De verkiezingsuitslagen in België Polen kan slechts op zich-zelf rekenen lilLU VI L I ILLilvi%^wlILi UUUIinil I Lord Stanley overleden Twee weken van terreur Het nieuws van heden LUCHTBESCHERMINGSLAMPEN Cholera-epidemie in Zuid-China? RECHTMATIGE VREUGDE DER KATHOLIEKEN EEN OPMERKELIJKE REDE VAN KWIATKOWSKI DE BAROMETER RESTAURANT i DEN HOUT L VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS MAANDAG 17 OCTOBER 1938 - AVONDBLAD DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM r ^.1 1 TE DEN HAAG Lf£^ BEZUIDEHHOUTSCHEWEG 11-13 BIJ STAATSSPOOR Het aangewezen adres voor Uw maaltijden SPECIAAL MENU OP VASTENDAGEN öe achteruitgang der socialisten en liberaal-socialisten in Vlaan deren bijna algemeen De concentratie der rechtsche partijen Katholiek 'tegenoffensief Britsche minister voor de Dominions Missie-radiorede door Mgr. Costantini f Het Weerjiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiiiiiiiiiiiiinniiiiiiuiiiii!| Is 't koud 0$ ktot Holen van „(U Syiaacn&stad" In veertien dagen vielen in Palestina bijna vijfhonderd dooden en gewonden Hooge Commissaris teruggekeerd „Zelfs al kwamen veertig staats lieden bijeen, dan zouden wij nog geen handbreed grond afstaan Wacht U voor uw vrienden! Rechtvaardigheid alleen voor den sterke Tegen een bergwand verpletterd Léon Degrelle is ernstig ziek DIT NUMMER BESTAAT UIT ZESTIEN BLADZIJDEN Af blij ven van Afrika" VERKIEZINGEN IN NIEUW- ZEELAND FUNK TE BERLIJN TERUG De begrafenis te Sofia van den chef van den Generalen Staf van hét Bulgaarsche leger, Peef, die aan een revolver aanslag ten offer viel NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek Nu Praag met Berlijn tot overeenstemming is gekomen, heeft een volksstemming in bepaalde gebieden van Tsj echo-Slowakije geen zin. Het Britsche legioen behoeft derhalve geen dienst te doen. De aangewezen manschappen hebben hun uitrusting wederom ingeleverd Onze correspondent te Brussel seint ons d.d. 17 October: De resultaten van de gemeenteraadsver kiezingen in België hebben, naarmate zij de- Zen nacht bekend werden, rechtmatige vreugde bg de Katholieken verwekt. Dit is vooral het geval voor het Vlaam sche land, waar den achteruitgang van de socialistische gemeentebesturen en van de liberaal-socialistische kartels schier alge meen is. In een lange reeks van steden en gemeenten van het Vlaamsche land is de volstrekte bieerderheid van de socialisten gebroken; dit is °nder andere bijna overal het geval, waar de Katholieken een aanval op de socialistische po sities hebben gewaagd door middel van de z.g. concentraties, waaronder men verstaat allian ties van de Katholieken met andere rechtschen, z°oals de Katholiek Nationalisten en de Rexis- ten. De concentraties hebben tot gevolg gehad, dat de ring van roode gemeentebesturen rond Ant werpen gebroken wordt en dat daar op een Zeldzame uitzondering na, zooals de voorstad Oeurne, deze gemeentebesturen van de Ant- Werpsche voorsteden uit de handen der socia listen overgaan naar de christelijke partij- silianties. Dit is het geval voor Boom, Berghem, Merk- kem, Edeghem, Eeckeren, Schooten. Morsel, Dude God enz. Te Verghem heeft de anti-religieuze socia listische gemeente-politiek, die onder andere sile Maria-beelden uit de solooien en openbare gebouwen onlangs had doen verwijderen, nu tot gevolg, dat de Katholieke concentratie daar v ij f zetels wint. In het Vlaamsche land zijn het vooral de foode gemeentebesturen van de voornaamste steden als Tongeren, Blankenberghe, Deinse, ^aagmunster, Herenthals, Dendermonde, die *h handen komen van deze concentratie, welke Öaar de volstrekte meerderheid verwierf, terwijl he socialisten hun leidende positie aan de Ka tholieke concentraties moeten afstaan te Ge- faardsbergen, Ledebergh en elders. Geheel in het bijzonder komt de socialistische achteruitgang nog tot uiting in West-Vlaande ren, waar bijna van gemeente tot gemeente de socialisten terrein verliezen, zooals b.v. te Kort- Cijk, Moeskroen, Wervicq, Komen enz. In het Vlaamsche land weken ook de libera len. Wij noemen Ostende, Veurne, Maaseyck. "{a zelfs te Brussel stelde men voor 't eerst se dert twaalf jaren een liberalen achteruitgang vast. Ook in de universiteitsstad Leuven valt de ahti-clericale meerderheid en zullen de Katho lieken met de Rexisten het stadsbestuur kunnen formeeren. Te Mechelen versterkten de Katholieken hun Positie en wonnen één zetel op de socialisteh, eveneens tengevolge van de Katholieke concen tratie. Men kan natuurlijk een indrukwekkend aan tal plaatsen opsommen, waar de Rexisten stem- Jhen en zetels afnemen van de Katholieken en he Liberalen. Men schat, dat in een duizendtal gemeenten de Rexisten hun intrede zullen hoen. Toch is het stemmenpercentage van de Rexis ten thans over het algemeen geringer dan bij he parlementsverkiezingen van 1936, toen zij ge middeld 15 a 20 pet. der stemmen verwierven, terwijl zij in sommige Waalsche steden zelfs 'n hooger aantal stemmen verwierven dan de Ka tholieken. Thans is dit gemiddelde stemmenpercentage 10 a 15 pet., met enkele groote successen zooals to Luik, maar ook met enkele nederlagen, zoo m's b.v. te Antwerpen. Hier hadden zij niet minder dan acht ze tels verwacht en op grond van deze ver- Wachting wezen de Rexisten een alliantie biet de Katholieken en de Vlaamsch-Natio- halisten van de hand. Thans hebben zij in Werkelijkheid slechts twee zetels behaald! p Een belangrijke verschuiving van stemmen ®b invloed doet zich voor te Antwerpen, waar Katholieken zich voortreffelijk herstellen van de nederlagen van 1932 en 1936. De lijstaanvoerder van de Katholieken was mans de jonge volksvertegenwoordiger Del- Waidej voor wien een aantal oudere strijders mi de katholieke Antwerpsche groep, onder *'e de heer Van Cauwelaert, zich offergezind "adden teruggetrokken. De katholieken behaalden thans 41.995 stem den tegen 42.475 voor de socialisten. Deze «atsten behaalden nog een kleine winst, waar- 'j men echter rekening moet houden met het aangegroeide bevolkingscijfer, zoodat dit pro- entsgewijs toch geen winst meer is. De katholieken behaalden thans zooveel ze- ,°ls als de socialisten, namelijk 13 op een to- laal van 45. De liberalen leden echter zoo'n gevoelige "ederlaag te Antwerpen, dat het anti-cleri- 1-sociaiisti.scli-liberale Schepenencollege (col- °ge van wethouders) hier in de minderheid is braakt. s„?en groote verrassing te Antwerpen is het acces van een candidaat, die ons herinnert ®an sommige vroegere successen van de zooge- amde realistische candidaten zonder Pr0~ a®ma, de z.g, „zwans"-candidaten, op wiens naam alleen de politieke moeheid van een ge deelte van het volk tot uiting komt. Zoo heeft nu te Antwerpen de lijst-Frensen, die zoo ongeveer voor de grap werd inge diend, pl.m. 22.000 stemmen en zes zetels be haald! De communisten hebben in een groot aan tal gemeenten zoowel in Vlaanderen als in Waalsche gewesten voor de eerste maal den strijd aangebonden. Er zijn nagenoeg geen bij zondere communistische successen te vermel den. Van de socialistische zijde werd uitgecijferd, dat de totaal-uitslag van de communisten voor Wallonië een gevoeligen teruggang van deze partij uitwees. Te Brussel maakten zij echter vooruitgang evenals in enkele Brusselsche voorsteden. Wel bijzonder getuigen deze gemeenteraads verkiezingen van een flinken weerstand van de Katholieken bijna overal in het land. Wat in het bijzonder het Vlaamsche land betreft be- teekenen deze verkiezingen een eerste zege vierend Katholiek tegenoffensief met tegelijk herovering van' een aanzienlijk aantal Vlaam sche stadhuizen uit de handen van de anti- clericalen. Eigenaardig is het feit, dat de Vlaamsch Na tionalisten praktisch nergens een vermeldens waard succes behaald hebben, tenzij daar, waar zij zich geallieerd hadden met de Katholieken. Men moet echter hieruit geen conclusie trek ken omtrent de verzwakking der Vlaamsch- nationale idee. Men moet er immers rekening- mede houden, dat deze Vlaamsch nationale idee thans in de Katholieke gelederen zelf is ingeburgerd en o.a. in het programma zelf van de Katholieke Vlaamsche Volkspartij is opge nomen, welke partij zich trouwens Vlaamsch Nationale partij noemt. LONDEN, 17 Oct. (Havas) Lord Stanley, de minister voor de Dominions is gister nacht om half drie in een ziekenhuis te Londen overleden. Lord Stanley werd daar verpleegd sinds hg de vorige maand uit Canada was terug gekeerd. Hij is 44 jaar oud geworden. Voor zijn vertrek naar Canada, waar hij tijdens het reces van het parlement zou ver toeven, liep Lord Stanley een beenwonde op. Gedurende de reis werd de wonde ernstiger en het been moest worden gespalkt. De minister brak zijn reis af en keerde 25 September in Engeland terug. Hij werd toen direct overge bracht naar een kliniek te Londen. Lord Stanley was de erfgenaam van graaf Derby. In Mei was hij bij de reconstructie der regee ring minister voor de dominions geworden. Sedert Mei 1937 tot zijn benoeming tot minis ter was Lord Stanley parlementair onder staatssecretaris voor Indië. Op 23-jarigen leeftijd was hij zijn parlemen taire loopbaan begonnen als afgevaardigde voor Liverpool. Van 1927 tot 1929 was hij voor zitter der conservatieve partij. Tijdens den oorlog werd hij als officier bg de grenadiers gewond. Lord Stanley was gehuwd met de oudste dochter van Lord Chelsea. Uit dit huwelijk werden drie zoons geboren, van wie de oudste 20 jaar is. Onze Romeinsche correspondent seint ons d.d. 15 October: Zaterdag 22 October zal Mgr. Celso Costan tini door de radio een boodschap richten tot de katholieken van de geheele wereld in verband met den Missiedag. De Vaticaansche zender zal om 18.50 (Ned. tijd) de boodschap m de Neder- landsche taal brengen op golflengte 49.75 M. Hoogste barometerstand 766.8 te Budapest Laagste barometerstand 734.7 te Thorshavn i VERWACHTING: Meest matige, Zuid- 1 westelijke tot Westelijken wind, meest zwaar bewolkt met tijdelijke opklaringen, H waarschijnlijk eenigen regen, iets kouder overdag. Zon on v.m. 6.29 onder n.m. 5.02 uur. Licht op n.m. 5.32. Maan op v.m. -.- onder n.m. 2.06. Nieuwe Maan 23 Oct. iijiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii TELEFOON 14164 - 13994 JERUZALEM, 17 Oct. (Renter) Tus- schen 1 October en 15 October j.I. zijn 461 dooden en gewonden volgens een niet- officieele schatting in Palestina gevallen. Van deze 461 slachtoffers werden 358 ge dood, van wie 270 bandieten waren. Verder werden acht Engelschen gedood en 23 ge wond. De Hooge Commissaris, MacMichael, is per vliegtuig uit Londen in Jeruzalem aan gekomen. Na verschillende incidenten tijdens het weekeinde is voor de oude stad van Jeruzalem een verbod uitgevaardigd om zich gedurende 24 uur, te beginnen Zondagavond om 7 uur, op straat te bevinden. In meer dan twaalt steden in Palestina, waarvan het meerendeel een Arabische bevolking heeft, bestaat een verbod om des nachts op straat te komen. Terwijl de arbeiders van de in Britsch eigen dom zijnde Jeruzalem Electric Corporation aan het werk waren, werd een aantal schoten ge lost. De politie beantwoordde het vuur. Nie mand werd gewond. Om twaalf uur Zondagmiddag is een bom geworpen in de moskee in de Omarwijk. Vier Arabieren warden gewond. In de stad Ramleh is een poging ondernomen om een Britschen agent van politie neer te schieten, echter zonder succes. Troepen omsin gelden de stad en fouilleerden 300 verdachten. Ook in deze stad is een verbod afgekondigd om zich gedurende een bepaald uur op straat te bevinden. In de heuvels van Judea, ten Westen van Jeruzalem, is een vuurgevecht geleverd tusschen een Britsche militaire patrouille en bandieten. Drie Arabieren werden gedood, een Britsch officier werd gewend. Op den spoorweg nabij Gaza heeft zich een ontploffing voorgedaan. Men zag toen een zes tal mannen opspringen en vluchten. De troepen openden het vuur op hen, waardoor drie hun ner gedood werden. Twee anderen konden ge vangen genomen worden. Nabij Gaza hebben rebellen den internatio nalen spoorweg ondermijnd, waarna zij tracht ten te vluchten. Zij werden echter door militai ren omsingeld, waarbij drie hunner gedood en twee gevangen genomen werden. In het oude stadsgedeelte van Jeruzalem werd Zaterdag een bom geworpen naar een Engel- sche militaire patrouille. Engelsche politie beambten Werden door Arabische terroristen onder vuur genomen. Sterke aföeelingen politie en militairen hebben daarop de geheele oude stad afgezet en een stelselmatig onderzoek in gesteld. Alle Arabieren hebben direct hun zaken ge sloten. De voorbijgangers moesten zich laten fouilleeren. Tal van personen werden gearres teerd. Niet ver van het politiebureau te Jaffa werd een Arabische inspecteur van politie doodge schoten. In de buurt van Nabloes is een Engelsche militaire auto bij een nachtelijken inspectietocht verongelukt. Twee soldaten zijn daarbij om het leven gekomen, terwijl twee andere inzittenden ernstige wonden opliepen. WARSCHAU, 17 Oct. De Poolsche vice- premier en minister van Financiën, Kwiat- kewski, heeft Zondag te Kattowitz een redevoering uitgesproken, waarin hij met betrekking tot de Sejmverkiezing op 6 No vember een binnenlandsche politieke aan eensluiting op zeer breede basis eischte. Het voornaamste punt hetwelk Kwiat- kowski besprak was de onafhankelijkheid van Polen. Met grooten nadruk wees de minister op de volkomen onafhankelijke positie van Polen, waarbij hij zich zeer ge ringschattend uitliet over de waarde van politieke vriendschapsbanden tusschen de volken. Het eenige land, dat hij met name noemde, was Italië, dat hij huldigde wegens de houding, tijdens het sanctie-conflict aangenomen. Kwiatkowski verklaarde o.a., dat het geloof in de moreele macht van den Volkenbond heden ten dage een misdadige illusie zou zijn. Wij hebben van deze zijde noch redding, noch ver dediging te wachten, aldus de minister. Het ge loof in internationale rechtvaardigheid en recht is verstoken van reëele grondslagen. Het geloof in de gelijkheid van de volken, die zich in den loop der eeuwen verzadigden zoowel door ar beid als door roof, en die volken, die hieraan niet wilden of konden meedoen, is een ont kenning van de werkelijkheid. Zelfs het geloof in de vooruitziende wijsheid van de zgn. mo gendheden van den eersten rang en in den goeden wil om hun welbegrepen eigenbelang te beschermen, kan den toets van een objectieve critiek niet doorstaan. Men dient hierbij op te merken, dat wg in een tijd leven, waarin bondgenooten en vrienden dikwijls gevaarlijker zijn in hun daden en vollediger in hun critiek dan de vijanden. Het komt mij voor, dat de tijd ge komen is, waarin ons nog slechts de waarheid als eenig eerljjk voedsel rest, een waarheid, die niet door optimisme ge kleurd is. Uit naam van deze waarheid moet men er in Polen dagelijks aan herinneren, dat wij steeds slechts op onszelf kunnen re kenen. De minister herinnerde er aan, dat hij voor Cle tiende maal lid, van de regeering is, zoodat hij de ontwikkeling van Polen in de afgeloopen 20 jaar op den voet heeft kunnen volgen. Onze fouten en dwalingen zijn vele, aldus spreker, maar ik zou geen ander land weten aan te wij zen dat met zoo geringe middelen en zoo ge bonden door de omstandigheden zulke enorme positieve resultaten heeft bereikt als Polen. Het Polen van 1918 en het Polen van 1938 gelijken in niets op eikander, hoewel zij op dezelfde plek van den aardbodem üggen. Over de buitenlandsche politiek sprekende zeide Kwiatkowski: ,,Wij waren doordrongen van de grootste gematigdheid en voorzichtig heid, van een geest des vredës en van een geest van eer. Wij hebben nooit twist gezocht, terwijl wij trachten iedere daad van waarlijk aange toonde vriendschap of welwillendheid te reci- proceerenWij weten, dat een geringschatten van zelfs den zwaksten partner onjuist is en funest in zijn gevolgen. Wij kennen de waarde van den vrede. Ons doel is de westersche be schaving te verstevigen en de Christelijk Pool sche cultuur in Polen te ontwikkelen. Dat kar. alleen in een tijdperk van langdurigen vrede. Wij vergeten echter geen oogenblik in welk mi lieu wij thans leven. Rijpe conflicten trachten wij op het geschik te oogenblik op te lossen. Wij willen langs een rechten weg komen tot een duidelijken toestand tusschen de volkeren in 'Europa. Daarbij staat het geheele volk achter maarschalk Smigly Rydz. Naar buiten zullen de Polen altijd eens gezind zijn. Onze vrienden en vijanden zullen begrijpen, zoo ging de minister voort, dat al kwamen zelfs veertig staatslieden uit alle deelen van de wereld te zamen, wij zelfs geen duimbreed Poolsch grondgebied ter wille van hun goed humeur zouden opofferen en dat wij iederen be- geerigen klauw zonder 'n moment van aarzelen of zwakheid met een sabelhouw zouden neer slaan. De terugkeer van Silezisch Teschen acht Kwiatkowski symbolisch voor het succes van de Poolsche politiek. Hij is van oordeel, dat voor het Poolsche volk een groote toekomst is weg gelegd. Wij moeten van Polen een gehefel maken, aldus de minister, zoo hecht, zoo kostbaar als bondgenoot en vriend en zoo volkomen in zijn verdediging, dat iedere storm gebroken wordt aan den drempel van onze grenzen, opdat de eer van Polen nimmer gekleinegrd wordt, opdat men nimmer zal trachten onze zaken te regelen zonder ons, opdat men nimmer onrecht zal aandoen aan onze iandgenooten in den vreemde. De wereld heeft opgehouden toe te behooren aan verschillende rijke en ontaarde politieke oligarchieën. Macht, beteekenis en materieele waarden beginnen over te gaan in de handen van de moreel gezonde dynamische naties, die zich bewust zijn van het doel, dat zij nastreven. „Ik heb niet noodig den nadruk er op te leggen, dat ik Polen niet wil aanmoedigen tot het totalisme noch tot een imitatie van het fascisme, maar ik beken, dat ik met eerbied naar het Italiaansche volk kijk, dat toen de deuren van alle landen dicht gingen voor her -evenals Polen overbevolkte Italië deze deuren op bevel van Mussolini door den gewapenden Italiaanschen soldaat deed inslaan. Slechts politiek sterke, georganiseerde volken hebben recht op internationale rechtvaardigheid." Voortgaande zeide Kwiatkowski o.m., dat Polen streeft naar een geordende, gediscipli neerde democratie en zich verzet tegen een liberale vrijmetselaarsdemocratie, evenals tegen de communistische internationale. Polen moet zich ontwikkelen naar een georganiseerde de mocratie, die eerlijk de gedachte van een natio- nalen staat dient. De grondwet moet tot grond slag dienen. Sinds Pilsoedski is Polen een slagboom tegen de doordringing van den brand der internatio nale revolutie naar West-Europa. De regeering is homogeen, materieel en moreel sterk en geen politiek tegenstander is in staat haar omver te werpen. „Wij zitten goed in het zadel. Onze hand blijft uitgestrekt voor een eerlijke een dracht voor de grootheid van Polen, wij willen de spons over het verleden halen." Kwiat kowski eindigde met een vurigen oproep tot nationale eenheid. STOCKHOLM, 17 Oct. (DU.B.) Een hos pitaalvliegtuig, waarmede een zieke Lappen vrouw naar een ziekenhuis vervoerd werd, is in het Noord-Zweedsche gebergte verongelukt. Alle inzittenden, de bestuurder, de mecanicien, een verpleegster en de patiënte, kwamen om het leven. Men neemt aan, dat het vliegtuig in den mist tegen een bergwand is gevlogen. BRUSSEL, 15 Oct. (Havas) De „Pays Réel", het orgaan der Rexisten, meldt, dat de leider, Léon Degrelle, sinds eenige dagen ern stig ziek is. Hij lijdt aan een longontsteking, welke weliswaar niet tot ernstige complicaties behoeft te leiden, doch hem niettemin eenige weken lang van het politieke leven zal uit schakelen. De bevoegdheden van generaal Syrovy; Roethenen vormen een autonome re geering. De uitslagen der gemeenteraads-verkie- zingen in België; tevredenheid onder de katholieken. De Britsche minister voor de Dominions, Lord Stanley overleden. In Zuid-China zou een cholera-epidemie zijn uitgebroken. Portugal zal geen koloniën afstaan, ver klaarde Salazar in een interview. De Britsche Hooge Commissaris Mac Michael is in Palestina teruggekeerd. Kwiatkowski legt in een rede den nadruk op Polens onafhankelijkheid. Radiorede van Churchill tot Amerika over den huidigen toestand. De houding van Joego-Slavië en Roe menië tegenover de Hongaarsche eischen. Hongarije hoopt op spoedige hervatting der besprekingen met Praag. Plechtige herdenking van het derde lus trum der R.K. Universiteit te Nijmegen. Viering van het_25-jarig bestaan van het R.K. sanatorium Dekkerswald. Nederlandsche Bond in Duitschland hield zijn jaarcongres te Keulen. Congres van de Algemeene R.K. Amb- tenarenvereeniging te Den Haag. o verkrijgbaar bij „ALBA" - GROOTE HOUTSTR. 158 - HAARLEM TOKIO, 17 Oct. (Domei) Volgens een van het front in Zuid-China ontvangen bericht zou te Waitsjau 'n cholera-epidemie heerschen. Meer dan 20.000 van de 100.000 bewoners der stad zouden lijdende zgn, ter wijl meer dan 8000 personen overleden zou den zijn wegens de slechte medische ver zorging. Direct na de bezetting der stad door de Japanners werden, volgens Japansche be richten, maatregelen genomen om de epi demie te bestrijden. WINDHOEK, 15 Oct. (Reuter). Men is hier bezig een organisatie te vormen onder den naam „Zuidwest-Afrika Liga", waarvan het doel zal zijn verzet te plegen tegen de teruggave van Z.W. Afrika aan Duitschland en samen te wer ken met Tanganyika om zich tegen eventueele Duitsche eischen te verzetten. De Liga is voor nemens een propaganda-actie in Groot-Brit- tannië op touw te zetten, teneinde het Brit sche publiek in te lichten. Men streeft naar samenwerking met alle organisaties in Z.W. Afrika, Tanganyika en Groot-Brittannië, die belang hebben bij de campagne „afblijven van Afrika." WELLINGTON, 17 Oct. De uitslagen der verkiezingen in Nieuw-Zeeland waren Zaterdag vrijwel bekend. De Labourpartij heeft 53 zetels behaald en heeft hiermede de meerderheid in het parlement. BERLIJN, 17 Oct.(DNB). De minister van Economische Zaken, Funk, is Zondagavond van zijn reis naar de Z. O. Europeesche landen te Berlijn teruggekeerd. Stand op Maandag 1 uur n.m.: 759.2 Vorige stand: 760.2

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1