i m Bürckel's woorden hadden succes Palestina blijft onrustig 1 Conferenties gaan in stilte door Het nieuws van heden Ernstige botsing te Weesp Rijksmiddelen 1HJP HET VERDEELDE IERLAND DE BAROMETER Evacuatie uit Spanje voortgezet Sg kwwvAwwm 1111111/ii""" VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS BUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE. NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884 Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor Haarlem 25 cent per week; per kwartaal f3.25. Bij onze Agenten 2IVi ct. per week. per kwartaal f 3.58 DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM DINSDAG 18 OCTOBER 1938 - OCHTENDBLAD VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21435 Men richt thans het oog op de kerkelijke bezittingen Het Weer minimi Toch anti-Joodsche relletjes? De Vereenigde Staten en Europa Voor nazi's weinig vleiende persstem over politieke mogelijkheden Kemal Ataturk is ernstig ziek Bethlehem bevindt zich reeds weken lang in handen der Arabieren Turksche consul werd gearresteerd Verkiezingsuitslag in het land van Eupen HET DERDE LUSTRUM DER R.K. UNIVERSITEIT De Vaiera zoekt naar samen werking met Ulster Poncet door Rome als ambassadeur erkend Onverlichte schillenkar was de oorzaak van een gecompli ceerd verkeersongeval Vijf personen wérden gewond Franco verlangt thans als belli gerent te worden erkend Over onrustig Roethenië geven Praag en Boedapest ver schillende lezingen Werkkampen te Praag en te Pilsen gesticht De onrust in Subkar- pathisch Rusland Dwars zitten Over de eerste negen maanden van dit jaar ruim 8\'2 millioen boven de raming Een uitvinding voor diepzee-onderzoek Dertien kilometer onder zee Plannen van Hitier Koloniale campagne op komst HET ONGELUK BIJ SOEST Aleksander Micha- lowski overleden DE DEMOCR. ALLIANTIE MOET VEEREN LATEN NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., Ingez. mededeeüngen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor d« kleine annonces „OmroeDers" zie de rubriek H VERWACHTING: Meest matige Zuid— Westelijke wind, gedeeltelijk bewolkt, aanvankelijk weinig of geen regen, weinig =E verandering in temperatuur. VERDERE VOORUITZICHTEN: Toene- mende wind met regen. BERLIJN, 17 Oct. (Havas.) Naar aan leiding van de agitatie tegen Kardinaal In- nitzer nemen katholieke kringen na de rede Van Bürekel de grootste reserve in acht. De kardinaal blijft in zijn paleis, dat door par tijformaties wordt bewaakt. In de San Stefan werd gisteren tijdens de preek geen enkele toespeling gemaakt op de incidenten. Men gelooft in katholieke kringen, dat maatregelen tegen de Kerk zullen worden genomen. In de Weensche uitgave van de Völkischer Beobachter wordt in een artikel, dat tot titel heeft „Rijke kerken, arm volk" gewezen op de rijkdommen van de katho lieke Kerk in Oostenrijk in tegenstelling met het winterhulpwerk van het Duitsche volk. Bij het artikel worden foto's gerepro duceerd van kerken, katholieke scholen, se minaria en de zomerresidentie van Kardi naal Innitzer. Het blad schrijft, dat het niet gemakkelijk zal zijn dergelijke improductie ve instellingen te socialiseeren om er op een of andere wijze de gemeenschap van te laten profiteeren. In tegenstelling met de in het buitenland t'erspreide berichten, schijnt het, dat te Weenen Geen rabbijnen ernstig zijn gemolesteerd. Het is te Berlijn niet mogelijk nauwkeurige Inlichtingen te verkrijgen over de gebeurtenis sen te Weenen na de rede van Bürekel. Even wel hebben personen, die uit Weenen zijn ge komen, het volgende medegedeeld: in zijn rede °1> den Heldenplatz heeft de rijkscommissaris iegelijk de katholieken, de Joden en de Tsjechen 8angevallen. Na de rede begaven zich nationaal- socialistische elementen naar Leopoldstadt, een ^ijk, welke voornamelijk door Joden wordt be loond, sloegen hier de ruiten van woningen, 'estaurants en synagogen in en vernielden het huisraad. Deze incidenten duurden drie dagen. New YORK, 17 Oct. (Havas) De New ^ork Herald Tribune schrijft: „Met dien bijzon- ®eren tact, die zoolang de Duitsche buitenland- Sche politiek heeft gekenmerkt, heeft de natio naal-socialistische pers haar oorspronkelijken afkeer voor een versnelling der Amerikaansche bewapening gewijzigd door een wilden persoon lijken aanval op Bernard Baruch, een persoon lijkheid die bekend staat voor zijn pacifisme en Gematigdheid. Er is niet aan te twijfelen, dat biets beter dan deze,, nationaal-socialistische aanval er toe zou kunnen bijdragen kracht te Geven aan den zoo bekwamen en machtigen op- ïoep, welken Churchill gisteren tot de Ver. Sta gen heeft gericht. Men ziet hier de onhandige •"Uwheid der nationaal-socialistische persorga nen, die zich iederen keer manifesteert, dat ^iherika misschien half bewust, doch bijna °Uvermijdelijk er toe gebracht wordt, een ber zeer belangrijke grondslagen te leggen voor 8iin toekomstige buitenlandsche politiek. Het blad wijst er op, dat de regeering der ffcreenigde Staten te kiezen zal hebben tus- schen drie politieke mogelijkheden: een volkomen isolement; 2. goedkeuring der realistische politiek van Chamberlain en samenwerking met het nieuwe 6 München opgezette systeem; 2. een houding van „interventie" met het j °el deel te nemen aan het herstel der beginse- van reent en zedelijkheid, zooals deze door °rdell Huil zijn neergelegd. Het blad besluit: „De keuze, welke Amerika maken zal grootendeels worden bepaald door b^tgeen de Amerikanen zullen denken en zeggen jb door de houding, welke de Europeesche sta- dezer dagen zullen aannemen. De meesters ®r nationaal-socialistische propaganda too- N zich even dom als Churchill zich een be raam en schitterend redenaar toont. ^Vant of Duitschland het weet of niet; het kftierikaansche volk is bezig zijn houding vast stellen nopens de verschillende aspecten van Jla internationale politiek, en het resultaat ezer evolutie zal waarschijnlijk voor de geheele ereld van een kapitaal belang zijn." HAIFA, 17 Oct. (Reuter) Vanochtend vroeg heeft een sterke Arabische bende een aanval gedaan op een wachtpost aan het Huleh-meer. Twee Joodsche wakers werden gedood en zes gewond. Het meer en de om geving vormen een Joodsche concessie. Naar te Kaïro bekend werd bevindt Bethle hem zich sedert weken in handen van de op standige Arabieren. Geen enkel Britsch soldaat bevindt zich nog in de stad. Door dit feit is ook de kerk der geboorte in Arabische handen. Aan gezien evenwel de opstand een Arabisch nationale en geen religieuze zaak is, wordt het uitoefenen van den Christelijken godsdienst in niets gehinderd; met uitzondering van Joden en Engelschen kan ieder vrij Bethlehem be treden. De Arabische opstandelingen hebben den Ara bieren het dragen van fez en tulband verboden. Alle Arabieren dragen thans den gewonen hoofdr doek met snoeren, zoodat het zeer moeilijk is de opstandelingen te onderscheiden van vreed zame burgers. Men weet thans, dat Hassan Dawany, een vooraanstaand leider der gematigde Arabieren, vermoord werd, omdat hij geweigerd had aan den staf der opstandelingen een kaart en de rapporten over een eventueel deelingsplan van Palestina uit te leveren. De consul van Turkije in Palestina werd door de opstandige Palestijnen gearresteerd te Am man, toen hij terugkeerde uit Jeruzalem, waar hij een bezoek had gebracht aan Emir Addal- lah. De opstandelingen hebben hem twee uren vastgehouden. Een militair vliegtuig heeft hedenmiddag acht Arabische veroordeelden achternagejaagd, die uit de gevangenis van Athlit waren gebro ken. Twee der ontsnapten werden gedood, doch de overigen ontkwamen. EUPEN, 17 Oct. (Havas). De uitslag dei- verkiezingen voor den gemeenteraad van Eupen dertien zetels luidt: Ileimattreue Front 3.922 stemmen, d.i. 49.21 procent van alle uit gebrachte geldige stemmen: zeven zetels. Gemeentebelang (pro-Belgisch) 3.723 stem men, d.i. 46.61 procent van het totaal aantal uitgebrachte stemmen: zes zetels. In de drie steden: Eupen, Malmedy, St. Vith hebben de lijsten van het Heimattreue Front 5.816 stemmen verkregen, tegenover de pro- Belgische groep 6.463 stemmen. Poncet werd door Rome officieel als ambassadeur erkend. De rector-magnificus en de professoren op weg van het universiteitsgebouw naar de kerk In den stoet trokken de studenten mede met hun corpsvaandels LONDEN, 17 Oct. (Reuter) De Valera heeft tegenover een specialen correspondent van de Evening Standard een belangrijke verklaring af gelegd over de bestaande verdeeling van Ierland. De Valera zeide, dat hij niet meer dacht aan een volksstemming, die de scheiding zou laten voortbestaan, en hij verzocht Engeland met klem, de zes graafschappen van Ulster te be wegen, zitting te nemen in een groot-Iersch parlement. De Valera bood Ulster autonomie aan in plaatselijke aangelegenheden, en vroeg slechts garanties voor de nationalistische meer derheid in het gebied. De Valera voegde hier nog aan tóe. dat, zoolang de verdeeling bleef bestaan, de kansen, dat Eire ingeval van een Europee- schen oorlog met Engeland zou samenwerken, zeer gering waren. ROME, 17 October. (Havas). De regeering heeft haar agreement verleend tot de benoe ming van Francois Poncet tot ambassadeur van Frankrijk te Rome. STAMBOEL, 17 Oct. (Havas). De secretaris- l®heraal van het Huis van den president der TpPubliek maakt voor den eersten keer in een Hicieel communiqué melding van den ge- t0r>óheidstoe,stand van president Kemal Ata- lUrk. Over den gezondheidstoestand van den pre sent verklaart hij; een leverkwaal, waaraan k® President lijdende is, heeft haar normaal Cle.lQ°P gevolgd, totdat zieh gisteravond de Pat'- voordeed> welke de ziekte verergerde. De j^ 'ónt is veel zwakker geworden, zijn polsslag verhoogd. De spijsvertering en zijn zenuw- el®Sl hebben er den invloed van ondervonden. ^0 S nachts zijn de pijnen gedeeltelijk afge- Qon'en' na een behandeling voorgeschreven r de behandelende en consulteerende ge- errfpeeren' De toestand van den patiënt blijft cie ondanks een vanochtend geconstateer- ichte verbetering. Maandagavond is op het Weesper Zand pad tusschen de Gaasper- en Bijlmerbrug (gem. Weesperkarspel) een gecompliceerd ongeluk gebeurd, waarbij vier personen ernstig en een paar anderen licht gewond werden. Een botsing werd veroorzaakt, door dat de schillenophaler C. B., wonende in den Hoogcn Bijlmer, met zijn paard en wagen op den weg reed, zonder dat het voertuig van voren of van achteren verlicht was. Van de richting Weesp naderde een bestelauto van de firma C. J. van Houten en Zn., waar mede twee aldaar werkzame meisjes, die over werk hadden verricht, n.l. mej. B. en mej. v. E., naar hun woningen te Amsterdam zouden wor den gebracht. Naast den chauffeur K. Mol zat de 18-jarige A. Bouman. Toen de bestelauto op korten afstand van de schillenkar genaderd was, kwam van de richting Diemen de heer A. G. Smits te Nederhorst den Berg in zijn auto aanrijden. Zoowel deze als de chauffeur van den bestelauto dimden hun lichten, maar juist deze omstandigheid werd den bestuurder van laatstgenoemden wagen noodlottig. Hierdoor toch heeft hij te laat bemerkt, dat de onver lichte schillenkar zich op den weg bevond, waar door een botsing onvermijdelijk werd. Op het laatste oogenblik wierp de chauffeur K. M. het stuur naar links, met het gevolg, dat de bestel wagen op het linkergedeelte van den weg kwam te staan, waar juist de heer Smits in zijn wagen zich bevond. Een hevige botsing tusschen deze beide wagens was het gevolg. De bestelauto werd aan den linkerkant als het ware opengescheurd en het Zandpad was in een ommezien een chaos van planken en glasscherven. De vier inzittenden be kwamen ernstige verwondingen. Het ergst was A. Bouman er aan toe, die een zware hersen schudding opliep en een ernstige hoofdwonde bekwam. De chauffeur K. Mol kreeg een diepe hoofdwonde en voorts schaafwonden aan armen en beenen. Een der beide meisjes werd ernstig aan het hoofd gewond, terwijl zij bovendien een lichte hersenschudding bekwam; haar collega liep een hoofdwonde op. De heer A. G. Smits kwam er met een lichte handverwonding af; diens moeder, die in zijn auto zat, bleef, niettegenstaande ook deze wa gen ernstig beschadigd werd, ongedeerd. De voerman van de schillenkar liep evenmin letsel op •Passeerende automobilisten hadden inmiddels dr. Balfoort te Diemen gewaarschuwd die spoe dig ter plaatse kwam en den vrouwelijken pa tiënten de eerste hulp verleende. Even later arri veerde ook dr. R. Wartena van Weesp, die de andere patiënten verbond. Per auto van den G. G. D. te Amsterdam zijn de beide meisjes naar het O. L. Vrouwe Gasthuis te Amsterdam vervoerd; per Roode Kruisauto van Weesp heeft men den chauffeur K. Mol en A. B. naar het Burger Ziekenhuis te Amsterdam overgebracht. De botsing tusschen den bestelwagen en den personenauto was zóó hevig, dat eerstgenoemd voertuig om zijn as draaide en weer in de rich ting van Weesp kwam te staan. De brigadier van de rijksveldwacht te Weesp was kort na het gebeurde ter plaatse, om de schuldvraag te be handelen. Tegen den voerman van de schillen kar wordt proces-verbaal opgemaakt. Het ver der onderzoek geschiedt door de rijks- en ge meentepolitie van Weesperkarspel. De auto van den heer Smits kon voorloopig geen dienst meer doen en moest per kraanwagen worden weggehaald; de bestelwagen was zoo goed als vernield. BURGOS, 17 Oct. (Havas.) Reeds thans, nu de van het front teruggetrokken Ita- liaansche troepen naar hun land terug- keeren, verwacht het officieele reehtsche Spanje, dat men het de belligerentenrech- ten zal toekennen. Het is mogelijk, dat Fran co of een der leden zijner regeering bin nenkort hieromtrent een verklaring zal af leggen. Vanochtend heeft te Barcelona de president der Spaansche Republiek, Negrin, de commis sie, welke door den Volkenbond naar Spanje is gezonden, ten einde ter plaatse een onderzoek in te stellen naar het terugtrekken der vrij willigers, ontvangen. Vanmiddag zijn de leden der commissie voorgesteld aan de militaire auto riteiten. Vandaag zullen de eerste werkzaamheden der commissie beginnen in samenwerking met de deskundigen van den Spaanschen generalen staf. Men verwacht, dat deze werkzaamheden enkele dagen zullen duren. In dezen tijd zullen de leden der commissie de controle organi- seeren. Ten einde het werk van de commissie te vergemakkelijken, hebben de militaire auto riteiten alle buitenlandsche strijders bijeenge bracht in kampen achter het front, waar zij volgens nationaliteit gegroepeerd zijn. Uit Londen hieldt Reuter: het comité van Britsche reeders, die op Spanje varen, heeft de uitnoodiging aanvaard van het Foreign Office, op 20 dezer een onderhoud te hebben met den onderstaatssecretaris ter bespreking van de jongste aanvallen op Britsche schepen en den vorm van het onderzoek, dat men wil instellen naar het bombardeeren dezer schepen. Het co mité beweert, dat sedert de totstandkoming van het accoord van Miinchen elf aanvallen zijn gedaan, waarvan de opzet in de meeste gevallen duidelijk was. PRAAG, 17 Oct. (Reuter). Er is nog geen besluit genomen aangaan de de hervatting van directe onder handelingen met Boedapest, doch het verluidt, dat diplomatieke besprekin gen nog steeds aan den gang zijn, niet alleen tusschen de beide hoofd steden, doch ook met Berlijn, Lon den, Parijs en Rome. Het nieuwe Tsjechische aanbod, dat, naar men zegt, gebaseerd is op een compro mis tusschen de Hongaarsche eischen en de Tsjechische voorstellen, zou evenwel Tsjecho-Slowakije de steden Bratislava, Nita, Lugnec en Uzherod doen behouden. Het lot van Kosice, dat een groote Hongaarsche bevol king heeft in een bijna geheel Slo- waaksch district, is nog steeds niet bepaald. De Duitsche en Tsjechische autoriteiten heb ben een overeenkomst getroffen op grond waar van de grenszone door speciale vliegtuigen zal worden gefotografeerd. De foto's zullen later als basis dienen voor de nieuwe grenslijn. Er worden twee werkkampen gesticht, een te Praag en een te Pilsen. De volgende week zullen deze worden geopend. Voortaan zullen alle particuliere ondernemingen hun personeel uit lieden, die in deze kampen hebben gewerkt, moeten recruteeren. De Hongaarsche gezant te Londen heeft vanmiddag onderstaatssecretaris Cadogan in het Foreign Office een bezoek gebracht. Naar men meent te weten heeft hij Cadogan op de hoogte gebracht van de reden van het af breken der Hongaarsch-Tsjechische onderhan delingen te Komarno, en het feit, dat de be sprekingen hervat zouden worden. Naar ver nomen wordt is nog geen datum vastgesteld voor het hervatten der besprekingen. Ver klaard wordt, dat eerst van Sraag antwoord wordt afgewacht. Het Hong. Tel. Ag. meldt: Volgens berichten van de grens van Sub- karpathisch Rusland hoort men iederen nacht aan de grens uit de richting van Munkacx, Beregszasz en Ungvar geweervuur. De Tsje chen willen de wereld doen gelooven, dat zij een einde hebben gemaakt aan het optreden van de vrijscharen, doch in werkelijkheid gaat de bevolking, bijgestaan door deserteurs en mannen, die door de Tsjechen verbannen wer den, doch naar het land teruggekeerd zijn, voort met het bedrijven van sabotage, niette genstaande den staat van beleg. De opstand neemt steeds grooter vormen aan, hoewel de opstandelingen weten, welk lot hen wacht, wanneer zij gevangen worden genomen. Daartegenover geeft Praag een andere le zing. De Tsjecho Slowaaksche radio-omroep deelt mede: de Tsjecho Slowaaksche bladen van Maandag behandelen vooral het optreden van Hongaarsche terroristen in het grensgebied van Zuid Slowakije en Subkarpathisch Rus land. Deze gewapende benden zijn georganiseerd volgens het model van het corps, dat Henlein onlangs heeft ontbonden. Het zijn formaties van een paramilitair karakter en zij beoogen onrust te zaaien. Uit Londen verneemt Reuter: Met de Tsjecho- Siowaaksche financieele missie, die vandaag van Londen na&r Praag is teruggekeerd, is een bevredigende regeling tot stand gekomen om trent het Britsche voorschot van 10 millioen Pond Sterling en het gebruik, waartoe het zal worden bestemd. Palestina blijft onrustig, handen der Arabieren. Bethlehem in De Rijksmiddelen hebben over de eer ste 9 maanden 1938 ruim f854 millioen meer opgebracht dan de raming. De „Gelderland" is Maandag naar Cu rasao vertrokken. Ingediend is een wetsontwerp tot ver lenging van den termijn tot tijdelijke voorziening met betrekking tot de zgn. psychopathenwetten. Maandag zijn de eerste jongelui op Het Gemeenschapsoord aangekomen. Vijf gewonden bij verkeersongeval onder Weesp. De zaak-Vrijman is besproken op het A. R. K. A.-congres. Het Engelsche elftal is voor den wed strijd tegen het Continent samengesteld. Kindermishandeling te Mill in hooger beroep behandeld. New-Yorksche beurs: Over het algemeen terugloopende koersen. Waarom zitten zoovele menschen maar steeds elkander dwars? Het lijkt wel, of ze er hun plezier in héb ben een ander een hak te zetten. Ze gnuiven, wanneer ze medemenschen, waarop ze om soms onnaspeurbare reden „de pik hebben", iets onplezie rigs kunnen aandoen. Ze dwarsboo- men stiekem anderer plannen, ze hebben er hun genoegen in, wanneer het een of ander den evenmensch niet gelukt. Ze zijn afgunstig op het succes van anderen, dat ze dan dadelijk trachten te verkleinen. Er is geen ge vaarlijker volkje dan die dwarsdrij vers. Past voor hen op en zorgt zelf angstvallig alles te vermijden, wat ook maar zweemt naar het leélijke feit dat ge anderen dwars zit. De Rijksmiddelen hebben in Septem ber opgebracht f 38.184.411, hetgeen f 1.390.588 meer is dan over Septem ber 1937 en f 2.415.661 meer dan de raming was. Over de eerste 9 maanden van dit jaar bedroeg de opbrengst f 330.556.644, het geen f 3.810.184 meer is dan over het zelfde tijdvak van het vorige jaar en f 8.637.894 meer dan de raming. ROME, 17 Oct. (Havas). Volgens de Messa- gero zou de jonge geleerde Galeazzi te La Spezia een toestel hebben uitgevonden, waarmede men 13.000 meter onder de oppervlakte der zee zou kunnen komen. Het toestei bestaat uit een bolvormige cabine met een middellijn van 1.40 M„ die een druk van buiten van 1300 atmos- pheren zou kunnen verdragen. De bol blijft op zijn plaats door gewichten van ongeveer 7000 kilogram in totaal. Voor het ophalen zou een kabel van 13 kilometer, die 100 ton zou wegen, noodig zijn. Om een dergelijken kabel te vermijden, heeft Galeazzi aan zijn toestel een tweeden bol verbonden, die een middellijn van negen meter heeft en gevuld wordt met olie. Deze tweede bol kan zmken met behulp van ballast, dat beneden wordt achtergelaten om stijging van het geheele toestel mogelijk te maken, LONDEN, 17 Oct. De Daily Telegraph and Morning Post meldt uit München, dat Hitier vandaar per auto naar Berchtesgaden is ver trokken. Hjj zal te Ferchtesgaden blijven tot 9 November en dan terugkeeren naar München voor de jaarlijksche herdenkingsbijeenkomst der NSDAP. De correspondent verneemt, dat de Führei voornemens is eerst drie weken rust te nemen en dan een nieuw programma zal uitwerken voor de Duitsche campagne ten behoeve van koloniën. BRUSSEL, 17 Oct. (Belga). De Sabena Maat schappij heeft medegedeeld, dat de directie tot nu toe nog niet den uitslag heeft vernomen van het officieele onderzoek, dat is ingestela naar de* oorrzaken van het verongelukken valt het vliegtuig der maatschappij bij Soest. De directie keert zich scherp tegen de be wering, dat het toestel te zwaar belast zou zijn geweest. WARSCHAU, 17 Oct. (P.A.T.). Na een lang durige ziekte is de pianist Aleksander Micha- iowski, een der beste Chopinvertolkers. op 87- jarigen leeftijd overleden. PARIJS, 17 Oct. (Havas). Duchesne Fournet, afgevaardigde voor Calvacos heeft Flandin medegedeeld, dat hij uit het bestuur der De mocratische Alliantie treedt. Stand op Dinsdag 1 uur v.m.: 757.8 Vorige stand: 759.2

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1