Minder spanning
te Jeruzalem
I
Raichenbach blijft
wereldkampioen
bureaux voor redactie en administratie.
Poging tot moord?
Praag werkt steeds
rustig door
Stadt Schanke
Japan wint het
bloedige spel
Het nieuws van heden
Vereenigde katholieke pers
m
DE H. VADER OVER DE
KERKVERVOLGING
i
DE BAROMETER
i
toASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
ZATERDAG 22 OCTOBER 1938 - OCHTENDBLAD
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
^3.25. Bij onze Agenten 27H ct. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21443
Britsche troepen telden in de
laatste dagen twee dooden
Zuid-Afrikaansche
tninister naar Europa
Besprekingen over koloniën
Wijziging van het
vierjarenplan?
^*0ering zou de periode van vier
laar op acht jaar willen brengen
Handelsverdrag
Nederland-Estland
Vrijdag te Tallin geparafeerd
Sabotage gestraft
vijf milicien-matrozen van de
Soerabajaveroordeeld
„Onze politiek is louter en alleen
die van het algemeen welzijn"
Versterking der Brit
sche defensie
Vandaag vervulling der vacatures
in het kabinet verwacht
Het Weer iiiiiiniiiiiiiiiiiUHiiiHiiiiiiiiiNiiiniiiiiiijl
Kemal Ataturk aan de
beterende hand
Vader, wiens drie dochtertjes bij
auto-ongeluk omkwamen,
gearresteerd
Inkoopsprijs voor melk
verhoogd
Met ingang van Zondag a.s.
een halve cent duurder
§f
Telefoonverkeer voor particulieren
met het buitenland is hervat
Volmachten voor den
Hongaarschen premier?
Volgende week nieuwe
besprekingen met de
Hongaren?
ZONDAG DINER a 1.15
Kalmte in de buitenland sche
concessie te Kanton tijdens
de bezetting
Chineezen trekken zich
op Hankau terug
Radioboodschap van
Mgr. Cost ant ini
Heruitzending door den K. R. O.
De Times bespreekt
rede van Hoare
Deze getuigt van „sober
optimisme"
HANDELSVERKEER MET HET
SUDETENLAND
Van geldzucht bezeten
Voorlaatst partij remise
Aardbeving op Timor
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen; Per lossen regel 50 ct., Ingez.
mededeellngen 50 cent; Idem op pag. één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
do kleine annonces „Omroepers" rle de rubriek
Jeruzalem, 21 Oct. De spanning te
'eruzalem is aanzienlijk verminderd en het
vertrouwen is in belangrijke mate hersteld
^ordat het Britsche gezag weer gevestigd
k. Ook elders is het aantal aanslagen aan-
®enlijk verminderd, de bewoners van de
°Ude stad zijn door de soldaten van voedsel
doorzien, zieken en gewonden worden ver-
^fgd en er zijn maatregelen tegen besmette
lijke ziekten genomen.
„Vanochtend werden de operaties in het oude
adsdeel van Jeruzalem voortgezet. De Britsche
°epen hebben in de uitsluitend door Moham-
edanen bewoonde wijken eenigen tegenstand
"tanoet.
tegelijkertijd heeft de legerstaf een actie tegen
na doen inzetten.
Vanmorgen is een Britsch soldaat gedood door
franctireur in de oude stad. Het was de
Ij de doode, dien de Britsche troepen in de
^tste 24 uur hebben verloren. Een luitenant
efd n.l. bij ongeluk gedood op een patrouille-
nabij Ramalia. Nabij Haifa is een Britsch
Jdaat gewond bij de ontploffing van een land
en.
LONDEN, 21 Oct. (A.N.P.). De Daily Tele-
jpaph meldt uit Kaapstad, dat Pirow, de Zuid-
^frikaansche minister van Landsverdediging en
.an Spoorwegen, uit Pretoria naar Lissabon en
^°hden is vertrokken.
Öij zal van Lourengo Marques (Port. Oost-
^rika) naar Marseille vliegen en vandaar naar
°ttugal gaan.
Later zal hij een bezoek aan Duitschland
ïehgen en dan, naarmen verklaart, waar-
pijnlijk een ontmoeting met Hitler hebben.
■Set verluidt, dat Pirow met de Portugeesche
peering zal spreken over de kwestie van een
.Menwerking van Zuid-Afrika bij een verdedi-
van de strategisch belangrijke kolonie
/Pfugeesch Oost-Afrika, in het bijzonder met
Rekking tot de versterking van de haven van
^°Urengo Marqués.
Ih Engeland zal hij technische kwesties be
keken, welke verband houden met het ver-
e<%ingsprogram van Zuid-Afrika.
SERlIJN, 21 Oct. Volgens sommige berichten
l k Goering een uitgebreide reorganisatie van
vierjarenplan op touw zetten, waarbij de
«•riode van 4 in een van 8 jaar zou worden
JPgezet, aldus bericht United Press aan haar
'•kien. Daarbij zou worden yoorzien in een vpr-
cherpte controle op de industrie en een her-
'6Uwd aanwijzen van productie-faciliteiten, dit
s 'es teneinde de vlucht van de Duitsche indu-
rie in overeenstemming te brengen met de
Jkhineerende positie van het rijk in Europa ten
asten van den Rijn.
In verschillende kringen wordt hierdoor het
kbeteekenende berichtje, dat gisteren in de
kranten verscheen, verklaard. Volgens dit be-
Jkit zou Goering zich „in de eerstkomende
jk&anden" uit het openbare leven moeten terug-
skken, teneinde zich geheel te wijden aan
'hgenden arbeid, die al zijn aandacht in be-
'f zal nemen.
^..Uitbreiding van het 4-jarenpian tot den
^Iksduur van 8 jaar zal waarschijnlijk een uit
leiding van de quota voor Duitschland met zich
bi
?kb;
'lepgen, teneinde zijn positie als leverancier van
/krieksartikelen aan de landen in Oost-Europa
kunnen vervullen, maar tevens oen de daar
na1' benoodigde grondstoffen te betrekken.
I, ®en officieele bevestiging van Goering's plan
niet worden verkregen en er worden dan
?k voorloopig geen officieele uitingen daarom-
kftt verwacht.
Uaar het Estlandsch Telegraaf Agentschap
'eidt is Vrijdag te Tallin een handelsverdrag
,Sschen Estland en Nederland geparafeerd.
SOERABAJA 21 October (Aneta). De vijf
Milicien-matrozen, die schuldig zijn bevon-
^eh aan de sabotage op het opleidingsschip
Ms. „Soerabaja" zijn door den krijgsraad
Ver°ordeeld tot 14, 14, 15, 12 en 12 maanden
®evangenisstraf, met ontslag uit den krijgs
dienst en ontzetting uit het recht om bpj de
'kapende macht te dienen
mmmk
Japansche infanterie, begeleid door tanks, in actie aan het Jangtse-front, ten
Westen van Kioekiang
CASTEL GANDOLPO, 21 Oct. (Havas)
Zooals wij reeds in ons blad berichtten, heeft
de H. Vader gisteren de leden van het Con
gres voor Archeologie ontvangen. Hierbij
heeft de H. Vader een rede gehouden, waar
van echter geen officieele of officieuze tekst
is uitgegeven.
Niettemin heeft deze rede in Vaticaansche
kringen diepen indruk gemaakt. Volgens een der
aanwezigen zou de H. Vader zijn diepe droefheid
te kennen hebben gegeven over de gebeurtenis
sen, waarvan de Kerk in Oostenrijk en Duitsch
land het slachtoffer is.
De H. Vader verklaarde, volgens Havas, dat de
vervolgingen in Oostenrijk en Duitschland met
een groote onbeschaamdheid worden voortgezet
en steeds ernstiger worden.
De Paus betoogde voorts, dat deze vervolging
hem veel verdriet berokkent en hem ten zeerste
treft, „niet alleen in zijn hoedanigheid van
vader der geloovigen, maar ook als mensch,
nu de menschelijke waardigheid zoozeer ver
raden wordt, evenals Julianus de Afvallige en
Judas Iscariot haar verraden hebben."
De Paus protesteerde vervolgens tegen de
vaische beschuldigingen, geuit tegen het „pur
per der kardinalen".
De H. Vader vroeg: „Wat moeten wij doen?"
Datgene, wat de Paus doet: altijd optimistisch
blijven. Wij kunnen optimistisch zijn voor de
toekomst. Het heden is zooals God dit toelaat
en zooals Hij toestaat, dat de menschen dit
maken. Maar de toekomst ligt in Gods handen
en dus in goede handen, vooral wat de groote
gebeurtenissen betreft.
Wat Ons troost, aldus de H. Vader, Is dat in
ons leven van 80 jaren wij Ons hiervan vol
doende rekenschap hebben kunnen geven. Wij
hebben steeds gezien, dat de groote feiter^ in 't
wereldgebeuren niet liggen in de handen der
menschen, maar in die van God".
De Paus zag in opkomst en in verval de he
gemonie van Napoleon III, die van Bismarck
en van Wilhelm II.
Wij zien deze nieuwe gebeurtenissen zich
meer en meer accentueeren en deze nieuwe he
gemonie, die zich min of meer over de wereld
tracht te verbreiden en Wij vragen ons af, wat
de Voorzienigheid ons nog zal brengen.
Tenslotte wees de H. Vader er met den groot
sten nadruk op, dat het een leugen is te zeg
gen, dat de Kerk aan politiek doet.
„Onze politiek", aldus de H. Vader, „is
louter en alleen het algemeen welzijn".
LONDEN, 21 Oct. (Reuter). In de kringen
die verantwoordelijk zijn voor de defensiedien
sten, wint de meening veld, dat verdere maat
regelen moeten worden genomen om de ver
vaardiging van vliegtuigen en munitie te ver
snellen. Veel steun vindt het voorstel tot in
stelling van een ministerie van Voorraden, be
heerd door een minister, die zitting in het ka
binet zou hebben en verantwoordelijk zou zijn
voor de zoo snel mogelijke tenuitvoerlegging
van de orders, door de verschillende defensie
diensten geplaatst. De aanvaarding van dit
plan, die thans waarschijnlijk lijkt, zou een
gedeeltelijke mobilisatie der industrie beteeke-
nen, die de bedoeling zou hebben den bestellin
gen der defensiediensten voorrang te verschaf
fen.
Men verwacht thans, dat de twee vacatures
in het kabinet vanmiddag vervuld zullen wor
den. Naar verluidt, is nog geen beslissing geno
men ten aanzien van een ministerie voor de
Voorraden, waartegen Chamberlain zich tot
dusverre verzet heeft.
In een artikel „Bewapening voor den vrede?"
schrijft de „Völkischer Beobachter" o.a. het vol
gende over de Engelsche bewapeningsactie. Wie
dezer dagen de Engelsche bladen 'leest of de
dagelijksche redevoeringen van ministers e.a.
hoort, krijgt den indruk, dat hier een groote
mogendheid te elfder ure ontwaakt is en ont
dekt heeft, dat zij tegenover een tot aan de tan
den gewapende wereld van vijanden staat. Men
kan zich afvragen, of deze geweldige inspanning
van Engeland werkelijk slechts een bewapening
voor den vrede is. De wensch van het Engelsche
volk naar veiligheid kan nergens misverstaan
worden. De nieuwe Engelsche bewapening neemt
een afmeting aan, welke de grens der veiligheid
verre overschrijdt en niet zonder uitwerking kan
blijven op de mogendheden, tegen welke de
Britsche bewapeningsveldtocht blijkbaar gericht
is.
V
H VERWACHTING: Meest matige, in het
Oosten tijdelijk zwakke, Zuid-Oostelijke
tot Oostelijken wind, plaatselijk nevelig,
overigens licht of half bewolkt, droog
weer, koude nacht, zelfde temperatuur =j
H overdag.
§j VERDERE VOORUITZICHTEN: Weinig
verandering.
InniiiimiiiiHiiiiiiiiiiH
ISTANBOEL, 21 Oct. (Reuter). In het van
ochtend uitgegeven bulletin wordt gezegd, dat
de president een goeden nacht gehad heeft en
dat de verbetering in den algemeenen toestand
voortduurt.
Onder Koedijk is in het begin van dit jaar
op een donkeren avond een auto te water ge
raakt, waarin de heer B„ uit Bergen (N. H.),
met zijn gezin was gezeten. De heer B. kon
spoedig gered worden, maar men slaagde er
met moeite in zijn vrouw, een baby van enkele
maanden en drie kleine meisjes op het droge
te brengen. Bij deze reddingspogingen ging veel
tijd verloren en men moest helaas den rade-
loozen vader mededeelen, dat de meisjes, kin
deren van vijf, vier en drie jaar, reeds bleken
te zijn overleden.
Naar 'wij vernemen, heeft de justi
tie te Alkmaar Donderdag den va
der gearresteerd, verdacht van poging
tot moord.
Voor de rechtbank zal nu moeten
blijken, in hoeverre hier van misdadi-
gen opzet sprake is.
De „Consumptie-Melk-Centrale" en de Alge-
meene Vereeniging voor melkvoorziening, wel
ke de consumptiemelk-regëling in het westen
ces lands uitvoeren, deelen mede, dat met in
gang van Zondag 23 October a.s. het gedeelte
van den prijs, dat de veehouder rechtstreeks
\an den kooper der melk ontvangt, wordt ver
hoogd met y, cent per liter melk.
De prijs voor 2e klasse melk wordt hierdoor
6.25 cent per Liter, terwijl voor le klasse en
3e klasse melk een premie resp. een korting
van 0.25 cent per liter melk wordt toegepast.
m
In Hongarije worden talrijke bijeenkomsten gehouden, waarop de vervulling der
Hongaarsche eischen van Tsjecho-Slowakije wordt geëischt. Een meeting te
Boedapest
PRAAG, 21 Oct. (Ceteka). Offi
cieel wordt medegedeeld, dat met
het oog op den buitengewonen toe
stand de 28ste October op grond van
een regeeringsdecreet beschouwd
zal worden als 'n werkdag. Deze be
paling geldt slechts voor dit jaar.
Deze dag wordt anders als natio
nale feestdag gevierd ter herinnering
aan de uitroeping der onafhankelijk
heid van Tsjecho-Slowakije, welke
op 28 October 1918 geschied is.
Naar „Bohemia" meldt, zal ook in Praag een
staatssecretariaat voor Duitschers, naar Slo-
waaksch en Roetheensch model, worden inge
richt. Het ambt zal waarschijnlijk den Sudeten-
Duitschen afgevaardigde, Kundt, worden aan
geboden.
De „Narodni Coviny" bericht, dat de voor
zitters van de regeeringspartijen op een con
ferentie eenstemmig een voorstel hebben aan
genomen om een speciaal concentratiekamp in
te richten voor Duitsche emigranten en Joden.
Aan de regeering zal worden voorgesteld dit
kamp in de hoogten van Moravië in te rich
ten. De Duitsche emigranten en Joden zullen
In dit kamp worden ondergebracht, totdat een
definitieve beslissing omtrent hun lot zal zijn
genomen.
Het telefoonverkeer voor particulieren met
het buitenland, dat sedert het afkondigen van
de mobilisatie was gesperd, is hersteld, be
halve voor gesprekken met Hongarije.
PRAAG, 21 October. (Havas).
Over het algemeen goedingelichte
kringen verklaren, dat begin volgen
de week de HongaarschTsjecho-
Slowaaksche besprekingen zullen
worden hervat en wel op neutraal ter
rein, naar men zegt te Weenen.
Von Ribbentrop zou te München
dit voorstel hebben gedaan en van de
ministers Tisso, Durcansky én Ba-
cinsky een goedkeurend antwoord
hebben ontvangen. Van Hongaarsche
zijde zou men evenmin bezwaar ma
ken tegen een hervatting der onder
handelingen op onzijdig terrein.
In welingelichte kringen te Boedapest wordt
verklaard, dat de nieuwe Tsjecho-Slowaak-
sche voorstellen, die vandaag ontvangen zijn,
nog onbevredigend zijn, hoewel zij een belang
rijke vooruitgang in de onderhandelingen ge
noemd worden.
Volgens niet bevestigde inlichtingen zou
Imredy, de Hongaarsche minister-president,
besloten hebben zeer binnenkort het parlement
bijeen te roepen om voor een beperkten tijd
uitgebreide volmachten te vragen.
Het Prager Tageblatt meent te weten, dat
een voorloopige oeconomische overeenkomst is
gesloten tusschen Tsjecho-Slowakije en Polen
over het gebied Tesjen.
Op grond van deze overeenkomst zullen de
mijnen en hoogovens in dat gebied kunnen
voortgaan met leveringen naar Tsjecho-Slo-
waaksch grondgebied.
LEIDSCHEPLEIN 5-9 - A DAM - TEL. 33072
DINERS 90 ct.. 1.15 en 1.40
Oeuf tartare Bouillon Royal
Gekookte Heilbot, Eiersaus, versche aardapp.
Ossetong, madeirasaus, doperwten en
worteltjes, purée
Pudding
Zonder Visch 90 ct. Met Hors d'oeuvre 1.40.
KANTON, 21 Oct. (Reuter). Te Kanton werd
de voorhoede der Japansche troepen gevolgd door
tanks en andere gemechaniseerde eenheden. Te
gen het einde van den middag bezette een be
langrijke Japansche troepenmacht de Oostelijke
wijken der stad.
Vanochtend was de brug over de Paarlrivier
opgeblazen. De ontploffing gaf den buitenland-
schen bewoners der stad de eerste aanwijzing,
dat de toestand des nachts ernstiger was gewor
den. Gisteravond was een groep buitenlandsche
journalisten, die probeerden naar het front te
ga$m, op 20 mijlen ten Oosten van Kanton door
terugtrekkende Chineesche troepen teruggezon
den. Er waren hardnekkige geruchten in om
loop, dat de Chineesche militairen de stad prijs
zouden geven. Deze geruchten werden bevestigd
door de aankomst van Japansche troepen.
Intusschen blijft het in de buitenlandsche con
cessie van Sjamien betrekkelijk kalm.
Zoowel de Britsche als de Fransche autoritei
ten hebben met vlaggen de grenzen der conces
sies aangegeven, terwijl strategische punten be
zet zijn door mariniers, die over machinegeweren
beschikken om een mogelijken trek der Chinee
sche menigte naar Sjamien-eiland tegen te
gaan.
De evacuatie door de Chineesche bevolking
vindt op ordelijke wijze voortgang en tot nu
toe heeft zich in de buurt van Sjamien nog geen
enkel incident voorgedaan.
In een te Tokio uitgegeven communiqué van
het hoofdkwartier van het leger wordt beweerd,
dat de Chineesche strijdkrachten, die Hankau
moesten verdedigen, op alle fronten terugtrek
ken.
Het Chineesche Persbureau deelt mede, dat
hevig wordt gestreden aan beide zijden van den
Jangtse. Wangsjikang is door Japansche oor
logsbodems, welke de rivier opgestoomd zijn, ge
bombardeerd, terwijl de stad tegelijkertijd van
de landzijde werd aangevallen door de Japansche
infanterie. Op den Noordelijken oever zijn de
Japanners dichter bij Hankau dan op den Zui
delijken oever. Tegenover Wangsjikang zijn op
den Noordelijken oever Japansche mariniers aan
land gezet.
De radioboodschap, welke Z. Exc. Mgr. Celso
Costantini, secretaris van de „Propaganda Fide"
en voorzitter van het „Pauselijk genootschap
tot voortplanting des geloofs", hedenavond
over den Missie-Zondag zal geven, zal in Neder-
landsche vertaling te beluisteren zijn om 18.35
uur Nederlandschen tijd op golflengte 49.75 m.
(K. C. 6.030) Vaticaansche zender.
De K. R. O. zal deze boodschap Zondag om
14.45 uur heruitzenden.
LONDEN, 21 Oct. (Reuter). De Times ziet
in de rede van Hoare een sober optimisme en
zegt: „Er is reden genoeg voor voorzichtigheid,
maar er is ook aanleiding om te gelooven, dat
de Britsch-Duitsche verklaring van München in
derdaad de opvatting van Hitier weergeeft, zoo
als die op het oogenblik is. Het geloof echter,
dat de Duitsche regeering evenals de Britsche
groote waarde hecht aan het behoud van den
vrede, mag ons niet weerhouden van het besef,
dat de wereld de vorige maand op den rand van
een oorlog heeft gestaan en misschien weer in
die richting zal af drijven*'Men zou niet zoo dicht
bij een oorlog zijn gekomen, als er niet ten min
ste eenige oorlogzuchtige mannen bij de Duit
sche leiders yraren. Eens zal er een opvolger voor
Hitier moeten zijn en wij moeten er op voorbe
reid zijn, dat dit een van die mannen kan zijn.
Slechts een volledig gewapend Engeland, dat
veel kan geven, kan den anderen volken stren
ge eischen voor vermindering der wapening stel
len."
De regeeringspersdienst meldt: Dezer dagen
zullen te Berlijn besprekingen aanvangen over
de regeling van het betalings- en handelsverkeer
tusschen het dusgenaamde Sudetengebied en
Nederland.
Z.. H. de Paus sprak zich scherp uit te
gen Duitsche regeerders.
Te Jeruzalem keert de rust weer.
Het telefoonverkeer tusschen Praag en
het buitenland is hersteld.
Binnenkort zullen besprekingen begin
nen ter zake handelsverkeer met Sude-
tenland.
De Tweede Kamer heeft de wijziging
der Tariefmachtigingswet aangenomen.
Algemeene beschouwingen der Tweede
Kamer over de Rijksbegrooting 1939.
De Eerste Kamer heeft met 325
stemmen aangenomen het wetsontwerp
in zake electriciteitsvoorziening.
Algemeene vergadering van het Kon.
Ned. Landbouw-comité; tot voorzitter
is gekozen de heer H. D. Louwes; ko
ninklijke onderscheiding voor den afge
treden voorzitter.
Handelsverdrag NederlandEstland ge
parafeerd.
De inkoopsprijs voor melk wordt met
een halven cent verhoogd.
Verduisteringsproef in de hoofdstad.
Inwoner van Bergen (N.-H.) gearres
teerd, verdacht van poging tot moord.
Milicien-matrozen van de „Soerabaja"
wegens sabotage gestraft.
New-Yorksche beurs: stemming onregel
matig.
Voor den driehonderdsten keer
heeft een meester der vaderlandsche
tooneelspeelkunst, Jan Musch, den
vrek Harpagon van Molière gespeeld.
Er was niets rechts aan dezen mensch,
Alles was krom, geestelijk en licha-
lijk. De hebzucht leefde voor ons in
alle verschrikking maar ook in alle
belachelijkheid en lachwekkenden
humor. We belachten en verafschuw
den den van geldzucht bezetene. Hoe
dwaas kwam ons dit wezen voor dat
zóó aan zijn geld hangt en zich door
zulk een schraapzucht laat verwor
den. Hebzucht, geldzucht, gierigheid
en vrekkigheid kwamen ons wel af
schrikwekkende en belachelijk voor
den geest. Zoo'n les is nuttig en noo-
dig in ons leven. Verafschuw geld
zucht, inhaligheid en gierigheid.
In het Parkhotel te Amsterdam is
Vrijdagavond de voorlaatste party om
het wereldkampioenschap dammen
tusschen Keiler en Raichenbach ge
speeld.
Deze vyftiende partij eindigde in
remise, waardoor Raichenbach in to
taal zestien punten behaalde en daar
mede zijn wereldtitel behield. Keiler
heeft thans veertien punten. Heden
wordt de laatste party te Amsterdam
gespeeld.
KOEPANG, 21 October. (Aneta). De aardbe
ving, waarvan gisteren reeds melding is ge
maakt, is op geheel Timor, Roti en op de Alor-
eilanden gevoeld. De bevolking in het gebied,
waar deze aardbeving heerschte, o.a. te Koe
pang, was enkele minuten door een paniek be
vangen. Van buiten Koepang wordt slechts ge
ringe schade gemeld.
Stand op Zaterdag 1 uur v.m.: 767.2
Vorige stand: 770.7
