Het Memeiland terug naar
het Rijk!"
hitler ontvangt lantini
m
Italië verbiedt de anti-Fransche
betoogingen
m
Molen in brand
gestoken
Het nieuws van heden
PERSPOLITIEK WAS
REEDS GEWIJZIGD
M
SYDNEY DOOR CYCLOON
GETEISTERD
DE BAROMETER
Actie ingezet aan den voor
avond der verkiezingen
VEREENIGDE KATHOLIEKE PERS
ZONDAG 11 DECEMBER 1938 - OCHTENDBLAD
SUREAUX VOOR REDACTIE EN ADMINISTRATIE,
NASSAULAAN 51 - TEL. 13866 - GIRO 22884
Abonnementsprijs (bij vooruitbetaling) voor
Haarlem 25 cent per week; per kwartaal
f3.25. Bij onze Agenten 27^ d. per week,
per kwartaal f 3.58
DAGBLAD MET OCHTEND- EN AVOND-EDITIE, UITGEGEVEN DOOR DE N.V. DRUKKERIJ DE SPAARNESTAD. HAARLEM
99
De veearts dr. Neumann wordt
meer en meer beschouwd als
de Memellandsche Henlein
Duitsch-Litausche
besprekingen
Czaky wil toenadering
tot de as
Hongarije's banden met Duitsch
land en Italië moeten
nauwer aangehaald
Staking in Le Havre
practisch afgeloopen
De „Normandie" zal 17 Dec.
vertrekken
TSJECHISCH PARLEMENT
DINSDAG BIJEEN
DE OEKRAINSCHE
EISCHEN
De Giornale d' Italia eischt her
ziening in het beheer van
het Suez-kanaal
Jeugd „vermaakt" zich
met betoogingen
--li -
l 'i J
tl - f Ütu
m
\v 'TOé'WyPx- S>' M
S Mm
De H. Vader gevoelt
zich vermoeid
Te veel inspanning door
de audiënties
Het Weer
KERSTWEEK-END of KERSTDINER
„MALLEJAN" - Vierhouten - Tel. 2
Huurder en twee arbeiders
hebben bekend
Boschbranden in de omgeving
van de stad
Terreur in Palestina
kwijnende
Engelsch employé vanuit een
hinderlaag doodgeschoten
De Reiger nadert haar
bestemming
DIT NUMMER BESTAAT UIT
ACHT BLADZIJDEN
Een schuld aan 't verleden
De Nobel-vredesprijs
uitgereikt
NIEUWE KAARLEMSCHE COURANT
VIER EN ZESTIGSTE JAARGANG No. 21528
Advertentieprijzen: Per lossen regel 50 et., Inget
mededeellngen 50 cent; Idem op pag één 65 cent
per regel. BIJ contract sterk verlaagde prijzen Voor
kleine annonces „Omroeoers" rle de rubriek
.MEMEL, 10 Dec. De speciale correspon
dent van Reuter seint, dat aan den voor-
.avond der verkiezingen voor den autonomen
.Landdag van het Memelgebied den Duit-
schers instructies gegeven worden om te
ijveren voor een volksstemming voor de ver-
eeniging- met het Duitsche Rijk.
De Duitschers zijn zeker van een groote
meerderheid. Zij hopen 27 van de 29 zetels te
behalen en zij hebben positief verklaard, dat
zij voornemens zijn in het nieuwe jaar de aan
sluiting bij Duitschland te eischen.
Reeds zijn 450 Joodsche families uit het
Memelgebied vertrokken uit vrees voor een Hit-
lerbewina. Bijna 35 millioen guldens in Neder-
landsch geld aan belegd kapitaal zou zijn terug
getrokken. In de straten van Memel patrouil
leerde vandaag de in uniform gestoken en kap
laarzen dragende wacht van dr. Neumann, een
5C-jarigen veearts.
Dr. Ernst Neumann wordt meer en meer be
schouwd als een soort Memellandsche Henlein
Schier voor eiken winkelraam en zelfs boven de
beuren der politieposthuizen ziet men zijn por
tret omkranst met groen en met de Memeier
kleuren, groen-wit-rood.
Tot dusver betrof de Duitsche eisch uitslui
tend de volledige autonomie binnen Litauen
Gisteravond evenwel heeft Bertüleit, de plaats-
Vervanger van Neumann, verklaard, dat men
binnenkort den eisch zou stellen „Terug naar
het Duitsche Rijk", en wel op een wijze, welke
biet kan worden genegeerd. Bertüleit zeide, dal
üeze kwestie ter sprake zal komen, wanneer de
hieuwe Landdag, eind Januari, zal bijeen komen.
In een Vrijdag gehouden rede heeft hij ge
zegd, dat de verkiezingen als een plebisciet
kunnen worden beschouwd.
Memel was tegen zijn zin van het Duitsche
vaderland afgescheiden, verklaarde hij, en het
v/enscht thans met het Rijk te worden her-
eenigd.
Er zijn evenwel krachtige economische in
vloeden, welke normaal tegen een aansluiting
bij Duitschland spreken. Ruim 80 procent van
een Litauschen buitenlandschen handel gaat
via het Memelgebied en groote deelen der be
volking dreigen schade te ondervinden door het
verlies van dit achterland.
De uitslagen der verkiezingen zullen, wegens
hun gecompliceerd karakter, vermoedelijk pas
over een week bekend zijn.
De laatste zes weken, aldus de Daily Tel.,
hebben de gebeurtenissen zich snel ontwikkeld.
Het geheele gebied is thans nagenoeg volkomen
in de macht der nazi's. De Litausche regeering
heeft nog een laatste poging gedaan een schijn
van haar gezag te handhaven door Kubelius,
den Litauschen gouverneur, te vervangen door
Gailius, een man, die in Memel is geboren, er
woont en, ofschoon hij geen Memel-Duitscher
is, de sympathie geniet van de Duitschers.
De laatste slagboom tegen den nazi-vloed
werd .in het begin van November uit den weg
geruimd; toen hief de Litausche regeering den
staat van beleg, die sedert 1926 in Memelland
van kracht was, op. Als bij tooverslag verschenen
Memel-Duitsche S. S.-mannen, gekleed in
zwarte uniform en met roode banden om der.
arm, in de straten. Plotseling werd de nazi-
groet, vergezeld door het woord „heil" (het
„Hitier" werd nog weggelaten) de gewone be
groeting der Memel-Duitschers.
De regeering te Kaunas zou deze manifestaties
ingevolge de wet ter bescherming van den staat
kunnen onderdrukken, maar zij weet, dat er ter
stond een opstandige beweging zou kunnen uit
breken, zoo noodig gesteund door Duitsche troe
pen uit Oost-Pruisen.
Volgens een Reuterbericht worden besprekin
gen gevoerd tusschen Litauen en Duitschland
om de Duitsche bewoners van het Memelgebied
tot rust te brengen. Men spreekt van concessies
aan de Memel-Duitschers, welke tenslotte zou
den kunnen leiden tot een amendement op het
statuut van het Memelgebied.
Wanneer een overeenkomst tot stand komt,
zullen de onderteekenaars van het Memelver
drag, t.w. Engeland, Frankrijk, Italië en Japan,
de wijzigingen moeten goedkeuren.
De Duitsche gezant in Litauen is naar Berlijn
vertrokken om instructies te ontvangen.
BERLIJN, 10 Dec. (Havas). Graaf Czaky,
die zoojuist tot minister van Buitenland-
sche Zaken in Hongarije benoemd is, heeft
tegenover een medewerker van de „Berliner
Börsenzeitung" verklaard, dat de Hongaar-
sche regeering vast besloten is, „de banden
tusschen Boedapest, Rome en Berlijn nog
nauwer aan te halen".
De minister sprak over de misverstanden, die
ba de scheidsrechterlijke uitspraak van Weenen
tusschen Berlijn en Boedapest zijn ontstaan en
onderstreepte den dringenden wensch der Hon-
gaarsche regeering, niet slechts deze misverstan
den uit den weg te ruimen, doch ook nieuwe
dementen te scheppen voor een politiek van
■vriendschap en vertrouwen tusschen Hongarije
en Duitschland.
LE HAVRE, 10 Dec. (Havas) De schepelin
gen van de vanmorgen uit New York terugge
keerde mailboot „Champlain" hebben gewei
gerd zich bij de stakingsbeweging aan te slui
ten. Eenerzijds als gevolg van deze weigering,
eh anderzijds door het toenemend aantal ver
beken om bij de maatschappij te werk te wor
den gesteld, beschikt de Compagnie Générale
Transatlantique thans over voldoende personeel
0tn haar schepen te kunnen bemannen. De
staking is dus feitelijk afgeloopen. Tevens deelt
de maatschappij mede, dat de „Normandie" op
ij Dec. a.s. des middags om 2 uur uit Le
Havre naar New York zal vertrekken.
PRAAG, 10 Dec. (DNB) Het Tsjecho-Slo-
ivaaksche parlement komt Dinsdag a.s. bijeen
t^e nieuwe regeering zal zich dan aan de beide
hamers voorstellen. De minister-president
Heran, zal de nieuwe regeering voorstellen en
de regeeringsverklaring voorlezen. De minis
terraad vergadert a.s. Maandag.
MüNCHEN, 10 Dec. (DNB) Hitier heeft
heden den Italiaanschen minister voor de Cor
poraties, Lantini, een der oudste medestrijders
van Mussolini, ontvangen, met wiefi hij onge
veer een uur heeft gesproken.
WARSCHAU, 10 Dec. (Reuter)Algemeen
wordt verwacht, dat de voorzitter Van den Pool-
schen Landdag zal bepalen, dat de door de
Oekrainsche afgevaardigden ingediende wet
voor autonomie in de Zuidoostelijke districten
van Polen, niet overeenkomstig de Poolsche
grondwet is, aangezien de wet niet binnen het
bereik valt van de huidige zitting der wet
gevende vergadering.
Te Londen is het eerste rijdende telefoonkantoorin gebruik genomen
ROME, 10 Dec. (Reuter). Naar
verluidt heeft de Italiaansche mipis-
ter van Binnenlandsche Zaken ge
last, de anti-Fransche betoogingen te
staken.
Reeds was in de Italiaansche ochtendbladen
een opvallende koerswijziging waar te nemen.
De bladen repten vrijwel niet van de „Fran-
sche provocatie in Tunis", nadat de laatste
dagen de voorpagina's daarvan vol gestaan
hebben. De beteekenis hiervan en de bedoeling
van de geheele Italiaansche politiek in zake
Tunis is den waarnemers een raadsel. Velen
zijn van meening, dat veel van de innerlijke
kracht van Frankrijk zal afhangen en dat
zoolang Daladier de teugels vastpin handen
houdt, Tunis slechts als voorwendsel voor
P ij1
De buitenlandsche vertegenwoordigers hebben hun opwachting gemaakt bij den
nieuwen president der Tsjecho-Slowaaksche Republiek, dr.Hacha
Te Rome worden voortdurend betooging en gehouden om de Italiaansche koloniale
verlangens te. openbaren
Italië's aanspraken in zake het Suezkanaal en
Djiboeti gebruikt zal worden.
In deze richting schijnt wel te wijzen een
artikel in de Giornale d'Italia, dat zich bezig
houdt met de kwestie van het Suezkanaal.
Het blad zegt, dat de exploitatie van het
kanaal aan de internationale Suez-kanaal-
maatschappij enorme winsten oplevert, welke
verscheidene malen het geplaatste kapitaal
overschrijden, en welke alleen mogelijk zijn
door de zeer hooge tarieven, welke nota bene
in goud moeten worden voldaan. Ondanks de
groote toeneming van het internationale scheep
vaartverkeer door het kanaal, o.a. door de
nieuwe betrekkingen tusschen Italië en zijn
koloniaal rijk in Afrika, zijn de tarieven niet
verlaagd. Het blad noemt het een ongehoord
schandaal, dat de maatschappij zich er alleen
voor interesseert, sensationeele dividenden aan
de aandeelhouders uit te keeren, zonder acht
te slaan op de vitale belangen van alle landen,
die varen en werken, dus van honderden mil-x
lioenen menschen. Italië, dat na Engeland de
tweede plaats in het verkeer door het kanaal
inneemt, heeft verleden jaar ruim 175 millioen
lires aan tarieven betaald. Zonder dezen last,
zou de ontwikkeling van Oost-Afrika onge
twijfeld verder geweest zijn.
Het oogenblik is gekomen, zegt de Giornale,
om een radicale en snelle wijziging te brengen
in het administratieve beheer van het Suez
kanaal. De Franschen bezitten ruim de helft
der aandeelen van de maatschappij en strijken
een aanzienlijk bedrag op aan dividenden, wel
ke verre hun aandeel in de tarieven overtref
fen, aangezien zij de vijfde plaats in het ge
bruik van het kanaal innemen.
(1 Engeland, 2 Italië, 3 Duitschland, 4 Ne
derland, 5 Frankrijk Red.). Italië, dat na
Engeland het meeste betaalt, heeft geen enkel
aandeel in zijn bezit. De tarieven moeten dus
stellig omlaag, in het belang van de geheele
wereld. Het beheer over het Suez-kanaal moet
beschouwd worden als een werk van openbaar
nut, waarbij alle landen, in verhouding tot hun
bijdragen, en rekening houdende met de wet
tige belangen van Egypte, door welks geoied
het kanaal loopt, betrokken zijn. Het besturn
zou dus moeten worden gevormd door ver
tegenwoordigers van alle landen, welker sche
pen door het kanaal varen en in de verhouding
tot den omvang van hun scheepvaartverkeer.
De kwestie van het Suez-kanaal, zoo besluit
de „Giornale d'Italia", maakt een integreerend
deel uit van het algemeene vraagstuk der
Europeesche samenwerking, op den grondslag
van gelijke rechten en posities, en van de be
teekenis der landen in verhouding tob hun be
langen.
In officieele kringen te Cairo wijst men
erop, dat de kwestie van het Suezkanaal niet
door Italië is ter sprake gebracht en niet voor
komt op de agenda der komende onderhande
lingen tusschen Egypte en Italië voor het slui
ten van een verdrag van goede nabuurschap,
ingevolge de inwerkingtreding van het Britsch-
Italiaansche pact.
Ongeveer duizend schooljongens in Rome,
gemiddeld niet ouder dan elf jaar, hebben
vandaag te Rome een anti-Fransche betoo
ging gehouden, doch brandweerlieden en
bersaglieri hebben de knapen uiteenge
jaagd. Een jongen werd door een bajonet
steek gewond, nadat steenen naar de sol
daten waren geworpen. Brandslangen wer
den op de betoogers gericht, doch de jon
gens sneden de slangen door en bleven met
steenen gooien. Later werden zij evenwel
uiteengedreven.
ROME, 10 Dec. (D.N.B.). De toestand van
den H. Vader is vanmiddag, naar het schijnt
tengevolge van de door de audiënties ge-
ëischte inspanningen, weer wat slechter
geworden.- Er hebben zich vermoeidheids
verschijnselen en ademnood voorgedaan. Op me
disch advies zijn de voor den laten namiddag
vastgestelde audiënties afgezegd. De Paus wil
morgen echter, naar in kringen van het Vati-
caan verluidt, weer audiëntie yerleenen
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
EE VOOR HET GEHEELE LAND:
matige, tijdelijk krachtige Zuidelijke tot
EE Zuid-Oostelijken wind, betrokken tot
zwaar bewolkt. Geen regen van beteeke-
nis, zelfde temperatuur als gisteren.
Oesters, Forellen, Kalkoen, Paté,
Wildschotels onze Spécialité
De Sehiedamsche politie is Zaterdag over
gegaan tot de arrestatie van den heer
H. G. J., lid van de firma G. J. en Zoon
te Schiedam, welke firma den molen „De
Walvisch" in huur had en waarin zij een
maalderij en een drogerij had gevestigd.
De molen brandde, zooals gemeld, Vrijdag af,
waardoor een schade van 25.000 gulden
ontstond.
Met den firmant zijn twee arbeiders, die
Vrijdag nog in den molen hadden gewerkt,
gearresteerd.
Allen hebben bekend zich schuldig te
hebben gemaakt aan brandstichting. Zij
zullen ter beschikking van de justitie wor
den gesteld.
SYDNEY, 10 Dec.. (Reuter). Gister
avond is Sydney geteisterd door een var. de
ergste cyclonen, welke men hier ooit heeft
meegemaakt. Op de brug over de haven
werden een tram en een trein door hevige
windvlagen uit de rails geworpen. Muren
stortten in, daken werden afgerukt, en
dozijnen luxe jachten werden op den wal
geworpen. De telefonische en telegrafische
verbindingen met Sydney zijn verbroken.
Nader wordt nog gehield, dat veertig perso
nen ernstige brandwonden hebben opgeloopen
bij boschbranden, welke kilometers ver in den
omtrek van Sydney woeden. In de buiten
wijken van Sydney zijn veertig woningen en
tientallen weekendhuisjes verwoest. Uit New
castle en Port Kembla zijn eveneens berichten
over ernstige schade binnengekomen.
JERUZALEM, 10 Dec. (Reuter). Hermann
Brasch, een ambtenaar van Barclay's bank
van Jeruzalem, is gisteravond, toen hij zich
te voet huiswaarts begaf, vanuit een hinder
laag doodgeschoten. Zijn lijk werd aan den
kant van den weg gevonden door een
Zweedsche zendelinge.
In gezaghebbende kringen te Jeruzalem acht
men het veelbeteekenend voor de wending in
de Palestijnsche situatie, dat meer vertrouwen
en samenwerking tusschen de Arabische platte
landsbevolking en de militairen valt waar te
nemen. Deze week zijn in het geheele land bijna
honderd terroristen gearresteerd, het grootste
aantal sinds de toestand verergerd is.
Het krachtige optreden der troepen, bestaan
de in verrassende overvallen en nasporingen,
heeft er toe bijgedragen de bewegingen der
terroristen nauwkeuriger te leeren kennen. Het
georganiseerde terrorisme is thans aan het
kwijnen tot sporadische aanslagen.
Om 8 u. (plaatselijken tijd) vertrok de .Rei
ger" Zaterdagochtend uit Nairobi om de reis
naar Zuid-Afrika voort te zetten.
Na een tusschenlanding in M'beya, waar het
noenmaal werd gebruikt, landde men om onge
veer half drie in Broken Hill, waar de nacht zal
worden doorgebracht.
Aanvankelijk had het in de bedoeling gelegen
door te vliegen naar Livingstone, van waaruit
een excursie naar de beroemde Victoria-water
vallen gemaakt zou kunnen worden. Gezag
voerder Scholte vond het evenwel raadzamer
het vliegveld van Livingstone over te slaan,
daar het door regenval min of meer week was
geworden.
Heden zal de „Reiger" in de Unie aankomen.
Zoo mogelijk wordt een tusschenlanding ge
maakt in Pretoria. Het eindpunt is Johannes
burg, waar den passagiers een hartelijke ont
vangst wacht.
De H. Vader vermoeid van de vele in
spanning bij de audiënties.
Memel-Duitschers zetten een actie in
voor terugkeer naar het Rijk.
Italië verbiedt de anti-Fransche betoo
gingen.
Cordell Huil spreekt pp de Pan-Ameri-
kaansche conferentie te Lima.
De Hongaarsche minister van Buiten
landsche Zaken Czaky wil toenadering
tot Rome en Berlijn.
Teekenen voor een afnemen van de ter
reur in Palestina.
Sydney door een cycloon geteisterd.
Het bezoek van Prins Bernhard aan de
mariniers te Rotterdam.
De „Reiger" nadert de Zuid-Afrikaan-
sche Unie.
Wetsontwerp ingediend tot wijziging van
de Ongevallenwetten.
Met 1 Januari treden eenige wijzigingen
in den internationalen telegraafdienst in
werking.
Zondag komt een aantal kinderen uit
Weenen in ons land; 500 reizen door
naar Engeland, een honderdtal wordt in
Den Haag ondergebracht.
De brand in den molen ,,De Walvisch**'
te Schiedam is aangestoken; drie daders
gearresteerd.
Beurs van New York: Stemming vast.
Ons geslacht heeft een rijk verle
den te dragen! Zijn ze het waard
Onze vaderen hebben ons katholieken
een erfenis nagelaten van duldend
lijden en fier heropworstelen. Monu
menten van schoonheid en geloofsbe-
trouwen welke van ons waardevol
verleden spreken vindt men op vele
plaatsen. Het voormalige huiskerkje
't Haantje te Amsterdam, thans Mu
seum Amstelkring, is er een van. Dit
is geen Amsterdamsch, geen plaatse
lijk belang, maar het gaat om een
Nederlandsch katholiek bezit. Zullen
we het laten verdwijnen? Een buiten
gewoon groot getal bezoekers hebben
er gisteren een laatst bezoek aan ge
bracht. En dan? Zullen we deze erfe
nis van een voorgeslacht voortdragen
tot komende geslachten als een sym
bool van offervaardig Godsbetrouwen
in schoonheid? Of zullen we gedoogen
dat het gesloten moet blijven. Zouden
ive deze schande dragen of durven we
nog fier gaan op een rijk verleden?
Neerlands katholieken moeten hier
handelen! De Oude Kerk, die aan de
katholieken ontnomen werd en nu
ontluisterd is. wordt gerestaureerd.
Maar „Ons Lieve Heer op Solderis
de voortzetting der Mirakeltraditie
van de Oude Kerk! Zou dit monu
ment mogen vervallen?
OSLO, 10 Dec. (Havas). Bij de uitreiking van
den Nobel-vredesprijs 1938 aan het Nansen-
bureau, heeft de voorzitter van deze organi
satie, de Noorsche rechtsgeleerde Hansson, ge
wezen op de beteekenis van het werk ten bate
van politieke vluchtelingen, zooals het bureau
dit beoefent. In 800.000 gevallen is het bureau
in de verschillende landen ten behoeve van
vluchtelingen opgetreden. Het vluchtelingen
vraagstuk, zoo zeide hij, kan worden opgelost,
doch alleen door krachtige samenwerking tus
schen de regeeringen en den Volkenbond. Waar
schijnlijk zal men daartoe een internationale
leening moeten uitschrijven. Doch een leening
is niet voldoende. De muren tusschen de landen
moeten worden afgebroken, want deze muren
hebben reeds teveel stoffelijke en geestelijke
waarden vernietigd.
Stand op Zondag 1 uur v.m. 756.6
Vorige stand 750.0
