, moesten de ramen en vensters
met donkere gordijnen worden afgesloten
Waarom deze haast van Lon
den en Parijs, vragen de
Duitsche bladen
Amerika oordeelt over
München
De resultaten van een referendum
De Drang nach Osten
Duitschlands economische politiek
in Zuidoost-Europa
TOGO AMBASSADEUR
IN MOSKOU
Het Britsche legioen, dat in het Sudeten-
Duitsche gebied dienst zal doen, is uit
Londen vertrokken
Duitschland zou al zijn vroegere
koloniën terug willen hebben
Rijksbank treft voor
bereidingen
Geen wijziging in vloot-
ver houding
De strijd Green—Lewis
Op een conferentie aangedrongen
DIT NUMMER BESTAAT UIT
TWAALF BLADZIJDEN
Naar een verbetering der Duitseh-
Tsjechische betrekkingen
Het Blücher-mysterie
De maarschalk zou zich in Buiten-
Mongolië of China bevinden
STAAT VAN BELEG IN SUB-
KARPATISCH RUSLAND
VERZEKERINGEN TOT EIK BEDRAG |L
jl Vertegenwoordigers gevraagd J|
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 etIngez.
mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 cent
per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor
de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
(Van onzen eigen redacteur)
WEENEN, 1 3 October. Woensdag
avond heeft de Weensche gouwleider
Globocnik gesproken over de inci
denten van Zaterdag j.l.
„Als bij kardinaal Innitzer eenige
vensters zijn ingeslagen," zoo zeide
hij, „dan is de partij daar onschuldig
aan. Want zooals men zich gedraagt,
zoo wordt men nu eenmaal ook be
antwoord."
De gouwleider verklaarde, dat de
partij tegenover bepaalde katholieke
elementen een eindeloos geduld aan
den dag gelegd had, maar dat dit
geduld nu ten einde is.
Gedurende zijn rede kreeg de gouwleider een
bericht, dat hij terstond aan de vergadering
Mededeelde, namelijk dat Woensdagavond eeni-
partijgenooten door katholieken zouden zijn
aangevallen.
Op heftige wijze kondigde hij vervolgens scher
pe maatregelen aan tegen de clericale provo
cateurs.
Hedenavond zal een massa-betooging gehou
den worden, waar ook Bürckel zal spreken en
de maatregelen bekend zal maken.
Alle ochtendbladen bevatten heden felle ar
tikelen tegen kardinaal Innitzer en de „zwarte
Provocateurs", aan wier bedrijf een einde moet
borden gemaakt.
Men heeft den indruk, dat het anti-cle-
Hcale radicalisme, hetwelk in de Oostenrijk-
sche partijen, mede door haar voorgeschie
denis, nog sterker is dan in Duitschland,
Maar tot nu toe door Biirckel in toom werd
Behouden, nu den boventoon zal krijgen.
Barcelona, 13 Oct. (Reuter). Tijdens een
Paansch-Amerikaansche plechtigheid ter her-
®hking van hat „Fiesta de la raza" (feest van
g6t ras) heeft Del Vayo verklaard, dat de
Paansche regeering geen enkel pact of com
promis overweegt.
Vrijdag 14 October zal Negrin een groote ra-
'oredevoering voor de geheele wereld uitspre-
en- Een vertaling in het Fransch, Duitsch, En-
®Mch, itaJiaansch en Portugeesch zal onmid-
lijk na het uitspreken der redevoering wor-
®h uitgezonden.
av^°NDEN, 13 Oct. (Reuter.) In een gisteren-
he te Horsham in Sussex gehouden rede
c, eft Lord Winterton met betrekking tot Tsje-
o-Slöwakije gezegd, dat zijn verklaring, dat
lmwland geen nauwkeurige toezegging van
üta- steun' dooh ln verband met zijn mi-
Oaa 6 zwakte slechts vage beloften heeft ge-
c;n volkomen juist is.
To) ri3r mcn weet' Beeft de Sovjet-ambassade te
jdoen gisteren een verklaring gepubliceerd,
het doel de juistheid van Winterton's ver-
rinS te weerleggen,
S VERWACHTING: Krachtige tot mati- IA
gen, tijdelijk wellicht stormachtige, Zul-
delijke tot Zuidwcstelijken of Westelijken
wind, betrokken tot zwaar bewolkt, regen-
buien, zacht des nachts, iets kouder over-
dag.
Hoogste barometerstand 771.9
A te Lyon en Boedapest
Laagste barometerstand 740.3
te Vestmanoer
E STORM WAARSCHUWINGSDIENST §j
Geseind 13 October 11.40 uur; ,,Wordt E
verwacht storm uit het Zuid-Westen." 5
S Zon op 6.22 - onder 5.10 - Licht op 5.40
S Maan op nam. 7.41 onder v.m. 11.04
16 October L. K.
TELEFOON 14164 - 13904
Naar wij vernemen, is Woensdagmiddag
vier uur op Hr. Ms. flottieljeleider „Tromp",
die zich op de Noordzee voor oefeningen
bevindt, een ernstig ongeluk gebeurd.
Bij het schoonmaken van een mitrailleur
schijnt er onverwacht een explosie te zijn
geweest, waarbij de sergeant der mariniers
Kors en de marinier Meyer aan hun handen
werden gewond.
Beiden zijn terstond per motorsloep naar
Den Helder vervoerd, waar zij in het Ma
rine-Hospitaal zijn opgenomen.
Van sergeant Kors moest de rechterhand
worden geamputeerd en van den marinier
Meyer de linkerhand.
De toestand van beide slachtoffers is goted.
LONDEN, 13 Oct. (Reuter.) De Lord-Mayor
van Londen heeft voor de radio een propa-
gsnda-rede gehouden voor het fonds ten bate
der Tsjecho-Slowaaksche vluchtelingen. Ik heb,
aldus zeide hij, sprekende over zijn bezoek aan
Praag, tooneelen gezien, die ieder het hart
zcuden breken, vluchtelingen van eiken leeftijd
en elke klasse, die volkomen berooid Praag
binnenstroomden, ten getale van 1500 per dag.
Reeds bedraagt het aantal vluchtelingen dat
hulp noodig heeft meer dan 100.000, en dit
aantal zal nog geweldig stijgen, wanneer de
bewoners van de afgestane gebieden hun recht
van optie uitoefenen.
HONKONG, 13 Oct. (Reuter) De Ja
panners hebben gisteren den geheclen dag
troepen en voorraden in de Biasbaai aan
land gebracht, onder dekking der oorlogs
schepen. De Chineezen bemoeilijkten de
ontscheping niet, doch zij zijn voornemens
20 K.M. landinwaarts stand te houden op
een linie, waar reeds versterkingen zijn aan
gelegd.
Voor de eerstvolgende dagen verwacht men
geen ernstige gevechten en men gelooft, dat de
eerste groote strijd gestreden zal worden bij
Waitsjau, waar groote Chineesehe troepen
machten samengetrokken zijn en dat gunstig
ligt voor de verdediging door de aanwezigheid
van meren en lage heuvels.
Volgens een communiqué van het keizerlijk
hoofdkwartier in Japan, zijn de troepen, welke
gistermorgen in de Biasbaai geland zijn, ver
scheidene kilometers het land ingetrokken. Zij
hebben geen verliezen geleden.
Kort voor de landing der Japansche troepen,
zou Tsjang Kai Sjek verscheidene divisies ge
last hebben van Kanton naar Hankau op te
rukken, om de verdediging aldaar te verster
ken.
Voorts heeft de Chineesehe maarschalk den
generaal Ho Jing Tsjin naar Kanton gestuurd
om de ontevreden militaire leiders aldaar tot
verzoening aan te manen. Volgens hetzelfde
communiqné heerscht te Kanton groote onrust,
en verlaten de Chineesehe politiemannen hun
posten, aangezien zij geen loon uitbetaald krij
gen. Vele burgers verlaten de stad.
Volgens communiqué der afdeeling marine
van het keizerlijke hoofdkwartier hebben de Ja
pansche marinevliegtuigen de Chineesehe s tel
lingen doeltreffend gebombardeerd. O. a. bom
bardeerden zij de spoorbruggen aan de lijn
KantonHankau. Zij konden voorts constates-
ren, dat de Japansche opmarsch in het Zuiden
vlot verloopt.
De Japansche bladen spreken den wensch uit,
dat de andere mogendheden zich ten aanzien
van de Japansche actie afzijdig zullen houden.
Verwijzende naar de voorgenomen groote
Britsche manoeuvres met Hongkong als middel
punt,' zegt een der bladen, dat deze het Japan
sche optreden niet kunnen tegenhouden en
slechts de BngelschJapansche betrekkingen
nadeelig kunneh beïnvloeden. De hulp, welke
Engeland en Frankrijk aan Tsjang Kai Sjek
hebben verleend, heeft tot deze actie van Japan
in het Zuiden geleid.
De ,,Kokoemin Sjimboen" levert critiek op
den minister van Buitenlandsche Zaken, Konoye,
dat hij gisteren nota's heeft gericht tot de bui
tenlandsche diplomatieke vertegenwoordigers in
verband met de rechten en belangen van derde
mogendheden in China, en verklaart, dat in
dien eenig land door de Japansche expeditie in
Z'uid-China bedreigd wordt, het slechts zijn
verdiende belooning ontvangt, wegens steunver
lening aan Tsjang Kai Sjek.
Meer dan honderd Japansche vliegtuigen
hebben gisteren boven geheel Kwangtoeng ge
vlogen en vooral Waitsjau en andere steden he
vig gebombardeerd.
De gouverneur van Hongkong heeft de
politiereserve tot nader order in werkelijken
dienst geroepen.
De Amerikaansche ambassadeur te Tokio
heeft het departement van Buitenlandsche Za
ken der Vereenigde Staten de Japansche nota
doen toekomen, waarin kennis wordt gegeven
van de ontscheping van Japansche troepen in
Zuid-China.
In diplomatieke kringen te Washington merkt
men op, dat de Britsche belangen in die streek
belangrijker en meer bedreigd zijn dan de
Amerikaansche. Van de vastberadenheid van
Engeland zal het dus afhangen of besloten zal
worden tot een andere dan een diplomatieke
actie. Er wordt aan herinnerd, dat Huil herhaal
delijk verklaard hee£t, dat hij de Amerikaansche
belangen zou verdedigen en dat hij tot dusverre
geweigerd heeft de vlag te strijken voor de mi
litaire eischen van Japan.
In dezelfde kringen betoogt men, dat de Ver
eenigde Staten, Frankrijk en Engeland tegen
over dezelfde Japansche bedreiging staan en dat
een gemeenschappelijke of althans evenwijdige
actie dus voor de hand ligt.
Men spreekt den wensch uit, dat de toestand
in Europa zoo spoedig mogelijk gestabiliseerd
wordt, opdat Engeland en Frankrijk hun aan
dacht aan het Verre Oosten kunnen wijden.
Zoodra het Ministerie van Buitenlandsche Za
ken de Japansche nota bestudeerd zal hebben,
zullen besprekingen worden gehouden tusschen
de diplomatieke vertegenwoordigers der drie
landen.
BERLIJN, 13 Oct. (D.N.B.). Verscheidene
Duitsche ochtendbladen schrijven over de
Engelsche bewapening.
Zoo zegt de „Völkischer Beobachter": Uiter
aard verschaft elk land zieh zulk een weer
macht, welke een gevoel van veiligheid ver
leent. Wat echter niet te verklaren en niet te
verontschuldigen is, aldus het blad, is, dat
mannen, die tot de regeering Chamberlain be-
hooren, de nieuwe bewapeningsplannen den be
lastingbetalers weer op dezelfde wijze smakelijk
trachten voor te stellen als van de vroegere be
wapeningsactie voldoende bekend is. Ook toen
heeft men de noodige milliarden uit de porte-
monnaie van het Engelsche volk gelokt met de
bewering, dat het zich tegen „het Duitsche ge
vaar" moest verdedigen.
De diplomatieke medewerker van de „Börsen-
zeitung" constateert, dat het hier niet om de
Engelsche veiligheid gaat. Als Engeland niet
alleen zijn oorlogsvloot en luchtmacht, maar
ook zijn landleger zoodanig versterkt, dat het
op het continent gebruikt kan worden, dan
heeft Duitschland wel het recht te vragen, wat
de beteekenis van deze bewapening is.
Andere bladen zeggen, dat deze Engelsche be
wapening in strijd is met den geest van
München. Duitschland kan niet onverschillig
daartegenover staan en zou hieruit de noodige
gevolgen voor zijn eigen bewapening moeten
trekken.
Zoo zegt de „Frankfurter Zeitung": Duitsch
land kan niet onverschillig blijven tegenover
de nieuwe bewapeningsgolf in Frankrijk en
Engeland.
De „Nationalzeitung" verklaart, dat de ver
antwoordelijke Britsche kringen moesten be
denken, dat, indien die agitatie voortduurt,
Duitschland gedwongen kan worden tot een
herziening der verhouding in de bewapening
over te gaan.
NEW YORK, 18 October (Havas) Het
Amerikaansche „Institute for Public Opinion"
heeft een referendum gehouden over het ac-
coord van München. Het instituut had een drie
tal vragen gesteld, waarvan de eerste luidde:
„Denkt gij, dat Engeland en Frankrijk gelijk
hadden door de eischen van Hitier te acceptee-
ïen, liever dan hun toevlucht te nemen tot een
oorlog?"
Zestig procent van de antwoorden luidde:
„ja", veertig procent „neen".
De tweede vraag was: „Denkt gij, dat de
Duitsche eischen gerechtvaardigd waren?"
Het antwoord luidde: 27 pet. „ja" en 63 pet.
„neen".
De laatste vraag was: „Denkt gij, dat het ac-
coord van München den vrede voor vele jaren
verzekert, of zijt gij integendeel van meening,
dat het de kansen op een oorlog heeft ver
groot?
Van de antwoorden hierop achtten 42 pet. den
vrede geconsolideerd en 58 pet. de kansen op
oorlog vergroot.
BERLIJN, 13 Oct. (Havas). Die Deutsche
Volkswirtschaft geeft een uiteenzetting van
de leidende beginselen der Duitsche econo
mische politiek in Zuidoost-Europa.
Het tijdschrift wijst op de noodzakelijkheid
voor Duitschland om de landen van Zuidoost-
Europa er van te overtuigen, dat afzet hunner
producten in Duitschland niet een tijdelijk lap
middel moet vormen, maar moet worden tot
„een duurzaam verschijnsel, niet onderhevig aan
herziening" dat in staat stelt tot de ontwikke
ling tusschen Duitschland en die landen van een
systeem van „kwalitatieven en kwantitatieven
ruilhandel". Op den langen duur, aldus dit or
gaan, zal een preferentieele douanebehandeling
voor Duitsche producten noodzakelijk worden.
Deze behandeling zou „een eenvoudige compen
satie" vormen voor de preferentieele prijzen, die
in Duitschland zouden worden geboden voor dc
producten van Zuid-Oost Europa.
TOKIO, 13 Oct. (Reuter). De Sovjet-regeering
heeft haar agreement verleend voor de benoe
ming van Sjigemuri Togo, thans Japansch
ambassadeur te Berlijn, tot ambassadeur te
Moskou.
LONDEN, 13 Oct. Van gezaghebbende
zijde te Berlijn werd tegenover den corres
pondent van de „Daily Telegraph" aldaar
een verklaring afgelegd over de Duitsche
koloniale politiek.
Hitier, aldus verklaarde een hooge ambtenaar,
heeft thans, naar men kan zeggen, zijn eisch
gesteld inzake de teruggave van de voormalige
Duitsche koloniale gebieden. Van dezen eisch
is geen verdere formuleering te verwachten.
Hij verwees naar het gesprek te Godesberg
tusschen Hitler en Chamberlain, waarbij de
Führer zeide: „Er is een vervelende kwestie
de koloniën maar dat is geen zaak om oor
log over te voeren. Daarvoor zal niet worden
gemobiliseerd."
De Duitsche eisch, aldus de woordvoer
der, behelsde de teruggave van alle kolo
niën welke Duitschland waren afgenomen.
Het wenschte niets meer en niets minder.
De correspondent heeft de verzekering ont
vangen, dat het niet de bedoeling was de Duit
sche vloot uit te breiden tot boven de grenzen
in de Engelsch-Duitsche vlootovereenkomst
vastgesteld, zelfs indien Duitschland weer een
groote koloniale mogendheid zou worden.
Den correspondent werd gezegd, dat de hand
having van het Britsche rijk beschouwd werd als
een positieve factor in de Duitsche buitenland
sche politiek.
In de verwachting, dat de koloniale
kwestie spoedig ten gunste van
Duitschland zal worden geregeld, heeft
dr. Schacht, de president van de Rijks
bank, een speciale afdeeling ingericht,
belast met de bestudeering van vraag
stukken, welke verband houden met de
voorbereiding van nieuwe koloniale
valuta.
Om technische redenen zal de Rijksmark niet
worden ingevoerd als geregelde munteenheid in
koloniale gebieden, welke Duitschland zou te
rugontvangen.
NEW YORK, 13 Oct. De internationale
bond van kleermakers in het damesconfectie
bedrijf heeft er in zijn officieel orgaan op aan
gedrongen, dat president Roosevelt terstond de
leiders van de C.I.O. (de organisatie van John
Lewis) en van de A.F.O.L. (de organisatie van
William Green) in een conferentie bijeen zal
roepen, teneinde nog eens, in een geest van
oprechte wederzijdsche waardeering, de moge
lijkheden tot verzoening dezer twee vakbonden
te bespreken.
Howard W. Barclay, redacteur van „Mill and
Factory" heeft gisteren de commissie uit het
Huis van Afgevaardigden, welke een onderzoek
instelt naar „on-Amerikaansche propaganda"
verzocht den leider der C.I.O., John L. Lewis,
te dagvaarden, om verantwoording af te leggen
van de verklaringen, welke hij heeft afgelegd
op het jongste internationale arbeidscongres te
Mexico.
Felle aanvallen door de nazi's en de
Weensche pers op Kardinaal Innitzer.
De ontscheping der Japanners in de
Biasbaai.
De reis van Chvalkovsky naar Berlijn.
Vandaag wordt een beslissing verwacht
bij de besprekingen tusschen Slowaken
en Hongaren te Komarno.
De Duitsche Rijksbank treft reeds voor
bereidingen voor den terugkeer van de
vroegere Duitsche koloniën tot het Rijk.
De nieuwe verdeeling der golflengten
gaat 16 October in.
De gemeente Rotterdam stelt zich voor
enkele 3 Vi pet. onderhandsche leeningen
aan te gaan tot een bedrag van
f 9.000.000.
Twee opvarenden van de „Tromp" bij
een explosie aan boord zwaar gewond.
Bijzonderheden over het derde congres
voor kleuterzorg op 28 en 29 October
te Utrecht.
Groote fabrieksbrand te Deurne.
Een belooning is uitgeloofd voor opspo
ring van den dader van den moord te
's Gravenhage.
PRAAG, 13 Oct. (Reuter). De Tsjechische
minister van Buitenlandsche zaken, Chval
kovsky die van Praag naar Berlijn ver
trokken is om met de Duitsche leiders te
spreken over d>_ toekomstige Tsjechisch-
Duitsche betrekkingen, wordt vergezeld door
de ministers van Financiën, Landbouw en
Handel.
Dit stelt duidelijk de basis van de besprekin
gen te Berlijn in het licht. Alleen reeds het feit,
dat de onderhandelingen op het punt staan te
beginnen, wordt hier als de beste aanwijzing be
schouwd, dat vorderingen worden gemaakt ten
aanzien van de hervatting van normale geregel
de betrekkingen. Ook schijnt het er op te wij
zen, dat de mogelijkheid eener volksstemming
gering is.
Uit Berlijn meldt Reuter, dat men in welin
gelichte Duitsche politieke kringen het bezoek
van Chvalkovsky als den eersten stap naar ver
betering van de Duitsch-Tsjechische betrekkin
gen beschouwt.
LONÖEN, 13 Oct. (Havas.) De correspondent
van de „Tunes" te Riga meldt: „Volgens de
laatste hier ontvangen berichten zou maar
schalk Blücher zich op het oogenblik in Buiten-
Mongolië of China bevinden en daar een groote
bedrijvigheid ontplooien. Deze berichten zijn
nog niet bevestigd."
De correspondent geeft vervolgens uittrek
sels uit de pers der randstaten, volgens welke
de Sovjet-regeering indirect zou medewerken
aan de verdediging van China tegen Japan.
PRAAG, 13 Oct. (Ceteka). De „Pravo
Lidu" meldt, dat te Mukacevo de staat van
beleg is afgekondigd. Deze maatregel heeft
uitsluitend ten doel de taak der nieuwe auto
nome regeering van Subkarpatisch Rusland te
vergemakkelijken by de handhaving van de
orde.
Stand op Donderdag I uur n.m.: 760.5
Vorige stand: 761.8
