ST.WILLIBRORDUS Verscherping van den Kerkstrijd Om het lot der Roethenen In Jeruzalems oude stad Het Panamakanaal en de spionnage N.Y MEDERL.VERZ.MU. DRAMA TE SEMARANG Het nieuws van heden DE BAROMETER VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS DONDERDAG 20 OCTOBER 1938 - AVONDBLAD CATHAR|jNESINGEL48UTRECHT DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21440 Salaris of pensioen van Duitsche geestelijken die niet politiek „betrouwbaar" zijn ingehouden Schending van het Concordaat Arrestaties van geestelijken £en nieuw luchtafweer- kanon in de V.S. Te Dunviow (Essex) botsten twee Engelsche legervliegtuigen tegen elkaar. Zes personen werden gedood Drie en een half uur duurden de besprekingen tusschen Beek en koning Carol Kreeg Beek nul op het rekest? eerste vrouwelijke hulpcorps is in Londen gevormd. De leden zullen in tijd van oorlog of gevaar, waar het noodig is, bijstand verleenen Geen territoriale eischen meer Ontslagen Chineesche employé dringt het kantoor der firma binnen en lost zes schoten Hevige aardbeving te Koepang Tot dusverre werd geen ernstige schade gemeld Toestand van Ataturk blijft zorgwekkend Huis aan huis wordt de Mohamme- daansche wijk doorzocht Onrust te Jaffa Bittere woorden over München De eenige les van het accoord is: Vertrouw alleen op jezelf! Harold Ickes Staat der Münchensche besprekingen Nadert de Slowaaksche kwestie haar oplossing ONTPLOFFING EISCHT DRIE DOODEN Het Weer min "Js 'b Icfaid tvat Hot&t vcut „de SyiaacHe&tad Alle Duitschers en Italianen uit de Kanaalzone verwijderd Proces te New York voortgezet V er kiezingscampagne tegen zichzelf Hoe een Amerikaan er niet in slaagde zichzelf te verslaan DIT NUMMER BESTAAT UIT TWAALF BLADZIJDEN Kennedy over de bewapening Democratieën en dictaturen doen beter met samen te werken Tsjechen door Berlijn vrijgelaten J VERZEKERINGEN TOT ELK BEDRAG j. Vertegenwoordigers gevraagd Ij NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT Advertentieprijzen: Per lossen regel 30 et., Inoez. mededeelingen 50 cent; idem op pag één 65 c-ent per regel. Bij contract sterk verlaagde prijzen Voor de kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek BERLIJN, 20 Oct. Woensdag is een finan cieel decreet van den Duitschen minister voor Kerkelijke Zaken gepubliceerd, welks doel is het verzet in de Katholieke en de Brotestantsche Kerk tegen de Geheime Staatspolitie te breken. Het decreet, dat geldt voor Pruisen en het Saargebied, maakt, aldus meldt de Duitsche correspondent van de „Times", een eind aan staatssubsidies ten behoeve van de salarissen en pensioenen van pries ters en predikanten, die in politiek opzicht niet betrouwbaar worden geacht. De bedragen, voorkomende op de begrootin- ge«, mogen voortaan alleen worden uitbetaald Vo°r salarissen en pensioenen van hen, die «Waardig gekeurd zijn, hulp van den staat te °htvangen". Het doel van het decreet, zoo wordt ver gaard, is te voorkomen dat .fnisbruik wordt Retnaakt van staatsgelden door personen en Groepen, die „hun bedrijvigheid niet beperken '°t het terrein van de Kerk, maar die consti tutioneel beginselen schenden en de wetten van den staat overtreden." Dit kan beteekenen, 4at het decreet kan worden toegepast op eiken bisschop of pastoor, die tegen de orders van de Politie herderlijke brieven van den kansel voor leest. In de Protestantsche kerk worden door dit decreet eenige duizenden predikanten getrof- ten, die lid zijn van de confessioneele beweging ®u hun onwettig kerkbestuur handhaven in P'aats van te gehoorzamen aan de kerkelijke «Utoriteiten, die door den staat zijn benoemd. Volgens het Concordaat met het Vaticaan hroet de Staat per jaar 63 millioen mark bijdragen voor betaling van salarissen van kerkelijke dienaren. Deze maatregel betee- kent dus een nieuwe schending van het Concordaat door de Rijksregeering. Naar men in welingelichte kringen te Weenen meedeelt, bedraagt het aantal religieuzen en Priesters, die sedert den Anschluss zijn ge presteerd, ongeveer honderd. Noch de kerk, °ch de staat hebben over deze arrestaties iets Gepubliceerd. Wij vernemen, dat de beschuldigingen, die l,egen hen zijn ingebracht, anti-nationaal-socia- ■stische activiteit behelzen. De bjj de demonstraties zwaar gewonde dom heer j. Krawarik, die uit de eerste verdieping Vah het Bisschoppelijk Paleis werd geworpen, eh nu in een algemeen ziekenhuis verpleegd fr°rdt, ontvangt van vele zijden uit Weenen en Provincie bloemen en geschenken. De godsdienstoefeningen worden zeer druk ^zocht, maar Zondag 1.1. werd door de priesters geen enkele toespeling gemaakt in de predika ties op de droevige gebeurtenissen voor en in bet Bisschoppelijk Paleis. Hort BRAGGS (Noord Carolina), 20 Oct. Havas). De legermanoeuvres, en in het bijzon- er de luchtafweeroefeningen in het Oostelijk Gebied der Vereenigde Staten, die op 12 Septem- er waren begonnen, zijn geëindigd met de- °nstraties met een nieuw luchtafweerkanon an 37 m.M. Oezien de voortreffelijke resultaten, die tij- ens de manoeuvres met dit geschut verkregen Uh, verwacht men, dat een crediet van 2 mil ten dollar, door het departement van Oorlog •tgetrokken voor den aankoop van automati ze wapenen, besteed zal worden voor de uit- Usting van de luchtafweerregimenten met dit Nieuwe kanon. BOEKAREST, 20 Oct. (Havas). Drie en een half uur lang hebben Koning Carol van Roemenië en de Pooische minister van Buitenlandsehe Zaken, Beek, Woensdag ge confereerd op het vorstelijk jacht „Lucafa- rul" op den Denau. De besprekingen zijn geëindigd met het uit geven van een buitengewoon laconiek commu niqué, dat melding maakt van de besprekingen, maar niet aangeeft of zij tot een of andere overeenstemming hebben geleid. Zonder dat men beschikt over commentaren uit gezaghebbende kringen gelooft men te Boekarest, dat de Pooische voorstellen betref fende Subkarpatisch Rusland niet zouden zijn aanvaard door Koning Carol en zijn minister van Buitenlandsehe Zaken. Omtrent de besprekingen verneemt Reuter van doorgaans betrouwbare zijde, dat Beek aan Koning Carol een plan voor de verdeeling van Roethenië heeft voorgelegd. In groote trekken zou dit plan, naar men ge looft, hierop neerkomen, dat Roethenië zou moeten worden verdeeld, hoofdzakelijk tusschen Hongarije en Polen. In ruil hiervoor zou Hon garije dan een non-agressiepact met Roemenië onderteekenen, betreffende de Transsylvaansche districten van Roemenië, waar Hongaarsche minderheden wonen. Hongarije zou zich, naar men gelooft, verplichten van zijn revisionistische eischen in dit gebied af te zien. Garanten voor dit pact zouden Polen, Italië en Hongarije zijn. Hieraan moet echter worden toegevoegd, dat tot dusver niets wijst op een verandering in het officieele standpunt van Roemenië, dat ge kant is tegen verdeeling van de Roetheensche gebieden van Tsjecho-Slowakije, welke prijs hiervoor ook wordt geboden. Te Boekarest wordt algemeen geloofd, dat Beek zóo plot seling een bespreking met Koning Carol heeft willen hebben, in de hoop een wijziging in de Roemeensche houding tot stand te brengen. Volgens het Italiaansche persbureau Stefani echter, scheen Beek na zijn ge- dachtenwisselingen met den Koning zeer voldaan. Volgens hetzelfde persbureau gaat het ge rucht, dat Boekarest en Warschau een com promis zouden aanvaarden ten opzichte van de gemeenschappelijke Hongaarsch-Poolsche grens. Roemenië zou ermede accoord gaan, dat Roethenië bij Hongarije zou worden aangeslo ten met uitzondering van den uitersten hoek tusschen den spoorweg, die de Tsjecho-sio- waaksche stad Fassina verbindt met de Roe meensche stad Valea Visceu.Deze zone, waar in 50.000 Roemenen wonen, zou aan Roemenië worden afgestaan, met den vermelden spoor- weg, hetgeen in overeenstemming zou zijn met het nationaliteitenbeginsel. Het D. N. B. meldt nog, dat Beek tegenover vertegenwoordigers van de pers een verklaring heeft afgelegd, waarin hij zeide, dat Polen na de aansluiting van Teschen geen territoriale eischen meer stelt. De betrekkingen met Praag zijn thans weer normaal. Na de politieke ge beurtenissen van den laatsten tijd heeft de Warschausche regeering het haar plicht ge acht het standpunt der andere landen te lee- ren kennen, in het bijzonder dat van Roe menië. SEMARANG, 20 October (Aneta). Een Chineesche employé, die door een Chinee sche firma was ontslagen, drong hedenmor gen het kantoor van de firma binnen en loste daar zes schoten. De zoon van den chef werd in den voet geraakt, een employé in den arm en een verkooper in de rechter zijde. Tijdens de groote consternatie, welke ontstond, wist de dader te ontvluchten. De drie gewonden zijn naar de Centrale Bur gerlijke Ziekeninrichting vervoerd. De ontslagen employé loste nog- een schot op den procuratiehouder, doch dit schot miste. Ds vloer van het kantoor was met bloedplassen be dekt. De daad geschiedde geheel onverwachts, daal deze employé reeds einde September was ont slagen en zich sindsdien niet op het kantoor had vertoond. Alle wegen naar de omliggende plaatsen zijn afgezet en een foto van den dader is op ruime schaal verspreid. Bij de vlucht wist de dader nog een bedrag van f 300.te grijpen en mede be nemen. KOEPANG, 20 Oct. (Aneta). Hedenmorgen te 17 minuten over 10, is te Koepang een aardbe ving waargenomen, welke de hevigste was welke men daar sedert menschenheugenis heeft ge constateerd. De beving duurde drie minuten. Tot dusver werd geen ernstige schade gemeld. Het Meteorologisch observatorium te Batavia registreerde te 9.53 Java-tijd een hevige beving in de richting Oost-Zuidoost tot Oost, op een afstand van 1900 Km. Deze beving werd ook te Bima waargenomen. ISTANBOEL, 20 Oct. (D.N.B.). Hoewel in het gisteravond door de doctoren uitgegeven bulle tin over den gezondheidstoestand van Kemal Ataturk melding gemaakt werd van een lichte verbetering, blijft zijn ziekte toch nog steeds de uiterste zorg baren. Vanmorgen zijn alle nog te Ankara vertoe vende leden der regeering en de voorzitter van de groote nationale vergadering te Istanboel aangekomen. Vandaag wordt een ministerraad gehouden, waarin de door de zware ziekte van Ataturk ontstane toestand onder het oog za) worden gezien. Ingeval de staatspresident zou komen te overlijden, moet de groote Nationale Vergadering terstond worden bijeengeroepen om zijn opvolger te benoemen. In de korte tusschenperiode zal de voorzitter van het par lement het presidentschap waarnemen. Men neemt aan, dat Ataturk, die reeds sinds maan den ziekelijk is, een politiek testament heeft opgesteld. Als mogelijke candidaten voor het staatspresidentschap worden genoemd de vroe gere minister-president Ismet Inoenue en de chef van den generalen staf, maarschalk Fewski Cakmak. De laatste is evenwel, als ac tief officier, geen parlementslid en de grond wet schrijft voor, dat de president der repu bliek uit de afgevaardigden móet worden ge kozen. JERUZALEM, 20 Oct. (Reuter) De Britsche troepen hebben gisteravond hun actie in de oude stad voortgezet. Huis na huis in de Mohammedaansche wijk werd bezet en doorzocht. De troepen zijn den ge- heelen nacht in dc oude stad gebleven en hebben de operaties bij het krieken van den dag hervat. Het is gebleken, dat gistermorgen bommen naar de binnenrukkende troepen zijn geworpen. Het is moeilijk met de buitenwereld in verbin ding te komen, daar de meeste telegraaf- en telefoonlijnen vernield zijn. Bij het vallen van den avond openden de rebellen het vuur we derom. Dit werd door de Britsche posten be antwoord. Door een nieuwen noodmaatregel wordt de Hooge Commissaris gemachtigd over te gaan tot onteigening en vernietiging van onroerende goederen van personen, die wonen in Palestina of elders en die steun verleend hebben bij of aangezet hebben tot gewelddaden, intimidatie en sabotage. Een delegatie van gesluierde Mohammedaan sche vrouwen heeft een bezoek gebracht aan de militaire autoriteiten in de oude stad, om aan te dringen op verlichting van den nood der belegerde bewoners. In de bezette gebieden, waar de niet-strijders erg geleden hebben, is nu brood uitgedeeld. Hen bekend christelijk geneesheer is, naar het schijnt, door een verdwaalden kogel gewond. In het district Ajami te Jaffa is het tot nieu we ongeregeldheden gekomen. Een handlanger der opstandelingen heeft daar een Armeniër vermoord. Te Haifa is brand gesticht in een Joodsch hotel. LOS ANGELES, 20 October (Reuter) De Amerikaansche minister van Binnen- landsche Zaken, Ickes, heeft een radiorede gehouden, waarin hij bittere woorden sprak over de overeenkomst van München en de rol, die de Europeesche mogendheden daar bij gespeeld hebben. „Wij moeten zeer dankbaar zijn," aldus zeide de minister, „dat Amerika - - niemand op de knieën om hulp behoeft te smee- ken dan God, opdat het land beschermd worde tegen degenen, die het zouden willen verwoesten. Ik spreek deze woorden op eigen verantwoorde lijkheid, omdat ik voel, dat groote persoonlijke sympathie uitgaat naar de andere democratieën, die getuige hebben moe ten zijn van de vermin king en zelfs van den po- litieken dood van een land onder de handen van chirurgen, bijgestaan door hen, die bij de ge boorte van het slachtof fer aanwezig waren en 't een lang en gelukkig le ven garandeerden onder hun bescherming. Indien Amerika uit deze gebeurtenissen een les heeft geleerd, dan is het deze, dat het al leen op zichzelf moet vertrouwen, zijn vrijheden moet beschermen en zijn territoriale onschend baarheid moet handhaven." Tenslotte waarschuwde de Minister de luiste raars er voor, dat het totalitarisme opdringt en zelfs in Amerika op arglistige wijze van binnen uit en van buitenaf aanvalt. BERLIJN, 19 Oct. (D.N.B.) De minister van Buitenlandsehe Zaken Von Ribbentrop heeft hedenmiddag in het Fiihrerhaus te München den Slowaakschen ministerpresident mgr. Tisso en den plaatsvervangenden premier Durcansky ontvangen en een onderhoud met hen gehad. In aansluiting hierop ontving Von Ribbentrop den Karpatho-Oekrainschen minister Bacinsky Naar vernomen wordt, wettigt de tegenwoor- woordige stand der besprekingen, die gevoerd worden op initiatief van de regeering ce Praag, de hoop, dat de door Duitschland en Italië ge dane bemiddelingspogingen spoedig zuilen lei den tot definitieve regeling van de kwestie der Hongaarsche minderheden in Tsjecho-Slowa kije. Het bezoek aan München wordt hier een logische voortzetting genoemd van de bespre kingen tusschen den Führer en ministerpresi dent Daranyi en tusschen Mussolini en graaf Czaky. KEULEN, 19 Oct. (Havas). In een fabriek al hier is een acetonhouder ontploft. Drie arbeiders werden gedood, een ernstig gewond. De oorzaak der ontploffing is nog niet bekend. illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliB Hoogste barometerstand 772.4 te Nancy EE Laagste barometerstand 733.9 te Reykjavik EE EE VERWACHTING: Zwakke tot matigen wind uit Zuidelijke richtingen, nevelig tot licht bewolkt, waarschijnlijk droog weer, koude nacht, iets warmer overdag. Zon op v.m. 6.34 onder n.m. 4.55 uur. Licht op n.m. 5.25. Maan op v.m. 3.01 snder n.m. 3.23. Nieuwe Maan 23 Oct. TELEFOON 14164 - 13904 CRISTOBAL (Panamakanaal-zone), 20 Oct. (Havas). De Amerikaansche militaire autoriteiten nemen op het oogenblik de noodige maatregelen om de defensie van het Panamakanaal te beveiligen tegen spionnen. De eerste maatregel, die onder oogen wordt gezien, is de uitzetting van alle Duitschers en Italianen uit de militaire kanaalzone. Een Oos tenrijker, Fielmoser geheeten, die de laatste twee jaar een brasserie leidde bij het militaire vliegveld Albrook Field, is zonder opzegging verwijderd. Het onderzoek naar de verrichtingen van de vier Zondag j.l. gearresteerde Duitschers wordt inmiddels voortgezet. Hun signalementen zijn naar New York gezonden, teneinde uit te maken of er betrekkingen bestonden tusschen hen en de spionnen, die thans te New York voor het gerécht verschijnen. Men zai zich herinneren, dat deze vier Duitschers gearresteerd werden, toen zij foto's namen van fortificaties. Intusschen wordt te New York het groote spionnage-proces voortgezet. Na de hervatting van het proces heeft de getuige Rumrich een plan beschreven tot het namaken van Roose velt's handteekening op een lastgeving, ten einde gegevens omtrent de Amerikaansche marine te verkrijgen. In zijn getuige-verklaring zeide Rumrich o.a. nog, dat Schlueter hem verteld had, dat hij in het bezit was gekomen van een afschrift van een contract tusschen de Bethlehem Steel Cor poration en de Sovjet-Russische handelmaat schappij Amtorg, door uit een postzak aan boord van het mailschip „Europa" het originee- le contract te halen en dit te fotografeeren Het origineel werd daarop weer in den postzak gedaan. Rumrich verklaarde voorts, dat nazi-agen ten zijn jongsten broer te Praag, waar hij chemie studeerde, al3 spion hadden aangesteld. Ook deelde de getuige mede, dat de nazi agenten in het bezit waren gekomen van een code voor gebruik tusschen Amerikaansche vliegtuigen en de grondstations, waarvan Glaser, een der gedaagden, zich meester had gemaakt. Toen de zitting werd verdaagd, had Rumrich zijn verklaringen nog steeds niet beëindigd. H. O. V. JUBILEUMFONDS Giften te storten postgiro 4000 Twentsche Bank Haarlem of Penningm. Comité van Actie tot steun a. d. H.O.V. Florapark 5 of Administrateur der H. O. V. Ridderstraat 26a Haarlem De „Daily Telegraph" geeft een staaltje uit de verkiezingscampagne in den Amerikaanschen staat Massachusetts, waarvan het blad aan neemt, dat het wel uniek zal blijven. Een politieagent te Cambridge, bij Boston. v;as zonder zelf hierin gekend te zijn, door zijn vrienden voorgesteld als gedelegeerde voor de Democratische Conventie van den staat. Hij was hierover zeer verontwaardigd en daar de poli- tie-reglementen hem verboden een candidatuur te aanvaarden, wendde Leary (de goede Iersche naam, waarnaar de politie-agent luisterde) po gingen aan zijn naam van de candidatenlijst ge schrapt te krijgen. Dit bleek evenwel onmogelijk te zijn en hij besloot dus een campagne te organiseeren met het doel zijn eigen nederlaag te bewerken. Waarschijnlijk verboden de politie-ieglemen- ten hem ook een campagne tegen een eandidaat te voeren zelfs wanneer hij zelf die eandidaat was maar wat kon Leary anders doen? Hij vond een verkiezingsleus uit: „Be wary of Leary" („Pas op voor Leary"), en trad hier mede op verkiezingsmeetings op. In heftige be woordingen stelde hij zichzelf aan de kaak als iemand, die volkomen onbevoegd was zulk een ambt te bekleeden. In plaats van kiezers siga ren te geven, vroeg hij hun om sigaren. Hij kuste de babies van kiezeressen niet, maar trok lee- lijke gezichten tegen de babiesen tegen de kiezeressen. Maar wat Leary ook deed en wat hij ook ten radeele van zichzelf beweerde, het) baatte niet. Zijn schoone verkiezingsleus „Be wary oi Leary" bleef zonder uitwerking. De oeleedigde moeders der aan 't huilen gemaakte oabies na men wraak. Zij stemden op Leary. Iedereen stemde op Leary. Leary werd gekozen. Al zijn pogingen om zichzelf niet te laten verkiezen. waren deerlijk mislukt! Duitschers en Italianen uit vrees voor spionnage uit de Panama-kanaal-zone verwij'derd. Ambassadeur Kennedy over den bewape ningswedloop. Besprekingen tusschen den Poolschen minister Beek en Koning Carol beëindigd. Verscherping van den Kerkstrijd in Duitschland. Britsche troepen doorzoeken ieder huis in Jeruzalems Mohammedaansche wijk. Hevige aardbeving te Koepang (N.-I. Goenoengkidoel (Djokja) door wind hoos geteisterd; 67 huizen ingestort, meisje gedood. Mgr. J. Kusters geinstalleerd als apos tolisch prefect van Bandjermasin. Eere-promotie van minister van Dijk aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Ontslagen Chineesche employé drong het kantoor der firma te Semarang bin nen en loste zes schoten; drie gewonden. LONDEN, 20 October. (Reuter). De Ame rikaansche ambassadeur Kennedy heeft Woensdagavond het woord gevoerd op het door den Engelschen marinebond aangebo den diner' ter gelegenheid van Trafalgar- day. De jongste gebeurtenissen, zeide Kennedy ojn. zullen ongetwijfeld den reeds waanzinnigen be wapeningswedloop nog stimuleeren. Rekening houdende met wat wij hebben meegemaakt kan het besluit van eenig land om zijn militaire krachten te versterken, moeilijk aangevochten worden. Wij kunnen een dergelijk beleid van hen, die oprecht een vredespolitiek voeren, niet anders dan loven. De hedendaagsche wereldtoe stand stelt de leiders van alle naties voor een vreeselijk dilemma: nalatigheid om te bewape nen zou overheersching, doch verdere snelle be wapening zal op een zeker oogenblik voor alle betrokkenen, evenzeer als een wereldoorlog, ern stige economische moeilijkheden meebrengen. De last der bewapening drukt met hetzelfde gewicht op het volk van ieder land, ongeacht den regeeringsvorm, en daarom, zoo voegde Kennedy er aan toe, ziet het Amerikaansche volk uit naar den dag, waarop de naties in de wereld zullen beseffen, dat zij het eens moeten worden over beperking en vermindering der be wapening. Sprekende over de democratieën en dictaturen zeide Kennedy, dat deze, in plaats van haar krachten te verspillen op wat als onverzoenlijke tegenstellingen wordt beschouwd, beter haar energie konden besteden voor het oplossen van haar gemeenschappelijke problemen en voor het streven naar herstel van de goede betrekkingen op internationale basis. Ten aanzien van de marine zeide Kennedy: bij het opbouwen van de Amerikaansche ma rine hebben wij de mogelijkheid, dat onze schepen Britsche schepen tegenover zich zouden kunnen vinden, buiten beschouwing gelaten. Wat de koopvaardijvloot betreft, trachten wij uw behoefte aan een groote koopvaardijvloot te begrijpen. Wij hopen, dat gij zult trachten, onze behoefte aan een kleine te begrijpen. PRAAG, 20 Oct. (Havas) Het blad ,,A Zet" bericht, dat 120 Tsjechoslowaaksche ambtena ren, die door de aanhangers van Henlem ge vangen waren genomen en naar Duitschland gevoerd, vandaag te Praag zijn teruggekeerd. Allen zijn afkomstig uit het district Schluke- nau, dat 3 October door de Duitsche troepen is bezet. Sedert 22 September waren zy te Maagdenburg geïnterneerd in den ouden stads schouwburg. Stand op Donderdag 1 uur n.m. 770.5 Vorige stand 770.5

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1938 | | pagina 1