Omkeer in Tsjecho-Slowakije
A.R.K.A.-congres
Jubileum van
Dekkerswald
Churchill spreekt
tot Amerika
i
IBIS*
OPROEP VAN WINSTON
CHURCHILL
m lllllisf
MAANDAG 17 OCTOBER 1938
I
I
Voorzitter Van Elk wijst in zijn
openingsrede op verschillende
onbillijkheden
Uit alle deelen van het land ont
ving het bestuur gelukwenschen
Arbeider verongelukt
Tusschen ovendeuren en. hef-
wagen bekneld geraakt
NEDERLANDSCHE BOND IN
DUITSCHLAND
De steunverleening besproken
Maakt zelf Uw Liniment
Recept tegen rheumatiek
BUITENLANDSCH OVERZICHT
Polen neemt de les
ter harte
TWAALFDE EEUWGETIJDE
VAN ST. WILLIBRORD
Uitgifte van herdenkings
postzegels
JUSHNY OVERLEDEN
De leider van „de Blauwe Vogel"
te Praag aan longontsteking
bezweken
Gevaarlijke en
vriendelijke bommen
Op Valencia en Madrid
Macht contra gods
dienst
De Osservatore over Weensche
feiten
POTTER'S L INI A
„Nog is het tijd voor de demo
cratieën om overleg te plegen"
Aanval op dictaturen
Gevaren voor Amerika
i
Het jaarlijksche congres der A.R.K.A., oor
spronkelijk vastgesteld op 26 en 27 September
j.l., doch in verband met de internationale si
tuatie, op die dagen niet doorgegaan, is heden
in de zaal van den Dierentuin te Den Haag be
gonnen.
Een groot aantal afgevaardigden van de ver
schillende A.R.K.A.-afdeelingen uit het land
alsmede van de landelijke vakgroepen was bij
eengekomen onder leiding van den voorzitter,
den heer B. J. M. van Elk, referendaris ter ge
meentesecretarie te Eindhoven, die omstreeks
elf uur het congres opende met een openings
rede, aanaan wij het volgende ontleenen:
Spreker acht het een bijzonder voorrecht, na
in het vorig congres met het presidium te zijn
belast,- de aanwezigen als vertegenwoordigers
van de afdeelingen en groepen van de A.R.K.A.
te mogen begroeten.
Hij noemt dit een voorrecht, omdat met aller
medewerking dit congres wederom niet alleen
het volle licht zal werpen op de levensvatbaar
heid en het bestaansrecht van de A.R.K.A.,
maar voorts zal blijken te zijn een hoopvolle
uiting voor een succesvolle toekomst.
Wetend te spreken namens de geheele Ver-
eeniging van R. K. Nederlandsche Ambtenaren,
brengt spreker voorts een woord van eerbiedige
dankbare hulde aan H. M. de Koningin bij
Haar 40-jarig Regeeringsjubileum, terwijl hij
de hoop uitspreekt dat het Haar gegeven moge
zijn nog lange jaren werkzaam te zijn in het
belang van de toekomst van de Nederlandsche
Volksgemeenschap en van een werkelijke volks
eenheid.
Hierna memoreert spreker het afgeloopen ver-
eenigingsjaar. Hij constateert met voldoening
een grooteren bloei van A.R.K.A. Handhaving
van de innterlijke kracht en geslotenheid van
o. m. de plaatselijke en centrale organisatie
leiding had het gevolg, dat het vertrouwen van
de leden in de A.R.K.A. ongeschokt bleef.
Spreker wijst voorts op de voortreffelijke sa
menwerking tusschen de organisaties vereenigd
in de R. K. Centrale Burgerkjk Overheidsper
soneel.
Hij roept in de herinnering op hoe nog laat
stelijk opnieuw stelling is genomen tegen de
bezuinigings- en gelijkschakelingsprocédé's, die
door of namens de Regeering op het Overheids
personeel werden toegepast.
Talrijk waren de kortingen, even talrijk wa
ren de beloften van herstel. In verband met hef,
beloofde redres wijst hij op de laatste troon
rede en millioenennota en betreurt, dat de Re
geering nog geen middelen heeft kunnen vin
den om tenminste de minst draagkrachtigen
tegemoet te komen.
Voortgaande vestigt de heer van Elk de aan
dacht op het speciaal voor het Zuiden des lands
onrechtvaardige classificatiesysteem, ingevolge
het Rijksbezoldigingsbesluit.
Hij geeft, hierbij cijfers, waaruit blijkt dat in
het Zuiden des lands de gewijzigde economische
omstandigheden nog zwaarder drukken op het
budget der ingezetenen dan in de hoofdstad
des Rijks. Daarom teméér is het classificatie
systeem onhoudbaar en is het redelijk, dat hier
in spoedig verandering worde gebracht.
leer tot aijA' leedwezen acht spreker zich ver
plicht om te wijzen op de vanwege het Depar-
terhent van Binnenlandsche Zaken, naar alge-
meene meening, voor en na orijuiste toetsing
van de salarissen enz. der provinciale en voor
al gemeente-ambtenaren.
In een breede uiteenzetting doet hij de on
billijkheid van de Departementale houding in
deze uitkomen.
Spreker wijst voorts op de niet minder schrij
nende behandeling van de bestaande rechtspo
sitieregelingen in gemeenten, welke op de een
of andere wijze financieel afhankelijk zijn van
het Rijk. Ook voor het Departementale optre
den in dit verband kan het hoofdbestuur weinig
waardeering hebben.
Een aangelegenheid, welke reeds mede de
ernstige aandacht van de A. R. K. A. had, is
het onlangs verschenen rapport vanwege het
hoofdbestuur van de Nederlandsche Maatschap
pij voor Handel en Nijverheid, uitgebracht over
de fondsvorming door de overheid voor de So
ciale Verzekeringen en Pensioenen.
Spr. verwijst hierbij naar de in het A. R.
K. A.-weekblad verschenen reeks artikelen,
waarbij de conclusie van het rapport aan een
vernietigende critiek werd onderworpen. In deze
voor het geheele Overheidspersoneel zoo belang
rijke zaak zal de A.R.K.A. bij voortduring de
groost mogelijke diligentie betrachten.
Ook hetgeen op fiscaal terrein voor de groote
gezinnen kan en zal moeten worden gedaan
heeft de volle belangstelling van de daarvoor
in aanmerking komende A.R.K.A.-organen, ge
tuige de reeks van artikelen, welke hiervan in
het Weekblad zijn verschenen. Spreker uit de
hoop, dat de regeering spoedig met de aan
gekondigde voorstellen tot belastingherziening
moge komen, teneinde een meer rechtvaardige
verdeeling van belastingdruk te verkrijgen.
De aandacht wordt weder gevraagd voor de
actie tegen de achterstelling van Katholieke
Nederlanders bij de vervulling van overheids
ambten. Ook hier zal de A. R. K. A. de plaats
innemen welke haar past
Na nog gewezen "te hebben op de zeer beden
kelijke gevolgen, welke moeten voortvloeien uit
de requireering van het rijkspersoneel uit de
capitulanten, uit de reserve-officieren en werk-
looze onderwijzers, die via het capitulanten-
bureau aanspraak kunnen doen gelden op plaat
sing in rijksdiensten, vaak zonder in achtne
ming van den krachtens het capitulantenbesluit
toekomenden voorrang voor het overheidsperso
neel, hetwelk vóór de inwerkingtreding van het
capitulantenbesluit reeds op burgerrechterlijke
arbeidsovereenkomst in dienst was, en na stil
gestaan te hebben bij de mogelijke gevolgen,
welke het in Mei j.l. afgekondigde Kon. besluit
inzake de personeelsformatie bij de Departe
menten ook voor het overige overheidspersoneel
zal kunnen hebben, wekt de voorzitter de aan
wezigen op mede te werken aan de stuwing
naar nog hooger organisatieniveau, een nog in
tensiever activiteit en een voortgaande verster
king der plaatselijke A, R. K. A.-gemeenschap-
pen.
Onder het uitspreken van de hoop, dat Hoo
ger Hand de A. R. K. A. en haar leden daarbij
zou leiden, verklaarde spreker het 21e A. R. K.
A.-congres voor geopend.
De voorzitter deed vervolgens voorlezing van
telegrammen namens de aanwezigen te verzen
den aan H. M. de Koningin en Z. H. Exc. den
Bisschop van Haarlem.
Het jaarverslag van den algemeen secretaris
over 1937 werd goedgekeurd, waarna de reke
ning van baten en lasten over 1937, de balans
per 1 Januari 1938 en de begrooting voor 1939
werden vastgesteld.
In den namiddag werd een openbare bijeen
komst gehouden, waarin op uitnoodiging van 't
hoofdbestuur mr. H. P. de Marchant, oud-mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap
pen, een inleiding hield over „de zaak Vrij
man".
Het congres zal Dinsdag worden voortgezet
en dan aanvangen met een H. Mis, op te dra
gen in de kerk van den Boschkant, ter in
tentie van de levende en overleden leden van
de A. R. K. A.
Het bekende katholieke sa
natorium „Dekkerswald" te
Groesbeek bestond Zondag
25 jaar. Z. H. Exc. Mgr. A. F.
Diepen, bisschop van den
Bosch, wordt door de autori
teiten bij zijn aankomst
begroet
Zondag heeft het R.K. Sanatorium Dek
kerswald zijn zilveren bestaan op feestelijke
wijze herdacht, waarbij overduidelijk ge
bleken is, welke voorname plaats deze in
richting inneemt in Katholiek Nederland
niet alleen, maar ook in de medische wereld,
en waarbij 'tevens tot uiting kwam onder
welke voortreffelijke leiding dit sanatorium
staat. Uit alle deelen van het land waren
bloemen en telegrammen gekomen, terwijl
daarnaast zeer velen op de receptie aan
wezig waren om persoonlijk hun gelukwen
schen over te brengen.
Zooals begrijpelijk is, begon de Zondag met
een H. Mis, welke werd opgedragen door den
weleerw. heer Verbunt, rector van Dekkerswald.
waarbij twee oud-patiënten assistentie verleen
den. Om 11 uur heeft de bisschop van Den
Bosch, Z. H. Exc. Mgr. A. P. Diepen, een stille
H. Mis gelezen in de kapel van het sanatorium.
Om 12 uur volgde de receptie, welke gehouden
werd in hft economie-gebouw, dat voor deze
gelegenheid was aangekleed met tapijten. Te
vens had men hier de bloemen bijeengebracht,
welke in groote hoeveelheden waren gestuurd
door zusterinrichtingen, door oud-patiënten, of
door andere relaties, die op deze wijze van hun
belangstelling bi; deze feestelijke gebeurtenis
wilden doen blijken.
Wègens ziekte was dr. N. van Spanje bij deze
receptie niet aanwezig, zoodat de onder-voor
zitter der vereeniging R.K. Herstellingsoorden
voor longlijders en zwakke kinderen, oud
notaris Grijseels, de gelukwenschen in ont
vangst nam. Naast hem hadden plaats geno
men eenige andere leden van het bestuur, on
der wie dr. P. Busch, de heer A. Leeuwenberg,
en mr. Kropman, wethouder van Amsterdam.
Allereerst kwam Z. H. Exc. Mgr. A. Diepen
het bestuur feliciteeren, waarbij Mgr. zijn sym
pathie uitsprak en zijn waardeering voor het
werk, dat in dit sanatorium geschiedt en dat
van zoo groot belang is in geestelijk en licha
melijk opzicht. Mgr. verklaarde gaarne naar
Dekkerswald te zijn gekomen, omdat hij zoo
zeer overtuigd is van het belang van deze in
richting.
Daarna sprak dr. A. J. Henneman, genees
heer-directeur van het sanatorium, die getuig
de van de dankbaarheid, welke hem vervulde
bij het zien van den groei en bloei van Dek
kerswald. Van deze dankbaarheid moest hij
getuigen tegenover de initiatiefnemers, dr. N.
van Spanje en dr. P. Busch, tegenover geheel
katholiek Nederland, dat zoo vrijgevig is ge
weest tegenover het bestuur en de zusters, die
hem in zoo sterke mate bijstaan bij zijn werk.
Vervolgens spraken nog dr. Vemer, voorzit
ter der Ned. Maatschappij tot bevordering der
geneeskunde, dr. Hefting, voorzitter van de Ned.
Centrale Vereeniging tot bestrijding der tuber
culose, dr. J. Enneking, geneesheer-directeur
van het Canisius Ziekenhuis te Nijmegen, na
mens de afdeeling Nijmegen van de Ned. Maat
schappij tot bevordering der geneeskunde; dr.
Oomen, namens het Wit-Gele Kruis en de Ned.
Vereeniging van T.B.C.-artsen, die een speciaal
woord van waardeering uitsprak voor het me
dische werk van het Sanatorium en deszelfs
directeur; en pater Wessels S.J. namens het
dagelijksch bestuur van de vereeniging Ons
Ziekenhuis. By monde van één hunner boden
de oud-patiënten het sanatorium een film
projectie-apparaat aan. Ook de dienstmeisjes,
die door haar bescheiden werk meewerken tot
heil der patiënten, boden bloemen aan.
Na hen kwam de groote stroom bezoekers uit
alle deelen van het land, geestelijke en wereld
lijke autoriteiten en vooraanstaande personen
op geneeskundig gebied. De hoogeerw. heer J.
v. Mulekom, Deken en Pastoor van Nijmegen
was aanwezig en met hem vele geestelijken uit
de stad en de omgeving, vertegenwoordigers der
paters Franciscanen, Dominicanen, Jezuïeten,
Redemptoristen en Montfortanen. Voorts kwa
men een aantal burgemeesters uit de omge
ving hun gelukwenschen aanbieden. Verder
waren aanwezig pater Desiderius Franses O.F.M.
iector-magnificus der R.K. Universiteit, prof*
dr. Molkenboer O.P., prof. ir. A. Noyon, voorts
de heer I. G. .Keesing, voorzitter van den Raad
van Arbeid te Utrecht en van de geneeskundige
commissie der Raden van Arbeid, dr. L. Veger,
inspecteur der Volksgezondheid, mede namens
de R.K. Artsenvereeniging, dr. J. Hoefnagels,
van het curatorium der R.K. Universiteit. Van
zelfsprekend was er een groot aantal oud
patiënten, die hun dank en gelukwenschen
kwamen uitspreken.
Tijdens het dejeuner-dinatoire, dat op deze
receptie volgde voor het bestuur en eenige ge-
noodigden, werden telegrammen gezonden aan
dr. Van Spanje, de hoogeerw. heer eere-kanun-
nik Stolk en dr. Banning.
In den afgeloopen nacht omstreeks drie uur
is de arbeider P. M. Bongaerts uit Meerssen op
de cokesfabriek van de staatsmijn „Maurits" te
Lutterade bekneld geraakt tusschen de oven
deuren en de langzaam langs deze deuren rij
dende deurhefwagens. De man werd vrijwel on
middellijk gedood.
Het slachtoffer was 46 jaar, gehuwd en vader
van vier kinderen.
De Nederlandsche Bond in Duitschland heeft
Zondag te Keulen zijn negentiende jaarcongres
gehouden, dat bijgewoond werd door 350 afge
vaardigden uit alle deelen van Duitschland.
Na den welkomstavond, die Zaterdag in een
der zalèn van het jaarbeursgebouw was georga
niseerd, werd Zondagochtend het eigenlijke
congres geopend. De voorzitter van den bond,
de heer heer P. H. Mooren, richtte een woord
van welkom o.m. tot den vertegenwoordiger
van het Nederlandsche ministerie van Binnen
landsche Zaken, den heer Rienks, den adju
dant der Koningin, generaal Wittert van Hoog
land, den burgemeester van Keulen, Ebel, den
consul-generaal Scheibier en de Nederlandsche
consuls in West- en Zuid-Duitschland. Hij wees
erop, dat de bond een nationaal centrum voor
de Nederlanders in Duitschland beoogt te zijn.
Burgemeester Ebel gaf uiting aan de hoop,
dat de betrekkingen van het Rijnland met
Nederland zich zullen ontwikkelen.
Consul-generaal Scheibier dankt de stad
Keulen voor den aan het congres verleenden
steun.
De vertegenwoordiger van het Nederlandsche
ministerie van Binnenlandsche Zaken noemde
den bond een schakel tusschen de Nederlan
ders binnen en buiten de landsgrenzen.
Vervolgens werden economische en cultureele
kwesties behandeld.
De hoofdschotel der gedachtenwisseling vorm
de de steunverleening aan de behoeftigen. Een
woordvoerder uit Duisburg zeide, dat het in
Duitschland voor de behoeftigen hoe langer hoe
slechter wordt. Men kan daartegen, aldus deze
woordvoerder, wel indexcijfers aanvoeren, n.I.
indexcijfers van levensonderhoud, maar men
rekent er dan niet mee, dat een brood van
thans niet meer een brood is van vroeger. De
gezinnen hebben thans meer brooden noodig.
Voorts begint men van Duitsche zijde nu in te
zien, dat de Duitsche steunverleening op een
peil heeft gestaan, die tot ondervoeding leidde
en daaruit trok de spreker de conclusie, dat
ook de daaraan gekoppelde steun aan Neder
landsche behoeftigen te laag is.
Ook bleek ter vergadering eenige ontstem-
'Ingezonden Mededeeling)
Geen enkel middel brengt spoediger verlich
ting in alle gevallen van rheumatiek, spierpijnen,
stijfheid, enz., dan dit eenvoudige recept voor een
sterk liniment. Koopt bij Uw apotheker of
drogist 85 gram terpentijn en 15 gram Rheu-
magic-Olie (geconcentreerd), die 5 krachtige
pijndöodende bestanddeelen bevat. Een 15
grams-fleschje Rheumagdc-Olie (geconcentreerd)
kost maar 65 cent, dus met de terpentijn bent U
voor ongeveer drie kwartjes klaar en heeft U
100 gram liniment.
Vermeng de twéé bestanddeelen in een
schoone flesch goed door elkaar. Bevochtig de
pijnlijke plaatsen ermede, zonder te wrijven of
te masseeren en de pijn verdwijnt direct.
15 Minuten in een Rheumagic-Olie-bad is uit
stekend; voeg dan een theelepel vol reeds ver-
dunde Rheumagic-Olie bij een heet bad.
Bewaar dit recept goed.
Twintig jaren lang was de Tsjecho-Slowaak-
sche staat het instrument van de Fransche
buitenlandsche politiek, terwijl de andere
overwinnaars uit den wereldoorlog met belang
stelling toekeken. Thans zijn de oprichters van
dien staat verdwenenThomas Masaryk is over
leden, Eduard Benesj, de man, die nog aan
vriendschappen en het eens gegeven woord ge
loofde, is door een sterkere „Weggemanoeu-
vreerd". En daarmee stort niet alleen een
Europeesche politieke constellatie ineen, doch
ook het binnenlandsche politieke leven van het
nieuwe Tsjecho-Slowakije ondergaat een gron
dige wijziging. Met een opvallenden zin voor
realiteit hebben de Tsjechen bliksemsnel inge
zien, dat hun kleine staat zich te richten heeft
naar de nieuwe machthebbers in Europa,en
zij hebben hun politieke leven daarnaar gewij
zigd.
Reeds de benoeming van den diplomaat
Chvalkavsky tot minister van Buitenlandsche
Zaken deed verwachten, dat Praag de tering
naar de nering zou zetten; de feiten bevestigen
dit vermoeden. De communistische party kreeg
een wenk en ontbond zichzelf, om erger te voor
komen. De sociaal-democraten kregen waar
schijnlijk óók een wenk; in elk geval achtten
zy het veiliger hun relaties met de derde in
ternationale te verbreken; zij hebben hun partij
thans tot een „arbeiderspartij" omgevormd. De
vakbonden, die bij de Amsterdamsche interna
tionale waren aangesloten, trekken zich even
eens terug; men verwacht zelfs dat binnenkort
een algemeene vakbond zal gesticht worden,
die een neutraal karakter zal dragen, en waarin
alle andere organisaties zich zullen oplossen
Ter bestrijding van het werkloosheidsvraagstuk
is een arbeidsdienst door de regeering ingesteld.
Wat het partijenstelsel betreft: op verschil
lende partyen, welker verleden voor de nieuwe
richting niet al te gunstig is, wtordt pressie uit
geoefend, om tot fusie met andere partijen over
te gaan: zij zijn daartoe geneigd, mits een „ge
condenseerd" partyenstelsel blijft bestaan.
Krimpt aldus aan de eene zijde de macht der
partijen in, aan de andere zijde krijgt de regee
ring te Praag, in den persoon van minister
president Syrovy, meer bevoegdheden. Reeds
thans kreeg hij volmachten, die anders slechts
den president der republiek toekomen.
Waar de zaken zoo staan, had Chvalkovsky te
Berlijn geen al te moeilijke taak. Praag toonde
met vergaande daden zjjn goeden wil, en de
Wilhelmstrasse is door de jongste successen dus
danig bevredigd, dat zij den nieuwen bondge
noot zijn verleden gaarne vergeeft. Tegenover
de Tsjechische politieke tegemoetkoming stelt
Berlijn economische toegeeflijkheid; de ouds
vijand wordt thans, om met Norman Angell te
spreken, een Duitsche economische kolonie.
Praag kan nu op zijn leger bezuinigen, nu het
de macht van de Rijksweer achter zich voelt;
óók ten aanzien van de Hongaarsche eischen.
Het leed van de teruggezonden politieke vluch
telingen is het laatste offer op Chamberlain's
vredesaltaar.
Winston Churchill had dit alles min
of meer voorzien; zijn voorspellingen,
gedaan in de bewogen Lagerhuiszitting
na München, zijn sneller dan hijzelf wellicht
verwachtte goeddeels uitgekomen. De critiek,
die hy toen op het beleid van den Britschen
Eersten Minister uitoefende, veroorzaakte ont
stemming in Duitschland, een ontstemming, die
haar officieele bevestiging vond in de rede van
den Führer te Saarbrücken, waarin de groep-
Churchill voor oorlogshitsers werd uitgekre
ten. Hierop heeft de leider van de oppositie
groep in de Britsche regeeringspartij thans ge
antwoord, in een radiorede, die mede vooral tot
de Vereenigde Staten gericht was. Hij overzag
daarin de gebeurtenissen van den jongsten tijd,
die hy samenvatte onder het woord „catatrofe".
Een kans op wat hij een mogelijk herstel noem
de is door het onhandig manoeuvreeren der
democratieën voorbij gegaan. Zij hebbén een
nederlaag geleden, en Tsjecho-Slowakije is „ver
laten, vernield en verslonden, en wordt thans
verteerd." Opnieuw zijn zij, die den vrede wen-
schen, voor geweld geweken, en dit kan geen
basis zijn om er den waaraehtigen wereldvrede
op te bouwen. Doch de zaak der vrijheid is zoo
veerkrachtig, dat volgens Churchill nieuwe hoop
en nieuwe kracht kunnen worden geput uit deze
nederlaag. Tegen den rassenhaat en de geloofs
vervolging van nationaal-socialisme en commu
nisme moet men zich teweer stellen; daarb>3
moeten allen, die voor de menschelijke persoon
lijkheid nog eerbied hebben, zich aaneensluiten.
Eén voor één zullen zij woorden opgeofferd; de
V. S. zullen misschien de laatsten zijn, doch ook
zij komen aan de beurt. Slechts aaneensluiting
van groot en klein tegen de totalitaire bedrei
ging zal bijtijds de redding kunnen brengen;
niet door oorlog, doch door vastbesloten verzet,
dat een oorlog bijtijds kan voorkomen.
Hoe aanlokkelijk deze oproep van den
Britschen voorvechter van het vrijheids
ideaal ook moge klinken, het betoog van
den Poolschen vice-minister-president Kwiat-
kowski, ongeveer tegelijkertijd uitgesproken, on
derwerpt deze redeneering ongewild aan een
scherpe critiek. In de rede, waarmee hij Zondag
de verkiezingscampagne voor den Sejm in
zette, overzag ook hij de ruïne, die het accooró
van München in Europa achterliet; doch de
conclusies, die de Poolsche minister eruit trok,
waren andere. Met den Volkenbond is het ge
daan; internationale verdragen hebben geen
beteekenis meer. Ja, zelfs is hun bestaan een
gevaar voor het kleinere land, dat op zijn groo-
ten vriend vertrouwt. Die groote vrienden den
ken slechts aan hun eigen belang, dat zjj zelf
ternauwernood weten te beschermen.
Ook Polen, zeide Kwiatkowski, voelt niets
voor een dictatuur, doch de wankele basis van
partygekrakeel biedt geen waarborgen voor de
toekomst. Vertrouwen op naties, die wanhopig
trachten hun verworven bezit te verdedigen, is
evenzeer uit den booze als vertrouwen op hen,
die nieuw bezit trachten te verwerven: „Wy
kunnen slechts op onszelf rekenen."
Het is een harde les, die Kwiatkowski uit de
gebeurtenissen van de laatste dagen trok, doch
het is de meest objectieve. Het moge den „Wes-
terschen democratieën" thans ernst zün met
hun verklaringen, het wordt tyd, dat zy dat
met daden gaan bewyzen, en niet opnieuw door
pogingen de kleinere staten voor hun zaak te
winnen, om deze, wanneer het ernst wordt, op
te offeren voor hun vrede.
Voorloopig is voor de kleine staten een hou
ding van neutraal afwachten geboden, terwyl
zy zich innerlyk sterk maken, om te voorko
men, dat zy zich moeten opofferen voor het
goede humeur van confereerende staatslieden,
„al waren, het er veertig".
ming over de, soms met den sterken arm ge-
executeerde, terugvorderingen van verleende
steunbedragen op grond van artikel 63 der Ar
menwet. Hierop waren de betrokkenen zei
men allerminst bedacht.
Aan het hoofdbestuur werd verzocht aan te
dringen op verhooging van den steun, vooral
aan invaliden en ouden van dagen, te yveren
voor verstrekking van kleeding en schoeisel
door een rijkssteundienst aan werkende land-
genooten met lage inkomsten en voor hulp aan
kinderrijke gezinnen. Stemmen werden gehoord
ten gunste van' een wettelyke regeling der
steunverleening.
De vergadering sloot met het Wilhelmus.
Daarna bewonderden de deelnemers de jubi
leumfilm „Veertig jaren".
Naar wij vernemen zullen het volgend jaar ter
gelegenheid van de herdenking van het
twaalfde eeuwgetyde van St. Willibrord, waar
voor een nationaal comité is gevormd, twee
herdenkingspostzegels in de frankeerwaarden
van 5 en 12% cent worden uitgegeven.
Zooals reeds vroeger is medegedeeld, bestaat
het voornemen in 1939 te Utrecht o.m. een
tentoonstelling te houden van vroeg-middel-
eeuwsche wereldlijke en kerkelyke kunst en
van voorwerpen, die verband houden met de
vereering van den Heiligen Willibrord in den
loop der tyden tot den huidigen dag toe.
Uit Praag komt het onverwachte bericht, dat
Juscha Jushny, de wereldvermaarde leider van
„de Blauwe Vogel", ten gevolge van een long
ontsteking is overleden.
Jushny was een goede bekende in Nederland,
waar zijn uiterst beschaafde en fynzinnige
kleinkunst groote waardeering en breede er
kenning vond.
Opgejaagd uit zijn vaderland Rusland na de
revolutie heeft hij met bekende klein-kunste-
naars rond zich zijn cabaret „de Blauwe Vogel"
een geluksdroom doen worden voor duizenden
in den vreemde. Bekende kunstenaars ontwier
pen zijn decors, zijn teksten, zijn muziek en zelf
was hy de immer glimlachteride directeur en
conferencier, die zoo oolyk den laatkomer wist
te verwelkomen en u zoo gezellig op uw ge
mak wist te brengen om zorgen weg te lachen
en te genieten van een droom vol kleur en
muziek op het tooneel: steeds beschaafd, steeds
aanvaardbaar.
Zoo trok deze hardwerkende mensch, met zijn
vele zorgen achter zijn lachend wezen, de we
reld door, bereisde vele landen, speelde in Euro
pa, Noord- en Zuid-Amerika en was overal de
„welkome gast".
Hij is vele malen in Nederland geweest, waar
hij talrijke vrienden had. In den laatsten tijd
mocht wellicht door den drang der omstandig
heden zijn cabaret niet meer zoo flonkerend
zijn geweest als in het begin, en waren zijn,
grapjes bekend, toch ging men steeds gaarne
naar zijn Blauwen Vogel om, hoe ook enkele
zijner krachten mochten wisselen, te genieten
van die subtiele lichte schoonheidssfeer, welke
deze artistieke leider, die tevens de finan-
cieele beslommeringen te dragen had, wist te
scheppen. Hij trad gaarne in ons land op en
ontleende aan ons landschap en ons volkseigen
verschillende van zün meest geslaagde tafe-
reelen.
Wy zullen hem missen en met weemoed door
bladeren we zijvi kostbare programma's en
prachtige herinneringsboeken met de vele ge
kleurde platen naar costuum- en decoratie
ontwerpen.
Jushny had zich zijn eigen plaats verworven
in 's werelds theater.
L. v. d. B.
VALENCIA, 15 Oct. (Havas). Twee esca
drilles van tien Savoiatoestellen hebben de
haven en de wyken Grao en Nazaret gebom
bardeerd. Het is nog niet bekend of er slacht
offers zijn gevallen.
Vanmiddag zyn eenige rechtsche vliegtui
gen boven de Westeiyke wüken van Madrid
verschenen en hebben evenals zy op 3 Oct.
gedaan hebben brood laten vallen.
Uit Cadix meldt Reuter, dat het eerste
van de vier troepentransportschepen, waar
mede 10.000 Italiaansche vrijwilligers gerepa
trieerd zullen worden, vanmiddag te kwart
over vyf is vertrokken. De drie overige sche
pen volgden met een half uur tusschenpooze.
Onze Romeinsche correspondent seint ons d.d.
15 October:
De hoofdredacteur van de Osservatore Roma
no, Graaf Dalla Torre, neemt in het avondblad
van heden nog eenmaal de anti-katholieke
manifestaties te Weenen onder de loupe.
Na de opmerking, dat de woorden thans dooi
Bürckel gesprokén heel wat duideiyker en on-
dubelzinniger waren dan de beloften welke hij
den katholieken deed by het plebisciet in het
Saargebied en Oostenrijk, vraagt Graaf Dalla
Torre zich af, waaruit de zoogenaamde provo
catie van de Oostenryksche geestelijkheid be
stond. Hü schryft, dat onbetwistbaar is vast
komen te staan, dat de bestrüding direct tegen
den godsdienst gaat, tegen het katholicisme als
godsdienst en niet tegen het zoogenaamde po
litiek katholicisme.
In dit verband herinnert Graaf Dalla Torre
tevens aan de pogingen om de houding van het
Oostenryksche episcopaat den schün te geven
van in tegenspraak te zijn met die van het
Duitsche. Nu dit alles onmogelyk is geworden,
beweert men dat er geprovoceerd zou zyn. De
geweldplegingen, zooals ze nu geschied zijn, zyn
in geen enkel opzicht te tolereeren, zelfs ge
steld het feit, dat Kardinaal Innitzer politiek
ware opgetreden. Men heeft hier te maken met
macht als allesoverheerschenden factor.
Potter's Lima Tabletten
bedaren zeer snel Uw hoest,
keelpijn en verkoudheid.
Bovendien geven ze een
aangenomen en frisschen
smaak. Handige, platte
doosjes, bij alle Apothekers
inhoud m"' en Drogisten,
dan 250 stuks. 3
IMP. H. TEN HERKEI HILVERSUM
LONDEN, 17 Oct. (Reuter). Winston
Churchill heeft Zondagavond een radio
rede gehouden, die in Amerika werd uit
gezonden en als repliek bedoeld was op
de critiek, welke Hitier op hemzelf, Eden
en Duff Cooper had uitgeoefend in zijn
redevoering te Saarbrücken.
„Ik weet niet", aldus begon Churchill, „hoe
lang vryheden als deze radiorede nog veroor
loofd zullen zyn. Nog is het tyd voor hen, voor
wie de parlementaire vrijheid iets beteekent,
om gezamenlyk overleg te plegen".
Churchill acht de jongste gebeurtenissen een
catastrophe die over Europa is gekomen en
herhaalde overtuigd te zijn, dat, wanneer
maanden geleden Groot-Brittannië, Frankrük
en Rusland een gemeenschappelyke verkla
ring zouden hebben afgelegd, dat zij gezamen
lyk zouden optreden, indien Duitschland een
niet geprovoceerden aanval op Tsjecho-Slowa
kije zou doen en Polen, Joegoslavië en Roe
menië hadden uitgenoodigd, zich hierbij aan te
sluiten, Hitier tegen zulk een overmacht zou
hebben gestaan, dat hy van zijn voornemen
zou hebben afgezien. Dit zou dan de gelegen
heid hebben geschonken aan alle vredelievende
en gematigde krachten in Duitschland om ge
zamenlijk met de legerleiders een poging te
doen, gezonde toestanden in hun eigen land
te scheppen. Doch al hebben de parlementaire
democratieën en de vreedzame krachten over
al een nederlaag geleden, de zaak der vryheid
is zoo veerkrachtig, dat nieuwe hoop en nieu
we kracht uit tegenslag kunnen worden geput.
De heele wereld wil vrede en veiligheid, maar
zijn deze verkregen door het opofferen van Tsje-
cho-Slowakye, dat „verlaten, vernield en ver
slonden is en thans verteerd wordt? Heeft het
menschdom ooit eenige vordering gemaakt
door onderwerping aan geweld? Integendeel,
aldus Churchill, de roem der naties werd ge
grondvest door den geest van verzet tegen ty
rannic en onrechtvaardigheid".
Na vervolgens te hebben gesproken over de
rassenvervolging, de onverdraagzaamheid op
godsdienstig gebied en de verheerlyking van
den oorlog, verklaarde Churchill, dat de natio-
naal-socialisten evenals de communisten „leven
van haat en van tijd tot tyd moeten trachten
een doelwit te vinden, een nieuwen prijs, een
nieuw slachtoffer."
Bij de doeltreffendheid van den totalitairen
staat „waar een geheele bevolking van bemin-
nelyke, goedhartige en vredelievende menschen
in den nek gegrepen wordt door communis
tische of nationaal-socialistische tyrannie".
voegt zich nog de luchtmacht, die in staat is
vrouwen en kinderen van naburige landen te
martelen en te terroriseeren. „Dit is de meest
monsterachtige bedreiging van vrede en voor
uitgang, die de wereld heeft gekend sedert de
Mongoolsche overheersching in de veertiende
eeuw. Moet de wereld zich hieraan onderwer
pen, of weerstand bieden?"
Europa ligt thans neergeslagen en verstrooid
voor de triomfeerende aanmatigingen van de
dictatoriale macht, aldus spreker. „Zgjfs in Z.
Amerika echter begint het intrigeeren der na-
tionaal-socialisten de structuur der Brazüiaan-
sche maatschappy te ondermijnen". Spr. noem
de in dit verband nog Spanje, China en Abes-
sinië.
Churchill richtte zich tot de Vereenigde Sta
ten als tot „ver af zijnde toeschouwers, die.
wanneer ik dat er aan mag toevoegen, steeds
meer betrokken toeschouwers zyn van de tra
gedies en misdaden." Niemand twijfelt eraan»
aan welken kant de sympathieën van Amerika
liggen en spr. vroeg: „Wilt gy wachten tot de
Britsche vryheid en onafhankelijkheid bef
onderspit hebben gedolven en wilt gij alleen dan
de zaak opnemen, wanneer zij voor driekwart
geruïneerd is?" ,,De nog over zijnde krachten
der beschaving zijn overweldigd. Wanneer ziJ
vereenigd zijn in een gemeenschappelijke op
vatting van recht en plicht, zou er geen oor
log zijn".
„Integendeel, het viytige, dappere Duitsch®
volk zou, bevrijd van de tegenwoordige nacht
merrie, een eervolle plaats innemen in de voor
hoede der menschelijke maatschappy en ver
klaren, dat de wereldkrachten aan onzen kant
overwegend zyn". Voortgaande verklaarde
Churchill, dat Groot-Brittannië zich zou wape
nen voor den nationalen dienst, daarbij moet
echter gevoegd worden de kracht der denk
beelden, want de dictatoren zijn bevreesd v0°r
de woorden, die in het buitenland worden 8e"
sproken en de gedachten, die in het binnen
land in beweging worden gebracht.
„Is dit een oproep tot den oorlog?" zoo vtoOS
Churchill vervolgens, om dan voort te gaan-
„Ik verklaar, dat de eenige waarborg voor den
vrede gelegen is in een snelle en vastberaden
aaneensluiting van krachten om de militair
en moreele agressie het hoofd te bieden, e®11
vastberaden aanvaarden van hun plicht docl
de Engelsch sprekende volkeren en door all®
r.atles, groot en klein, die met hen wille!l
optrekken".
