Den Katholieken van Nederland en Vlaanderen deelen wij de
heugelijke verschijning mede van het opzienbarende standaardwerk
UITGEVERIJ FOREHOLTE TE VOORHOUT
De Wereldapostel
Bestelt nog heden!
TSJecho-slowakije en de
EVROPEESCHE CRISIS, spe
ciaal nummer van het maand
blad Politiek en Cultuur.
ZONDAG 11 DECEMBER 1938
s
Een Paulus-leven van ongemeen
rijken irthoud
-•
Zonder dezen rusieloozen mensch is de geschiedenis van
he± Christendom niet denkbaar en geen der Apostelen
drukte er zulk een markant stempel op.
Sinds eeuwen oefent deze magistrale figuur, waar om
heen alle groote keerpunten der geschiedenis zich be
wegen, een onweerstaanbare aantrekkingskracht uii op
alle Christenen.
„Holzner's klassieke werk is een model van een modern katholiek Paulusleven en het is 'n weldaad, dat dit uitstekende
boek in 't Nederlandsch gaat verschijnen, temeer daar Katholiek Nederland nog arm is aan gedegen Paulus-literatuur."
Uit de inleiding van Prof. Dr. N. Greitemann.
Voor iederen ontwikkelden katholiek is dit meesterwerk,
zoo overweldigend rijk van inhoud, een werkelijk kost
baar en tevens onmisbaar bezit.
Typografisch uitstekend verzorgd en gedrukt mei duide
lijke leiter op voornaam houtvrij papier, telt hei ruim
650 bladzijden en bevat hei 48 kostbare illustraties.
INGENAAID f 5.50
dkBONDEN f 6.50
Verkrijgbaar in den boekhandel en bij
BOEK EN BLAD
KATHOLIEKE ILLUSTRATIE
73e jaargang No. 10
„Er zijn vier religieuze stroomingen, die een
duidelijk stempel drukken op het hedendaag-
sche katholicisme, en die ieder voor zich Pau
linisch van aard zijn. De liturgische en de
eucharistische bewegingen vinden hun voedsel
in den geest van gemeenschappelijk gebed en in
de sacramentsmystiek van den Apostel. Vooral
echter zien we, hoe de missie-actie, die als een
nieuwe Pinksterstorm is losgebroken, en hoe
de in alle landen opbloeiende Bij bel beweging
hun ideaal zoeken in de persoonlijkheid van
Sint Paulus".
De schrijver van „Paulus-'. dr. Josef Holz-
ner, leidt met deze woorden zijn gedegen stu
die over den Apostel der heidenen in. De Hol-
landsche vertaling daarvan door G. van Ant
werpen die zich, zooals terloops moge wor
den opgemerkt, tegen zijn moeilijke taak op
gewassen toonde verscheen bij Foreholte.
Wie het boek onder oogen krijgt, wordt eerst
een oogenblik gepakt door de fascineerende
bandteekening, welke ons een kop voorhoudt
die geladen is van energie, maar toch al gauw
door innerlijke leegheid de aandacht vermoeit
en afstoot. Zij kan echter er toe brengen
het lijvige werk open te slaan, waarin een
keur van illustraties ons met het leven der
Apostolische tijden bekend maakt. Maar voor
al zal ieder lezer, die de tijden der eerste
Christenen bemint zooals een edelman met
liefde terugdenkt aan de eersten en grootsten
van zijn geslacht, niet eindigen vóór hii dit
heldenleven tot aan het bloedige besluit heeft
meegeleefd. Hij treft hierin een groot aantal
belangwekkende gegevens op het gebied van
Kerkgeschiedenis en cultuurhistorie aan, die
men niet licht elders in zoo levendig verband
bijeen kan vinden. Hij vindt ook wat méér
waard is de gestalte van den Apostel, die
als een mensch van vleesch en bloed, maar
ook als een Christusdrager, die boordevol is
van Goddelijke kracht, voor zijn oogen oprijst.
En tevens zal hij als kostbaarste vrucht van
aandachtige lezing kunnen leeren, eigen
tijd en eigen leven te oonfronteeren met die
der eerste Christenen.
Misschien leert hij dan tevens begrijpen hoe
ook dreigingen en moeilijkheden onzer dagen
een middel tot diepgaand en rijk uitbloeiend
geloofsleven, vol van de onweerstaanbare be
zieling door den Geest Gods, zullen kunnen
worden.
Zulke gezichtspunten kunnen echter slechts
vluchtig worden aangeduid; de lezer moge ze
zelf in den rijken inhoud ontdekken. Dit zal
hem niet steeds even gemakkelijk vallen. Als
men dit Paulus-beeld bijvoorbeeld vergelijkt
met dat, wat Dr. xvan Tichelen ontwierp,
springt het meer bestudeerde karakter van
het Duitsche werk dadelijk in het oog. Van
Tichelen gaf een Paulus-roman, die zeker niet
zonder veel voorstudie tot stand kwam, maar
tevens door een levendig colariet en bevat
telijker lijnvoering voor breedere kringen be
reikbaar werd.. Een boek als dat van Holzner
vraagt belangstelling voor, maar ook eenige
voorkennis van de theologische, historische en
andere vragen welke met Paulus' leven ver
band houden, en dit zijn er evenveel als de
groote vragen van heidendom en Christendom!
Maar ook mogen wij zeggen hoe dit Paulus-
leven op zeldzame wijze tot beter begrip daar
van voert, en den lezer in een land van on
gekende, grootsehe perspectieven binnenleidt.
Dit is inderdaad de uitzonderlijke waarde
dezer biografie, dat zij den Apostel vooral
teekent als een heros van den geest die een
waarlijk wereldhervormenden invloed heeft
uitgeoefend. De heidensche beschaving was een
kritiek stadium van ontwikkeling ingetreden,
en toonde reeds duidelijke teekenen van in
wendig verval. Het jonge Christendom bezat
den zuurdeesem, die alles vernieuwen kan, maar
intusschen letten vele zijner belijders méér
op het onderhouden van futiele bepalingen,
die uit de Joodsche wet waren overgeërfd, dan
dat zij begrepen hoe menig slaaf in de werk
plaats of philosooph in de gehoorzaal heime
lijk hunkerde naar een nieuwe bezieling. Paulus
kwam, en wist als geniaal veldheer den hei-
denschen vijand op zijn zwakste plaatsen te
treffen, maar ook en vooral de verslagen te
genstanders in eigen gelederen op te nemen.
Het kerstenen van het Antieke leven in al
zijn rijkdom van uitingen wij zouden niet
kunnen gelooven dat één mensch zoo'n taak
volvoeren kon, als niet de geschiedenis zulk
een overtuigende taal sprak.
Hoe deze duizelingwekkende opdracht kon
worden vervuld, leeren wij het meest begrij
pen uit de allesoverwinnende genade-kracht,
maar toch ook uit de natuurlijke gaven der
boeiende persoonlijkheid, welke God daarvoor
uic koos. En eveneens uit diens bewogen le
vensloop en den geheelen psychischen ontwik
kelingsgang, die in dit werk bijzonder goed
werd getroffen. Hier werden moderne inzich
ten op verantwoorde wijze benut om een gees-
tesgroei te schetsen, welken men met stijgende
aandacht volgt, terwijl de lezer aldus te
vens vele passages uit de brieven van den
Apostel pas voor het eerst beter leert verstaan.
Hoe meesterlijk schetst Holzner bijvoorbeeld
den invloed, dien de Joodsche wetsidee, en de
overwinning daarvan door gezonder en hoo-
ger inzichten, op Saulus' ontwikkelingsgang
heeft gehad! En tevens vindt men aldus den
sleutel tot juister begrip van veel Paulinische
woprden, waar menigeen met zoo weinig in
zicht tegenover staat, terwijl deze toch de
heerlijkste stof voor verdere overweging kun
nen bieden.
Holzner toont ons echter niet alleen den
leeraar, maar ook den mensch met het vader
lijke, ja bijna moederlijke hart voor de talloo-
zen, die hij in Christus had voortgebracht. Wij
leeren een levende persoonlijkheid kennen, die
kon beminnen en toornen, kon lachen en wee-
nen, die ook hunkerde naar sympathie, hoewel
hij dit gevoel heroïsch wist in te toornen, om
dat tenslotte Christus hem genoeg was. Wij
zien Paulus als een zielendwinger, als een, dien
men kon beminnen of haten, maar waaraan
het niet mogelijk was onverschillig voorbij
te gaan. Ook de beschaafdste en geleerdste
heidenen stonden verbaasd tegenover dezen
man, die wel als door een demon voortgedreven
leek, maar wiens zachte, verhelderde blik hen
tevens nadenkend maakte en verlangen deed
naar een betere wereld, of, juister gezegd: naar
iets, dat, deze wereld te boven ging. was voor
hen géén overtuigender prediking dan het le
ven van een man, voor wien de Christus een
levende werkelijkheid was, die achter al zijn
gedachten en verlangens oprees als het beeld
van den Meester, van den Beminde boven alles
Zulk een ontmoeting met Paulus zal echter
«ok ons zieleleven slechts kunnen verrijken.
Vooral wanneer wij tot den Apostel worden
gevoerd aan de hand van een auteur, die de
kunst verstaat het oude verleden levend te
maken door moderne overeenstemmingen te
signaleeren. Zoo waar hij over het milieu, waar
Paulus meestal werkte, mededeelt: „Het zag er
toen uit als in de hedendaagsche „banlieue van
Parijs" waar men met steenen wordt verwel
komd, en waar men houten barakken-vin plaats
van mooie, gezellige pastorieën aantreft". Te
vens weet hij zeer goed de fijnere menschelijke
trekjes, het mooie en liefelijke uit de Apostoli-
ache tyden voor ons te doen leven.
Waar wij tot nu toe slechts lof voor het be
sproken werk vonden, moge thans een enkele
kritische opmerking worden geplaatst. Voor
een Hollandsch begrip offert de auteur soms al
te veel aan meer Duitsche neigingen, om de
k «-V
4 - i S>
PAULUS
u M B R A H
P U 0 A T
v e a i t A s
problematiek uit het geestesleven van den
Apostel scherp te belichten. Wij zien Paulus als
een geweldigen worstelaar wat hij ook volop
was! maar zouden soms iets meer gesticht
en verheugd willen worden door het vredige
genade-licht, dat zijn trekken moet hebben
verzacht en verhelderd. Dit missen wij des
te meer, omdat de auteur overigens zeer goed
het meer gevoelige element uit zijn zieleleven
weet te schetsen. Zelfs zegt hij ergens: „Paulus
was een gevoelsmensch" (pag. 295) wat ons
weer de vraag doet stellen, of dit wel aldus had
mogen worden geformuleerd. De groote Apostel
was zeker géén ongevoelig man, maar vertoont
o.i. toch duidelijk de kenmerken van hen, in
wier psychische structuur verstandsmotieven
een domineerende plaats innemen.
Aard en omvang der geleverde kritiek leeren
echter reeds, op welk een hoog peil dit werk
blijkt te staan. Het verdient door velen en tel
kens weer ter hand te worden genomen, mede
om een middel tot beter begrip der onuitputte
lijk rijke en vaak overweldigend schoone ge
schriften van den Apostel te kunnen vorman.
Aldus moge .Paulus ook vandaag weer voor
ons staan in deze chaotisch bewogen tijden:
de Christenen oproepend tot bezinning op de
nooit falende geestelijke krachten van het
Christendi
M. Bp
„DE WOLKENKRABBER" door
Rein Valkhoff; geïllustreerd
door Jaap Min. Vitg. N.V. v.h.
Van Staal Co. te Rotterdam-
De dichter en de schilder ontmoeten elkaar
in een ouden molen op het Hollandsche platte
land; „Wolkenkrabber" noemen zij hun molen
en schrijven en schilderen daar hun gevoelens
met het élan van den kunstenaar, totdat ten
slotte een prachtig stuk autobiologie geschapen
werd.
De snaren van „De Harp van St. Franciscus"
trillen door dit werk. Niet dat de schrijver
ideeën zou hebben afgenomen van Felix Tim
mermans, verre van dat: er is een frissche ori
ginaliteit in „De Wolkenkrabber". Maar dezelf
de natuurschoonheid die de Vlaamsche kunste
naar kon genieten en aanvoelen heeft ook Rein
Valkhoff kunnen begrijpen en uitbeelden. Ook
in de „Wolkenkrabber" vinden we het „Pax et
Bonum", het vredige, kinderlijke en goede uit de
wereld van St. Franciscus. Zelfs de „Wolf van
Gubbio" ontbreekt niet, al wordt deze vervan
gen door een wilden achter schapen jagenden
herdershond.
Trouwens, Rein Valkhoff ként Franciscus,
schreef al meer over hem en zegt in de «Wol
kenkrabber" dat hij nog meer wil schrijven over
dien grooten dierenvriend.
Zeer fijn paste Jaap Min zich aan bij zijn
vriend Rein Valkhoff. Zijn schetsen zijn in vol
komen harmonie met den stijl en inhoud van
het boek.
Ook kinderen kunnen dit boek lezen, vooral
om een groote liefde te krijgen voor de natuur
en vooral de dierenwereld. Zij zullen echter nog
niet de fijne litteratuur kunnen genieten; dat
is voor de ouderen, die dit werk kunnen toe
voegen aan hun collectie „litteraire werken".
„HIER HOLLAND RADIO", door
W. N. v. d. Sluys Jr. Vitg. Gebrs.
Kluitman, Alkmaar.
Wanneer er één onderwerp is. dat modern is
en zich in ieders belangstelling mag verheugen,
is het toch zeker wel de radio en de televisie!
Dit boeiende jongensboek geeft niet alleen een
goeden kijk op het moderne radiowezen, zooals
het zich heeft ontwikkeld in de interessante be
drijven van P.T.T., Radio-Holland, K.L.M., N.V.
Philips Radio en de Phohi, maar ook een aar
dig beeld van de modernste ontvang- en zend-
installaties; zelfs is er een hoogst interessant
hoofdstuk gewijd aan de televisie!
Jan Waterman, die ook eens graag wat
meer van de radio wilde weten, wordt in de
gelegenheid gesteld, de Nederlandsche radio
stations en zenders te bezichtigen. Op zijn
aethertocht vertelt de deskundige schrijver Jan
met weinig woorden aan de hand van duidelijke
voorbeelden en schetsjes tal van belangwekken
de bijzonderheden. Wie dan ook precies wil we
ten, hoe de berichten rond de geheele aarde ge>-
seind worden, of de beteekenis wil leeren van
verschillende technische begrippen als aether-
golven, fading, frequentie enz., hij volge Jan
op zijn aethertocht. We twijfelen er dan ook
niet aan, dat dit aanbevelenswaardige jongens
boek, dat verlucht is met tal van prachtige
duidelijke foto's, zjjn weg zal vinden en wen-
schen het een spoedigen herdruk toe.
DE „VREDE" VAN MUENCHEN
Vitg. Van Gorcum en Comp-
N.V Assen
De „Vrede van München" heeft voor- en
tegenstanders; de laatsten zijn zij, die vanaf "t
begin een zeker wantrouwen getoond hebben
tegenover de gevolgen, die een „directorium van
vier" voor Europa moet hebben; een wantrou
wen, dat groeiende is. Het „Comité van Waak
zaamheid" heeft thans een brochure uitgege
ven, waarin de bezwaren, tegen de politiek van
Het eerste artikel in dit nummer is gewijd
aan de pauselijke tiara en 't is interessant,
aan de hand van den tekst en de vele afbeel
dingen, de ontwikkeling van dit symbool der
hoogepriesterljjke verantwoordelijkheid te vol
gen. Een belangwekkende serie is ook die over
de hondenbrigade van het Amsterdamsche
politiecorps. Henri de Greeve preekt over De
eisch des tijds en de derde winter van den
Spaanschen burgeroorlog wordt geschetst. Dr.
Th. H. Schlichting geeft voor de vijfde maal
college over de wonderen van het menschelijk
lichaam en behandelt nu de ingewanden. Het
streven naar een nieuwe gemeenschap wordt
gepropageerd door een mooie foto-reportage
van de groote vergadering in de hoofdstad en
de viering van Dingaansdag in Zuid-Afrika doet
Sapiens herinneringen ophalen aan den groo
ten slag tusschen Zoeloes en Boeren aan de
Bloedrivier. De redactie gaat op bezoek in ver
schillende Limburgsche dorpen, actualiteiten
komen naar voren en de sport van de week
krijgt haar deel. De damesrubrieken openen
met een nieuw kapsel en sluiten met het hon
denpraatje.
Een nieuwe roman wordt ingezet: De vloek
van Hagenwyl, door Maria Dutli-Rutishauer,
een verhaal uit den tijd der Kruistochten,
waarvan de eerste hoofdstukken al vol leven-
digen inhoud zijn. Behalve den steeds maar
avontuurlijker wordenden roman Het Rookende
Land, zijn er dan de korte vertellingen, die
goede lectuur opleveren: Rosa Polia kwam naar
Holland, door Jo Groen; Gust Ramenas, door
Pierre Vermeir en Toen oorlog dreigde, door
C. van Rospeijnen. In de Narrenkap vinden we
verhalen van W. Gevert: Stakker, en Herman
Moerkerk: Een Brabantsch Sinterklaasverhaal.
Wat het aardige bijblad verder aan ernst en
humor biedt is waarlijk te veel om op te noe
men. Ook het kinderblad Okki houdt zijn goe
den naam hoog, zoodat de volledige K. I. van
de week weer een omvangrijk en inhoudrijk
blad is.
den Britschen premier aangevoerd, worden sa
mengevat in fragmenten uit redevoeringen, die
drie conservatieve leden van het Britsche La
gerhuis, Eden, Law en Churchill in het debat
naar aanleiding van München hielden; daarbij
is een fragment gevoegd uit een desbetreffende
rede van den National-Labour-man Nicholson.
Waar deze redevoeringen een belangrijk ele
ment in de internationale politiek uitmaken en
de uiteenzettingen zakelijk, rustig en waardig
zijn, is deze brochure de belangstelling ten
volle waard, al was het alleen al, omdat zij de
critiek helder formuleert.
Anders staat het met de tweede brochure, die
over de perikelen om Praag gaat. Snorkende ar
tikelen, onderteekend met de namen van Beu-
zemaker, mr. de Leeuw en Struik trachten uit
het geval op weinig listige wijze propaganda te
maken voor de Sovjet-Unie. Hoe men ook over
den val van Praag moge denken, voor zulk een
consequentie kan men weinig voelen; dictatuur
blijft dictatuur. En de „cultureele" bijdragen
over Tsjecho-Slowakije in dit geschriftje zijn
niet van dien aard. dat zii het geheel de moeite
waard maken. Sovjet-propaganda van de ge
wone soort.
WEGE ZÜR MVSIK door H. H.
Wetzler. Vitg.: Max Niehaus
Verlag Zurich.
Een keurig boekje, samengesteld uit de lezin
gen, door den schrijver aan de Volksuniversiteit
te Bazel gehouden. Het is met liefde geschreven
en de ondertitel: „Een blik in de werkplaats
van groote meesters", geeft heel juist den in
houd weer.
Veel interessante beschouwingen over theore
tische en practische eigenaardigheden van groo
te meesterwerken krijgt de lezer onder oogen.
Belangwekkend zijn de eerste twee hoofdstukken
over „Tonsymbolik" en plagiaat in de muziek.
Een groot voordeel van dit werkje is de talrijk
heid der notenvoorbeelden, die den tekst uiter
mate verduidelijken, iets wat bij veel andere
werken over muziek een wensch van den lezer
schijnt te moeten blijven.
DE INSECTEN door dr. G- Kru-
seman Jr. Vrij bewerkt naar
het Fransch van Paul A. Robert.
Met 32 gekl. platen en 80 teek.
Vitg.: W. J. Thieme en Cie.
Zutfen.
Een Zwitsersch natuurliefhebber en artist, de
heer Paul Robert teekende en schilderde 'vele
platen over het insectenleven. Hij slaagde inder
daad er in, vooral door de met minutieuze zorg
en veel smaak uitgevoerde schilderijen, iets van
de bekoring vast te leggen welke van deze even
rijke als aantrekkelijke wereld uitgaat. En de
toelichting welke hij daarbij gaf leert ons veel
wetenswaardigs in goed leesbaren vorm kennen,
al is het werkje voor den doorsnee-lezer mis
schien wat erg in systematischen trant gehou
den.
Nog enkele opmerkingen: onder de diepzee-
dïeren is maar een relatief gering aantal met
lichtorganen uitgerust (verg. pag. 52), terwijl in
sectenplagen ook in natuurlijke milieus volstrekt
niet ontbreken (verg. pag. 141). De vertaling is
goed, zoodat een echt natuurliefhebber van dit
boekje met de vele fraaie reproducties veel ge
noegen zal kunnen beleven.
HERDRUKKEN
Wat de middenstander van het recht moet
weten, door L. Beeren en R. W. van Soest, 2e
druk; uitgegeven W. Versluys, Amsterdam.
Inleiding tot de Nederlandse handelscorres
pondentie, door F. J. Bergman en J. C. Holtzap-
pel, 15e druk; uitgegeven door W. Versluys,
Amsterdam.
IKONGO, door Illes Kaezer, ver
taald door I. Carvalho. Vitg.
N.V. De Arbeiderspers, Amster
dam.
Ikongo is het verhaal van den Congo-neger
Ndschangesi, die regelrecht uit de barre hitte
van Afrika terecht komt in de wereldstad Pa
rijs en daar den weg moet zoeken. Den weg
door de straten van de stad niet alleen, dien men
vlug leert, maar ook den weg. dien zijn geVoei-
lens volgen in deze groote stad. De primitieve,
goedhartige jongen weet geen raad met zijn
hart en zijn verstand. Hjj begrijpt de blanken
niet, die nu eens goed voor hem zijn, dan weer
hem aan zijn lot oyerlaten. Na een van zijn
kant onschuldig en wellicht uiterst fijn-
schroomvallig liefdes-avontuur met een Ame-
rikaansche, trekt hij naar Amerika, dat
hij zich voorstelt als een land, waar
vrijheid heerscht en waar de neger meer
recht van bestaan heeft dan in Europa met zijn
vooroordeelen. In Amerika gaat hij kranten
verkoopen, maar door alles wat hij meemaakt,
groeien zijn gedachten in rijpheid en hij ont
dekt de gave om datgene, wat leeft in zijn ras,
ouder woorden te brengen. Hij schrijft het ver
haal van Ikongo, de legendarische negerfiguur.
Juist op den dag waarop de krant zijn verhaal
als feuilleton wil publiceeren, sterft hij als
slachtoffer van zijn geloof aan de gelijkheid
tusschen blanken en zwarten.
Ikongo is een boek, dat met eenig onderschei
dingsvermogen gelezen moet worden. Het is
zeer goed geschreven en geeft een ontroerend
beeld van den neger, voor wien de geheele na
tuur met leven bezield en met geesten bevolkt
is en die met deze gedachten en zijn idealen
terecht komt in het harde, koude Europa en
Amerika.
