J
De Jodenhaat in Duitschland
8
I
IN
4G
hè'
rae'
Luchtbewapening
door Engeland
°LJ
etc'
m
Turkije koos een
president
VERONTWAARDIGING IN
ALLE LANDEN
Het nieuws van heden
DE BAROMETER
^RBENIGDE katholieke pers
JU.
SCHOENEN
■JJJREaux voor redactie en administratie
Na$SAULaaN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
llllflllHl Ab<
VRIJDAG 11 NOVEMBER 1938 - AVONDBLAD
onnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
^arlem 25 cent per week; per kwartaal
•25. Bij onze Agenten 27lA ct. per week,
per kwartaal f 3.58
VIER EN ZESTIGSTE JAARCANG No. 21477
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
987
In heel Duitschland is de moord op den Duitschen legatie-
secretaris te Parijs, Don Rath, Voor velen een aanleiding geworden
0rn hun Jodenhaat uit te vieren. Synagogen werden in brand ge-
stoken en Joodsche winkels geplunderd. Onze foto's loonen de
brandende synagoge in de Prinz Regentenstrasse te Berlijn en de
Verwoesting, die Werd aangericht door het inslaan der winkelruiten.
öe nieuwe defensieplannen
der Britsche regeering
voor het Lagerhuis
Duizenden nieuwe
vliegtuigen besteld
een
nn,
«ns
u8t,
Het Weer jiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiig
Js 't iMUd öf Höt
ICote*van „de Syuuicneetad'
Eden spreekt
WAPENSTILSTANDSDAG
IN AMERIKA
„De wraak der nazi's was een der
verschrikkelijkste dingen
in deze eeuw"
Orde is nu hersteld
Verontwaardiging over de
geheele wereld
Jodenhaat ook aan onze
Oostgrenzen
Douglas D. C.3 vliegt
tegen een boom
Vijf personen gewond
Generaal Ismet Inoenu aanvaardt
heden het bewind
Levensloop van den president
Nazi-leider te Bazel
gearresteerd
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
Het betere
merk
tllIHHI#1'
Jt
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 ct Ingez.
mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
d» kleine annonces „Omroepers" zie de rubriek
i de
iden
zig.
e bei»'
het t'
liedeP'
S tege"
>ank f',
eld,
f geWj
or ge"
:ur-ge',f
gewen»
m gee'
;h met.,
1 is
dit vef,
;n mP*
emePt't
f vafl
slijk'A
lavas)
het
arger
een
het V'
t heef1
De flA
strijd 1
en bil
;ren.
^°Nden, 10 Nov. (Reuter). Het Lagerhuis
vandaag in het voortgezette debat over
iet -
«iet
adres van antwoord op de troonrede de
ehsie besproken.
minister van Luchtvaart, Kingsley Wood,
mede, dat het aantal recruten voor de
4.ctitmacht einde October 13.760 bedroeg. Er
11 thans 12.000 piloten en 23.000 man lucht-
^tttroepen. Voor de vrijwillige reserve zijn
"eveer 2000 bestuurders in opleiding. Er zijn
°°r dan 13.000 waarnemers, hetgeen 6.000
an hi«f
',e mP*
•k en 1,1
ilgens
dijk,
ies, iP
dat 4J
ardighc
;ke tff
n het 11
loniek®
ïuwelil^
m de^
erk, d'.
doch
ng mc
iet, no"
w ls dan in April van dit jaar. Sinds Maart
c is het aantal officieren en manschappen
StoBcn van 69.000 tot 85.000 man. In Juni
dit getal, naar men verwacht, tot 100.000
tegen zijn. Het tegenwoordige en toekom-
ge programma maakt nog een nog sterker
^tief noodig.
et is niet in het openbaar belang, aldus de
by, ter, dat wij mededeelen, waar nieuwe
j^ionversperrihgen zullen worden aangebracht.
etl 'uitvaartindustrie is aanzienlijk vergroot
ov ^erkt op volle capaciteit. De besprekingen
5'cirt P'aatsen van orders in Canada zullen
°tcl voltooid zijn. In December zal de eerste
voor les- en verkenningsvliegtuigen in de
hjemgde Staten geplaatst worden: men
te ht in twaalf maanden 400 vliegtuigen daar
."turnen bestellen.
it1^et programma van uitbreiding der Iucïit-
ïajp tot 1750 toestellen voor de eerste Hrile
Maart voltooid zijn, terwijl thans wordi
Cr"t aan de bespoediging van het in Mei
«t0,fk°ndigde programma van een eerste-linie-
®ti' 6 voor het moederland van 2730 toestellen
Ste],Voor de overzeesche gewesten van 500 toe-
te e«. Dit programma voorziet tevens in ver-
Uitbreiding der luchtvloot,
bg/e luchtvaartbegrooting, die voor het loo-
Iw jaar 120 millioen pond bedraagt, zal voor
tij. t'olgende jaar ongeveer 200 millioen groot
Daar de herbewapening in de eerste plaats
V(v, defensief doel heeft, wil de regeering den
t?„ri'ang geven aan gevechtsvliegtuigen, die
aanvallende bombardementsvliegtuigen
'en optreden.
jy aantal vliegtuigen, dat besteld is of vol-
-v
RiikS®^
nd gw
peiijke,
een V|
n dep
icht. V
vaP
zake"
rat tV
strat^
[lijk
rd oP
den A
van
1, de nieuwe voorstellen besteld zal worden.
SP"
aldus vervolgde Kingsley Wood, tusschen
5°00 en 6000.
de regeeringsvoorstellen betreffende de
jj^nreiding van de luchtmacht en var. de orga-
der luchtbescherming verwezenlijkt zijn,
ingeland een luchtverdediging bezitten, die
f. ''r menschelijke berekening het land zal kun-
beschermen tegen den meest geduchten
^hval, zoodat het niet voordeeiig zal zun ons
1 fa vallen, aldus de minister.
hebben na den grooten oorlog er van af-
ons verder te wapenen in de hoop, dat
h)r,,eren ons voorbeeld zouden volgen. Maar wij
0,:ti cn alleen staan onder de groette mogendhe-
lil Wij herstellen slechts de zwakke plekken
ttwns luchtverdedigingsstelsel en onderwijs ne-
wii stappen, die misschien zullen leiden
EE VERWACHTING: Meest matige, in het j|
Zuiden wellicht toenemende, Oostelijke
tot Zuidelijken wind, half tot zwaar be-
wolkt, weinig of geen neerslag, in den
nacht en den morgen mist, overdag op-
EE klarend, zelfde temperatuur.
s
Hoogste barometerstand 771.3 te Memel g
Laagste barometerstand 738.1 te Akureyri
Zon op 7.14 - onder 4.12 - Licht op 4.43
Maan op nam. 7.41 onder v.m. 10.48
14 November L. K.
illllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllIHlillllllllllllllllllllllllllllllllllllll
TELEFOON 14164 - 13904
tot datgene, wat de wereld broodnoodig heeft:
beperking der bewapening door overeenkomst.
De rede van Kingsley Wood werd door het
Lagerhuis toegejuicht.
Tijdens de debatten in het Lagerhuis zeide
oudminister Eden, dat men de groote gevaren
van den tegenwoordigen tijd niet moet verklei
nen. In verscheidene deelen der wereld, in het
Verre Oosten, zoowel als in Europa, blijven
groote staten op oorlogsvoet georganiseerd, ter
wijl tevens in Europa een ondergang van dc
vrijheid wordt gezien. Dit te zien en zelfs dit
verlies van de vrijheid te betreuren is niet het
tooren van.een ideologisch vooroordeel, doch het
erkennen van een stand van zaken, welke ons
plaatst in een wereld, waarin staatslieden be
reid zijn oorlog te gebruiken als middel van
nationale politiek en dit middel verheerlijken
Spreker meent, dat de democratie, zooals hij die
ziet, op ieder terrein een nieuwe uitdaging mdêt
weerstaan, zoowel op het gebied van den han
del, als van buitenlandsche politiek en bewape
ning.
Om daaraan het hoofd te bieden moet een
enorme vrijwillige poging worden gedaan, welke
zich moet kunnen meten met hetgeen andere
landen onder dwang tot stand brengen. Iedere
burger en in het bijzonder de meer bezittende
klasse, moet offers brengen en voor alles moet
het tempo versneld worden. Dit alles beteekent
een omwenteling in het nationale leven. Het kan
evenwel en indien de poging niet wordt ge
daan, heeft het Britsche volk geen toe
komst meer. Groot-Brittannië is een mogend
heid van den eersten rang of het is in het ge
heel niets. Hier werd Eden door het geheele
huis toegejuicht.
In zijn antwoord in de debatten in het La
gerhuis heeft minister Inskip 'verklaard, dat
Engeland thans over voldoende zeldzame me
talen en verder materieel beschikt om een lang-
durigen oorlog vol te houden, indien net onge
lukkigerwijze hierin verstrikt zou raken.
Het leger heeft grootevoorraden munitie en
petroleum opgeslagen en de productie van vuur
wapens en munitie neemt in snelheid toe.
Inskip is er van overtuigd, dat wanneer het
programma voltooid zal zijn, het Huis geen
reden zal hebben om van meening te zijn, dat
de landsverdediging niet voldoende is om zorg
te dragen voor de veiligheid en den vrede.
Na deze rede Werd de zitting verdaagd.
NEW YORK, 11 Nov. (Reuter). Voor het
eerst sedert 1918 wordt de wapenstilstandsdag
in de Vereenigde Staten als een nationalen
feestdag gevierd. In de steden wordt het slui
ten van den wapenstilstand overal herdacht.
Het boven- en ondergrondsche verkeer te New
York zal een minuut, stilstaan,
BERLIJN, 11 Nov. (Reuter). In
den loop van den nacht zijn de stra
ten schoongeveegd, en behalve de
vensters zonder ruiten en de geslo
ten Joodsche winkels is er niets,
dat de voorbijgangers aan de ge
beurtenissen van gisteren herinnert.
In de kranten komen slechts een
paar korte berichtjes over anti-Jood-
sche betoogingen voor.
De politie te Berlijn heeft gisterenavond
versterking gekregen en scheen den toestand
volkomen meester.
Het beroep van Goebbels om direct op te
houden met verdere anti-Joodsche beioogin-
gen werd in den loop van den avond nogmaals
per radio uitgezonden. Vele groepen nieuws
gierigen trokken door de voornaamste straten
om te kijken naar het resultaat van de ver
nielingen, doch er werd geen melding meer
gemaakt van betoogingen of incidenten.
Verscheidene Duitsche ochtendbladen houden
zich bezig met den gisteren door rijksminister
Goebbels uitgevaardigden oproep tot de Duit
sche bevolking, om zich verder te onthouden
van betoogingen pn actie tegen de Joden.
De „Voelkischer Beobachter" schrijft: „De op
roep van den rijksminister is het bewijs voor
Buitschlands voornemen, geen Joodsche marte
laars te maken."
Het „Berliner Tageblatt" schrijft dat thans
de staat het woord heeft. De staat zal met de
wet in de hand antwoorden op de hetze, waar
door ook de misdaad tegen den jeugdigen Duit
schen diplomaat werd uitgelokt. Men mag ver
wachten, dat de komende verordeningen in over
eenstemming zullen zijn met het recht op ver
gelding.
De meeste Engelsche bladen wijden vandaag
hoofdartikelen aan de anti-semietische uitspat
tingen in Duitschland.
De „Times" is van oordeel, ,,dat geen bui
tenlandsche propagandist, die erop uit is,
St;
|hh|
In Engeland werkt men met alle kracht
aan de verbetering der luchtbescher
ming. Een kijkje in een der wapenfa
brieken, waar luchtafweergeschut wordt
vervaardigd
Duitschland zwart te maken voor het oog
der wéreld, de beschrijving van de brand
stichtingen, mishandelingen en laaghartige
aanvallen op een weerloos en onschuldig
volk, die Duitschland gisteren aanschouwde,
zou kunnen overtreffen. Millioenen Duit-
schers moeten afschuw hebben voor de
oneer, die hun naam gisteren is aangedaan
en de verantwoordelijkheid, waarin men hen
heeft laten deelen".
De „Daily Telegraph" verklaart, dat de orgie
van beestachtigheid, die men gisteren in Duitsch
land kon zien, overal in de beschaafde wereld
een rilling van afgrijzen zal verwekken.
De wraak der nazi's is een der verschrikke
lijkste dingen in deze eeuw geweest.»
De ,,News Chronicle" schrijft, dat de pogrom,
die in de geschiedenis nauwelijks in felheid is
overtroffen, overal in Groot-Duitschland met
welberekende grondigheid is uitgevoerd. Niet op
basis van zulke beestachtigheid kan er eenige
hoop op begrip zijn tusschen de leiders van
Duitschland en het volk van dit land.
De „Daily Herald" schrijft: sedert langen tijd
is niets van dien aard in een- land van de grootte
van Duitschland voorgekomen, en het eerste
resultaat ervan moet zijn, dat alle voorstanders
van internationale samenwerking met zooiets
als hopeloosheid worden vervuld. De eenige
hoopgevende omstandigheid is, dat naar het
schijnt de Duitsche openbare meening ertoe
heeft bijgedragen, dat de Duitsche regeering last
gegeven heeft om een einde aan de pogrom te
maken.
Over de gebeurtenissen ir„ Duitschland schrijft
de „Petit Parisien": „De wereld verwondert er
zich met verontwaardiging over, dat in een zoo
beschaafd land als Duitschland de misdaad van
een enkeling kan leiden tot represaillemaatre
gelen tegen slachtoffers, die met den moorde
naar in niets anders dan het ras in betrekking
staan."
Madame Tabouis zegt in l'Oeuvre, dat men
waarschijnlijk in Engeland van Chamberlain zal
eischen, dat hij geen onderhandelingen met
Hitier zal voeren zonder het Jodenvraagstuk
daarbij te bespreken.
Over de gebeurtenissen van gisteren in
Duitschland schrijft de „New York Times" in
een hoofdartikel: „De tooneelen, die zich gis
teren hebben afgespeeld, kan niemand aanzien
zonder zich te schamen voor de ontaarding van
het menschdom. Aldus neemt de regeering van
een groot land wraak voor de daad van een
ontoerekenbare."
De „New York Herald Tribune", welk blad
evenals het vorige zeer iel is in zijn uitlatingen,
schrijft: „Wat men niet kan begrijpen is, hoe
zelfs de tegenwoordige meesters in Duitschland
zich kunnen verbeelden, dat zij, door dit soort
dingen toe te laten, zich voor hun groote schep
ping iets anders verwerven dan den afschuw
van alle beschaafde menschen."
Een correspondent uit Winterswijk meldt:
Ook in de Duitsche grensplaatsen Vreden.
Borken en Bocholt kwam het Donderdag tot
anti-Joodsche excessen. In Vreden hebben we
de verwoesting gadegeslagen. Bij alle vier en
dertig daar wonende Joodsche gezinnen zijn de
ruiten der woningen totaal verbrijzeld. Eenige
winkels waren een ruïne. Met knjt was op de
pui geschreven „Rache für Paris!"
Het was ten strengste verboden te fotografee
ren; wij werden aan de grens nadrukkelijk on
dervraagd, of wij ook een fototoestel bij ons
hadden.
In den nacht van Woensdag op Donderdag
heeft men ook in het achter Oldenzaal gelegen
Nordhorn zijn haat gekoeld aan Joodsche in
gezetenen. Een paar manufactuurzaken werden
geplunderd en ten deele vernield, de synagoge
werd voor een groot deel afgebroken.
TOKIO, 10 Nov. (Domei). Een vliegtuig
van de Japan Air Transport Company een
Douglas D.C. 3, plaats biedende aan 21 per
sonen, is, toen de piloot trachtte een botsing
met een tweede Douglas-passagiersvliegtuig
dat opsteeg, te vermijden, met den linkervleugel
tegen een pijnboom gevlogen en neergestort
Vijf personen, onder wie de bestuurder en een
weerdeskundige, werden gewond. Het vliegtuig
was een van de vier Douglasmachines, die de
vorige maand in Amerika gekocht zijn,
i-E "E-".(<;ÏV'E: Ï-ÏEÉ-E'V'
ISTANBOEL, 11 Nov. (Reuter). Gene
raal Ismet Inoenu is tot president van
Turkije gekozen.
Uit Ankara wordt gemeld, dat men rekent
op een formeel aftreden van het geheele ka
binet na de nieuwe verkiezing van een presi
dent der Republiek. De huidige minister-pre
sident. Celal Bayar, zal dan opnieuw opdracht
tot vorming van een kabinet krijgen en de re
geering zal ongetwijfeld in haar tegenwoordige
samenstelling blijven bestaan.
Dc nieuwe president, wiens Turksche naam
oorspronkelijk luidt Mustapha Ismet Pasja,
werd in September 1884 te Smyrna in Klein
Azië geboren. Hij werd militair en was reeds
op 22-jarigen leeftijd hoofd van den Generalen
Staf. Ook nam hij deel aan de revolutie van
1908, waarbij de jonge Turken den Sultan
Abdoel Ham id onttroonden. Aan alle volgen
de oorlogen nam hij deel en speelde daarin een
leidende rol. Gedurende den Dardanellervveld-
tocht was hij hoofd der operatie-afdeeling in
het Turksche hoofdkwartier; in 1915 voerde
hij het bevel in den Kaukasus en in 1917 in
Palestina.
Na den oorlog werd hij naast Kemal Ata-
turk een der voornaamste aanvoerders der na
tionalistische Turksche beweging in Klein-
Azië. De Nationale Vergadering te Ankara koos
hem tot hoofd van den Generalen Staf. Hij
reorganiseerde het leger, waarmee hij in 1921
1922' de Grieken versloeg, die in Klein Azië
waren binnengedrongen.
Daarna speelde hij als diplomaat een rol bij
de vredesonderhandelingen van Lausanne, na
dat de Nationale Vergadering hem tot minister
van Buitenlandsche Zaken had benoemd. Zijn
vasthoudendheid en bekwaamheid verschaften
aan Turkije successen, die in het Lausanner
verdrag van 7 November 1922 tot uiting kwa
men. Het was geen wonder dat hij na zijn terug
keer te Angora tot minister-president gekozen
werd.
Hij speelde verder een belangrijke rol bij het
totstandkomen van het Balkanpact in 1934,
waarin de grenzen tusschen Joego Slavië, Grie
kenland, Roemenië en Turkije werden gega
randeerd en de grondslag voor nauwere samen
werking tusschen de Balkanstaten gelegd. Ook
met Italië werden sterkere vriendschapsbanden
aangeknoopt.
Toen in 1934 in Turkije de familienamen wer
den ingevoerd, verkreeg Mustapha Ismet Pasja
den naam van ismet Inoenu, om te herinneren
aan den overwinning bij Inoenu gedurende den
bevrijdingsoorlog. Ruim een jaar geleden legde
hij zijn ambt neer, omdat naar men zeide
president Ataturk ontevreden was over te
nauwe betrekkingen, die met Rusland waren
aangeknoopt.
BAZEL, 11 Nov. (Havas). De „National Zei-
tung" bericht, dat Ernst Leonhardt. de leider
van den „Volksbund", de Zwitsersche Nationaal-
Socialistische Arbeiderspartij, tezamen met twee
andere leiders van de partij te Bazel, is ge
arresteerd.
Deze aAestatie is geschied ii» verband met
de actie van de federale politie tegen anti-de
mocratische organisaties.
Ook te Zürich werden in verband met deze
actie arrestaties verricht. Het totaal aantal der
gearresteerden is niet bekend.
De Britsche regeering deed mededeelin-
gen over nieuwe defensiemaatregelen.
Ismet Inoenu werd tot president van
Turkije gekozen.
In een persconferentie heeft ir. Hupkes,
directeur der Ned. Spoorwegen, mede-
deelingen gedaan over de ervaringen
rnet de Dieseltreinen.
Geldboete geëischt tegen den voorzitter
der S. D. A. P. wegens beleediging van
leden der N. S. B.
Voorloopij Verslag der Tweede Kamer
over de begrooting voor 1939 van het
Verkeersfonds.
De Haagsche rechtbank acht art. 2
R. A. P. in zijn laatste redactie onver
bindend.
Ten gevolge van den inist zijn heden
morgen een Zweedsch stoomschip bij
Castricum en een logger tusschen Kat
wijk en Noordwijk gestrand.
Toekomstplannen van de Noord- en
Zuid-Hollandsche Redding Mij.
Prae-adviezen zijn uitgebracht betreffen
de het vraagstuk van volkshuisvesting
ten plattelande.
De Unilever declareert een onveranderd
dividend van 3 pet.
O
(j^ IV V v v ii 111 i 11 -rri m -tt r-r-} r A/yO
Stand op Vrijdag 1 uur n.m.: 759.8
Vorige stand: 760.9
