De Fransche regeering wijkt
niet voor stakingsgeweld
Poolsch- Russische verklaring
wekt sensatie
Overstroomings-
ramp op Celebes
Imrédy blijft aan
Het nieuws van heden
H. Vader verleent
weer audiënties
MINISTER DALADIER
VASTBESLOTEN
PRAAG VREEST NIEUWE
VERWIKKELINGEN
fi
POLEN BEZETTEN HET
AFGESTANE GEBIED
DE BAROMETER
rJBi
RESTAURANT
DEN HOUT
FISK safti flight
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
MAANDAG 28 NOVEMBER 1938 AVONDBLAD
rijzen
GARANTIE
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD, HAARLEM
„Een minderheid tracht door
brutale actie dictatuur uit te
oefenen in een democrati-
schen staat
Stakingen door niets
gerechtvaardigd
Rede van den Spoorweg
minister De Monzie
Ook minister de Monzie heeft Zondag een
Gemeentepersoneel staakt niet
Rijksregent weigert zijn verzoek
om af te treden te aanvaarden
56 huizen in asch gelegd
Groote kampongbrand
Men verwacht de benoeming van
een nieuwen Russischen am
bassadeur te Warschau
Berlijn was niet ingelicht
President Albert Lebrun tijdens zijn rondgang over de Internationale Lucht-
marttentoonstellingte Parijs
Het kwam tot schietpartijen tus
schen Polen en Slowaken
Het Weer
1 Stormwaarschuwingsdienst 1
Een groot aantal huizen en
bruggen verwoest
Reeds 65 dooden
geteld
De geruchten om
Kard. Innitzer
Geen sprake van een opvolging
van Mgr. Preysing
VATICAANSTAD, 28 Nov. (Havas) In
bevoegde Vaticaansche kringen spreekt men
formeel het bericht tegen, volgens hetwelk
kardinaal Innitzer uit Weenen zou worden
geroepen en door den Bisschop van Berlijn
zou worden vervangen.
DE SNEEUWSTORM EISCHTE
92 SLACHTOFFERS
VIER EN ZESTIGSTE JAARCANC No. 21505
DIT NUMMER BESTAAT UIT
VEERTIEN BLADZIJDEN
BETROUWBAAR
Zijne Heiligheid zag slechts iets
bleeker dan gewoonlijk
MET
NIEUWE HAARLEMSCHE COURANT
Éjr TE DEN HAAG
BEZUIDENHOUTSCHEWEG 11-13
BEZUIDENHOUTSCHEWEG 11-13
r BIJ STAATSSPOOR
Het aangewezen adres voor Uw maaltijden
SPECIAAL MENU OP VASTENDAGEN
|EN CRQ5. D. BLAZEP S METZ N.V R'DAM
PARIJS, 28 Nov. (Havas). Zondagavond te
acht uur heeft de Fransche minister-presi
dent, Daladier, een radiorede gehouden tot
het Fransche volk, waarin hij eraan herin
nerde, dat, toen op 24 November Chamberlain
en lord Halifax met de Fransche regeering
beraadslaagden over de vraagstukken van ge
meenschappelijke verdediging en de beste
middelen tot het verzekeren van den vrede,
plotseling stakingen met bezetting van de
werkplaatsen uitbraken te Parijs, in het de
partement du Nord en het departement van
de Seine Inférieure. Toen de minister-presi
dent op 25 November de gemeenschappelijka
Fransch-Duitsche verklaring aankondigde,
was het antwoord hierop een dreigement met
een algemeene staking.
Waarom, vroeg Daladier, deze bezettin
gen, welke door alle minister-presidenten
sedert 1936 onwettig zijn verklaard? Waarom
deze algemeene staking, waarvan alleen
de kleine burgers de schade ondervinden,
waarom dit beroep op de ambtenaren om
de wetten te overtreden door de openbare
diensten lam te leggen, waarom deze op
dracht aan het spoorwegpersoneel om den
treinenloop stil te leggen?
Het voorwendsel is protest tegen de decreten,
doch de minister-president legde er den na
druk op, dat de vertegenwoordigers van het
land voor 31 December zullen kunnen beslui
ten of deze decreten zullen worden opgeheven.
Alleen het parlement heeft het recht te zeg
gen of Frankrijk in staat zal zijn door energie
zijn plaats in de wereld terug te vinden. Ver
volgens zeide Daladier dat de decreten geen
einde maken aan de sociale wetten en hij wees
erop, dat de algemeene staking geen enkele
materieele rechtvaardiging heeft, noch een
moreele rechtvaardiging.
Door niemand wordt de openbare vrij
heden bedreigd. Het is belachelijk te spreken
over een dictatuur, zooals sommigen doen. Het
is geen dictatuur het land te vragen, met in-
acht-neming van de wettelijke vrijheden, of
fers te brengen in het algemeen belang.
Hij voegde eraan toe, dat de huidige agitatie
veel heeft van het opdringen van den wil van
één partij of één groep der bevolking aan de
geheele bevolking en aan de regeering door
middel van een soort chantage, in afwachting
van het gebruik van geweld.
De minister-president verklaarde vast be
sloten te zijn een einde te maken aan deze me
thoden en te zorgen, dat allen de wetten des
lands eerbiedigen. Deze actie van bezetting
en algemeene staking is een brutale actie te
gen de vredespolitiek van de regeering en een
poging van een minderheid om een dictatuur
Uit te oefenen. Hetgeen bij Renault is ge
schied, acht de minister-president een bewijs
voor zijn woorden. Uit de biljetten waarin
Werd aangespoord tot deze staking bleek dui
delijk het politiek karakter van de staking.
Ten aanzien van redevoeringen van zekere
leiders van internationale organisaties en ar
tikelen in hun dagbladen verklaarde de mi
nister-president, dat duidelijk blijkt, dat hier
sprake is van een actie tegen de regeering.
De regeering is evenwel vastbesloten
haar plicht te doen. Zij richt zich der
halve tot het gezond verstand en het ge
weten van alle Franschen en vraagt hen
na te denken over de gevolgen van de
wanorde voor Frankrijk. Geen enkele ar
beider kan voordeel verwachten, integen
deel, de arbeiders zullen het slachtoffer
zijn.
De minister-president wees erop, dat het
lot van de Fransche arbeiders beter is, dan het
lot van de arbeiders in de landen, welke Frank
rijk omringen. De arbeiders weten, dat de so
ciale wetten niet worden bedreigd.
De regeering doet derhalve een beroep op
alle klassen van de bevolking tot het bewaren
van de eenheid. Terwijl in de wereld de scha
duw van de dictatuur steeds grooter wordt,
blijft Frankrijk het land van de vrijheid. De
opgericht en haar in stand houdt en hij her
innerde aan hetgeen de raad van state, waar
in Léon Blum zitting had, in 1910 heeft ver
klaard: „Het spoorwegverkeer moet geregeld
en ononderbroken functionneeren. Dit is te
allen tijde noodzakelijk voor de veiligheid van
het land en de landsverdediging". Tenslotte
verklaarde de minister geen buitengewone
maatregelen te zullen nemen. Zij die het werk
Franschen mogen deze vrijheid geen geweld
aandoen en niet met eigen hand schade doen
aan de waardigheid van Frankrijk.
Indien nicttpgenstaande dezen oproep
van de regecring de dreigementen worden
uitgevoerd, dan zal zij haar plicht doen
en geheel haar plicht. Zij zal het eerbiedi
gen van de wetten verzekeren en de groote
belangen van het land beschermen.
radiorede gehouden. Hij begon met te zeggen,
dat hij slechts zou spreken over zes decreten,
welke de spoorwegen betreffen en waarvoor
hijzelf de verantwoordelijkheid draagt.
De exploitatie van de spoorwegen levert een
deficit op en hieraan moet een einde worden
gemaakt. Het tekort van de inkomsten der
spoorwegen kost den belastingbetaler zes mil
liard, waarvan twee milliard tusschen 1921 en
1937. Toen heeft de regeering de nationale
spoorwegmaatschappij opgericht, doch toen
spreker zijn functie als minister van Open
bare Werken aanvaardde bedroeg het tekort
van de spoorwegen acht milliard zeshonderd-
millioen francs.
De minister verklaarde verder, dat de aan
gekondigde staking in tegenstelling met de
stakingen van 1910 en 1920 niet gericht is te
gen de spoorwegmagnaten, doch tegen den
staat, welke de spoorwegmaatschappij heeft
willen neerleggen moeten evenwel overwegen,
dat zij hiermede een collectief arbeidscon
tract verbreken. De stakers zullen onwettig
optreden.
De algemeene vereeniging van gemeente
secretarissen en gemeentepersoneel in Frank
rijk en de koloniën publiceert een communi
qué, waarin wordt verklaard, dat geweigerd
wordt deel te nemen aan de staking, welke
„wordt ingegeven door politieke overwegin
gen".
De leden worden uitgenoodigd Woensdag 30
November op normale wijze hun werk te ver
richten.
Zondag werd op het ministerie van P.T.T.
verklaard, dat deze diensten voortdurend ter
beschikking staan van de openbare diensten
en dus niet kunnen worden opgeëischt. Niet
temin heeft de regeering veiligheids- en voor
zorgsmaatregelen beraamd om voor ieder ge
val de normale functionneering te verzekeren
der diensten van de P.T.T.
Tal van winkeliers in het district Parijs heb
ben het ministerie van Arbeid doen weten,
dat zij Woensdag a.s. geopend zullen zijn, on
danks de stakingsorder.
BOEDAPEST, 27 Nov. De regeering van
Imrédy blijft in haar oude samenstelling de
Hongaarsche staatszaken leiden.
Slechts aan het hoofd van het ministerie van
Buitenlandsche Zaken zal in de plaats van Von
Kanya een andere functionaris komen.
Er wordt gesproken over een candidatuur van
graaf Csaky. Horthy heeft zijn besluit vanavond
om zes uur genomen.
De rijksregent heeft in een zeer hartelijk
eigenhandig schrijven aan minister-president
Imrédy verklaard, dat hij na het raadplegen van
politieke persoonlijkheden tot de overtuiging is
gekomen dat eigenlijk geen tegenstelling bestaat
tusschen de opvattingen van den minister-pre
sident en de meerderheid van het parlement in
zake de hervorming ter bespoediging van de
parlementsprocedure en dat het land zonder
twijfel verwacht, dat Imrédy zijn hervormingen
door zal voeren.
In verband met het vertrouwen, hetwelk het
geheele land in Imrédy heeft gesteld tijdens de
jongste buitenlandsch-politieke campagne, wei
gert de rijksregent het verzoek van Imrédy om
af te treden te aanvaarden.
BATAVIA, 26 November. (Aneta). Gistermid
dag heeft in het district Leuwiliang een groote
kampongbrand gewoed. 56 huizen werden in de
asch gelegd. Persoonlijke ongelukken zjin niet
voorgekomen. De oorzaak van den brand is on
bekend, evenals het bedrag van de 'schade.
Frankrijk, beleeft door het uitbreken van stakingen onrustige dagen. De stakers hebben op vele plaatsen daden van
geioeld gepleegd
PRAAG, 28 Nov. (Havas). De gemeen
schappelijke verklaring van Polen en Sov
jet Rusland heeft in Tsjecho-Slowakije he
vige sensatie gewekt. Tsjecho-Slowaaksche
politieke kringen hopen, dat de nieuwe ver
klaring niet de bron zal vormen van nieu
we verwikkelingen in Oost Europa. Zij ont
veinzen niet, dat er een zekere bezorgdheid
op dit gebied bestaat.
Te Praag verklaart men in het bijzonder, dat
de houding van Rusland bij de jongste ge
beurtenissen er een was van zuiver afwachten en
dat de Sovjets er naar streefden zich te bepa
len tot de rol van waarnemers. Onder deze
omstandigheden, aldus verklaart men te Praag,
moet men zich afvragen wat de werkelijke en
feitelijke beteekenis is van de nieuwe verkla
ring en of haar meest directe resultaat niet
zal zijn, dat de Poolsche deur voor Russischen
invloed wordt geopend.
Het is in dit verband belangwekkend op te
merken, aldus Havas, hoe in Tsjecho-Slowa-
kije de reactie was op het bezoek van Goetel
en Wawersky.
De Poolsche professor Valerius Goetel, die
steeds de Poolsch Tsjecho-Slowaaksche toena
dering heeft bepleit, is te Praag aangekomen
met Wawersky, den president der commissie
van buitenlandsche zaken van het vroegere
Poolsche parlement. De beide politici hebben
zich niet alleen onderhouden met de Tsjecho-
Slowaaksche leiders, doch ook met de hooge
geestelijkheid.
Zij werden ontvangen door den Aartsbisschop
van Praag, Mgr. Kaspar. Hun bezoek heeft ten
doel de vestiging van Poolsch-Tsjecho-Slowaak-
sche betrekkingen op den meest vriendschap-
pelijken voet.
In bevoegde Tsjecho-Slowaaksche kringen
juicht men deze daad toe, doch men verheelt
niet, dat de houding van Polen jegens Tsjecho-
Slowakije tijdens de jongste gebeurtenissen niet
een atmosfeer heeft geschapen, welke de taak
van de Poolsche politici vergemakkelijkt.
Gezien de huidige gevoelens der Tsjecho-Slo
waaksche openbare meening tegenover Polen,
aldus zegt men volgens Havas in politieke krin
gen te Praag, zou een belangrijk resultaat zijn,
waarover men zich in Tsjecho-Slowakije zou
verheugen, als men er in zou slagen tusschen
de beide landen correcte betrekkingen te ves
tigen.
Havas meldt verder uit Warschau, dat
daar het gerucht de ronde doet, dat na de
besprekingen tusschen Litwinof en Crzy-
bowski de Russische regeering binnenkort
een nieuwen ambassadeur te Warschau zou
benoemen.
Zooals men weet, werd sinds het vertrek van
Jacques Dawtion in November 1937 deze post
bekleed door den zaakgelastigde Boris Linogra-
dow, die in Januari 1938 vervangen werd door
Listopad.
Ook ziet men de mogelijkheid onder oogen
van een persaccoord en de afsluiting van een
nieuw handelsverdrag.
Alle regeeringsbladen publiceeren de gister
avond uitgegeven Poolsch-Russische verklaring
op de voorpagina met foto's van Litwinof en
Crzybowski, waarbij zij er op wijzen, dat deze
hervatting van het contact tusschen Polen en
Rusland een ontspanning tot stand moet bren
gen en een stabilisatie van de betrekkingen
tusschen beide landen in een ondërlingen geest
van loyauteit en goeden wil. De pers wijst even
eens op het belang van het besluit der Litausche
regeering tot ontbinding van den bond tot be
vrijding van Wilna, die een ernstigen hinder
paal vormde voor de regularisatie der Poolsch-
Litausche betrekkingen.
In officieele kringen in Warschau is men
van meening, dat dit nieuwe aspect der buiten
landsche politiek van Polen niet alleen een wij
ziging van houding met zich mede zal brengen
van den kant van zekere naburen van Polen,
maar eveneens belangwekkende reacties kan
wekken op het gebied van de binnenlandsche
politiek.
Te Moskou verklaart men, dat de recente
Poolsch-Russische gedachtenWisselingen ge
voerd zijn op initiatief van de Poolsche regee
ring, die den wensch te kennen zou hebben ge
geven om de betrekkingen tusschen beide lan
den op te helderen. De Russische regeering kon
dit verzoek slechts een gunstig onthaal berei
den. Men erkent de waarde, die onder de hui
dige omstandigheden gelegen is in een ge
meenschappelijke verklaring ten gunste van de
handhaving der tegenwoordige verdragsver
plichtingen tusschen Polen en Rusland.
Al had de Russische pers kortelings vaak
heftige critiek uitgeoefend op de Poolsche poli
tiek, men geeft te Moskou toch te verstaan,
dat deze critiek vooral tot doel had Warschau
het gevaar te toonen, dat een te nauwe samen
werking met Duitschland zou opleveren. Ove
rigens schijnt wel vast te staan, dat de regee
ring te Berlijn niet op de hoogte was van de
te Moskou gevoerde besprekingen.
PRAAG, 28 Nov. De Poolsche troepen
zjjn Zondag de laatste door Slowakije aan
Polen afgestane gebieden binnengerukt.
Er hebben zich ernstige incidenten voor
gedaan tijdens de bezetting door Poolsche
troepen van de Slowaaksche gebieden Zdiar
(Saar) en Javorina, die door Tsjecho-Slowa
kije aan Polen zijn afgestaan.
Het kwam tot schietpartijen tusschen Polen
en Slowaken, waarbij een Poolsch officier werd
gedood.
De gezant van Polen te Praag, Appee, heeft
vandaag een proteststap ondernomen bij het
ministerie van Buitenlandsche Zaken te Praag
en de instelling van een onderzoek geëischt.
Volgens inlichtingen uit regeeringskringen
zouden de Polen een te korten termijn hebber,
toegestaan voor de ontruiming van bezette ge
bieden en zouden zij reeds tot'de bezetting er
van zijn overgegaan zelfs voor het einde van
de toegestane termijnen.
Volgens Slowaaksche regeeringskringen zou
de stap van Appee te Praag zeer krachtig zijn
geweest. De gezant zou zich niet alleen hebben
beklaagd over de gebeurtenissen van vandaag,
doch ook over de houding van de Slowaaksche
pers in het algemeen.
De regeering van Slowakije heeft in een com
muniqué medegedeeld, dat de Poolsche troepen
de gemeenten Baliahora en Krivan binnentrok
ken, hierdoor een gebied bezettende, dat twee
keer zoo groot was, als het gebied, dat was af
gebakend door de commissie tot het vaststelier'
van de grens. Ook te Spis bezetten zij een groo
ter gebied, o.a. de gemeente Smerdzonka, welke
niet was ontruimd. Tusschen Zdiar en Javorina
ontstond een vuurgevecht tusschen Tsjecho-
Slowaaksche en Poolsche troepen. Twee Polen
werden gedood, een luitenant-kolonel en een
korporaal. Aan Tsjecho-Slowaaksche zijde werd
niemand getroffen.
Hoogste barometerstand:
765.9 te München.
Laagste barometerstand: ;-
724.3 te Vestmanoer. =j
VERWACHTING: Matige tot krachtigen l
Westelijke tot Zuid-Westelijken wind, L
zwaar bewolkt met opklaringen, enkele
regenbuien, vooral aan de kust iets kou-
der.
Geseind van De Bilt om 12.35 uur aan
alle posten: „Attentiesein neer".
Zon op v.m. 7.44 onder n.m. 3.52 uur.
Licht op n.m. 4.22. Maan op v.m. 11.44
onder n.m. 10.12. Eerste kwartier 30 Nov.
^illllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllüllllllllllilllllllllllllllllllllililllli
MAKASSAR, 28 Nov. (Aneta). De resi
dent deelde mede, dat de bandjirs die
de vorige week het Mandarsche hebben
getroffen, zeer ernstige gevolgen blijken
te hebben. Reeds zijn 65 dooden geteld, ter
wijl nog 14 personen worden vermist. De
materieele schade is enorm. Een tiental
groote en tallooze kleine bruggen zijn weg
geslagen.
Van de 400 huizen in den kampong Maloenda
in het Mamoedjoesche zijn er 126 verwoest.
Alleen hier zijn reeds 28 dooden te betreuren.
De groote hangbrug is verwoest, evenals de
pasar, de school, de passanggrahan, en het
bestuurskantoor.
In de zijrivieren van de Mamasa-rivier steeg
het water op vele plaatsen met niet minder
dan 10 meter.
Op den Mamasa-weg zijn 350 aardstortingen
voorgekomen. In den kustweg zijn twee groote
gaten geslagen.
Op het kolonisatie-terrein zijn geen onge
vallen te betreuren en de daar veroorzaakte
schade kan hersteld worden.
Sedert menschenheugenis zijn dergelijke
bandjirs over een dergelijk groot gebied niet
voorgekomen.
Het binnenlandsch bestuur heeft aller
wegen een regeling ingesteld voor de voed
selvoorziening, terwijl de eerste maatrege
len tot herstel van de schade zijn genomen.
De resident is naar het gebied van de
ramp vertrokken.
Aan de regeering werd steun gevraagd voor
de hulpverleening in het getroffen gebied,
terwijl ook de andere landschappen bijsprin
gen.
Het water is thans overal vallende.
De regent van Banjoemas en zijn gezelschap,
die een bezoek zou brengen aan de kolonisatie,
heeft den raad ontvangen hiervan thans af te
zien.
NEW-YORK, 28 Nov. (Havas) De sneeuw
storm, die op 24 November is begonnen, heeft
tot dusverre 92 slachtoffers geëischt
De H. Vader verleende Zondag weer
audiënties.
Daladier vastbesloten om niet te wijken
voor stakingsgeweld.
Praag vreest nieuwe verwikkelingen in
Oost-Europa tengevolge van de Poolsch-
Russische verklaring.
Het kabinet Imrédy blijft aan.
Amerikaansche compenseerende invoer
rechten op Nederlandsche melk en zuivel
opgeschort.
Gevechten tusschen Polen en Slowaken
bij de bezetting van het nieuwe gebied.
Gezantenconferentie in de Ver. Staten ter
bestudeering van het Jodenvraagstuk.
Overstroomingsramp op Celebes richt
enorme schade aan; 65 dooden.
Memorie van antwoord aan de Tweede
Kamer inzake de begrooting van het
andbouwcrisisfonds.
foorstel van Gedeputeerden van Utrecht
tot deelneming aan een waarborgfonds
voor de St. Willibrordusherdenking.
Groote brand in kantoorboekhandel te
Schijndel.
Oude man te Montfoort door kapper
voor f 6000 opgelicht.
onder alle omstandigheden
VATICAANSTAD, 27 Nov. De onverwachte
verbetering in den gezondheidstoestand van
den H. Vader blijft aanhouden. Zondag
voelde Zijne Heiligheid zich zelfs zoo goed,
dat Hij zijn gewone werkzaamheden weer
wilde hervatten.
Ondanks de adviezen van Prof. Milani ver
leende de Paus tien particuliere audiënties.
Tot dusverre heeft hij —ardinaal Pacelli,
Kardinaal Pizzaro, den markies Serasini,
gouverneur van Vaticaanstad en Mgr. Colet,
den aartsbisschop van Kamerijk ontvangen.
Zelfs heeft Z. H. tegen het middaguur voor
400 Hongaarsche pelgrims een toespraak gehou
den, die twaalf minuten duurde.
Tijdens deze audiënties zag Zijne Heiligheid
wel iets bleeker dan gewoonlijk, doch verder was
niets aan hem te merken.
Zondagavond zeide de Paus zich bijna nor
maal te voelen en niet vermoeid te zijn. Te ze
ven uur woonde hij een speciale godsdienstoefe
ning in zijn particuliere kapel bij, welke onge
veer 35 minuten duurde.
De H. Vader is voornemens in den loop dezer
week, als gewoonlijk, de jonggehuwden te ont
vangen. Aan andere pelgrims zal echter nog geen
audiëntie worden verleend.
Men hoort te Rome weer alom anecdotes ver
tellen, die, zoo zij misschien ook wel niet histo
risch zijn, dan toch een waarachtige bewonde
ring tot basis hebben.
Een er van is: Toen kardinaal Mundelein bij
zijn laatste bezoek aan Rome den Heiligen
Vader voor het eerst bezocht en Paus Pius XI
zoo krachtig en energiek zag, zeide hijU maakt
het zeer veel beter.
Beter? vroeg de H. Vader, en nog eens: beter?
Beter is een relatieve term, Ik maak het goed,
zeer goed.
Stand op Maandag 1 uur n.m.: 753.0
Vorige stand: 753.4
